KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ HASTALARINDA HEMODİYALİZ ÖNCESİ OKSİDAN/ANTİOKSİDAN DURUMUN İNCELENMESİ

Transkript

1 KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ HASTALARINDA HEMODİYALİZ ÖNCESİ OKSİDAN/ANTİOKSİDAN DURUMUN İNCELENMESİ

2 1 Selçuk AKIN, 1 Elif DEĞİRMEN, 2 Mustafa YAPRAK, 3 Mustafa YILDIRIM, 4 İhsan ÇETİN, 5 Ramazan DAYANAN, 6 Hatice SEZEN, 7 Murat ÜSTÜNEL, 8 Bülent ADAR 1 Batman Bölge Devlet Hastanesi, Biyokimya Laboratuvarı, Batman, Türkiye 2 Mustafa Kemal Üniversitesi, Nefroloji Bölümü, Hatay, Türkiye 3 Özel Medical Park Hastanesi, Onkoloji Bölümü, Gaziantep, Türkiye 4 Batman Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Beslenme ve Diyetetik, Batman, Türkiye 5 Batman Bölge Devlet Hastanesi, Dahiliye Bölümü, Batman, Türkiye 6 Harran Üniversitesi, Tıp Fakültesi Biyokimya, Şanlıurfa, Türkiye 7 Mardin Halk Sağlığı Laboratuvarı, Mardin, Türkiye 8 İpekyolu Kadın Doğum Ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi, Van, Türkiye

3

4 Genel Bilgi Günümüzde önemli bir sağlık sorunu olan Kronik Böbrek Yetmezliğinde (KBY) mortalite oranı genel populasyondan yüksektir ve bu hastalarda oksidatif stresin arttığı gözlemlenmiştir ve yine yaşlanma, yaşla ilişkili nörodejeneratif hastalıklar, kardiyovasküler hastalıklar ve KBY hastalarında oksidatif stresin önemli bir patogenetik faktör olduğu gösterilmiştir.

5

6

7 Aynı zamanda oksidatif stres KBY hastalarında diyalize başladıktan sonra daha da artmaktadır. Oksidatif stres serbest radikal üretimi ile endojen antioksidan defans mekanizmaları arasındaki dengesizlikten kaynaklanmaktadır. Yani reaktif oksijen ürünlerinin (ROS) artması ve/veya antioksidan sistemin fonksiyonun azalması/bozulması oksidatif strese neden olmaktadır.

8 Antioksidanların serum konsantrasyonu ayrı ayrı ölçülebilir, ancak bu, zaman alan ve pahalı karmaşık yöntemler gerektirir. Bu yüzden, enzimatik ve enzimatik olmayan antioksidanları içeren toplam antioksidan ölçümü (TAS) daha değerli kanıtlar sağlayabilir.

9 Oksidan moleküllerin ayrı ayrı plazmadaki konsantrasyonunu ölçmek mümkün olmakla birlikte bu moleküller birbirlerini etkileyebileceğinden oksidan molekülleri ayrı ayrı ölçmek için pratik değildir.

10 Bu nedenle bütün oksidan durumu yansıtan total oksidan durum (TOS) ölçümü geliştirilmiştir. Oksidatif stres indeksi ise TOS un TAS a bölünmesi ile elde edilen bir index olup oksidatif stresin belirlenmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır

11 Kronik böbrek yetmezliği (KBY), oksidatif stresteki artış ve antioksidan kapasitede azalma sebebiyle çeşitli komplikasyonlarla ilişkili olabilir. Bu çalışmada KBY hastalarında, total antioksidan seviye (TAS), total oksidan seviye (TOS), oksidatif stres indeksi (OSI), seruloplazmin, lipid hidroperoksit (LOOH), total serbest sülfihidril grupları (-SH = total tiyol) düzeyleri, paraoksonaz (PON) ve arilesteraz aktivitelerini araştırmayı amaçladık.

12 Materyal ve Metod Ocak Haziran 2015 tarihleri arasında Batman Bölge Devlet Hastanesi Diyaliz Ünitesinde takip edilen 47 hasta ile başka nedenle hastaneye başvuran ve herhangi bir hastalığı olmayan 47 sağlıklı gönüllü çalışmaya alındı.

13 Çalışmaya alınan bireylerin yaş, cinsiyet, kullandığı ilaçlar, soygeçmiş ve diğer hastalıkları sorgulandı ve bu bilgiler daha önceden hazırlanan formlara kaydedildi. Metabolik parametreleri etkileyebilecek hipertiroidizmi, hipotriodizmi, renal veya hepatik yetmezliği, kalp yetersizliği, kronik enfeksiyonu veya pankreas bozuklukları olanlar, çalışma dışı bırakılmıştır.

14 Total Oxidative Status (TOS), Lipid hidroksilaz (LOOH) Total Antioxidative Status (TAS), thiol grupları (SH), paraoxanase, arylesterase düzeyleri daha sonra çalışılmak üzere örnekler -40 C de çalışma gününe kadar derin dondurucuda depolandı.

