Projenin Adı: Trafikten biz çekiyoruz, ya bitkiler! Projeyi Hazırlayan Öğretmenler: Danışmanlar: Yrd.Doç.Dr. Nadim Yılmazer Öğretmen Kadir Düşünen

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Projenin Adı: Trafikten biz çekiyoruz, ya bitkiler! Projeyi Hazırlayan Öğretmenler: Danışmanlar: Yrd.Doç.Dr. Nadim Yılmazer Öğretmen Kadir Düşünen"

Canan Gür
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TRAFİKTEN BİZ ÇEKİYORUZ, YA BİTKİLER!

3 Projenin Adı: Trafikten biz çekiyoruz, ya bitkiler! Projeyi Hazırlayan Öğretmenler: Hande Bilen Metin Kılıç - Özel Trakya Koleji - Tekirdağ Anadolu Lisesi Danışmanlar: Yrd.Doç.Dr. Nadim Yılmazer Öğretmen Kadir Düşünen

4 Projenin Amacı: Trafikte seyreden motorlu araçların egzozlarından yayılan gazların, bitkilerde stoma sayısında bir değişikliğe neden olup olmadığını araştırmak. Hipotez: Eğer bitkiler egzoz gazlarının toksik etkilerinden zarar görüyorsa stoma sayısını azaltır.

5 GİRİŞ: Artan sanayi yanında, artan motorlu araç sayısı nedeniyle de çevreye sürekli olarak toksik gazlar ve diğer zararlı maddeler verilir. Gerek sanayi gerekse motorlu araç egzozlarından kaynaklanan hava kirliliği insan ve çevre sağlığını tehdit eder boyutlara ulaşmıştır.

6 Trafikteki araç sayısının artması, yolların ihtiyaca cevap vermemesi, trafikteki araçların bir kısmının eski ve bir kısmının da bakım ve ayarlarının zamanında gerektiği şekilde yapılmaması gibi nedenlerle motorlu araçlardan yayılan kirleticiler [azot ve sülfür oksitleri, hidrokarbonlar, ozon, tanecikli maddeler, hidrojen florür, peroksiaçil nitratlar (PAN), karbon monoksit, kurşun vs] CO 2 içeriğini, ışık yoğunluğunu, sıcaklığı ve yağışı etkileyerek bitkiler üzerinde uzun dönemli etkiler oluşturmaktadır.

7 Atmosferik (hava) kirliliğin(in) çeşitli bitki türlerinde özellikle morfolojik ve anatomik etkiler yaptığı bildirilmiştir.

8 Tekirdağ kent merkezi yakın zamanda yapılan çevre yoluna rağmen, yoğun bir şekilde transit yol olarak kullanılan Atatürk Bulvarı (Sahil Yolu) kenarında bulunur. Bu yolda çeşitli ağaç, çalı ve süs bitkisi yer almaktadır. Bu çalışmada, Atatürk Bulvarı kenarındaki atkestanesi ve ateş dikeni bitkilerine motorlu araçlardan yayılan egzoz gazlarının herhangi bir etki yapıp yapmadığı stoma indisi temel alınarak araştırılmıştır.

9 YÖNTEM: Egzoz gazına maruz kalan atkestanesi (Aesculus hippocastanum) (Şekil 1) örnekleri Atatürk Bulvarı üzerindeki orduevi civarından, ateş dikeni (Pyracantha coccinea) (Şekil 2) örnekleri Atatürk Bulvarının 100. Yıl kesiminden toplandı. Her iki bitki türünden egzoz gazına daha az maruz kaldığı düşünülen kontrol örnekleri Zübeyde Hanım Kız Teknik ve Meslek Lisesinin bahçesinden alındı.

10 BİTKİ ÖRNEKLERİMİZ Şekil 1: Atkestanesi Şekil 2: Ateş Dikeni

11 En kısa sürede laboratuvara getirilen dallar suya alındı. Ateş dikeninde onuncu boğumlarından koparılan yapraklar, atkestanesinde ikinci boğumdan koparılan yapraklar çalışmada kullanıldı (Boğumlar uç kısımdan başlanarak sayıldı). Yapraklardan enine kesitler alınıp lam ve lamel arasında bir damla su ile taze preparat yapıldı.

