TUZ GÖLÜ YERALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA PROJESİ Onay A.S.Y. / B.E. / E.M.T. Z.H.G. M.Ş. C.A. / H.A.

Transkript

1 Public Disclosure Authorized TUZ GÖLÜ YERALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA PROJESİ Public Disclosure Authorized Onay A.S.Y. / B.E. / E.M.T. Z.H.G. M.Ş. C.A. / H.A. Public Disclosure Authorized F İnceleme A.S.Y. / B.E. / E.M.T. Z.H.G. M.Ş. E İnceleme B.K./ Z.Y./ B.E. Z.H.G. M.Ş. D İnceleme B.K./ Z.Y./ B.E. Z.H.G. M.Ş. C İnceleme B.K./ Z.Y./ B.E. Z.H.G. M.Ş. B İnter disiplin kontrol B.K./ Z.Y./ B.E. Z.H.G. M.Ş. A İç Kontrol B.K./ Z.Y./ B.E. Z.H.G. M.Ş. Tarih Açıklama Hazırlayan Kontrol Eden Onaylayan BOTAŞ Rev.No. Public Disclosure Authorized İMZA Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. BOTAŞ - BORU HATLARI İLE PETROL TAŞIMA A.Ş. Belge Başlığı DEPOLAMA PROJESİ ÇED RAPORU II. EKİ Belge No. Org. Kod Belge Tipi Disc. Kod Geog. Area Ser. No. Rev. No. Toplam sayfa (ekler hariç) CNR REP ENM ADD 13/001 F 168

2 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 2 of 168 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...2 KISALTMALAR...9 ÖZET GİRİŞ Amaç Kapsam Materyal ve Yöntem YASAL ÇERÇEVE Türk Çevre Mevzuatı Türkiye de Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Prosedürü Çevre Kanunu ile İlgili Türk Mevzuatı Hava Kalitesi Atıksu Toprak Kalitesi Gürültü Atık Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Çevre Denetimi Doğa ve Yaban Hayatının Korunması ile İlgili Türk Mevzuatı İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili Türk Mevzuatı Türkiye Tarafından Kabul Edilen Uluslararası Antlaşmalar PROJE ALANININ YERİ Enerji İletim Hattı Hat Hat Hat Hat Hat

3 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 3 of Erişim Yolları Güzergahı PİG İstasyonu Erişim Yolu PS1 Pompa İstasyonu Erişim Yolu PS2 Pompa İstasyonu Erişim Yolu PS3 Pompa İstasyonu Erişim Yolu ST4 Depolama Tankı Erişim Yolu ST5 Depolama Tankı Erişim Yolu PROJE ALANININ ÖZELLİKLERİ Flora ve Fauna Peyzaj Özellikleri Genel Jeoloji Proje Güzergahları Jeolojisi Jeoteknik Değerlendirmeler ve Önlemler Stratigrafi Tektonik Hidrolojik Hidrojeolojik Özellikler Doğal Afet Durumu Arazi Yapısı ve Toprak Özellikleri Kültürel Varlıklar ve Korunan Alanlar PROJENİN POTANSİYEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER Hafriyat İşlemleri Hava Kalitesine Etkiler Atıklar Gürültü ve Titreşim Atık Su KÜMÜLATİF ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

4 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 4 of 168 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil Proje Alanı Arazi Etüt Çalışmaları, a Boru Sok Sahası ve b Hat 1-1 Güzergahı Şekil Proje Alanı Arazi Etüt Çalışmaları, Su İletim Hattı Güzergahı Şekil 3.1. Proje Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası Şekil 3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 1-1 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 1-2 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 1-3 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 2 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 3 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 4 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil Hat 5 Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil PİG İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil PS1 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil PS2 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil PS3 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil ST4 Depolama Tankı Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil ST5 Depolama Tankı Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Şekil a, b Ağrı-Horasan, c Muğla-Marmaris Bölgeleri nde İnşaat Çalışmaları Tamamlanmış Enerji İletim Hatları Şekil Faaliyet Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Şekil Türkiye deki Fitocoğrafik Bölgeler ve Anadolu Diyagonali (Çaprazı) Şekil a ve b Endemik Bitkilerin Alan Dışına Taşınması Şekil a, b ve c Endemik Bitkiler Genetik Kirlenmeyi Engellemek Amacıyla İnşaat Koridorunun Hemen Yanına Taşınması Şekil IUCN Kategorileri Arasındaki İlişkiler Şekil Yapılması Planlanan Enerji Nakil Hattı Ve İlave Yollar Güzergahı Şekil Tuz Gölü ve Çevresinden Genel Görünüm Şekil EİH Güzergahlarına Ait Genel Jeoloji Haritası Şekil Proje Güzergahları ve Çevresi Diri Fay Haritası

5 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 5 of 168 Şekil Niggle Diagramı Şekil Proje Güzergahları Deprem Risk Haritası Şekil a, 2003 Yılı Proje Alanı AKK Haritası ve b, 2012 Yılı Proje Alanı AKK Haritası Şekil Sarıyahşi İlçesi, Bekdik Köyü, Ağbayır Mağaraları Şekil Sarıyahşi İlçesi, Yenitorun Obası Köyü, Yeraltı Şehri Şekil Ağaçören İlçesi, İğdeli Köyü, Hacı Süğün Höyüğü Şekil Ağaçören İlçesi, Kale Mahallesi, Kale Höyüğü Şekil Ortaköy İlçesi, Reşadiye Köyü, Ziyarettepe Mevkii, Yunus Emre Türbesi ve Çilehanesi Şekil Ortaköy İlçesi, Sarıkaraman Beldesi, Durhasanlı Köyü Durhasanlı Şekil Türbesi Ortaköy İlçesi, Ozancık Köyü, Çatin Ersele Mevkii - Ersele Höyüğü Ozancık Yeraltı Şehri Şekil Ortaköy İlçesi, Balcı Kasabası, Kıraçpınarı Mevkii - Koçhasan Höyüğü Şekil Ortaköy İlçesi, Öteyüz Mevkii - Caferli Höyüğü Şekil Ortaköy İlçesi, Harmandalı Kasabası, Kale Mevkii Küçük ve Büyük Bezirganlı Höyük Şekil Ortaköy İlçesi, Hocabeyli Köyü Çatalçeşme Höyüğü Şekil Ortaköy İlçesi, Sarıkaraman Beldesi Kıraç Höyüğü ve Sulu Höyük Şekil Ortaköy İlçesi Sınandı Tepe Örenyeri Şekil Ortaköy İlçesi, Bozkır Köyü, Karayer Höyük Şekil Ortaköy İlçesi, Çiftevi Höyük Şekil Eskil İlçesi, Eşmekaya Beldesi Bakalak Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Böget Köyü, Böget Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Tosun Yaylası, Tömek Mevkii, Tosun Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Bezirci Yaylası, Bezirci Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Hüremeran Yaylası, Bozyer Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Güneşli Köyü, Güneşli Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Çağlak Köyü, Çağlak Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Merkez, İğne Ağızlar Höyüğü Şekil Eskil İlçesi, Sağsak Yaylası, Sağsak Höyüğü Şekil A, B ve C Ağırlıklı Ses (Gürültü) Düzeyleri için Çevirim Eğrileri

6 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 6 of 168 Şekil Şekil 6.1. İnşaat Çalışmalarında Oluşması Beklenen Gürültü (Ses Basınç) Düzeylerinin Mesafelere Göre Dağılım Grafiği Planlanan Projelere ait Yüzey Tesislerini ve Diğer Üniteleri Gösteren Topoğrafik Harita

7 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 7 of 168 TABLOLAR LİSTESİ Tablo Planlanan Enerji Hatlarına Ait Güzergah Detayları Tablo Hat-1 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 1 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Hat-2 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 2 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Hat-3 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 2 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Hat-4 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 4 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Hat-5 Güzergahının Çevresindeki Tesisler ve Yerleşim Yerleri ve Bunların Hat 5 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Açılması Planlanan Erişim Yollarına Ait Güzergah Detayları Tablo PS Erişim Yolu Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ile Tesisler ve Yerleşim Yerlerinin PS Yol Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo PS1 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Tesislere Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo PS2 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo PS3 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo ST4 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo ST5 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Tablo Proje Alanında Bulunan ve Bulunması Muhtemel Endemik Taksonlar Tablo Bern Sözleşmesi Kategorileri ve Anlamları Tablo IUCN Kategorileri ve Anlamları Tablo Proje Alanında Yaşayan ve Yaşaması Muhtemel Amfibi Türleri Tablo Proje Alanında Yaşayan ve Yaşaması Muhtemel Sürüngen Türleri... 77

8 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 8 of 168 Tablo Faaliyet Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Bulunması Muhtemel Kuş Türleri. Tablo Faaliyet Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Bulunması Muhtemel Memeli Türleri Tablo Hirfanlı Barajı Teknik Özellikleri Tablo Karot ve Su Analiz Sonuçları Tablo Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflarına Göre EİH ve Ulaşım Yollarının Durumu Tablo Büyük Toprak Grupları Göre EİH ve Ulaşım Yollarının Durumu Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo 6.1. Şimdiki Arazi Kullanım Şekli Bakımından EİH ve Ulaşım Yollarının Durumu Proje Kapsamında EİH ları ve Erişim Yolları Güzergahları Çevresinde Yer Alan Kültürel Varlıkların Listesi Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Gürültü Oluşturabilecek Makine, Ekipman ve Ses Gücü Düzeyleri İnşaat Aşamasında Tüm Kaynaklardan Oluşacak Gürültü (Ses Basınç) Düzeylerinin Mesafelere Göre Dağılımı ÇGDYY Ek-VII Tablo-5 de Belirtilen Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri BOTAŞ ve ATLAS A.Ş. Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projelerine ait Fiziksel Özellikler

9 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 9 of 168 KISALTMALAR AAT : Atıksu Arıtma Tesisi ATLAS : ATLAS Petrol Gaz İthalat İhracat Pazarlama Ticaret A.Ş. AKK : Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması BOTAS : Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. CBS : Coğrafi Bilgi Sistemleri ÇED : Çevresel Etki Değerlendirme ÇOB : Çevre ve Orman Bakanlığı ÇR : ÇED Raporu DPT : Devlet Planlama Teşkilatı EİH : Enerji İletim Hattı ERZ : Erozyon Derecesi ha : Hektar hm 3 : Hektometre küp IUCN : Dünya Doğayı Koruma Birliği km : Kilometre Kv : Kilovat m : Metre PS : Pompa İstasyonu (Pump Station) ST : Depolama Tankı (Storage Tank) TGBÇTP : Tuz Gölü Biyolojik Çeşitliliğin Tespiti Projesi TPAO : Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı YDGDP : Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi

10 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 10 of 168 ÖZET Günümüzde nüfus artışının meydana getirdiği enerji talebi ve buna bağlı olarak doğal gaz kullanımının artması sonucunda doğalgazın yeraltında depolanması ve kullanımı Türkiye için büyük önem arz etmektedir. Artan bu talep doğrultusunda farklı projeler geliştirilmektedir. Planlanan bu projeler vasıtasıyla konut sektöründeki doğal gaz talebinin artmasına bağlı olarak gelecekte meydana gelecek mevsimsel dalgalanmaların önlenmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda BOTAS, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. tarafından Tuz Gölü nün yaklaşık 40 km güneyinde yapılması planlanan Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) çok büyük önem arz etmektedir. Söz konusu projede, yaklaşık 1000 m derinlikte bulunan geniş yeraltı doğal tuz yapısının bir bölümünün kontrollü olarak tatlı su ile eritilmesi (leaching) yoluyla yeraltı gaz depolama mağaraları (kaverna) oluşturulacaktır. Bu bağlamda, ülke çapında özellikle yaz aylarında ortaya çıkan kullanım fazlası doğal gazın, proje sahasının yaklaşık 14 km kuzeyinden geçen Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı nın, Kayseri-Konya-Seydişehir kısmından bir branşman yardımıyla alınarak, oluşturulacak olan tuz kavernalarında depolanması sağlanacaktır. Projenin hayata geçirilmesi ile mağaralarda depolanan doğal gazın; yoğun dönemlerde ülke çapında artan gaz talebini karşılamak amacıyla, mağaralardan çekilerek tekrar Doğu Anadolu Doğal Gaz Ana İletim Hattı nın Kayseri-Konya-Seydişehir kısmına verilmesi sağlanacaktır. Proje kapsamında belirlenen bölgede yaklaşık 80 km² lik alan içerisinde 2000 yılı Kasım ayında TPAO tarafından üç boyutlu sismik araştırmalar gerçekleştirilerek, elde edilen sonuçlar doğrultusunda doğal gazın depolanacağı mağaraların ve sistemi kontrol amaçlı kurulacak yüzey tesislerinin lokasyonları tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi kapsamında, Türk Çevre Mevzuatına uygun olarak Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) çalışmalarına başlanarak, tarihinde ÇED Olumlu kararı alınmıştır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı nın (ÇOB) tarihli ÇED Olumlu Belgesi Ek 1-1 de sunulmuştur.

11 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 11 of yılında ÇED Olumlu kararı alınan bu proje ile ilgili su temininde revizyon yapılması sonucunda, BOTAŞ Türk ÇED Yönetmeliği nin gereği olarak ÇED Ek Raporu hazırlamıştır. Hazırlanan bu raporda özellikle, doğal gazın depolanacağı mağaraların eritilmesi işleminde kullanılacak suyun temin sistemleri ile ilgili değişiklikler kapsamında; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü nden alınan gerekli izinler doğrultusunda kuyulardan alınması planlanan suyun, projenin erken tamamlanabilmesi amacıyla kavernaların 2 li yerine 4 lü gruplar halinde açılmasına karar verilmesi nedeniyle Hirfanlı Barajı ndan temin edilmesine karar verildiği konularına değinilmiştir. Yapılan bu değişiklik ile ilgili durum Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı na bildirilmiş olup, tarihinde Bakanlık onayı alınmıştır (Ek 1-2). BOTAŞ, ilave olarak su temini sistemindeki değişiklikler ile Dünya Bankası Çevresel Değerlendirme politika ve prosedürlerinin gereklerini yerine getirmek üzere ilave bilgileri içeren ek çalışmalar yapmış ve ÇED Raporuna ek olarak raporlanmıştır. ÇED dokümanlarının Türkçe kopyası (ÇED Eki dahil) tarihinde Aksaray Mülga İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne gönderilmiş İngilizce kopyası tarihinde Dünya Bankası na gönderilmiştir). Projenin ilerleyen aşamalarında, 2012 yılı içerisinde, detay mühendislik çalışmaları sonucunda, yüzey alanı ile kuyu lokasyonlarının yerlerinde, kaverna sayısında ve kapasitesinde değişiklik olmadan, çözeltme işleminin her birinin m 3 fiziksel hacimli 6 şarlı gruplar halinde yapılmasına karar verilmiştir (2*6). Bu kapsamda, gerçekleştirilecek olan çalışmalar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü nün tarih ve sayılı yazısı ile ÇED Yönetmeliği kapsamında yeni bir işlem yapılmasına gerek bulunmadığı belirtilmiştir (Ek 1-3). ÇED Raporu Ek çalışması sonrasındaki dönemde, ihale sürecinin tamamlanması ve yüklenici firma ile sözleşmenin imzalanmasını müteakip detay mühendislik çalışmaları tamamlanmış olup, bu çalışmalar sonucu bazı teknik detaylarda değişiklik yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Bu hususlar: - Doğal gazın depolanacağı mağaraların toplam sayısında ve proje süresince kullanılacak olan tatlı suyun toplam miktarında bir değişiklik olmadan, çözeltme işleminin 4 erli gruplar (3*4) yerine, her biri m 3 fiziksel hacimli 6 şarlı (2*6) gruplar halinde yapılması,

12 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 12 of Yeraltı doğal tuz yapısının su ile eritilmesi (leaching) işlemlerinde ihtiyaç duyulacak olan ve Hirfanlı Baraj Gölü nden temin edilecek olan tatlı su ihtiyacının eritme işlemlerindeki değişiklik nedeniyle, EK 1-4 te sunulan tarihli DSİ Genel Müdürlüğü, Etüt ve Plan Dairesi Başkanlığının onayı doğrultusunda, proje boyunca kullanılacak toplam su miktarı değişmeden yıllık alınacak su miktarının arttırılarak, 10 hm 3 /yıl su miktarından 15 hm 3 /yıl a çıkartılması ve - Çözeltme işleminde kullanılacak suyun Hirfanlı Barajı ndan yüzey tesislerine iletilmesi için ihtiyaç duyulacak olan 3 adet pompa istasyonu, 5 adet depolama tankı ve yüzey tesisleri için gerekli enerjinin; toplam uzunluğu m olan 5 adet 34,5 kv lık Enerji Nakil Hattı ile sağlanması ve eritme işleminde kullanılacak suyun kavernlerin bulunduğu bölgeye erişimi için kurulacak olan; pompa istasyonları, su depoları ve diğer sanat yapılarına erişim amaçlı planlanan bağlantı ve/veya ulaşım yollarının açılması şeklinde sıralanabilir. Bu bağlamda, yukarıda bahsi geçen konular ile ilgili olarak, planlanan proje değişiklikleri kapsamında ÇED Raporuna ilave teşkil edecek şekilde ikinci bir ÇED Raporu Eki hazırlanma gereği duyulmuştur. Hazırlanan bu ÇED Raporu II. Ek Raporu nda; proje ile ilgili eritme işlemleri için ihtiyaç duyulan birim zamandaki tatlı su miktarı çekim hızı değişiminin Tuz Gölü Havzasına olası etkisi, yardımcı üniteleri ile yüzey tesislerinin elektrik ihtiyacını sağlayacak enerji iletim hatları, bu noktalara erişim için kullanılacak saha ulaşım yolları ile yapılması planlanan bu değişikliklerin proje alanı üzerinde oluşturabileceği çevresel etkilerin ve alanda planlanan diğer projelerin kümülatif etkilerinin değerlendirilmesi konuları hakkında ayrıntılı literatür çalışması ve arazi incelemeleri gerçekleştirilerek temel bulgular elde edilmeye çalışılmıştır. Rapor içerisinde, proje değişiklikleri kapsamında yapılacak olan çalışmaların belirlenmesi ve tanımlanması ile başlayıp (Bölüm 1), söz konusu projenin yapımı ve işletmesi aşamasında uyum sağlaması gereken yasa ve yönetmeliklerin belirtildiği raporda (Bölüm 2), takip eden üç bölümde (Bölüm 3, 4, ve 5) proje alanının yeri ve özellikleri ile projenin potansiyel etkileri ve alınacak önlemlere değinilerek yapılması gerekli uygulamalar anlatılmaktadır. Son bölüm (Bölüm 6), proje alanı ve yakın çevresinde planlanan projelerin birlikte ele alındığı kümülatif etkilerin değerlendirilmesini kapsamaktadır.

13 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 13 of GİRİŞ 1.1. Amaç Tuz Gölü YDGD Projesi kapsamında, hazırlanmış olan bu raporun temel amacı, detay mühendislik çalışmaları sonucu yapılan proje değişikliklerinin potansiyel etkilerinin değerlenmesi ve alınacak önlemlerin belirlenmesi kapsamında; - Geniş yeraltı doğal tuz yapısının su ile eritilmesi (leaching) işlemlerinde birim zamanda ihtiyaç duyulacak olan su miktarının 15 hm3/yıl a çıkmasının Hirfanlı Baraj Gölüne olası etkilerinin tespit edilmesi, - İhtiyaç duyulan tatlı su miktarına paralel olarak, eritme işlemleri sonrasında birim zamanda tuzlu su (eriyik) miktarında ki artışın alıcı ortam olan Tuz Gölü üzerindeki etkilerin belirlenmesi, - Proje kapsamında, gerekli olmadıkça ve BOTAŞ tarafından onaylanmadıkça erişim yolları açılmayacak olup, çözeltme işleminde kullanılacak tatlı suyun, Hirfanlı Barajı ndan yüzey tesislerine iletilmesi konusunda ihtiyaç duyulacak olan pompa istasyonları ile su depoları vb. yardımcı üniteler için gerekli olan enerjinin alanlara iletimini sağlayacak 5 adet Enerji İletim Hattı güzergahının ve proje alanı içerisinde erişim olmayan noktalara ulaşım sağlamak amacıyla açılacak yolların proje alanı üzerindeki etkilerinin tespit edilmesi konularını kapsamaktadır. Bu ek rapor kapsamında proje alanında yapılacak çevresel etki değerlendirme çalışmaları sayesinde; gerçekleştirilecek faaliyetlerin çevresel etkilerinin önceden belirlenerek azaltılması ve kontrol altına alınması hedeflenmektedir Kapsam Hazırlanan ÇED Raporu II. Ek Raporu nun kapsamı; faaliyet alanlarının çevresel etki değerlendirme kavramı açısından incelenmesi, alanlara ait flora-fauna türlerinin literatür taraması yapılarak güncellenmesi, peyzaj özelliklerinin belirlenmesi ile jeolojik ve hidrojeolojik değerlerin tespit edilmesi araştırılması şeklindedir.

14 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 14 of Materyal ve Yöntem Çalışmada ilk olarak literatür taraması yapılarak enerji iletim hatlarının ve erişim yollarının çevreye olan etkileri araştırılmış, eritme işlemi sonrasında deşarj edilecek tuzlu su miktarının birim zamanda ki artışının alıcı ortam olan Tuz Gölü üzerindeki etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, tarihinde BOTAŞ yetkilileri ve ÇINAR Mühendislik Proje Uzmanları tarafından ÇED Raporu II. Ek Raporuna konu olan; - Su İletim Hattı güzergahında, - Enerji Nakil Hattı güzergahlarında, - Boru stok sahaları ve yüzey tesislerinin bulunduğu alanlarda (Şekil ) ve - Olası erişim yollarında bu alanların mevcut durumunu ortaya koymak ve gözlemler yapmak amacıyla; - BOTAŞ Çevre Mühendisi (Çevre Mühendisi), - BOTAŞ Kontrol Mühendisi (İnşaat Mühendisi) - ÇINAR Su Kalitesi Uzmanı (Çevre Mühendisi), - ÇINAR Eski Haline Getirme Uzmanı (Peyzaj Yüksek Mimarı), - ÇINAR Toprak Uzmanı (Ziraat Mühendisi) - ÇINAR Flora&Fauna Uzmanı (Doktor Biyolog) tarafından arazi etüt çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

15 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 15 of 168 Şekil Proje Alanı Arazi Etüt Çalışmaları, a Boru Sok Sahası ve b Hat 1-1 Güzergahı a b Yapılan arazi etüdünde; öncelikle Ankara Evren ilçesi sınırlarından başlayarak, Aksaray Sarıyahşi, Ağaçören, Ortaköy ilçeleri sınırları içerisinde yer alan erişim yolları, enerji iletim hatları ve su temin hattı güzergahları boyunca topografik haritalara göre GPS yardımıyla koordinatlar alınarak alan tanımlaması yapılmış ve daha sonrasında genel flora fauna, toprak yapısı, arazi varlığı, genel topografik yapı ve inşaat aktivitelerine başlanan kısımlarda da üst toprak yönetimi ve kazı çalışmaları hakkında incelemeler gerçekleştirilmiştir (Şekil ). - KP + KP Şekil Proje Alanı Arazi Etüt Çalışmaları, Su İletim Hattı Güzergahı

16 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 16 of tarihinde de; - ÇINAR Eski Haline Getirme Uzmanı (Peyzaj Yüksek Mimarı), - ÇINAR Toprak Uzmanı (Ziraat Mühendisi), - ÇINAR Flora Uzmanı (Prof. Dr.) tarafından yukarıda bahsedilen proje alanlarında güncel flora listelerinin kontrol edilerek, toprak yönetimi hakkında saha incelemeleri yapılmıştır. Flora ile ilgili çalışmalar, ofis ve alan çalışmaları olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Ofis çalışmaları kapsamında flora uzmanınca daha önce çalışılmış olan bu alandaki hassas noktalar ile ilgili, uzman tarafından Tuz Gölü Havzası ile ilgili gerçekleştirilen arazi çalışmalarında elde edilen veriler ve ÇED Raporu nda belirtilen ve proje etki sahası içindeki önem taşıyan flora türleri ile ilgili bitki listeleri kontrol edilerek listeler güncellenmiştir. Alan çalışmasında ise, zamanın vejetasyon dönemine rastlamaması nedeniyle tür teşhisleri ve yerinde doğrulama yapılamayacağından; ofis çalışmalarında güncellenmiş bitki tür listesinde yer alan türlerin bulunduğu alanlar ile, burada inşa edilecek yer üstü tesisleri ile bu rapora konu olan EİH ve erişim yolları güzergahlarının çakışma noktaları gözlenmeye çalışılmış ve bu durumun olası etkileri belirlenerek alınması gereken önlemler bu raporun flora kısmında verilmiştir. Daha kapsamlı flora tür analizi, proje süresince ÇINAR tarafından gerçekleştirilecek olan izleme çalışmalarına katılacak Flora Uzmanları tarafından yapılacak ve belirli periyotlarda raporlar halinde BOTAŞ a sunulacaktır. Hazırlanan raporlar aynı zamanda mevcut flora fauna listesinin sürekli güncel tutulmasına imkan sağlayacak ve elde edilen veriler proje süresince, proje sonrasında ve işletme aşamasında kullanılabilecek ekosistem kaynakları haline getirilebilecektir. Projenin çevresel etkilerinin belirlenmesi amacıyla proje sahasında yapılmış olan ÇED çalışması (TG YDGDP ÇED Raporu Bölüm Flora Fauna 2003) ve bu raporun 4.1. Flora ve Fauna bölümünde verilen türlerin arasında hassas ve endemik türlerin de olmasından dolayı proje süresince yapılacak izleme çalışmaları ile mevcut durumda Türk Mevzuatı tarafından koruma altına alınan biyolojik çeşitlilik ve ekosistem çalışmalarına da destek verilecektir.

17 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 17 of 168 Daha sonra, tesis edilmesi planlanan enerji iletim hatları ile açılması planlanan erişim yolarının Çınar Mühendislik CBS biriminin hazırladığı topografik haritalar ve kmz dosyaları vasıtasıyla sayısallaştırılması işlemleri gerçekleştirilmiş ve tüm bu güzergahlar topografik haritalar üzerine işlenmiştir. Tuz Gölü nün, eritme işlemleri sonrasında deşarj edilecek tuzlu su (eriyik) miktarındaki artıştan nasıl etkileneceğinin belirlenmesi kapsamında; Tuz Gölü Alt Havza sınırları içinde, elde edilen verilerin değerlendirilmesi, analizlendirilmesi ve bölge su kaynaklarının sürdürülebilirliği kullanılabilmesi için sonuçların ortaya çıkartılması amacıyla Mayıs 2010 tarihinde, Mülga Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. ye hazırlatılan Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Su Kaynakları Yönetim Planı Projesi raporundan yararlanılmıştır. Hazırlanmış olan bu raporda; Çalışma alanındaki hidrolojik sistemi kontrol eden alt havza sınırının belirlenip, havza içinde ki yüzeysel su kaynaklarının belirlenmesi, Havza içinde ve çevresinde ki bölgeyi karakterize edecek meteoroloji istasyonlardan yağış, sıcaklık, buharlaşma analizleri yapılarak genel durumun ortaya konulması, Elde edilen veriler sonucunda, eş yağış ve eş buharlaşma haritalarının sayısal ortamda hazırlanması, Çalışma alanının jeolojisinin belirlenmesi ve haritalanması, Jeolojik formasyonlar belirlendikten sonra akifer, yarı geçirimli ve geçirimsiz ortamların belirlenmesi, Tuz Gölü Alt Havza sınırı içideki mevcut kuyuların (sulama, içme, vb) belirlenip, akifer ortamı temsil edecek parametrelerin bulunması ve genel su bütçesinin yapılması, Hidrolojik sistemi yansıtacak kavramsal modelin yapılması, Tüm çalışmalar sonunda çalışma alanını temsil edecek 1/ ölçekli hidrojeoloji haritasının hazırlanması, Mevcut verilerden yola çıkılarak su kaynaklarının yönetiminin usulü ve esaslarının belirlenmesi,

18 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 18 of 168 Su kaynaklarının miktarı ve kalitesi göz önüne alınarak, kaynakların korunması ve kullanımına ilişkin akılcı plan kararlarının alınması, Su kaynaklarının sürdürülebilir kullanılabilmesi için öneri kararların alınması, Proje amaç ve gereksinimlerine uygun CBS çalışmaları (kurum ve kuruluşlardan her türlü sayısal/basılı harita ve belgeler uygun ülke koordinat sistemine (UTM European Datum Derece sistemine) dönüştürülmesi ve konumsal verilerin girişi (sayısallaştırma) ve tüm çalışmaları kapsayan veri tabanının oluşturulması hedeflenmiştir. Tuz Gölü ekosistemi ve su sürekliliği hakkında en güncel verilere sahip olan bu raporda özellikle, rapor içerisinde yer alan Tuz Gölü ÖÇKB Su Kaynakları Yönetim Planı ve Esaslarının Oluşturulması bölümünden ve 2003 yılında onaylanan ÇED Raporu (ÇR), 2005 yılında hazırlanan ÇED Raporu Eki, yılları arasında yürütülen Tuz Gölü Biyolojik Çeşitliliğinin Tespiti Projesi (TGBÇTP), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından desteklenerek 2001 yılında tamamlanan Türkiye deki Tuzlu Tavaların Floristik ve Sinekolojik Yönden Araştırılması projesi, Özel Çevre Koruma Kurumu arafından desteklenen ve 2010 yılında tamamlanan Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Habitat İzleme projesi, A study on the relationship of salinity and endemism ratio in the surrounding of Salt Lake (Inner Anatolia, Turkey), New halophytic syntaxa from Central Anatolia (Turkey), Phytosociological studies on salty steppe communities of the Central Anatolia, Turkey adlı bilimsel araştırma makalelerini de yayınlamış olan Ankara Üniversitesi Öğretim üyesi Prof.Dr.Latif Kurt un uzman görüşünden faydalanılmıştır.

19 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 19 of YASAL ÇERÇEVE Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi (YDGDP) inşaat ve işletme süreçleri çok sayıda ulusal ve uluslararası yasa ve yönetmelikle uyumlu olarak gerçekleştirilecektir. ÇED Raporu II. Ek Raporu kapsamında ele alınan; EİH Güzergahları, açılacak olan erişim yolları ve birim zamanda su çekim hızının artması işlemleri de yukarıda belirtildiği üzere ilgili yasa ve yönetmeliklere uygun şekilde gerçekleştirilecektir. Nihai ÇED Raporunun oluşturulduğu tarihten bugüne değin mevzuatlardaki ve Bakanlık yapısındaki değişiklikler ve proje ile etkileşimi; inşaat ve işletme döneminde uyulacak olan politika ve yasal çerçeveye ait detaylar aşağıdaki bölümlerde ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Söz konusu Bakanlık yapısında ve mevzuatlardaki değişiklikler yeni bir araştırma yapılmasına gerek duyulmadan sadece projenin inşaat süresince uygulanması gereken değişiklikler olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın bu hususta tarih ve sayılı yeni Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ne istinaden kurum görüşü alınmıştır (Ek 1-3). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın tarih ve sayılı kurum görüşünde; proje kapsamında gerçekleştirilecek olan Enerji İletim Hatlarının tesis edilmesi ve kavernaların m 3 fiziksel hacimli 6 lı gruplar halinde açılması aktivitleri için ÇED Yönetmeliği kapsamında herhangi bir işlem yaplmasına gerek duyulmadığı belirtilmiştir. Projedeki değişiklikler yukarıda da belirtildiği gibi mevcut yasalara uygundur. Bu kapsamda Türk Mevzuatı genel bir şekilde ele alınarak, her bir proje uygulaması raporun 2. bölüm alt başlıkları kapsamında ÇED Raporunda ki gibi detaylı bir şekilde irdelenmiştir. Yukarıda bahsedildiği üzere, proje kapsamında ÇED Sürecinden itibaren günümüze kadar geçen sürede mevzuatlarda meydana gelen değişiklikler ile bunların proje genelindeki aktiviteler ve EİH larının tesis edilmesi ile erişim yollarının açılması sırasında meydana gelecek faaliyetletlerle olan ilişkileri aşağıdaki başlıklarda incelenmiştir.

20 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 20 of Türk Çevre Mevzuatı 1991 de kurulan Çevre Bakanlığı, çevrenin korunması ve geliştirilmesi, kirliliğin önlenmesi, çevre ile ilgili politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve her türlü faaliyetin Türk Çevre Mevzuatı na (Çevre Kanunu, çevre ilgili tüm düzenlemeler ve uluslararası konvansiyonlar) uygun bir şekilde yürütülmesinden sorumlu otoritedir. Çevre Bakanlığı, tarihinde 4856 sayılı kanun ile Orman Bakanlığı ile birleştirilerek Çevre ve Orman Bakanlığı (ÇOB) adı altında faaliyetlerini sürdürmüştür yılında da 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kurulmuş olup bu konuda faaliyetlerini sürdürmektedir. Faaliyetleri sırasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve diğer bakanlıklar, kuruluşlar, hükümet ve sivil organizasyonlarla yakın işbirliği içindedir. Türkiye deki yeni Bakanlık yapılanması sonrasında çevresel yönetim ile sorumlu Bakanlık ve hükümet kuruluşları aşağıdaki gibidir: Sağlık Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı - Kültürel Varlıklar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı - Tarımsal Araştırma ve Politikalar Genel Müdürlüğü - Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü - Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı - Maden İşleri Genel Müdürlüğü - Maden Tetkik ve Araştırma Genel Müdürlüğü (MTA) - Türkiye Elektrik Üretim AŞ. - Türkiye Elektrik İletim AŞ. - Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı - Devlet Karayolları Genel Müdürlüğü Orman ve Su İşleri Genel Müdürlüğü, - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü - Su Yönetimi Genel Müdürlüğü - Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü

21 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 21 of 168 Çevre Mevzuatı kapsamında 2003 yılından bu güne birçok yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmeliklerden doğalgaz depolama projesinin inşaat ve işletme aşamalarında uygulanacak yönetmelikler aşağıda verilmiş olup, yönetmeliklerin öngördüğü hususlar gerek inşaat ve gerekse inşaat döneminde gerçekleştirilecektir. Bu doğrultuda Tuz Gölü YDGDP kapsamında; tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarihli, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği,

22 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 22 of tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği,

23 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 23 of tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik, 21 Kasım 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Denetimi Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliklerine uyulacaktır. Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerin dışında, doğal ve yaban hayatın korunması ile ilgili kanunlar ve yönetmelikler de bulunmaktadır. Bu kanun ve yönetmelikler aşağıda listelenmiştir: 6831 sayılı Orman Kanunu (5192 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır.); 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (5226 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır.); 4342 sayılı Mera Kanunu; 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu; 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Ürünleri Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği; 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu (5400 sayılı Kanun ile değişikliğe uğramıştır); 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu.

24 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 24 of 168 Ayrıca, direkt ya da dolaylı olarak çevresel denetimler ile ilgili olan başka kanun ve yönetmelikler de bulunmaktadır. Bu sebeple, Tuz Gölü Doğalgaz Depolama projesi bu kanun ve yönetmeliklere de tabidir. Genellikle projenin inşaat döneminde uygulanacak kanun ve yönetmelikler aşağıda listelenmiştir: tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İş yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Yönetmelik; 4857 sayılı İş Kanunu; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik Türkiye de Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Prosedürü Türkiye de ilk Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu yönetmelik, sırasıyla , ve tarihlerinde revize edilmiştir. ÇED Yönetmeliği nin son hali tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin amacı ÇED sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esasları düzenlemektir. Projede yapılan tüm değişiklikler ve ilaveler ile ilgili çalışmanın yapıldığı yılda yürürlülükte olan ÇED Yönetmeliği çerçevesinde izinlendirilmiştir. Bu bağlamda, tesis edilecek olan EİH ları ve açılması planlanan erişim yolları ile proje kapsamında meydana gelebilecek olan değişiklikler ve/veya ilaveler yürürlükteki ÇED Yönetmeliği çerçevesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ÇED İzin Denetim Genel Müdürlüğü uhdesinde yürütülecektir.

25 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 25 of 168 Yürürlükteki ÇED Yönetmeliği nde; Çevresel etki değerlendirmesine tabi projeler için İzleme ve Kontrol faaliyetlerinin nasıl yapılacağı Yönetmeliğin 18. Maddesinde aşağıdaki şekilde özetlenmiştir; MADDE 18 (1) Bakanlık, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararı veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı verilen projelerle ilgili olarak, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya bu Yönetmeliğin Ek-IV üne göre hazırlanan proje tanıtım dosyasında öngörülen ve proje sahibi tarafından taahhüt edilen hususların yerine getirilip getirilmediğini izler ve kontrol eder. (2) Bakanlık bu görevi yerine getirirken gerekli görmesi durumunda ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapar. (3) Proje sahibi veya yetkili temsilcisi, "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararını aldıktan sonra yatırımın başlangıç, inşaat, işletme ve işletme sonrası dönemlerine ilişkin izleme raporlarını Bakanlığa veya Valiliğe iletmekle yükümlüdür. Bu bağlamda tarihinden başlamak üzere 6 aylık periyotlarda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne Nihai ÇED Raporu çerçevesinde yapılan uygulamalar rapor halinde sunulacaktır. Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi kapsamında son ilaveleri de içeren I. ÇED İzleme Raporu tarihinden itibaren 20 işgünü içerisinde hazırlanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre Yeterlilik Hizmetleri Dairesi Başkanlığına sunulacaktır Çevre Kanunu ile İlgili Türk Mevzuatı Hava Kalitesi Hava kalitesi ile ilgili temel yönetmelikler ve yönetmeliklerin amaçları aşağıdaki gibidir: Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete);

26 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 26 of 168 Bu yönetmeliğin amacı, sanayi ve enerji üretim tesislerinin faaliyeti sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamaktır. Bu çerçevede Tuzgölü DGDP arazi hazırlık ve inşaat aşamasında özellikle toz emisyonlarının minimize edilmesi için ilgili yönetmeliğin Ek-1 kısmında belirtildiği üzere; Açıkta depolanan tozlu yığma malzemelerle ilgili hava kalitesi standartlarını karşılamalıdır ibaresi kapsamında; Arazide oluşabilecek tozlanmayı minimuma indirgemek için emisyon kaynağında sulama yapılması, Savurma yapmadan doldurma ve boşaltma işlemlerinin yapılması, Yolların ıslah edilmesi, Malzeme taşınması sırasında araçların üzerinin branda ile kapatılması ve Malzemenin üst kısmının % 10 nemde tutulması gibi önlemler alınacaktır. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete); Bu Yönetmeliğin amacı; konut, toplu konut, kooperatif, site, okul, üniversite, hastane, resmi daireler, işyerleri, sosyal dinlenme tesisleri, sanayide ve benzeri yerlerde ısınma amaçlı kullanılan yakma tesislerinden kaynaklanan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halinde dış havaya atılan kirleticilerin hava kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve denetlemektir. Proje dahilinde inşaat aşamasında kamp sahalarında, işletme döneminde ise yer üstü tesislerinde/kalıcı tesislerde ısınma amaçlı kullanılacak yöntemlerde Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre uygulama yapılacaktır. Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği ( tarih ve sayılı Resmi Gazete) Bu Yönetmeliğin amacı, trafikte seyreden motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliğinden ve etkilerinden, canlıları ve çevreyi korumak amacıyla egzoz gazı kirleticilerinin azaltılmasını sağlamak ve ölçümler yaparak kontrol etmek

27 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 27 of 168 üzere gerekli usul ve esasları belirlemektir. Bu Yönetmelik iş makineleri, tarım ve orman traktörleri, motosikletler ve mopedleri kapsamaz. Proje kapsamında EİH larının inşaası ve erişim yollarının açılması işlemleri sırasında kullanılacak bütün motorlu taşıtların egzoz gazı emisyonlarının azaltılmasını temin etmek üzere ilgili yönetmeliğin öngördüğü hususlar yerine getirilecektir Atıksu Atıksu ile ilgili genelge ve yönetmelikler aşağıda belirtilmiştir: Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile revize edilmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı, Ülkenin yeraltı ve yerüstü su kaynakları potansiyelinin korunması ve en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması için, su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere gerekli olan hukuki ve teknik esasları belirlemektir. Yönetmelikte, nüfusu 84 kişinin altında olan ve kanalizasyon sistemi inşa edilmesi mümkün olmayan yerlerdeki tesislerin evsel atık sularıyla ilgili olarak, sızdırmaz nitelikteki fosseptikte toplanması ve vidanjör vasıtası ile atıksu altyapı tesislerine verilmesi uygun görülmüştür. Bu tesisler, atıksu yönetimleriyle yaptıkları protokolü ve vidanjörle atıksu bertarafı sonucunda aldıkları belgeleri beş yıl süreyle saklamak ve denetimler sırasında görevlilere beyan etmek zorundadır. Proje kapsamında tüm şantiye sahalarında oluşacak atıksuların bertarıfına yönelik mevzuat ile ilgili değerlendirmeler Nihai ÇED Raporunda ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Bu rapora konu olan EİH larının ve erişim yollarının açılması işlemlerini yürütecek olan ekiplerin kalacağı kamp sahaları ve konaklama noktalarında da oluşacak atıksuyun bertarafı ilgili yönetmeliğin hükümlerine uygun şekilde hareket edilecektir. Atıksu Arıtma /Derin Deniz Deşarjı Tesisi Proje Onayı Genelgesi tarih ve 644 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu genelge, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname gereğince, ülkemizdeki su kaynaklarının korunması ve ülke menfaatleri doğrultusunda sürdürülebilir

28 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 28 of 168 kullanımının sağlanması için, istenilen düzeyde arıtma verimi sağlayacak, uygun yatırım ve işletim maliyetine sahip atıksu arıtma teknolojilerinin seçilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ayrıca işletme sahiplerinin verimli ve ekonomik bir arıtma tesisine sahip olmasıyla çevresel yükümlülüklerini daha özenle yerine getirmeleri sağlanırken, ülkemiz genelinde arıtılmış atıksuların geri kazanımı ve yeniden kullanımı hedeflenerek, atıksu arıtma/derin deniz deşarjı tesisi projelerinin betonarme, statik ve uygulama projeleri hariç proses onay işlemleri konusunda da birliktelik gerçekleştirilmiş olacaktır. Proje dahilinde inşaat ve işletme döneminde kurulacak olan tüm tesislerde arıtma tesisi kurulması durumunda ilgili genelge hükümlerine uyularak proje onayı alınacaktır. EİH ve erişim yollarının tesis edilmesi işlemleri kısa süreli inşaat faaliyetleri olup, yukarıda belirtilen genelge kapsamına girmemektedir. Yüzey tesislerinin inşaatı sırasında ana kamp sahasında atıksuyun bertarafı için sızdırmaz septik tanklar kullanılacak olup, işletme aşamasına geçildiği zaman ana tesis alanı için atıksu arıtma tesisi (AAT) kurulacaktır. Ayrıca, Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince ve bu yönetmeliğin EK-2 listesinin maddesine (Nüfusu kişinin altında olan kentsel ve/veya evsel nitelikli atık su arıtma tesisleri) göre, atıksu arıtma tesisi kurulması durumunda çevre izni alınması gerektiğinden bahsetmektedir. Proje kapsamında EİH ve erişim yollarının açılması işlemleri sırasında herhangi bir arıtma tesisi kurulmayacak olup, bu hususta herhangi bir çevre izni alınmasına gerek yoktur Toprak Kalitesi Toprak kirliliği ile ilgili yönetmeliğin ilgili maddesi aşağıda özetlenmiştir: Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğin amacı, alıcı ortam olarak toprağın kirlenmesinin önlenmesi, kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel sahaları ve sektörleri tespit etmek, kirlenmiş toprakların ve sahaların temizlenmesi ve izlenmesi esaslarını sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde belirlemektir. Bu Yönetmelik uyarınca, toprak kirliliğinin kaynağında önlenmesi esastır. Her türlü atık ve artığı, toprağa zarar verecek şekilde, Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatta belirlenen

29 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 29 of 168 standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde toprağa vermek, depolamak gibi faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Yönetmeliğe göre, kontamine olan toprağı iyileştirmek (ör; temizlemek) tesis sahibinin sorumluluğundadır. Ayrıca, iyileştirme sonrası analiz edilmesi gereken parametreler yönetmelikte verilmiştir, analiz sonuçları yönetmelikteki sınır değerler ile uyumlu olmalıdır. Bu hususta ÇED Raporu II. Ek Raporu na tabi olan erişim yollarının açılması ve EİH larının tesis edilmesi işlemleri sırasında herhangi bir kontaminasyon oluşması durumunda ilgili yönetmeliğin hükümlerine riayet edilecektir. Tüm araç ve ekipmanlarda yağ emici kitler bulundurulacaktır. Kontamine olmuş toprak en yakın kamp sahasına getirilerek Tehlike Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında hareket edilecektir Gürültü Gürültü ile ilgili yönetmelik ve söz konusu projeyi ilgilendiren maddeler aşağıda özetlenmiştir: Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY), tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı; çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sebep olabileceği ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Gürültü kontrolü ile ilgili izin alması gereken tesisler Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik te verilmiştir. Buna göre doğalgaz depolama projesi ve bu doğrultuda yeni açılacak erişim yolları ve EİH ları çevre izninin gürültü kontrol ile ilgili hükümlerinden muaftır. Ancak, Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 sinde yer almayan tesisler için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında verilecek açma ve çalışma ruhsatlarında yetkili idare tarafından çevresel gürültü yönünden değerlendirme yapılır, gerektiğinde çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu talep edilir ve bu rapora ilişkin yetkili idarenin uygun görüşü esas alınır.

30 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 30 of 168 Bu sebeple, proje kapsamında kullanılacak makine ve ekipmanlarla ilgili olarak, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile ilgili Yönetmelik e uyulacaktır. ÇGDYY de, endüstriyel tesislerin işletme dönemlerinde gündüz ve gece zaman dilimleri için farklı sınır değerler belirlenmiştir. Bu tesisler, projenin bulunduğu alanın hassasiyetine göre dört gruba ayrılmıştır. Bu proje Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar için belirlenen sınır değerlere tabidir. Proje işletme dönemi boyunca verilen bu sınır değerleri aşmamalıdır. ÇGDYY Madde 23(1)-b de konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetlerinin gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemeyeceği belirtilmektedir. Ayrıca, ç bendinde Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut gibi projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla gündüz değerlerinden akşam için 5 dba, gece için 10 dba çıkartılarak elde edilen sınır değerlerin sağlanması ve bu kapsamda alınacak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile sürdürülebilir. ifadesi yer almaktadır. İlave rapora tabi olan erişim yollarının ve EİH larının inşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak olan ekipmanlardan ve ünitelerden kaynaklı gürültü seviyesinin çok düşük düzeyde oluşması beklenmektedir. Ancak, bu işlemler sırasında Çevre Yönetim Planı doğrultusunda kontroller yapılarak Çevresel Gürültünün Değerlendirİlmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinin EK VII, Tablo 5 te verilen 70 dba sınır değerinin aşılması durumunda yukarıda belirtilen ilgili yönetmeliğin hükümleri gereğince gerekli önlemler alınacaktır Atık Atıklar ile ilgili yönetmelik ve söz konusu projeyi ilgilendiren maddeler aşağıda özetlenmiştir: Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmeliğin amacı, atıkların oluşumlarından bertarafına kadar çevre ve insan sağlığına zarar vermeden yönetimlerinin sağlanmasına yönelik genel esasların belirlenmesidir.

31 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 31 of 168 Yönetmeliğin 5. maddesine göre; atık üretiminin kaçınılmaz olduğu durumlarda geri dönüşüm, tekrar kullanım ve ikincil hammadde elde etme amaçlı diğer işlemler ile atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması esastır. Atıkların ayrıştırılması, toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı sırasında su, hava, toprak, bitki ve hayvanlar için risk yaratmayacak, gürültü, titreşim ve koku yoluyla rahatsızlığa neden olmayacak, doğal çevrenin olumsuz etkilenmesini önleyecek ve böylece çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek yöntem ve işlemlerin kullanılması esastır. Yönetmeliğin 11. maddesine göre de; atık üreten tesis ve işletmeler ile belirtilen bertaraf ve geri kazanım işlemlerini yapan kişi, kurum ve kuruluşlar, atık türü ve atığın ilgili ekte belirtilen kod numarası, atık miktarı, atığın kaynağı, gönderildiği tesis, taşıma şekli ve atığın belirtilen yöntemlere göre tabi tutulduğu işlemler hakkında kayıt tutmakla, tutulan kayıtları en az beş yıl süreyle muhafaza etmekle, Bakanlığın belirleyeceği aralıklarla Bakanlığa göndermekle ve Bakanlığın inceleme ve denetimine sunmakla yükümlüdür. Ayrıca yönetmelik, tehlikeli ve tehlikesiz atıkları ve bu atıkların kodlarını, geri dönüşüm ve bertaraf metotlarını ve tehlikeli atıkların özelliklerini de içerir. Katı Atık Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilmiştir. Yönetmeliğin 4. maddesine göre, katı atık üreten kişi ve kuruluşlar, en az katı atık üreten teknolojiyi seçmekle, mevcut üretimdeki katı atık miktarını azaltmak, katı atık içinde zararlı madde bulundurmamakla, katı atıkların değerlendirilmesi ve maddesel geri kazanma konusunda yapılan çalışmalara katılmakla yükümlüdür. Yönetmeliğin 8. maddesine göre, tıbbi atıkların, kullanılmış akü, pil ve ilaç atıklarının, kullanılmış araç lastiklerinin, ambalaj atıkları gibi değerlendirilebilir katı atıkların, evsel atıklardan ayrı olarak atılmalıdır. Ayrıca, katı atıkların, üretici veya taşıyanları tarafından denizlere, göllere ve benzeri alıcı ortamlara, caddelere, ormanlara ve çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmesi yasaktır.

32 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 32 of 168 Yönetmeliğe göre, evsel katı atık ve evsel nitelikli endüstriyel katı atık üreten kişi ve kuruluşlar, katı atıklarını belediyelerin ve mahallin en büyük mülki amirinin istediği şekilde konut, işyeri gibi üretildikleri yerlerde hazır etmekle yükümlüdürler. Belediye sınırları içerisinde yer alan tesislerin atıklarının toplanmasından ve bertarafından belediye sorumludur. Belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan yerlerdeki sanayi tesisleri atıklarının taşınmasından tesisin kendisi sorumludur. Çöpü üretenler, bu çöp biriktirme kaplarını, çevrenin sağlığını bozmayacak şekilde kapalı olarak muhafaza etmek ve çöp toplama işlemi sırasında yol üstünde hazır bulundurmak zorundadır. Yukarıda belirtilen hususlar doğrultusunda, erişim yolları ve EİH inşaat aşamasında meydana gelecek evsel nitelikli katı atıklar şantiye alanlarına getirilerek ilgili yönetmelik kapsamında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkları Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 9. maddesine göre, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları üreticileri, atıkların çevre ve insan sağlığına yönelik olumsuz etkilerini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla yükümlüdür. Tesisler, atıkların oluşumu, taşınması ve depolanması aşamalarında gerekli izinleri ve onayları almak zorundadır. Ayrıca, atıklarını belediyenin veya mülki amirin izin verdiği geri kazanım veya depolama tesisi dışındaki yerlere dökemezler. Yukarıda belirtilen yönetmelik doğrultusunda kazı dolgu çalışmalarında meydana gelecek hafriyat işlemleri ile ilgili bilgiler Bölüm 5.1 de verilmiş olup, tesis edilecek olan enerji iletim hatları ve erişim yollarında hafriyat işlemleri sırasında bu yönetmelik hükümlerine uygun şekilde hareket edilecektir.

33 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 33 of 168 Ambalaj Atıkları Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 26. maddesine göre, kullanılan malzemeye ve oluştuğu kaynağa bakılmaksızın, tüketim sonucu oluşan ambalaj atıkları çevre kirliliğinin azaltılması, düzenli depolama tesislerinden azami istifade edilmesi ve ekonomiye katkıda bulunulması amacıyla oluştukları yerlerde diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilmek zorundadır. Ambalaj atığı üreticileri, oluşturdukları ambalaj atıklarını diğer atıklardan ayrı olarak biriktirmekle yükümlüdürler. Kaynakta ayrı toplama çalışmasını bu Yönetmelikte tanımlandığı şekilde gerçekleştiren ilçe belediyesi sınırları içerisinde yer alan atık üreticileri, oluşturdukları ambalaj atıklarını, atıkların toplanmasından sorumlu olan belediyelere ve/veya belediye ile anlaşma yapan çevre lisanslı toplama ayırma tesislerine vermekle yükümlüdürler. Proje kapsamında EİH larının tesis işlemleri sırasında oluşacak ambalaj atıkları (EİH Ekipmanlarının konulduğu kaplar ve kutulardan kaynaklı vb.) yukarıda belirtilen yönetmeliğe uygun şekilde bertaraf edilecek olup, erişim yollarının açılması işlemleri sırasında herhangi bir ambalaj atığı oluşması beklenmemektedir. Tehlikeli Atıklar Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Yönetmeliğin 9. maddesine göre; atık üreticisi, atık üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, atıkların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek şekilde atık yönetimini sağlamakla, üç yıllık atık yönetim planını bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay içinde hazırlayarak valilikten onay almakla Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, atıklarını tesislerinde geçici olarak depolaması durumunda valilikten izin almakla yükümlüdür.

34 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 34 of 168 Yönetmeliğe göre, Valilik ayda bin kilogramdan fazla atık üreten atık üreticisinin atıklarını, çevre lisansı almış tesislere en fazla altı ayda bir sevkinin yapılması koşuluyla geçici depolama sahasına süresiz izin vermekle ve bu faaliyeti altı aylık dönemlerde denetlemekle yükümlüdür. Bu durumda, ayda bin kilograma kadar atık üreten üretici biriktirilen atık miktarı altı bin kilogramı geçmemelidir. Atık üreticisi, atıkların tesis sınırları içinde depolanması durumunda; tesis ve binalardan uzakta beton saha üzerine yerleştirilmiş sağlam, sızdırmaz, emniyetli ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun konteynerler içerisinde geçici olarak muhafaza etmekle, konteynırların üzerinde tehlikeli atık ibaresine yer vermekle, depolanan maddenin miktarını ve depolama tarihini konteynırlar üzerinde belirtmekle, konteynırların hasar görmesi durumunda atıkları, aynı özellikleri taşıyan başka bir konteynıra aktarmakla, konteynırların devamlı kapalı kalmasını sağlamakla, atıklarını kimyasal reaksiyona girmeyecek şekilde geçici depolamakla yükümlüdür. Atıkların taşınması bu iş için lisans almış kişi ve kuruluşlarca taşınan atığın özelliğine uygun, lisanslı araçlarla yapılır. Tehlikeli atık taşıyan araçlar, Yönetmelikte belirtildiği gibi atık taşıma formu bulundurmak zorundadırlar. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, tehlikeli atıkların listesini, özelliklerini ve bertaraf metotlarını da içerir. Projenin arazi hazırlık ve inşaat aşamasında oluşması muhtemel tehlikeli atıkların, geçici depolanması, taşınması ve bertarafı süresince tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak hareket edilecek olup, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından lisans almış firmalara teslim edilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Proje süresince oluşacak aylık tehlikeli atık miktarına göre mevzuatta belirtilen 6 aylık süre boyunca depolama yapılabilecek olup, aylık değerin kg geçmesi ve yıllık kg a ulaşması durumunda yönetmeliğe uygun olarak çevre iznine tabii olmayan geçici depolama izni alınacaktır. Atık Pil ve Akümülatörler Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

35 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 35 of 168 Yönetmeliğin 13. maddesine göre; pil ve akümülatör tüketicileri; atık pilleri evsel atıklardan ayrı toplamakla, pil ürünlerinin dağıtımını ve satışını yapan işletmelerce veya belediyelerce oluşturulacak toplama noktalarına atık pilleri teslim etmekle yükümlüdür. Bu çerçevede oluşacak atık ve pillerin bertarafında bu yönetmelik hükümleri uygulanacaktır. Atık Yağlar Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin 9. maddesine göre; atık yağ üreticileri; atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, atık yağ analizlerini 15. maddeye uygun olarak yapmak veya yaptırmakla, atık yağları kategorilerine göre ayrı ayrı 18. maddede belirtilen şekilde geçici depolamakla, tesisten kaynaklanan farklı kategorideki atık yağları birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli atıklarla karıştırmamakla, tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertarafı için Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uymakla yükümlüdür. Proje kapsamında EİH ları ve erişim yollarının açılması işlemleri sırasında oluşması muhtemel (makine ve ekipmanlardan kaynaklı) atık yağların şantiye alanlarına getirilerek ilgili yönetmelik kapsamında bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bitkisel Atık Yağlar Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı, bitkisel atık yağların üretiminden bertarafına kadar, çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesini, bu atık yağların yönetiminde gerekli teknik ve idari standartların oluşturulmasını, geçici depolama, geri kazanım ve bertaraf tesislerinin çevreyle uyumlu yönetimi için buna yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesi amacıyla hukuki ve teknik esasların düzenlenmesini sağlamaktır.

