Gıda ambalajı olarak kullanılan metal kutular, ana materyali veya kaplaması farklı levhalardan yapılırlar: Kalay kaplı teneke levhalar

Transkript

1 TENEKE AMBALAJLAR

2 Teneke Kutu Ve Levha Gıda sanayisinde çeşitli gıdaların işlenmesinde, depolanmasında ve ambalajlanmasında kullanılan malzemelerin hızlı olarak gelişmesine karsın, konserve endüstrisinde teneke yerine başka bir materyalin yaygın olarak kullanılması sağlanamamıştır. Gıdaların metal kaplarda güvenli olarak saklanabileceği 1800 lü yılların başında Fransa da anlaşılmıştır.

3 1809 da Paris li şef ve şekerlemeci Nikolas Appert teneke kutulara konulmuş ve kaynatma ile sterilize edilmiş gıdaların uzun süre saklanabileceğini bulmuştur. Bir yıl sonra İngiliz Peter Durand kapatılmış silindirik kutuyu tasarladıktan sonra teneke için patent almıştır. Kalaylı levhalardan yapılmış teneke kutular ise 1840 yılından itibaren konserve sanayinde kullanılmıştır.

4 Konserve üretiminde tenekenin ambalaj maddesi olarak kullanılması ile birlikte kendine özgü kimyasal bir sorun ortaya çıkmıştır. Bugüne kadar çok sayıda araştırmaya konu olan ve bu eğitimin de konusu olan bu olay korozyon olarak adlandırılmaktadır. Konserve kutularında korozyon, yol açtığı sonuçlar açısından sakıncalı bir olaydır. Bu sakınca, konservenin dayanma süresinin azalmasından, kalitesinin düşmesinden ve çözünerek konserveye geçen metal iyonlarının insan sağlığına zararlı olmasından ileri gelmektedir.

5 Gıda ambalajı olarak kullanılan metal kutular, ana materyali veya kaplaması farklı levhalardan yapılırlar: Kalay kaplı teneke levhalar Kalaysız teneke levhalar Lak kaplı teneke levhalar Alüminyum kaplı teneke levhalar Alüminyum levhalar Diğer teneke levhalar

6 Teneke kutu yapısı Kalaylanmış teneke levhadan kalınlığına bir kesit alıp incelendiğinde 5 ayrı katmandan oluştuğu görülür. Sırasıyla çelik gövde, demir-kalay alaşımı (FeSn 2 ), kalay, kalay oksit filmi ve yağ filmi görülür. Laklı levhalarda, bunlara bir de lak tabakası eklenmektedir.

7 Çelik Tabakası Tenekenin ana bölümüdür. Malzemeye direnç ve şekillendirilebilme özelliği sağlar. Orta ve düşük karbonlu çelik kullanılır. Konserve sanayisinde genellikle L, MR, MC, MS tipi olmak üzere baslıca 4 tip çelik kullanılmaktadır.

8 Çelik tipi çeliğin bileşimiyle ilgilidir. Çeliğin bileşiminde yer alan iz elementlerin miktarlarına göre gruplara ayrılır. Çelik levhaların bileşiminde karbon, mangan, kükürt, fosfor, bakır ve silis bulunmaktadır. Çelik levhanın bileşiminde kükürt ve fosfor oranı arttıkça korozyon hızlanmaktadır.

9 Kalaylı teneke üretiminde kullanılan çelik tabakasının önemli bir özelliği de temper derecesidir. Temper terimi kalaylı tenekelerde toplam uzama, sertlik, eğilip bükülmeye direnç gibi değişik mekaniksel özelliklerin ifade etmektedir. Bu nedenle temper terimi yerine çoğu zaman yapıldığı gibi sertlik terimini kullanmak doğru değildir. Temper derecesi, kalaylı tenekeye şekil ve form verebilme kolaylığının bir ölçüsüdür.

10 Kalay Demir Alaşım Tabakası Böyle bir tabakanın varlığı korozyonun önlenmesi açısından önemlidir. Bu tabaka demir ve kalay tabakaları arasındaki elektrik akımını keserek korozyonu yavaşlatmaktadır. Çelik levha üzerine mat olarak kaplanmış kalayın, ergime sıcaklığı olan 232 C nin biraz üzerine, 250 C ye ısıtıldıktan sonra aniden 50 C ye soğutulmasıyla parlak bir teneke yüzeyi elde edilirken, demir kalay alaşım tabakası oluşur.

11 Bu tabaka sert ve kırılgan olduğundan kalınlığının fazla olması istenmez. Gereğinden kalın olması halinde tenekeye şekil verilirken, kalay tabakasının kapatamayacağı büyüklükte çatlaklar meydana gelir.

12 Kalay Tabakası Çelik levhaların korozyona direncini artırmak için çelik levhalar kalay ile kaplanırlar. Ancak kalayın da gerçekte korozyona tam olarak dayanıklı bir materyal olduğunu söyleyemeyiz. Kalaylı tenekenin korozyona direnci, tenekenin kalay kaplama miktarına, kaplamanın homojen olup olmadığına, çelik gövdenin bileşimine ve gıdanın çeşidine bağlıdır. Kalaylı tenekenin ağırlık olarak % 99 u çelikten oluşmaktadır.

13 Kalay tabakasının kalınlığı 0,0025 mm den daha incedir (0, ,0015 mm). Çelik levhalar sıcak daldırma ve elektrolitik yöntem olarak baslıca iki şekilde kalayla kaplanabilmektedir. Bugün konserve sanayi için üretilen kalaylı tenekelerin % 90 ından fazlası elektrolitik yöntemle kaplanmaktadır. Bu tür tenekelere elektrolitik teneke denir.

14 Sıcak daldırma yöntemiyle, tenekeler fazla miktarda kalayla kaplanmakta, yüzeydeki kalay miktarı oldukça tekdüzelik göstermekte ve kaplama tabaksı daha az gözenek içermektedir. Bütün bu özellikleriyle, sıcak daldırma yöntemi ile üretilen tenekeler, daha pahalı ve değerlidirler. Ancak daha hızlı ve ucuz bir üretim sağlamak ve daha az kalay harcamak amacıyla 1934 yıllarında elektrolitik kaplama yöntemi geliştirilmiştir.

15 Tenekelerde kalay kaplama miktarı o kadar azdır ki (24x10-4mm), bunun bir katman olarak kalınlığının ölçülmesiyle belirtilmesi olanaksızdır. Kalay kaplama, kalınlık olarak değil,1 m 2 tenekenin içerdiği kalay miktarı (gram) olarak verilir.

16 Konserve kutularında kullanılan elektrolitik tenekelerin 1m 2 lik tek yüzeyinde en az 2,8 g, en çok 11,2 g kalay kaplama bulunmalıdır. 1 m 2 levhanın her iki yüzü düşünüldüğünde (çift yüz için) bu değerler iki katı olarak alınır. Kalay kaplama her iki yüzeyde eşit miktarda olduğu gibi, farklı uygulanmış olabilir. Bu durumda daha fazla kalay içeren yüzey, kutu içini oluşturan yani gıda ile temas eden yüzey olmalıdır.

17 Kalay Oksit Tabakası Çelik levha üzerindeki kalay tabakası çok stabil değildir. Bu nedenle üzerinde bir koruyucu oksit tabakasının oluşturulması gerekir. Kalay oksit filmi, alt tabakaları dış etkenlere karşı korur. Laklama ve litograf baskıyı izleyen fırınlama işleminde teneke yüzeyinde leke oluşumunu önler. Sıcak daldırma yöntemiyle kalaylanan tenekelerde oksit tabakası daldırma işleminden sonra tenekenin hava ile teması sonucu hemen oluşur.

18 Elektrolitik tenekelerde ise, elektrokimyasal veya kimyasal işlemlerle gerçekleştirilir. Elektrolitik tenekelerde yüzeyde ince bir oksit filmi oluşturulması işlemi passivasyon olarak tanımlanmaktadır. Eğer bu tür tenekeler passive edilmezlerse yüzeyde kontrolsüz ve gereğinden fazla bir oksit tabakası oluşur ve sonuçta renk bozulur, tenekenin lehimlenebilme özelliği olumsuz etkilenir.

19 Yağ Tabakası Yağ tabakası ise, tenekenin en dıs katmanı olup, çok ince bir film halindedir. Teneke levhanın yüzeylerine ince zerrecikler halinde püskürtülen bu yağlar levhayı paslanma, çizilme ve darbelere karsı korur. Konserve üretiminde, gıda kutuya doldurulup ısıl islem uygulandıktan sonra yüzeydeki yağ ve oksit tabakası kaybolur. Yağ filmi alttaki metalleri oksidasyondan, paslanmadan korur ve levhaların işlenmesi sırasında temas ettiği yüzeylerde kolaylıkla kayarak çizilmeleri önlenir.

20 Lak Tabakası İçine konulacak gıda maddelerinin korozif özelliğine göre her gıda için farklı miktarda kalayla kaplanmış teneke seçilmek zorundadır. Ancak korozyonu engellemek için kalay kaplama tabakasının organik bir maddeyle de kaplama zorunluluğu doğmaktadır. Bu organik kaplama maddelerine lak denir.

21 Lak tabakası, kutunun metal yüzeyini gıda maddesinin bileşim öğelerinin etkisiyle oluşan korozyondan korumakla kalmaz, gıdaya metal bulaşmasını da önler. Metal bulaşmaları, kutu içindeki gıdanın renk, aroma ve lezzetinin bozulmasına neden olur. Örneğin demir, kalay veya alüminyum ile temas eden pembe, mor pigmentlerin rengi açılır.

22 Ayrıca bazı gıdaların sterilizasyonunda serbest kalan kükürtlü bileşikler kalay ve demirle birleşerek siyah renkli bileşikler oluşmaktadır. Laklamanın diğer bir avantajı da, laklanmış tenekede gözeneklerin büyük oranda kapanmış olmasıdır. Çok değişik nitelikte, farklı amaçlara göre hazırlanmış laklar vardır.

23 Konserve Kutularında Kullanılan Laklarda Aranan Özellikler Lak sağlığa zararlı herhangi bir madde içermemeli, toksik olmamalıdır. Gıdanın renk, lezzet ve diğer niteliklerine olumsuz etki yapmamalı ve kendisi de gıdadan etkilenmemelidir. Sterilizasyon sıcaklığına dayanmalı, yumuşamamalıdır.

24 Teneke yüzeyine iyi yapışabilmeli, sonradan dökülmemelidir. Esnek ve çizilmeye karsı dayanıklı olmalı, tenekenin kutuya islenmesi sırasında metalle birlikte esneyebilmelidir. Kutu yan kenedinin lehimlenmesi sırasında kavrulmaya karsı dirençli olmalıdır.

25 Kalaysız Teneke Levha -TFS (Tin Free Steel) Veya ECSS (Electrically Cromated Steel) Kalayın pahalı olusu ve kalay kayaklarının azalısı kalaysız teneke adı verilen malzemenin gelistirilmesine yol açmıstır. İlk kez 1965 yılında Japonya da üretilmistir.

26 Metalik Krom-Krom Oksit kaplı çelik levhadır, Parlak veya mat olarak üretilebilirler Lakı çok iyi tutarlar. Kesinlikle laksız olarak kullanılmazlar. Her iki yüzü laklanır. Sıvama kutu üretimine uygundur. Lehimlenemezler.

27 TFS, kalaylı tenekenin tüm mekaniksel özelliklerini taşır. Ancak kalay yerine çok ince bir katman halinde, metrekareye mg olacak şekilde, metalik krom ve krom oksit kaplanmıştır. TFS tenekenin çeşitli olumlu ve olumsuz özellikleri vardır: Bu tenekeler hem ayna gibi çok parlak nitelikte, hem de mat olarak üretilebilmektedirler.

28 Kesinlikle laksız olarak kullanılamazlar. Aksi halde kısa bir süre sonra aşırı derecede korozyon oluşur ve buna bağlı olarak hidrojen bombajı ortaya çıkar. TFS tenekelerin en üstün özellikleri lakı çok iyi tutarlar. Lakı çok iyi tutma özelliği lak altı korozyonuna uğramasını engellemekte ve kükürdün neden olduğu renk değişikliklerinin ortaya çıkmasını önlemektedir. Ayrıca TFS tenekeler sıvama kutu üretimine uygundur.

29 Kromun kimyasal özellikleri nedeniyle TFS tenekeler aside az alkaliye daha fazla dayanıklıdırlar. En kötü özelliği ise lehimlenemeyişleridir. Bu nedenle geleneksel kenetleme-lehimleme tekniği ile üç parçalı kutu gövdesi üretiminde kullanılamamaktadırlar. Yapıştırma veya kaynak yöntemi ile gövde oluşturulur.

30 Kaynaklı gövdenin lehimli gövdeye göre birçok üstünlükleri vardır. Bunlardan en önemlisi gövde kenedinde lehim (kalay+kurşun) kullanılmadığı için, kutu içindeki gıdaya lehimden kaynaklanan kurşun bulaşması olmamaktadır. Kaynak bölgesi, lehimle yapılan kenetleme bölgesine göre çok dar olduğundan litograf baskı için daha fazla yer kalmaktadır. Ayrıca kaynaklı gövde, lehimli gövdeye göre daha dayanıklıdır.

31 Korozyonu Etkileyen Faktörler Kutunun yapıldığı tenekeye ilişkin özellikler, Kutulanan gıdanın bileşimi ve özellikleri, Konservenin depolanma koşulları.

32 Kutunun yapıldığı tenekeye ilişkin özellikler Tenekelerde kalay miktarı artıkça, korozyonun azaldığı ancak tamamıyla önlenemediği bilinmektedir. Bu durumda tenekenin esas maddesi olan çelik kalitesi ile gözenek sayılarının da etkisinin bulunduğu ortaya konmuştur. Buna göre kutu üretiminde kullanılan tenekelerin seçiminde kalay miktarları yanında çelik kalitesi ve gözenek miktarı da önemlidir.

33 Çelik Levhanın Bileşimi Tenekenin elde edilmesinde kullanılan çelik saç hangi yöntemle ve ne miktarda kalayla kaplanırsa kaplansın, teneke belirli miktarda gözenek içermekte ve dolayısıyla gıda maddesi bu noktalardan çelik ile temas etmektedir. Kalayın zamanla aşınması sonucu bu ilişki zamanla daha da yoğunlaşmaktadır. İşte bu nedenle çeliğin bileşimi önem kazanmakta, gıdaya uygun nitelikte çelik tipi seçilmesi zorunlu olmaktadır.

34 Çelik tipi, çeliğin bileşimiyle, çeliğin bileşimindeki iz element miktarıyla ilgilidir. Çelik levhanın bileşimindeki kükürt ve fosfor oranı arttıkça korozyon hızlanmakta, bakır oranı artıkça azalmaktadır. Kükürt oranının %0,4 ü geçmemesi gerektiği belirtilmektedir. Konserve sanayiinde baslıca dört tip çelik kullanılmaktadır. Bunlardan L tip çelik korozyona en dayanıklı çelik tipidir. MR tipi çeliğin korozyon direnci orta düzeydedir. MC tipi çelik az korozif veya korozif olmayan gıdalar için kap eldesinde kullanılır.

35 Demir Kalay Alaşım Tabakası Demir kalay alaşım tabakası çelik levhanın kalayla kaplanırken, demirin kalayla kimyasal bir tepkimeye girmesi sonucu oluşan tabakadır. Bu alaşım tabakasının oluşması korozyonu azaltmakta ve bu tabakanın gözenekli olduğu bölgede korozyon hızı artmaktadır.

36 Kalaylama Tekniği Kalay kaplama ağırlığının artışı ile levhadaki gözenek sayısı ve korozyon olasılığı azalmaktadır. Laklama Tekniği Laklamada kullanılan püskürtme yönteminde gözenek sayısı sıvama yöntemine göre daha az olduğundan korozyon açısından tercih edilmelidir.

37 Gıdanın bileşimi ve özellikleri Konserve gıdalar koroziflik açısından genel olarak 3 gruba ayrılmaktadır: Kuvvetli korozif (çilekgiller, visne, kiraz,erik, elma suyu, tursular..) Orta korozif (şeftali, kayısı, incir, armut, greyfurt..) Zayıf korozif (Bezelye, yeşil fasulye, domates, et, balık..)

38 Korozyonu etkileyen bileşiklerin konservelerde değişim göstermeleri nedeniyle, gıdaların korozifliklerine göre sistematize edilmeleri güçtür. Ancak ürünleri gruplara ayırırken içerdikleri korozyon üzerine etkili maddelerden yararlanılır. Tabloda metal aşınmasına neden olan ya da aşınmayı kolaylaştıran gıda bileşenleri gösterilmiştir.

39

40 ph ve Asitlik Tüm konserve gıdaların ph derecesi 7 nin altında bulunduğundan, yani zayıf asit niteliğinde olduklarından genelde hepsi korozif etkili maddeler olarak kabul edilirler. Ancak ph düzeyi kendi basına, bir gıdaya korozif veya daha az korozif nitelik kazandıramaz.

41 Öyle meyveler vardır ki, çok düsük ph derecelerine sahip olmalarına rağmen, daha yüksek ph derecesindeki bir sebzeden daha az koroziftir. Hatta bazı meyve konservelerine sitrik ve malik asit ilavesiyle, onun korozif etkisinin bir ölçüde azaltılabildiği dahi saptanmıştır. Bu ise ilave edilen adı geçen asitlerin etkisiyle kalayın, demire karşı daha anodik davranma eğilimi kazanmasındandır.

42 Renk Maddeleri Gıdaların bileşiminde yer alan maddelerden, korozyon üzerine en etkilisi, antosiyanin renk maddeleridir. Oksijen Kutuda kalan oksijen de, antosiyanin gibi depolarizatör olarak rol oynamak suretiyle korozyonu hızlandırmada önemli bir etkendir. Kükürt Bileşikleri Bazı ürünlerin işlenmesinde kullanılan SO 2 eğer yeterince uzaklaştırılamazsa, kalıntı bırakır ve bu halde konserve edilirse, kutuda hızlı bir korozyon belirir.

43 Tuz, Karamel, Hidrosiyanik Asit ve Trimetilamin Tuz, karamel, çekirdekli meyve konservelerinde bulunabilen hidrosiyanik asit (HCN) ve balık konservelerindeki trimetilamin gibi maddeler korozyonu hızlandırırlar. Bunlardan karamelin korozif etkisi, özellikle glukoz ve fruktoz gibi heksozların aşırı ısıtılmaları sonucunda olusan hidroksimetilfurfural dan kaynaklanmaktadır.

44 Balıklardaki en önemli korozif madde olan Trietilaminoksit tatlı su balıklarında bulunmaz. u maddenin aşsındırıcı etkisi ortamda sülfat bulunması durumunda daha belirgindir. Yaklaşık 100 mg kalay çözebilmesi için, 30 mg Trimetilaminoksit yeterli olmaktadır.

45 Nitrat Korozyon hızlandırıcı bileşim öğelerinin başında ise, bazı gıdalarda bulunan nitrat gelir. Gerçekten zaman zaman nitratın neden olduğu yaygın korozyon olaylarıyla karşılaşılmaktadır. Bu durum birçok ürünün yetiştirilmesinde uygulanan aşırı gübrelemeye bağlanmaktadır.

46 Nitrat korozyonu da denen bu olay, yaygın olarak yeşil fasulye ve ıspanak konserveleri ile kutulara konmuş portakal bazlı içeceklerde görülmüştür. Özellikle kutulara konan hafif içeceklerde kullanılan sudan kaynaklanan nitrat, korozyona neden olmakta ve bu içeceklerin üretiminde çoğu zaman kullanılan fosforik asidin de kamçılayıcı etkisiyle kutularda hızlı bir korozyon belirmektedir.

47 Nitratın korozyonu hızlandırıcı etkisi şöyle açıklanmaktadır: Oksijenin etkisi ile indirgen bir madde olan 2 değerlikli kalay oluşur. Bu, ortamdaki nitratı nitrite indirger. Oluşan nitrit, ortamdaki diğer asitlerle birlikte metalik kalaya etki ederler ve yine 2 değerlikli kalay oluşur. Bu sırada nitrit amonyağa dönüşür. Bu olayda oksijen tetik görevindedir, olay nitritin tükenmesine değin zincirleme olarak devam eder. Kutuda amonyak oranı arttıkça korozyon ve dolayısıyla çözünen kalay miktarı artar.

48 Nitratın aşındırıcılığı asidik ortamda daha fazla olmaktadır. Nitratın oluşturduğu korozyonda hidrojen gazı oluşmadığından kutuda vakum azalmamaktadır. Ancak kalayın tümünün çözünüp kalayın soyulmasından ve demir yüzeyin ortaya çıkmasından sonra, devam eden korozyon sonucunda hidrojen gazı oluşarak vakum azalmaktadır. Bununla birlikte aşırı nitrat korozyonunda oluşan azot gazına bağlı olarak önce vakumun azaldığı sonra bombaj oluştuğu da bilinmektedir.

49 Ürünün Depolama Koşulları Korozyon üzerine etkili diğer bir faktör; kutuların depolama sıcaklığıdır. Korozyon olayı kimyasal reaksiyonla gerçekleştiğinden sıcaklıktaki her artış, korozyonu hızlandıracaktır. Bu nedenle korozyonu sınırlandırma açısından konservelerin yüksek sıcaklıklarda depolanmaması gerekir. Depolama sıcaklığının her 10 C yükselişi, korozyon hızını iki kat artırmaktadır.yani 20 C de depolama süresi 1 yıl olan konservenin 30 C de dayanma süresi 6 ay, 40 C de ise 3 aydır.

50 Bu durumda 20 C de depolanan kalaylı tenekedeki bir ürünün raf ömrü 40 C de depolanan ürünün raf ömründen 4 kat daha fazladır. Fakat bu genel yaklaşım ürünün özelliğine göre değişir. Bu nedenle, korozyonu sınırlandırma açısından, konservelerin yüksek sıcaklıklarda depolanmamaları, ilke olarak donma üzerinde olabildiğince düşük derecelerde saklanmaları gerekir.

51 Özellikle sıcak ülkelere gönderilecek meyve konservelerinin mutlaka iyice laklanmış kutulara konmasına ve çok etkin bir şekilde egzost uygulanarak oksijenin uzaklaştırılmasına özen gösterilmesi gerekmektedir.

52 Sülfür Kararması (Kutuda Yüzey Kararması) Özellikle yüksek oranda protein içeren ürünler, laksız veya gözenek içeren laklı kutularda konserve yapılınca, kutu iç yüzeyinde esmer, siyah ve koyu mavi lekeler oluşur.

53 Sülfür kararması, harelenme veya menevişlenme de denilen bu olgu daha çok et, balık, bezelye, bakla gibi gıdaların sterilizasyonunda, S içeren amino asitlerden (methionin, sistin, sistein) H 2 S ün ayrılması veya bu amino asitlerin serbest SH- grupları içeren ürünlere parçalanması sonucu ortaya çıkar. Glutatiyon gibi peptidler de S ün kaynağı olabilir. Bu bileşiklerden SnS ve SnS 2 siyah, Sn 2 S 3 pembe kırmızı renklidir.

54 Menevişlenmenin önlenebilmesi için alınması gereken başlıca önlemler Çinko oksit gibi kükürt akseptörü içeren lakların kullanılması, Laka Al katılması, Teneke yüzeyinde dayanıklı bir oksit filminin oluşturulması, yani yüzeyin kromat-fosfat banyolarından geçirilerek passive edilmesidir.

55 Teneke kutuların dış yüzeyinin aşınıp paslanmasına neden olan faktörler Kutu dış yüzeyinde kalay kaplama ağırlığı düşük seçilmiştir. Boş kutular nemli koşullarda saklanmış, daha kullanılmadan önce paslanma başlamıştır. Kutu üretiminde ve kullanılmasında, teneke çizilmiş ve kalay katmanı zarar görmüştür.

56 Kutu kapaklarına vurulan kot çoğunlukla içte ve dıştaki kalay kaplamayı zedelemiştir. Kutunun kapatılmasından sonra kutu yüzeyinde kalan tuzlu ve asitli kalıntılar, kutular otoklava girmeden önce uzaklaştırılmamıştır. Kutular, paslı bir otoklav sepeti veya otoklav arabası ile temas etmiştir.

57 Kutuların kaynar suda pastörize edilmesinde, su içinde bulunan oksijen, yüzeyin paslanmasına neden olur. Sterilizasyon işleminde otoklavda kalan hava kutularda paslanmaya yol açabilir. Sterilizasyondan sonraki soğutma sıcaklığının düşük tutulması ve kutu yüzeyindeki suyun uzun süre buharlaşmaması da paslanmaya yol açabilir.

58 Soğutmada kullanılan suyun bileşimi de paslanmada etkin olabilir. Nem çekici nitelikteki bir zamkla yapıştırılan etiketler de paslanmaya neden olabilmektedir. Depolamada doğal nemin yüksek olması paslanmayı hızlandırmaktadır. Depolama sıcaklığının dalgalanması da paslanmaya yol açabilmektedir.

59 Kutu dışı korozyonunun (paslanma) önlenebilmesi için alınması gereken tedbirler Kutu dış yüzeyi laklanmalı veya lito etiket kullanılmalıdır. Kutu üretiminde ve kullanılmasında, tenekenin çizilip kalay katmanının zarar görmesi önlenmelidir. Kotlama makinesinin ayarı kalay tabakasının zedelenmesine yol açmayacak duyarlılıkta yapılmalıdır.

60 Kutunun kapatılmasından sonra kutular hemen durulanarak kutu yüzeyinde kalan tuzlu ve asitli kalıntılar uzaklaştırılmalıdır. Paslı bir otoklav sepeti veya otoklav arabası kullanılmamalıdır. Otoklav suyu önceden kaynatılarak, sudaki oksijenin uzaklaşması sağlanmalıdır.

61 Otoklavda uzun süre tutulması gereken büyük kutuların paslanma olasılığı daha fazla olduğu için, otoklav suyuna yaklaşık 600 ppm sodyum nitrit katılmalıdır. Otoklavın havası tam alınmalı, çıkış süresi hızlı olmalı ve sterilizasyon işlemi sırasında otoklavın sızdırma muslukları açık bırakılarak buharla taşınan hava buradan dışarı atılmalıdır.

62 Soğutma suyu yeterli nitelikte değilse ve su korozif özellikteyse, 1000 litresine g sodyumbikromat katılmalıdır. Isıl işlemden sonra kutular 38 C ye kadar soğutulmalı ve böylece kutu yüzeyindeki suyun kendiliğinden buharlaşması sağlanmalıdır. Depolama sıcaklığının dalgalanması önlenmeli ve çiğlenme noktasının üzerinde tutulmalıdır.