12 Preparatlar YU JIE marka ışık mikroskobunda incelendi. Stoma sayımı x10 oküler ve x40 objektif büyütmesinde yapıldı. Her iki bitki örneği için de 30 sayım yapıldı. Stoma indisi Salisbury (1927) e göre aşağıdaki formülle hesaplandı: Stoma İndisi (Sİ)= Stoma sayısı x 100 / Stoma sayısı + Epidermal hücre sayısı Stoma indisi değerleri ortalama ± standart sapma olarak verildi.

13 BULGULAR: Çalışmada kullandığımız bitki türlerine ait hesaplanan stoma indisi değerleri tablo halinde sunulmuştur (Tablo 1). Tablodan da görüldüğü üzere, egzoz gazına maruz kalan atkestanesi bitkisinde stoma indisi okul bahçesinden alınan yaprak örnekleriyle karşılaştırıldığında artmış olup, bu artış %61,66 olarak hesaplanmıştır. Ateş dikeninde ise hipotezimize ters olarak stoma indisinde bir azalış görülmüştür. Bu azalış %49,71 olarak bulunmuştur.

14 Tablo 1: Egzoz gazına maruz kalan ve kalmayan bazı bitki türlerinde stoma indisi değerleri Bitki Türü Bölge Atatürk Bulvarı ZHKTM Atkestanesi 6,45 ± 1,24 10,46 ± 1,39 Ateş dikeni 14,06 ± 1,80 6,99 ± 1,79

15 ELDE EDİLEN VERİLER GRAFİK HALİNE DE GETİRİLMİŞTİR (ŞEKİL 1 VE 2). Şekil 1: Atkestanesi Şekil 2: Ateş Dikeni

16 TARTıŞMA VE SONUÇ: Yapraktaki stoma sayısı, stoma yoğunluğu veya stoma indisi ile ifade edilir. Stoma yoğunluğu 1 mm 2 deki stoma sayısıdır. Stoma indisi formülünden görüldüğü üzere stoma indisi stoma ve epidermal hücre yoğunluğuna bağlı bir değerdir. Epidermis hücrelerinin ekolojik faktörlere göre büyüklüğünün (dolayısıyla birim alandaki sayısı) stoma yoğunluğunu, dolaylı olarak da stoma indisini etkilediği bildirilmiştir. Bu nedenle araştırmamızda stoma yoğunluğu yerine stoma indisi kullanılmasının bizi daha doğru sonuçlara götüreceği düşünülmüştür.

17 Stoma yoğunluğu ve stoma indisi tür ve çeşide göre değiştiği gibi, radyasyon, kuraklık, yağmur, ışık, fotoperiyot, iklim değişiklikleri, yükseklik ve CO 2 derişimi gibi ekolojik faktörlerle de değişebilir.

18 Kentleşme ve sanayileşme atmosfere ve toprağa çeşitli zararlı maddelerin verilmesine neden olmaktadır. Özellikle sanayi ve trafik kaynaklı egzozlar atmosferdeki CO 2 derişimini artırırlar. Bu nedenle, stoma yoğunluğu ve indisi çevresel değişikliğin ve etkinin araştırılmasında bir biyoindikatör olarak kullanılabilir.

19 Bu çalışmada hem atkestanesi hem de ateş dikeni bitkisinin egzoz gazlarından etkilendiği bulunmuştur. İstatistiksel olarak sonuçları değerlendirmemiş olsak ta, özellikle ateş dikeni bitkisi stoma indisi değerleri bariz bir fark sunmaktadır. Bu nedenle, ateş dikeni başta olmak üzere araştırmamızda kullandığımız her iki bitki türünün de atmosferik kirliliğin belirlenmesinde bir biyoindikatör olarak kullanılabileceğini söyleyebiliriz. Sonuçlarımızdan ayrıca, hipotezimizin her bitki türü için doğru olmayacağı anlaşılmıştır.