15 Total Antioksidan Kapasite (TAS) Ölçümü TAS ölçümü Özcan Erel tarafından tanımlanan total antioksidan aktivite metodu kullanılarak yapıldı. Ölçümün sonucları μmol Trolox equivalent/l olarak birimlendirilmiştir. Total Oksidan Durum (TOS) Ölçümü TOS Ölçümü Özcan Erel tarafından tanımlanan yöntemle yapıldı. Ölçümün sonuçları mmol H 2 O 2 Equiv./L olarak birimlendirilmiştir. Oksidatif Stress İndeksi OSİ değeri TAS ve TOS değerlerinin % oranı olarak kabul edildi. Öncelikle TAS değerleri mmol/l ye cevrildi. OSİ değeri Formula yöntemine göre hesaplandı. OSI (Arbitrary Unit)=TOS (mmol H2O2 Equiv./L)/TAS (mmol Trolox Equiv./L).

16 Seruloplazmin Örneklerin seruloplazmin (Ferroksidaz) içeriği EREL yöntemiyle ölçüldü. Yöntemin prensibi ferröz iyonun ferrik iyona oksidasyonunun kolorimetrik olarak ölçümü prensibine dayanmaktadır. Sonuçlar U/L olarak ifade edildi.

17 Total Antioksidan Seviye (TAS) Ölçüm yöntemi örnekteki tüm antioksidan moleküllerin renkli ABTS* katyonik radikalini redüklemesi sonucu renkli radikalin antioksidan moleküllerin toplam konsantrasyonlarıyla orantılı olarak dekolorize olması esasına dayanır. Kalibratör olarak E vitamininin suda çözünür bir analoğu olan Trolox kullanılır. Sonuçlar mmol Trolox Equivalent/L olarak ifade edildi.

18 Total Oksidant Seviye (TOS) Ölçüm testin çalışma prensibinde ifade edildiği üzere örneklerin içerdiği oksidan moleküllerin ferroz iyonu ferrik iyona kümülatif olarak oksitlemesine dayanan, kolorimetrik yöntem kullanıldı. Sonuçlar μmol H 2 O 2 Equivalent/ L olarak ifade edildi.

19 Oksidatif Stres İndeksi (OSİ) Oksidatif Stresin bir göstergesi olarak gösterilen Oksidatif Stres İndeksi (OSI), Toplam Oksidan Status/Seviye (TOS) düzeylerinin Toplam Antioksidan Status/Seviye (TAS) düzeylerine oranının yüzde derecesi olarak ifade edilir. Örneklerin Oksidatif Stres İndeksi (OSI) hesaplanırken TAS düzeyleri μmol birimine çevrilir. Sonuçlar Arbutrary Units (AU) olarak ifade edildi. TOS, µmol H 2 O 2 Equiv. / L. OSİ = X 100 TAS, mmol trolox Equiv. / L

20 Parametreler Hasta (n=47) Kontrol (n=47) p Cinsiyet (B/E) 28/19 31/16 Yaş 47.23± ±13.59 (p=0.055) B: Bayan, E: Erkek

21 Bulgular Parametreler Hasta (n=47) Kontrol (n=47) p TAS 1.38± ±0.13 (p<0.001) TOS 16.34± ±2.36 (P=0.021) LOOH 7.12± ±0.74 (p=0.019) SH 0.18± ±0.03 (p<0.001)

22 Parametreler Hasta (n=47) Kontrol (n=47) p Arilesteraz ± ±2.14 (P<0.001) PON ± ±35.20 (p=0.002) OSİ 1.20± ±2.75 (p<0.001)

23 Parametreler Hasta (n=47) Kontrol (n=47) p Seruloplazmin ± ±98.83 (p=0.893)

24 Sonuç Artmış serum TAS, TOS, LOOH ve -SH düzeyleri ile azalmış serum arilesteraz, PON ve OSI değerleri KBY hastalarında görülen çeşitli komplikasyonlarla ilişkili olabilir. KBY hastalarında gelişen bu durumun dikkate alınması, KBY hastalarında gelişen komplikasyonları engelleme açısından olumlu bir katkı oluşturabilir.

25 Kaynaklar 1. S. Palleschi, S. de Angelis, L. Diana et al., Reliability of oxidative stress biomarkers in hemodialysis patients: a comparative study, Clinical Chemistry and Laboratory Medicine, vol. 45, no. 9, pp , Yildiz G1, Aydin H, Mağden K, Yilmaz A, Hür E, Candan F. Influence of single hemodialysis session on serum paraoxonase-1, arylesterase activity, total oxıdant status and total antioxidant status. Minerva Med Feb;105(1): Putri AY, Thaha M. Role of oxidative stress on chronic kidney disease progression. Acta Med Indones Jul;46(3): Erel O. A novel automated method to measure total antioxidant response against potent free radical reactions. Clin Biochem. 2004;37: Erel O. A novel automated direct measurement method for total antioxidant capacity using a new generation, more stable ABTS radical cation. Clin Biochem. 2004;37: Erel O. A new automated colorimetric method for measuring total oxidant status. Clin Biochem. 2005;38: