Gastrik Bypass Ameliyatını Takiben Kilo Kaybının Mekanizması

Transkript

1 Gastrik Bypass Ameliyatını Takiben Kilo Kaybının Mekanizması Gastrik Bypass (GB) ameliyatı sonrası mide hacmi küçüldüğü için hastaların daha çabuk doyup daha az yemek yediği bilinen bir gerçektir. GB nin başarılı olmasının sebebi olarak en sık söz edilen iki mekanizma; 1. Malabsorpsiyon (gıda emiliminin azalması) 2. Dumping sendromu dur. Klinik açıdan önem taşıyan ve dışkıdaki yağ miktarının artması ile karakterize olan Malabsorpsiyon, standart GB sonrası görülmemektedir. Dumping sendromu (bulantı, şişkinlik, kolik tarzı ağrı, ishal, baş dönmesi, terleme ve çarpıntı) tipik olarak yüksek karbohidratlı yemekler sonrası bazı hastalarda görülmektedir. Bu oluşan etkilerden dolayı bu sendrom hastalarda şeker gibi şişmanlatıcı yiyeceklere karşı negatif bir yaklaşım oluşturmaktadır. GB sonrası gelişen Ghrelin sekresyonundaki bozulmanın iştahsızlık gelişiminde etkili olabileceği belirtilmektedir. Ghrelin enterik bir peptit olup bilinen ve dolaşıma katılan tek oreksijinen dir (iştah açıcı). Endojen seviyeleri yemek öncesi artıp, yemek sonrası azalmaktadır. Ghrelin genel olarak mideden ve az bir kısım da duodenumdan üretilir. Bu iki bölgede GB sonrası bypass edilir. Yenilen yemek Ghrelin salgılanmasındaki başlıca tetikleyici olduğu için ve bu yemeğin GB sonrası mide ve duodenuma temas edemiyor olması bu ameliyatın Ghrelin salgılanmasını bozduğu hipotezinin doğruluğunu kuvetlendirmektedir. 24 saatlik Ghrelin düzeylerinin araştırıldığı bir çalışmada; 1.5 sene önce GB yapılan hastaların değerlerinde, zayıf hastalara oranla %77

2 oranında azalma ve obez kontrol grubuna göre %72 oranında daha az salgılandığı görülmüştür. Gastrik Bypass ın Anti-Diyabetik Etkileri GB tarafından en dramatik şekilde iyileşme gösteren obeziteye ilişkin yandaş hastalık Tip 2 Diabetes Mellitus dur (DM). Diyabet hastalarının %82-98 oranında hastalıklarının tam olarak iyileşme gösterdiği belirtilmiştir. Yaklaşık 5.5 yıl süren, bozulmuş glukoz toleransı olan obez hastaların prospektif bir çalışmasında, obezite ameliyatlarının diyabetin ilerleme oranını 30 kattan fazla azaltığı gösterilmiştir. Böylece, GB geleneksel olarak progresif ve amansız bir hastalık olarak kabul edilen diyabeti tersine çevirmekte büyük ölçüde efektif olduğu görülmüştür. GB ameliyatı sonrası önemli derecede kilo veren hastaların Adiponektin seviyelerinde ve kas insülin-reseptör konsantrasyonunda artış, buna ek olarak da lipidler ve yağlı acyl-coenzim A moleküllerde azalma (insülin direncini neden olan moleküller) gösterilmiştir. GB indüklenmiş kilo kaybından sonra, minimal modellemeyle ölçülen insülin duyarlılığını yaklaşık 4-5 kata kadar artmıştır. Diyabetin azalması insülin duyarlılığında artış etkisi iyi bilinen kilo kaybına bağlanabilir, böylece glikoz toksisitesi ve lipotoksisitesi azaltılır ve hücre fonksiyonu iyileştirilir. GB nin insulin salgılanması etkisini düzeltmesinden sonra barsak hormonlarında olumlu değişiklikler oluşturur. Ghrelin ameliyat sonrası azalma ihtimali olan bir hormondur, Ghrelin nin uyarılması insanlarda Ghreline bağlı indüklenmiş hiperglisemi yaratmasına rağmen, insülin seviyelerini bastırır. Glukagon Like Peptide-1 (GLP-1) hormonu ve Glukoz Bağımlı İnsülinotropik Peptide (GIP) enteral besinlere karşın insülin sekrasyonunu stimule eden klasik incretinlerdir. GB sonrası, mideye inen besinler, üstbarsağın bir bölümünü atlayarak son barsağa daha kolayca ulaşır. GB sonrası son barsaktan besinlerin daha büyük postprandiyal bolusu GLP-1

3 seviyelerini yükseltmektedir. Peptide YY (PYY) insanlarda yemek yemeyi ve vucut ağırlığını azaltığı gösterilmiştir. Bu da bir son barsak hormonu olduğu için, seviyeleri, GB den sonra, özellikle yemek yenildikten sonra artmaktadır ve buda kilo kaybına yardımcı olduğu düşünülmektedir. Özetle; GB sonrası kilo kaybına ve iyileştirilmiş glukoz toleransını açıklayabilen mekanizmalar; 1. Erken doyma, küçük yemek porsiyonlarına ve negative şartlandırmaya sebep veren mide hacim küçülmesi 2. Tam olarak belirlenemeyen mekanizmalardan dolayı, Ghrelin sekresyonunun bozulması ve hafif malabsorsiyon yaratan üst barsağın bypassı 3. PYY ve GLP-1 nin salınımının artması ve besinlerin alt barsağa ulaşımının hızlandırılması 4. Konsantre karbohidratların alınmasından dolayı Dumping sendromunun oluşumu bazı insanlardaki kilo kaybına katkıda bulunur. Doç. Dr. Halil Coşkun GASTRİK BYPASS TİPLERİ NELERDİR? FARKI NEDİR?

4 BARİATRİK CERRAHİ KARACİĞER HASARINI AZALTABİLİR Mİ? Obezite ile ilişkilendirilen belli başlı sağlık riskleri arasında karaciğer hasarı da vardır. Aşırı miktarda alkol tüketimi karaciğerin düzenli fonksiyonunun bozulmasından sorumlu olduğu gibi, obezite de burada rol oynayan etken bir faktördür. Obezite Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı olarak bilinen bir tür karaciğer hastalığı ile de sonuçlanabilir. Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (ADYKH) nedir? Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı aşağıdakiler gibi çeşitli karaciğer hastalıkları için kullanılan bir ortak tıp terimidir. 1. Yağlı karaciğer Karaciğerin fazladan yağlanmasıdır. 2. Alkol dışı steatohepatit Bu, yağın karaciğerin şişmesine sebep olduğu durumdur. 3. Karaciğer Fibrozu Bu, karaciğerde yaraların başlamasıdır. 4. Karaciğer Sirozu Bu, karaciğerde yaraların sürekli ve tedavi edilmemiş olan şişme sonucunda tedavi edilemez hale gelmesidir. ADYKH, aynı zamanda Tip 2 diyabet ve kalp hastalığı riskini de artırabilir. Bu karaciğerin daha da kötü çalışmasına sebep olur ve tedavi edilmesi imkansız karaciğer hastalığı durumuyla sonuçlanabilir. Çalışmalar, karaciğer hastalıklarının dünya nüfusunun %10-24 ünü etkilediğini ortaya koymuştur. Karaciğerde hasar, bacakların şişmesi, karında su toplama ve diğer bazı ciddi belirtilerle olumsuz sonuçlara götürebilir. Uzun süreli ve tedavi edilmeyen siroz aynı zamanda yaşamı tehdit eden

5 karaciğer kanserine yol açabilir. Obezite nasıl Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığına sebep olur? ADYKH yi tedavi etmenin güvenli ve tavsiye edilen bir tek yöntemi varsa, o da aşırı kiloları vermektir. Bu da, sağlıklı bir beslenme rejimi uygulamanız, düzenli olarak egzersiz yapmanız ve yaşam tarzınızda olumlu değişiklikler yapmanız anlamına gelir. Bununla birlikte, yoğun programlar, hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız gıdaların giderek artan tüketimi yüzünden çok sayıda insan kilo vermeyi başaramamaktadır. Bu yüzden obezite cerrahisi bir alternatif olarak düşünülebilir ve ADYKH hastası olan kişiler için mevcut son kilo verme seçeneğidir. Digestive Disease Week dergisinde yayınlanan bir yazıya göre, bariatrik cerrahi karaciğerde enflamasyonu azalttığını bunun da karaciğer duvarlarındaki yağ birikintilerini azaltarak fibrozu henüz ilk aşamalarında tedavi ettiğini anladılar. Aynı zamanda bariatrik cerrahiden sonra, hastaların karaciğerindeki yağ birikintisinin %70 oranında azaldığı anlaşıldı. Lobiler enflamasyon hastalarının %74 ünde daha iyiyken, kronik portal enflamasyon hastaların %32 sinde azaldı. Steatohepatit ise hastaların %88 inde iyileşti. Hastaların %62 sinde, bariatrik cerrahiden sonra ikinci aşamadaki fibroz iyileşme işaretleri gösterdi. Üç hastadan birinde ameliyattan sonra sirozda daha iyi bir durum görüldü. Çalışma, Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (ADYKH) hastalarının söz konusu hastalıkla aşağıdaki yollarla bariatrik cerrahiden büyük yarar gördüklerini çok güçlü bir şekilde gösteriyor: 1. İnsülin direncini azaltarak, karaciğer üzerindeki zararlı etkisini azaltıyor 2. Diyabet ihtimalini ve karaciğerdeki olumsuz etkisini azaltıyor

6 3. Aynı zamanda karaciğer hastalıklarının belli başlı sebeplerinden olan yüksek tansiyonu düşürüyor 4. İnsülin seviyelerinin olumlu hale gelmesine yardımcı olan metabolik sendromda önemli düzelme sağlıyor Özet olarak, bariatrik cerrahi karaciğerde sorunlara yol açabilecek olan bütün belli başlı sebepleri hafifletiyor. Bariatrik cerrahinin farklı tipleri vardır ve farklı cerrahi tipler, hastanın tıbbi geçmişine dayalı olarak, karaciğer hastalıkları üzerinden değişik seviyelerde etkisi olabilir. Günümüzde bu operasyonların güvenilir olduğu kabul edilmiştir ve tıbbi yönden test edilmişlerdir. Bu yüzden, obezite sizde akut karaciğer hastalığına sebep oluyorsa ve siz bilinen yöntemlerle kilo veremiyorsanız, bir sağlık danışmanı ile gereken konsültasyonlardan sonra bariatrik cerrahi geçirmeniz tavsiye edilir. Doç. Dr. Halil Coşkun AMELİYAT DEĞİL İNSANIN KENDİSİ BİR MUCİZE RADİKAL GAZETESİ Doç. Dr. Halil Coşkun, obezite ameliyatları yapan bir genel cerrah. Tüp mide ameliyatı olarak bilinen obezite cerrahisi nin bir mucize olmadığını söyleyen Coşkun, işin ameliyat olmakla bitmediğini belirtiyor. Coşkun Ameliyatla hastalarımıza 0 kilometre araç veriyoruz, doğru yolu gösteriyoruz. Ama o doğru yoldan gitmek kişinin elinde diyor.

7 Tüp mide ameliyatı nedir? Midemizin yaklaşık kapasitesi 1 buçuk-2 litre. Bu ameliyatla yemek borusu, mide, 12 parmak bağırsağı ve ince bağırsağa müdahale ediliyor. Midenin aşağı bölgesinden başlayıp, yemek borusunun kenarına gelecek şekilde, midenin içine kalibrasyon tüpü koyuyoruz ki herkeste eşit hacim olsun. Sonra da kesip dikerek dış parçayı çıkartıyoruz. Midenin görüntüsü tüpe benzediği için, ismi tüp mide ameliyatı olarak biliniyor. Yoksa ortada bir tüp yok. Yani ml büyüklüğündeki bir alan e iniyor. Evet, ciddi anlamda azalıyor. Bununla birlikte yemek yiyiş ve vücuda giren kalori de azalıyor. Ameliyatın önemli bir etkisi daha var. Mideden çıkarılan parça, açlık hissini veren hormonun salgılanmasını sağlıyor. Midenin yüzde i devre dışı kalınca, hormon seviyesinde ciddi bir azalma meydana geliyor ve ameliyattan sonra hastamız kendini tok hissediyor. Eskiden çok acıkma, sürekli yemek yeme hissi varken, şimdi az acıkma hissi var. Bu yüzden hacimsel küçültmenin haricinde, hormonlar üzerinde de değişiklik oluyor. Bu da diyabet gibi yandaş hastalıkların azalmasını sağlıyor. Mide küçültme operasyonları nasıl hayatımıza girdi? Genel adıyla Obezite cerrahisi nden 5 yıl önce de kelepçe vardı ve aslında hepsi bir bütün. Mide küçültme, kelepçe ve adını son zamanlarda pek anmasak da fazlaca yapılmış olan gastrik by pass, yani mideyi küçültüp bir de ince bağırsağı yukarı çekmekle oluşan bir sistem. 5-6 farklı ameliyat var. Ama şu an en fazla bilineni mide küçültme. Sadece bizim ülkemizde değil, dünyada en fazla yapılan ameliyat bu. Yapılan ameliyatların yüzde 60 ı tüp mide ameliyatı. Bu ameliyatlar niye bu kadar görünür oldu? Eskiden de çok yapılırdı. Ben 10 yıl önce Amerika da çalışırken pek çok kişiye ameliyat yapılıyordu. Amerika ile

8 Türkiye arasında çok fark yok. Herkes Amerikan tarzı yaşıyor. Fast food zincirleri, AVM ler, hareketsizlik Geçen sene Dünyada yaklaşık 400 bin ameliyat yapıldı. Türkiye de bu sayı 5-6 binde. Hangi tipteki hastalar ameliyat edilebilir? Eğer hasta morbit obezse ve en az 3 yıldır obezitesi varsa, hastanın kronik bağımlılığı yoksa, anestezi açısından da bir sorun yoksa, ameliyat edilebilir. Aynı zamanda vücut kitle indeksi 35 in üzerinde olan hastalara da bu ameliyatları öneriyoruz. Vücut kitle endeksi 40 ın üzerindeyse direkt ameliyat Ama obezitenin 1. aşaması olan aralığında vücut kitle endeksine sahip kişilerde diyabetin durumuna bakmak gerekiyor. Kaç yıldır diyabeti var, şekeri son üç aydır ne düzeyde gibi sorular soruyoruz. Bununla ilgili çalışmalar devam ediyor, ama ben kendi hastalarımda da 35 in altındakilerde ameliyat önermiyorum. YANDAŞ HASTALIKLARI ENGELLİYOR! Türkiye de obezite tehlikeli bir noktada mı? Çok! Birçok Avrupa ülkesinden daha obez bir ülkeyiz. Toplumumuzun 3 te 2 si fazla kilolu, 3 te 1 i normal. Fazla kilolular normal, normaller zayıf, obezitenin başındakiler fazla kilolu ama bir şey olmaz şeklinde algılanıyor. Ama tıp diyor ki, fazla kiloluysan yandaş hastalığın artıyor. Obez isen ciddi problemler seni bekliyor. Zayıflama sektörü bize obezite cerrahisini dayatıyor diyebilir miyiz? Diyelim ki yılda 10 bin ameliyat yapıyoruz. Türkiye nin 3 te 1 i obez, 3 te 1 i de fazla kilolu Ülke 70 milyon dersek, sektörde 40 milyon gibi bir alan var. Dünya ortalamasına bakıldığında, ameliyat edilebilecek kişilerin yaklaşık yüzde 1-yüzde 2 sini ameliyat edebiliyoruz. Türkiye de ise bu oran çok düşük O kadar kötü durumda olan hastalar var ki Bu

9 hastalar bize daha güzel olmak için gelmiyorlar. Uyku apnesinden, hiper tansiyondan, diyabete kadar pek çok sağlık problemleri olduğu için geliyorlar. Bir de işi magazinleştiren ve suistimal eden bir grup var ama, bu zaten hayatın her alanında var. 5 YIL SONRA ÖLÜM VAKASI KALMAYACAK Bu ameliyatlarda ölüm riski var mı? Her ameliyatta olduğu gibi, bunlarda da var. Türkiye deki ölüm oranları dünyadakilere oranla bir parça daha yüksek gözükebilir. Bazı hekimlerin başarı oranları yüksek olabilir ama, yeni başlayan hekimler var. Adını duymadığınız x hastanesinde de bu ameliyat yapılıyor ve doktorun bir pratik kazanması lazım. Yani bu bir süreç. Eminim ki bundan 5 yıl sonra ölüm vakalarını duymazsınız. Ameliyatlar pahalı mı? Evet. Eskiden obezite ameliyatları devlet hastanelerinde ücretsiz yapılabiliyordu. Ameliyat yaptıranların sayısı artınca, Sağlık Bakanlığı ve SGK Ocak ayında bu ameliyatları zorunlu sağlık hizmetinden çıkardı ve hastanelerin ameliyatlardan 3 kata kadar ücret alabilmesi kuralını getirdi. Şimdi ameliyat fiyatları 10 bin liradan 50 bin liraya kadar değişiyor. Bu biraz hangi hastanede ve hangi doktorda ameliyat olduğunuza da bağlı. Türkiye de sağlık problemleri olmayan insanlar da ameliyat ediliyor mu? Olabilir, ama bu sayı çok düşüktür. Bu ameliyatla ilgili haberleri ya insanlar çok kilo verirse, ya da ölürse okuyoruz. Mesela safra kesesinden, bademcik ameliyatından ölenleri hiç görmüyoruz. Bu daha çok görsel bir sektör olduğu için bunların haberleri yapılıyor. MİDE ESKİ HALİNE DÖNEMEZ!

10 Küçültülmüş midenin eski haline gelme şansı var mı? Tüp mide ameliyatı için mümkün değil. Ameliyattan bir süre sonra mide biraz büyüyebilir ama hiçbir zaman eski büyüklüğüne gelmez. Kilo alınabilir mi peki? Evet, belli olanlarda kilo alımı oluyor. Hastaları, özellikle ameliyatın 2. yılında dikkat etmeleri ve kilo almamaları için uyarıyoruz. O yüzden beslenme uzmanının temel görevi ona yeni beslenme düzenini öğretmektir. Hastaların ameliyattan önce eğitim alması gerekiyor. Biz de ameliyattan sonraki ilk 1 ayda hastalarımızı sık sık kontrol ediyoruz ve gerekirse psikiyatristimize gösteriyoruz. PSİKİYATRİK SORUNLARA YOL AÇABİLİR Ameliyat olduktan sonra rahata eriyor mu insan? By pass ameliyatı olunca her şey bitmiyor. Alkol tüketmeyeceksin, sigara içmeyeceksin, yağlı yemeyeceksin. Hayatta her şeye sahip olamıyoruz. Hem çok zayıf olacağız, hem çok yemek yiyeceğiz, hem mutlu olacağız, hem de istediğimizi giyeceğiz Böyle bir dünya yok. Obez konumuna gelmiş hasta artık tedavi görmek zorundadır. Kilo almaya başlayan bir insanı eski haline getirmek de bir koruma yöntemidir. Sağlık Bakanlığı nın aslında bugün yapmaya çalıştığı korumadır. Bakanlık yürünmesi için tavsiyede bulunuyor. Obezseniz yürüyerek kilo veremezsiniz, ama yeni doğan nesli kilo almamak için koruyabilirsiniz. Morbit obez olan insanın tabii ki diyet yapması lazım. Ama doktora gözüküp, altta yatan hastalıklara bakıp, doktorunun kontrolünde bir program ile diyet yapılmalı. Ameliyat olduktan sonra o yemek yeme isteğini giderememesi, ileride hastada psikiyatrik sorunlara yol açabilir mi? Ameliyat olan kişide yemek yeme bağımlılığı varsa, ameliyattan