20 NOT: Yaptığımız çalışma aynı zamanda; aynı anda toplanan temiz ve kirli bölge örnekleri arasında morfolojik olarakta farklılık olduğunu göstermektedir.

21 KIRLI BÖLGE BITKISI-TEMIZ BÖLGE BITKISI

22 TEŞEKKÜR: Bizi bu araştırmayı yapmaya teşvik eden danışmanlarımız Yrd.Doç.Dr. Nadim Yılmazer ve Öğretmen Kadir Düşünen e, laboratuvar imkanı sağlayan Tekirdağ Belediyesi Anadolu Öğretmen Lisesi okul yönetimine teşekkür ederiz.

23 ÇALıŞTAYDAN KARELER

29 KAYNAKLAR: Bhatti GH, Iqbal MZ : Investigations into the effect of automobile exhausts on the phenology, periodicity and productivity of some roadside trees. Acta Sociotatis Botanicorum Poloniae, p 57, Çağlar S, Sütyemez M, Bayazit S : Seçilmiş bazı ceviz (Juglans regia) tiplerinin stoma yoğunlukları. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2), , 2004.

30 Darley EF, Dugger WM, MuddJB, Ordin L, Taylor OC, Stephen ER : Plant damage by pollution derived from automobiles. Arch Environ Health, 6: , Godzik S, Halbwacks G : Structural alterations of Aesculus hippocastanum leaf surface by air pollutant. Z P Flanzekr Pflanzenchutz, 93: , Gupta MC, Ghouse AKM : Effects of coal smoke pollutants from different sources in the growth, chlorophyll content, sten anatomy and cuticular traits of Euphorbia hirta. L Environ Pollut, 47: , 1988.

31 Inamdar JA, Chaudahri GS : Effects of environmental pollutants of leaf epidermis and leaf architecture of Peristrophe bicalyculata. J Plant Anat Morphol, 1:1-8, Iqbal MZ : Cuticular and anatomical studies of white clover leaves from clean and air-polluted areas. Poll Res, 4:59-61, Jahan S, Iqbal mz : Morphological and anatomical studies of leaves of different plants affected by motor vehicles exhaust. Journal of Islamic Academy of Sciences 5:1, 21-23, 1992.

32 Krause CR, Dochinger LS : Sulphur accumulation in red maple Acer rubrum leaves exposed to sulphur dioxide. Phytopathology, 77: , Karenlampi L : Relationship between macroscopic Karenlampi L : Relationship between macroscopic symptoms of injury and cell structure changes in needle of ponderosa pine exposed to air pollution in California (USA). Ann Bot Fenn, 23: , 1986.

33 Nivova DJ, Dushkova PI, Kovacheva GV : Anatomical, Morphological studies of Platanus acerifolia at various degress of air pollution. Ekologiya (Sofia), 6:35-47, Salisbury, EJ : On the causes and ecological significance of stomatal frequency, with special reference to the woodland flora. Philosophical Transactions of the Royal Society of London B 216: 1 65, Sodnik H, Skrezyna JJ, Staszkiewicz J : The effect of industrial Pollution in Walbrzych (Poland) on the size and shape of leaves of selected species of trees. Rocz Sekc Dendrol Pol Tow Bot, 36:17-34, 1987.

34 Zamanınızı bize ayırdığınız için TEŞEKKÜRLER Hazırlayan ve sunanlar: HANDE BİLEN METİN KILIÇ

Benzer belgeler

2009 TÜBİTAK TÜSSİDE BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI 1

2009 TÜBİTAK TÜSSİDE BİLİM DANIŞMANLIĞI ÇALIŞTAYI 1 GRUP SENTEZ DOĞAL FABRİKALARIMIZIN PENCERELERİ OLAN STOMALARIN İNCELENMESİ GRUP ÜYELERİ MURAT UYSAL RAMAZAN ÇAKIRDIM ERDAL GÜLER GRUP DANIŞMANLARI Prof.Dr.GÜRCAN GÜLERYÜZ Doç.Dr.TİJEN OĞRAŞ 2009 TÜBİTAK