36 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 36 of 168 Kamp alanlarında ve konaklama noktalarında oluşacak bitkisel atık yağların depolanması ve bertaraf edilmesi hususlarında ilgili yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Tıbbi Atıklar Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu yönetmelik; tıbbi atıkların çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden kaynağında ayrı olarak toplanmasını, ünite içinde taşınmasını, geçici depolanmasını, taşınmasını ve bertaraf edilmesini sağlar. Kamp sahaları ile konaklama noktalarındaki revirlerden kaynaklı tıbbi atıkların geçici depolanmasını, taşınmasını ve bertaraf edilmesi hususlarında ilgili yönetmeliklerin hükümlerine uyulacaktır. Ömrünü Tamamlamış Lastikler Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı, ömrünü tamamlamış lastiklerin; çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesinin önlenmesine; geri kazanım veya bertarafı için toplama ve taşıma sisteminin kurulması, yönetim planının oluşturulması ve ömrünü tamamlamış lastiklerin yönetiminde gerekli düzenlemelerin ve standartların sağlanmasına; ithalatı, ihracatı ile transit geçişine ilişkin sınırlama ve yükümlülüklere yönelik idari ve teknik esasları belirlemektedir. Proje kapsamında, EİH ve erişim yolları açılması işlemleri sırasında kullanılacak olan araç ve iş makinalarından kaynaklı oluşabilecek ömrünü tamamlamış lastikler yukarıda belirtilen ilgili yönetmeliğe göre bertaraf edilecektir Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik (Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı); tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak

37 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 37 of 168 yürürlüğe girmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikle değişikliğe uğramıştır. Bu Yönetmeliğin amacı, Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer alan faaliyet ve tesisler tarafından 2872 sayılı Çevre Kanunu na göre alınması gereken izin ve lisanslara ilişkin tüm iş ve işlemler ile bu iş ve işlemlere ilişkin yetkili mercilerin, çevre yönetim birimlerinin ve çevre görevlilerinin görev ve sorumlulukları ile Bakanlık ça yetkilendirilmiş çevre danışmanlık firmalarının, işletmelerin ve işletmecilerin yükümlülüklerini belirlemektir. Bu proje EK-1 listesinin Doğal gaz/lng (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve benzeri gazlar için toplam depolama tank kapasitesi m 3 ve daha fazla olan tesisler (Isınma amaçlı kullanılan depolama tankları hariçtir) maddesine tabidir. Tuz Gölü Doğalgaz Depolama Projesi kapsamında inşaat aktiviteleri iki aşamada gerçekleştirilecek olup birinci aşamada ilk 6 kavernanın tamamlanması ve devreye alınması, ikinci aşamada ise kalan 6 kavernanın tamamlanması ve devreye alınması planlanmaktadır. Dolayısıyla, birinci inşaat aşaması tamamlanıp ilk 6 kaverna işletmeye geçtikten sonra emisyon ve atıksu konularında Çevre İzni alınacak olup, inşaat çalışmaları süresince yukarda belirtilen izinlerin dışında herhangi bir izin alınmasına gerek olmayıp, ÇED ve Çevre Yönetim Planına uygun olarak çevresel izleme çalışmaları yürütülecektir Çevre Denetimi Çevre Denetimi Yönetmeliği (Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı); tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanan yönetmelikle değişikliğe uğramıştır. Bu Yönetmeliğin amacı, çevrenin korunması için tesis veya faaliyetin çalışmaya başlamasından sona erdirilmesine kadar olan süreçte çevre denetiminin usul ve esaslarını; denetim yapacak personelin, çevre yönetim birimi/çevre görevlisinin, çevre hizmeti konusunda yetkilendirilmiş firmaların nitelikleri ile yükümlülüklerini düzenlemektir. Dolayısıyla inşaat aktiviteleri tamamlanıp, tesis işletmeye geçtikten sonra Çevre Kanunu nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik EK-1 listesinin Doğal gaz/lng (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve benzeri gazlar için toplam depolama tank kapasitesi m 3 ve daha fazla olan tesisler (ısınma amaçlı kullanılan depolama tankları hariçtir) maddesinde yer alması nedeniyle Çevre Denetimi Yönetmeliği ne göre çevre yönetim işlemleri yürütülecektir.

38 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 38 of Doğa ve Yaban Hayatının Korunması ile İlgili Türk Mevzuatı Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklerin yanı sıra Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ve Mülga Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan doğa ve yaban hayatının korunması ile ilgili kanun ve yönetmelikler bulunmaktadır. Proje kapsamında hazırlanan ÇED Raporu II. Ek Raporu nda ele alınan EİH ve erişim yollarının açılması ile ilgili faaliyetlerin gerçekleştirileceği alanlarda aşağıda belirtilen ilgili kanun ve hükümlere riayet edilecektir sayılı Kara Avcılığı Kanunu (Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü), 4915 sayılı Milli Parklar Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun, yıllık Merkez Av Komisyonu Kararları ile bazı özel alanlara koruma sağlar ve belirli alanları geçici ya da kalıcı olarak avlanmaya kapatır. Kara Avcılığı Kanunu ile koruma altına alınan alanlar: Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarıdır. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği (Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü); Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin hukuki dayanağı, Özellikle Su Kuşları Yaşama Alanı Olarak Uluslararası Önemde Sulak Alanlar Sözleşmesi dir (RAMSAR). Bu Yönetmelikte, sulak alanlar; doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler olarak tanımlanır. Bu Yönetmeliğe göre, Türkiye deki tüm göl ve akarsular (nehirler, çaylar ve dereler) sulak olarak tanımlanır. Sulak alan bölgesinden itibaren azami metreyi geçmemek üzere ayrılan bölge tampon bölge olarak tanımlanır. Ayrıca Akarsu Koruma Bandı, (Ek:RG- 26/8/ ) akarsuyun coğrafi durumu, topoğrafik özellikleri ve arazinin mevcut

39 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 39 of 168 kullanım durumuna göre; akarsularda suyun karaya değdiği noktadan itibaren kara tarafına doğru kumul, çakıl, taşlık, kayalık, sazlık, bataklık, çalılık ve turbalık gibi tabii yaşam ortamlarının oluşturduğu bölgeyi ifade etmektedir. Mevsimsel ve daimi akarsuların akarsu koruma bantlarında yer alan faaliyetlerin gerçekleştirilmesi Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğün iznine tabiidir. Bu alanlarda Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan faaliyetler için Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca belirlenecek başvuru formu ile Bakanlığa müracaat edilir, müracaatın uygun görülmesi halinde başvuru sahibine izin belgesi verilir. Planlanan EİH ları 154kV gerilimin altında kaldığı ve erişim yolları da Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ne tabi olmadığı için ÇED Raporu II. Ek Raporu kapsamındaki hiçbir faaliyet ile ilgili Sulak Alan İzni nin alınmasına gerek bulunmamakta olup, ana tesis alanı için Sulak Alan İzni alınacaktır sayılı Su Ürünleri Kanunu (Mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun, denizlerde ve içsularda bulunan su ürünlerinin korunması, istihsali ve kontrolüne dair hususları ihtiva eder. Kanun, yıllık olarak yayımlanan genelge ile balıkçılık faaliyetlerinin yasaklandığı ya da sınırlandırıldığı alanları tanımlamaktadır. Bu kanunda; su ürünleri, denizlerde ve içsularda bulunan bitkiler ile hayvanlar ve bunların yumurtaları; istihsal yerleri ise, su ürünlerini istihsale elverişli olan ve içinde veya üzerinde herhangi bir istihsal vasıtası kurulabilen, kullanılabilen su sahaları olarak tanımlanır. Su Ürünleri Yönetmeliği (Mülga Tarım ve Köy işleri Bakanlığı) Su Ürünleri Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilmiştir. Bu Yönetmelik, su ürünleri stoklarını korumak ve su ürünleri kaynaklarından ekonomik olarak yararlanmak üzere, su ürünleri ruhsat tezkereleri, sportif amaçla yapılacak avcılık, istihsal yerlerinin değiştirilmesi, avcılıkta patlayıcı ve zararlı maddelerin kullanılması, su ürünleri istihsal yerlerine dökülmesi yasak olan zararlı ve kirletici maddeleri, istihsal vasıtalarının vasıf, şartları ve bunların kullanılması, su ürünleri avcılığının düzenlenmesi, trol avcılığı, arızi olarak istihsal edilen su ürünleri, su ürünleri sağlığı, su ürünlerinden yapılacak

40 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 40 of 168 mamul ve yari mamul maddelerin üretimi, su ürünlerinin pazarlaması ile ilgili usul, esas, yasak, sınırlama, yükümlülük, tedbir, kontrol ve denetimine ait hususları kapsar sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu (Mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun amacı, toprağın doğal veya yapay yollarla kaybını ve niteliklerini yitirmesini engelleyerek korunmasını, geliştirilmesini ve çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak, plânlı arazi kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir sayılı Mera Kanunu (Mülga Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı) 4342 sayılı Mera Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı; mera, yaylak, kışlak ve kamuya ait otlak ve çayırların belirlenecek kurallara uygun bir şekilde kullandırılmasını, korunmasını ve iyileştirilmesini sağlamaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan meralar bulunmaktadır. Bu nedenle Mera Kanunu uyarınca gerekli izinler alınacaktır sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (5226 sayılı kanunla değişik) (Kültür ve Turizm Bakanlığı); 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş, 2004 yılında yayımlanan kanunla değişikliğe uğramıştır. Bu Kanunun amacı; korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili tanımları belirlemek, yapılacak işlem ve faaliyetleri düzenlemek, bu konuda gerekli ilke ve uygulama kararlarını alacak teşkilatın kuruluş ve görevlerini tespit etmektir. Enerji İletim Hattı ve ulaşım yolları güzergah çalışmaları sırasında arkeolojik buluntu ve kültürel mirasa rastlanması durumunda, ilgili kanunun hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili Türk Mevzuatı 4857 sayılı İş Kanunu (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) 4857 sayılı İş Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı; işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.

41 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 41 of sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı; iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü (Bakanlar Kurulu) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Tüzükte işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatında bulunması gereken sağlık şartlarının ve işyerlerinde kullanılan alet, edevat, makinalar ve hammaddeler yüzünden, çıkabilecek hastalıklara engel olacak tedbir ve araçların, işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik tedbirlerinin neler olduğu belirilmiştir. İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Yönetmelik (Bakanlar Kurulu) İş Yeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatlarına Dair Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesinde uygulanacak esas ve usulleri düzenlemektir. Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı; geçici veya belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçilerin sağlık ve güvenlikleri bakımından işyerinde çalışan diğer işçilerle aynı düzeyde korunmalarını sağlamaktır. Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin amacı; yapı işyerlerinde alınacak asgari sağlık ve güvenlik şartlarını belirlemektir.

42 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 42 of 168 Proje kapsamında gerçekleştirilecek olan tüm faaliyetlerde ve ÇED Raporu II Ek Raporu kapsamında belirtilen EİH larının tesis edilmesi ve erişim yollarının açılması işlemleri sırasında yukarıda belirtilen işçi sağlığı ve iş güvenliği kanun, tüzük ve yönetmeliklerine riayet edilecektir Türkiye Tarafından Kabul Edilen Uluslararası Antlaşmalar Türkiye, çevreyi ve biyolojik çeşitliliği korumak için birçok uluslararası anlaşma ve sözleşme imzalamıştır. Bu proje için ihtiyaç duyulabilecek uluslararası anlaşmalar aşağıda verilmiştir: tarih ve 4177 sayılı Kanunla onaylanmış, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış olan Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES), tarih ve sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi (BERN), tarihli ve 94/5434 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilip, tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR), tarih ve 797 sayılı Kanunla onaylanarak, tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayınlanmış Kuşların Korunması Hakkında Uluslararası Sözleşme, 14 Şubat 1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme.

43 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 43 of 168 Proje kapsamında EİH larının ve erişim yollarına ait güzergahlar boyunca karşılaşılabilecek olan flora ve fauna türleri Bölüm 4.1 de belirtilmiş olup, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, CITES, BERN, RAMSAR, Kuşların Korunması Hakkında Uluslararası Sözleşmelere riayet edilerek bu türlerin korunması ve gelecek nesiller aktarımı sağlanmış olacaktır. Ayrıca Bölüm 4.5 te belirtildiği üzere EİH ve erişim yolları güzergahları boyunca herhangi bir kültürel varlık bulunmamaktadır. Ancak inşaat çalışmaları süresince proje alanlarında herhangi bir kültürel varlığa rastlanması durumunda, çalışmalar durdurularak Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme ne hükümlerine uyulacak olup, en yakın mülki amirliğe veya müze müdürlüğüne bilgi verilecektir.

44 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 44 of PROJE ALANININ YERİ Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, Tuz Gölü Havzası içerisinde yaklaşık m arası derinlikte bulunan tuz tabakalarının eritilerek oluşturulacak yeraltı mağaralarında (kaverna) doğalgazın depolanması sağlanacaktır. Proje kapsamında yeraltı mağaralarının ve yüzey tesislerinin planlandığı alan; İç Anadolu Bölgesi'nin ortasında; Aksaray ili, Merkez ilçesi sınırları içerisinde, Aksaray ilinin yaklaşık 40 km batısında bulunan Sultanhanı Belediyesi nin 17 km güneyinde Bezirci Mevkii nde yer almaktadır. Proje alanını gösterir yer bulduru haritası Şekil 3.1. de ve proje ünitelerinin genel yerleşimini gösterir harita Şekil 3.2. de sunulmuştur. PROJE ALANI (BEZİRCİ MEVKİİ) Şekil 3.1. Proje Alanını Gösterir Yer Bulduru Haritası

45 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 45 of 168 Yüzey Tesisleri Şekil 3.2. Proje Alanı ve Yakın Çevresi Kaynak: Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi ÇED Raporu, 2003 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi kapsamında 12 adet mağara açılması planlanmakta olup, bu doğrultuda su temin hattı, tuzlu su (brine) deşarj hattı, doğal gaz branşman hattı ve yüzey tesisleri kurulacaktır. İnşaat süresi yaklaşık 10 yıl planlanan proje kapsamında mağaraların oluşturulması işlemleri sırasında kurulacak bu tesisler için gerekli olan enerji temini için enerji iletim hatları ile inşaat sırasında erişim olmayan noktalara ulaşım için yeni yolları açılacaktır. Planlanan enerji iletim hatları ile açılacak yollara ait güzergah detayları aşağıda verilmiştir. Ayrıca EİH Güzergahlarını gösterir topoğrafik harita EK-2 de sunulmuştur.

46 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 46 of Enerji İletim Hattı Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, oluşturulması planlanan yer altı mağaralarının eritme işlemleri sırasında kullanılacak suyun Hirfanlı Barajından alınarak sondaj alanlarına ulaştırılması için kurulacak olan pompa istasyonlarının ve depolama tanklarının enerjilendirilmesi kapsamında toplam uzunluğu m olan ve toplamda 506 adet direkten oluşan her biri 34.5 kv kapasitesinde 5 adet enerji iletim hattı tesis edilecektir. Tesis edilecek olan enerji iletim hatları güzergahlarına ait detaylar Tablo de verilmiştir. Tablo Planlanan Enerji Hatlarına Ait Güzergah Detayları Hat No Güzergah Lokasyon (İlçe) Direk Sayısı (Adet) Toplam Uzunluk (m.) Hat 1-1 Şereflikoçhisar TM PS1 Arası Şereflikoçhisar-Seymenli-İbrahimbeyli- Yenitorunobası-Sarıyahşi-Hirfanlı Baraj Gölü Hat 1 Hat 1-2 PS1 PS2 Arası Hirfanlı Baraj Gölü-Boğazköy Güzergahı Boyunca Hat 1-3 PS2 PS3 Arası Boğazköy-Kütüklü-Ağaçören-Camili Arası Hat 2 ST3 Güzergahı Ağaçören-Ortaköy Arası, Abdiuşağı- Çatalçeşme Güzergahı Boyunca Hat 3 ST4 Güzergahı Bostanlık Köy Yolu ile Sapmaz Köy Yolları Arası Aksaray Sultanhanı Karayolu Güzergahı Hat 4 Yüzey Tesisleri Solunda; Organize Sanayi Bölgesi, Armutlu, İncesu, Bezirci Yaylası Güzergahı Boyunca Konya-Aksaray Karayolu Güzergahında, Hat 5 Pig İstasyonu Şeker Fabrikasından m sonra Yolun Sağ Tarafında Yer Almaktadır Hat 1 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, Şereflikoçhisar trafo merkezinden alınacak enerjinin m uzunluğunda, 254 direk ve 3 kısımdan oluşan güzergah boyunca PS1, PS2 ve PS3 aktarılması sağlanacaktır. Bu doğrultuda enerji ilk olarak m uzunluğundaki 152 direkten oluşan Hat 1-1 aracılığıyla PS1 e, oradan m uzunluğunda 50 direkten oluşan Hat 1-2 aracılığıyla

47 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 47 of 168 PS2 ye ve PS2 den de 52 direkten oluşan m uzunluğundaki Hat 1-3 aracılığıyla PS3 e iletilecektir. Hat 1 güzergahı Şekil , Şekil ve Şekil de görüleceği üzere sırasıyla; Şereflikoçhisar, Seymenli, İbrahimbeyli, Yenitorunobası, Sarıyahşi, Hirfanlı Baraj Gölü, Boğazköy, Kütüklü, Ağaçören ve Camili lokasyonları boyunca devam edecektir. Hat-1 güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir. HAT 1-1 ( m) Şekil Hat 1-1 Güzergahı ve Yakın Çevresi

48 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 48 of 168 HAT 1-2 ( m) Şekil Hat 1-2 Güzergahı ve Yakın Çevresi

49 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 49 of 168 HAT 1-3 ( m) Şekil Hat 1-3 Güzergahı ve Yakın Çevresi Tablo Hat-1 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 1 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri En Yakın Olduğu Yerleşim Yeri Ünite Yönü Mesafesi (m) Şereflikoçhisar Hat 1-1 / Direk 1 Güneydoğu Seymenli Köyü Hat 1-1 / Direk 44 Güneydoğu İbrahimbeyli Köyü Hat 1-1 / Direk 74 Güneydoğu Yenitorunobası Köyü Hat 1-1 / Direk 90 Güney Evren Hat 1-1 / Direk 119 Kuzeybatı Sarıyahşi Köyü Hat 1-1 / Direk 125 Güneydoğu Hirfanlı Baraj Gölü Hat 1-1 / Direk 152 Kuzeybatı 135 Hat 1-2 / Direk 1 Kuzey 270 Boğazköy Hat 1-2 / Direk 41 Kuzeydoğu Kütüklü Hat 1-3 / Direk 16 Batı 857 Ağaçören Hat 1-3 / Direk 36 Güneybatı Camili Hat 1-3 / Direk 44 Kuzeydoğu 1.213

50 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 50 of Hat 2 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 3 nolu depolama tankına enerji aktarılması için 18 direkten oluşan toplam uzunluğu m olan Hat 2, enerji iletim hattı tesis edilecektir. Hat 2 güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Ağaçören İlçesi sınırları içerisinde, Abdiuşağı Köyü nü Çatalçeşme Köyü ne bağlayan yola paralel şekilde Çatalçeşme Köyü nün yaklaşık m doğusunda yer almaktadır. Hat-2 güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir. HAT 2 (1.431 m) Şekil Hat 2 Güzergahı ve Yakın Çevresi

51 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 51 of 168 Tablo Hat-2 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 2 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri En Yakın Olduğu Yerleşim Yeri Yönü Mesafesi (m) Ünite Çatalçeşme Hat 2 / Direk 1 Batı Abdiuşağı Hat 2 / Direk 18 Kuzeybatı Namlıkışla Hat 2 / Direk 9 Doğu Hat 3 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 4 nolu depolama tankına enerji aktarılması için toplam uzunluğu 778 m olan ve 10 direkten oluşan Hat 3, enerji iletim hattı tesis edilecektir. Hat 3 güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Aksaray Merkez İlçe sınırları içerisinde, Bostanlık Köy yolunun sağında, Bostanlık Köyünün 806 m kuzeybatısında yer almaktadır. Hat-3 güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir. HAT 3 (778 m) Şekil Hat 3 Güzergahı ve Yakın Çevresi

52 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 52 of 168 Tablo Hat-3 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 2 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri En Yakın Olduğu Ünite Yönü Mesafesi (m) Bostanlık Köyü Hat 3 / Direk 10 Güneydoğu Hat 4 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, yüzey tesislerinde gerekli olan enerjinin sağlanması amacıyla 183 direkten oluşan m uzunluğunda Hat 4, enerji iletim hattı tesis edilecektir. Hat 4 güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Aksaray İl Merkezi nden Sultanhanı Beldesine giden karayolunun solunda yaklaşık 8-10 km mesafede paralel bir şekilde yer almaktadır. Hat-4 güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir. HAT 4 ( m) Şekil Hat 4 Güzergahı ve Yakın Çevresi

53 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 53 of 168 Tablo Hat-4 Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ve Yerleşim Yerlerinin Hat 4 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri En Yakın Olduğu Yerleşim Yeri / Tesis Yönü Mesafesi (m) Ünite Aksaray Organize Sanayi Bölgesi Hat 2 / Direk 6 Güneydoğu 720 Armutlu Hat 4 / Direk 60 Güneydoğu İncesu Hat 4 / Direk 98 Güneydoğu Hat 5 Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, pig istasyonunda gerekli olan enerjinin sağlanması amacıyla 41 direkten oluşan m uzunluğunda Hat 5, enerji iletim hattı tesis edilecektir. Hat 5 güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Konya-Aksaray karayolu güzergahında, Şeker Fabrikasından m sonra sağ tarafta Konya-Aksaray karayoluna dik eksende yer almaktadır. Hat-5 güzergahının çevresindeki tesislere ve yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir.

54 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 54 of 168 HAT 5 ( m) Şekil Hat 5 Güzergahı ve Yakın Çevresi Tablo Hat-5 Güzergahının Çevresindeki Tesisler ve Yerleşim Yerleri ve Bunların Hat 5 Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri / Tesis En Yakın Olduğu Ünite Yönü Mesafesi (m) Bal Küpü Şeker Fabrikası Hat 5 / Direk 1 Güneydoğu Erişim Yolları Güzergahı Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, tesis edilmesi planlanan ve ulaşım yolu olmayan yardımcı ünitelere ve işletme sırasında kullanılacak kalıcı tesislere erişim amaçlı toplam uzunluğu m ve genişlikleri yaklaşık 3-5 m arasında olan 6 adet yol açılacaktır. Proje kapsamında açılacak olan erişim yolu güzergahlarına ait detaylar Tablo de verilmiştir.

55 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 55 of 168 Tablo Açılması Planlanan Erişim Yollarına Ait Güzergah Detayları Hat No Güzergah Lokasyon (İlçe) Toplam Uzunluk (m.) Konya-Aksaray Karayolu Güzergahında, Şeker PİG PİG İstasyonuna Giden Yol Fabrikasından m sonra Yolun Sağ Tarafında Yer Almaktadır PS1 1 Nolu Pompa İstasyonu Yolu Hirfanlı Baraj Gölü Kıyısı 745 Boğazköy, Kütükler Arasında Kalan Yaklaşık 5.5 PS2 2 Nolu Pompa İstasyonu Yolu km Uzunluğundaki yolun 3. Km sinde sağ tarafta 493 Yer Almaktadır. PS3 3 Nolu Pompa İstasyonu Yolu Ağaçören İlçe merkezinden, Camili Köyüne giden yolun 1.5 km solunda yer almaktadır. 174 Bostanlık Köyü nün 860 m kuzeybatısında, Hat 3 ST4 4 Nolu Depolama Tankı Yolu EİH na ait D 10 direğinin 170 m kuzeydoğusunda 466 yer almaktadır. Güneşli ve Besci Köyleri arasında kalan bölgede, ST5 5 Nolu Depolama Tankı Yolu yüzey tesislerine enerji iletimi sağlayacak Hat 4 EİH na ait 183 nolu elektrik direğinin m 126 güneybatısında yer almaktadır PİG İstasyonu Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, pig istasyonuna erişim amaçlı m uzunluğunda PS erişim yolu açılacaktır. PS yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Konya-Aksaray karayolu güzergahında, Şeker Fabrikasından m sonra sağ tarafta Konya-Aksaray karayoluna dik eksende yer almaktadır. PS yolu güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine ve kurulu tesislere olan yaklaşık mesafesi Tablo de verilmiştir.

56 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 56 of 168 PIG İstasyonu Yolu (1.972 m) Şekil PİG İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi Tablo PS Erişim Yolu Güzergahının Çevresindeki Yerleşim Yerleri ile Tesisler ve Yerleşim Yerlerinin PS Yol Güzergahına Olan Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri / Tesis Yönü Mesafesi (m) Bal Küpü Şeker Fabrikası Güneydoğu PS1 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 1 No.lu Pompa İstasyonunda inşaat çalışmalarında ve sonrasındaki işletme döneminde kullanılmak üzere erişim amaçlı 745 m uzunluğunda PS1 erişim yolu açılacaktır. PS1 yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Hirfanlı Baraj Gölü kenarında yer almaktadır. PS1 yolu güzergahının çevresindeki tesislere olan yaklaşık mesafeleri Tablo de verilmiştir.

57 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 57 of 168 PS1 Pompa İstasyonu Yolu (745 m) Şekil PS1 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi

58 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 58 of 168 Tablo PS1 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Tesislere Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri / Tesis Yönü Mesafesi (m) Hirfanlı Baraj Gölü Güney PS2 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 2 No.lu Pompa İstasyonunda inşaat çalışmalarında ve sonrasındaki işletme döneminde kullanılmak üzere erişim amaçlı 493 m uzunluğunda PS2 erişim yolu açılacaktır. PS2 yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Boğazköy, Kütükler arasında kalan yaklaşık 5,5 km uzunluğundaki yolun 3. km sinde sağ tarafta yer almaktadır. PS1 yolu güzergahının, çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafesi Tablo de verilmiştir. PS2 Pompa İstasyonu Yolu (493 m) Şekil PS2 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi

59 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 59 of 168 Tablo PS2 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri Yönü Mesafesi (m) Boğazköy Kuzeybatı Kütüklü Güneydoğu PS3 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 3 No.lu Pompa İstasyonunda inşaat çalışmalarında ve sonrasındaki işletme döneminde kullanılmak üzere erişim amaçlı 174 m uzunluğunda PS3 erişim yolu açılacaktır. PS3 yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Ağaçören İlçe Merkezi nden, Camili Köyüne giden yolun 1,5 km solunda yer almaktadır. PS3 yolu güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafesi Tablo de verilmiştir. PS3 Pompa İstasyonu Yolu (174 m) Şekil PS3 Pompa İstasyonu Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi

60 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 60 of 168 Tablo PS3 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri Yönü Mesafesi (m) Ağaçören Kuzeybatı Kütüklü Kuzeydoğu ST4 Depolama Tankı Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 4 No.lu Depolama Tankı inşaat çalışmalarında ve sonrasındaki işletme döneminde kullanılmak üzere erişim amaçlı 466 m uzunluğunda ST4, erişim yolu açılacaktır. ST4 Yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Bostanlık Köyü nün 860 m kuzeybatısında, Hat 3 EİH na ait D 10 direğinin 170 m kuzeydoğusunda yer almaktadır. ST4 yolu güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine olan yaklaşık mesafesi Tablo de verilmiştir. ST4 Depolama Tankı Yolu (466 m) Şekil ST4 Depolama Tankı Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi

61 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 61 of 168 Tablo ST4 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri / Tesis Yönü Mesafesi (m) Bostanlık Köyü Güneydoğu 860 HAT 3 / D 10 Direği Güneybatı ST5 Depolama Tankı Erişim Yolu Tuz Gölü Yeraltı Doğal Gaz Depolama Projesi (YDGDP) kapsamında, 5 No.lu Depolama Tankı inşaat çalışmalarında ve sonrasındaki işletme döneminde kullanılmak üzere erişim amaçlı 126 m uzunluğunda ST5 erişim yolu açılacaktır. ST5 yolu güzergahı, Şekil de görüleceği üzere Güneşli ve Besci Köyleri arasında kalan bölgede, yüzey tesislerine enerji iletimi sağlayacak Hat 4 EİH na ait 183 no.lu elektrik direğinin m güneybatısında yer almaktadır. ST4 yolu güzergahının çevresindeki yerleşim yerlerine ve tesislere olan yaklaşık mesafesi Tablo de verilmiştir. Şekil ST5 Depolama Tankı Erişim Yolu Güzergahı ve Yakın Çevresi

62 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 62 of 168 Tablo ST5 Erişim Yolu Güzergahının Çevresinde Yer Alan Yerleşim Yerlerine Yaklaşık Mesafeleri ve Yönleri Yerleşim Yeri / Tesis Yönü Mesafesi (m) Besci Köyü Güneydoğu Güneşli Köyü Kuzeybatı HAT 4 / D 183 Direği Kuzeydoğuı 2.380

63 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 63 of PROJE ALANININ ÖZELLİKLERİ 4.1. Flora ve Fauna Proje kapsamındaki EİH ları ve erişim yolları güzergahları, ÇED sürecinde değerlendirilen yardımcı üniteler ile yüzey tesislerinin bulunduğu alanlardan farklı lokasyonlarda tesis edilecek olup, çalışma kapsamında EİH ları ve erişim yolları da dahil olmak üzere tüm proje alanına ait flora ve fauna türleri ile ilgili çalışmalar yapılmış, bu çalışmalar ışığında yapılan değerlendirmeler aşağıda detaylı bir şekilde sunulmuştur. Proje Alanı Endemik Flora Türleri Aksaray İli; Sarıyahşi, Ağaçören, Ortaköy, Eskil ve Merkez İlçeleri ile Ankara İli; Şereflikoçhisar ve Evren İlçeleri sınırları içerisinde kalan 5 adet EİH ile 6 adet erişim yolu da dahil olmak üzere tüm proje alanında yer alan endemik flora listesi hazırlanırken; bölgede geçmişte yapılan arazi çalışmalarından, literatür kaynaklarından (2003 yılında onaylanan ÇED Raporu (ÇR), 2005 yılında hazırlanan ÇED Raporu Eki, yılları arasında yürütülen Tuz Gölü Biyolojik Çeşitliliğinin Tespiti Projesi (TGBÇTP), Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından desteklenerek 2001 yılında tamamlanan Türkiye deki Tuzlu Tavaların Floristik ve Sinekolojik Yönden Araştırılması projesi, Özel Çevre Koruma Kurumu arafından desteklenen ve 2010 yılında tamamlanan Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Habitat İzleme projesi, A study on the relationship of salinity and endemism ratio in the surrounding of Salt Lake (Inner Anatolia, Turkey), New halophytic syntaxa from Central Anatolia (Turkey), Phytosociological studies on salty steppe communities of the Central Anatolia, Turkey adlı bilimsel araştırma makalelerini de yayınlamış olan Ankara Üniversitesi Öğretim üyesi Prof.Dr.Latif Kurt un uzman görüşü) faydalanılmış ve Tablo de sunulmuştur. Literatür çalışmaları sonucunda elde edilen liste, alanda gerçekleştirilen Hızlı Alan Değerlendirmesi çalışması kapsamında gözden geçirilerek güncel durum çerçevesinde değerlendirmeler yapılmıştır. Uzun bir çalışma süresi gerektiren bu gözlemler, zaman kısıtı ve vejetasyon döneminin bitmek üzere olmasından dolayı, sınırlı bir şekilde gerçekleştirilebilmiştir. Vejetasyon döneminin sınırlı olması nedeniyle tür teşhisleri ve yerinde doğrulama yapılamayacağından; ofis çalışmalarında güncellenmiş bitki tür listesinde yer alan

64 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 64 of 168 türlerin bulunduğu alanlar ile, burada inşa edilecek yer üstü tesisleri ile bu rapora konu olan EİH ve erişim yolları güzergahlarının çakışma noktaları gözlenmeye çalışılmış ve bu durumun olası etkileri belirlenmiştir. Sahada özellikle proje çalışmalarından doğrudan ya da dolaylı etkilenebilecek habitatlar incelenmiştir. Daha kapsamlı flora tür analizi, proje süresince ÇINAR tarafından gerçekleştirilecek olan izleme çalışmalarına katılacak Flora Uzmanları tarafından yapılacak ve belirli periyotlarda raporlar halinde BOTAŞ a sunulacaktır. Hazırlanan raporlar aynı zamanda mevcut flora fauna listesinin sürekli güncel tutulmasına imkan sağlayacak ve elde edilen veriler proje süresince, proje sonrasında ve işletme aşamasında kullanılabilecek ekosistem kaynakları haline getirilebilecektir. Kamulaştırılmış genellikle üçüncü sınıf tarım arazileri üzerinde kurulacak olan EİH ve erişim yollarının tesis edilmesi işlemleri sırasında daha önce gerçekleştirilen benzer projelerde olduğu gibi üst toprak yönetiminin proje prensiplerine uygun olarak yapılması halinde herhangi bir etkinin olmayacağı tespit edilmiştir (Şekil ). a b

65 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 65 of 168 Şekil a, b Ağrı-Horasan, c Muğla-Marmaris Bölgeleri nde İnşaat Çalışmaları Tamamlanmış Enerji İletim Hatları c Ancak izleme çalışmaları kapsamında, ilk vejetasyon döneminde bu liste alanda detaylı bir şekilde kontrol edilerek gerekli güncelleştirmeler yapılacak; bu çerçevede koruma tedbirleri de daha sağlıklı bir şekilde ortaya konulacaktır. Faaliyet alanı, Grid Kareleme Sistemi ne göre B4 karesinde yer almaktadır (Şekil ).

66 Belge no: CNR-REP-ENM-ADD-13/001 Sayfa 66 of 168 Şekil Faaliyet Alanın Grid Kareleme Sistemindeki Yeri Ülkemiz coğrafi konum itibariyle çeşitli iklimlerin etkisi altındadır. Kuzeyde Kuzey Anadolu ve Yıldız (Istranca) Dağları kuşağının kuzeye, özellikle Karadeniz e bakan yamaçlarında okyanusal; Marmara Denizi çevresi, Ege ve Akdeniz Bölgesi nde Akdeniz; İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu da karasal iklim şartları hüküm sürmektedir. Böylece Anadolu ve Trakya nın kuzeyi okyanusların doğusunda kıtaların batısında hüküm süren nemli ılıman; Ege ve Akdeniz subtropikal; Anadolu nun orta ve doğu bölgeleri, kıtaların iç kısımlarında hüküm süren karasal iklimlerin toplandığı bir ülkedir. Yüksek dağlık alanlarda ise daha kuzey enlemlerde etkili olan soğuk iklim şartları görülür. Bu nedenle Türkiye de bitki örtüsü açısından farklı alanların ve fitocoğrafya bölgelerinin bulunması (Şekil ), doğal şartların bir gereğidir.