11 sonra bunun yerine başka bağımlılıklar gelebilir. Bunun oranı yüzde Ben ameliyatla kilo kaybettirebilirim ama kişinin aile ya da iş hayatına karışamam. Eğer siz daha önce stresten yemek yemişseniz, bu yine olabilir. Örneğin alkol almayan ya da az alan kişinin alkol düzeyi, ameliyat sonrasında artabilir. Ya da alışveriş bağımlılığı artabilir. Yüksek kilolu insanlar yandaş hastalıklarından kurtulup sağlıklı yaşasın diye ameliyat ediyoruz. Ameliyat olan hastaların yaşam süresi, ameliyattan sonra uzuyor. Bu yüzden herkese ameliyat yapmıyorum. AMELİYAT DEĞİL İNSANIN KENDİSİ BİR MUCİZE Mide küçültme ameliyatları bu yıl bir anda popüler oldu sanki Bir akademisyen olarak artık obez cerrahisinin azalmasının mümkün olmadığını düşünüyorum. Belki bir düzenleme yapılabilir, ya da başka bir ameliyat yapılmaya başlanacaktır. Ama şunu biliyoruz ki biz diyet, egzersiz ve ilaç tedavileriyle elde edilen başarı düşük. Obezite cerrahisiyle sağlanan başarı yüzde 100 değil ama, daha etkili kilo kaybettirip, daha etkili koruma sağlıyor. Hasta yakınları çoğu zaman bu ameliyata karşı. Ama hastalar öyle bir noktadalar ki, artık hızlıca kilo vermek istiyorlar. İnsanoğlu hep bir medet umuyor ve beklentiye giriyor. Halbuki mucize diyetisyende değil, aslında insanın kendisinde. Bu ameliyat da bir sihirli değnek değil, bir araç. Biz bu ameliyatla hastalarımıza 0 kilometre araç veriyoruz, doğru yolu gösteriyoruz. Ama o doğru yoldan gitmek kişinin elinde. OBEZİTENİN ÇARESİ: FAST FOOD U YASAKLAYIN, AVM LERİ YAPMAYIN! Ünlülerin tüp mide ameliyatı olması Türkiye de talebi arttırdı mı? Medyada bilinirliği arttırıyor ama genelde başarılı vakaları görenler geliyor ameliyat yaptırmaya. Ameliyat sayısıyla

12 beraber başarı da yükseldi. Herhalde 5 yıl içinde ameliyat yaptıranların sayısı yılda 10 bin-15 bin olabilir. Bu yine de çok yüksek bir sayı değil. Obezitenin artma sebebi ne? Geçen gün bir makale okudum; İngiltere obezite konusunda 1980 lere geri dönmek istiyormuş. Bunun sağlanabilmesi, Sağlık Bakanlığı nın değil siyasi otoritenin ciddi anlamda kararlar almasıyla olur. Fast food zincirlerini yasaklayın, AVM leri yapmayın. AVM ile şişmanlık arasındaki ilişki nedir? Çünkü her işimizi AVM lerde görüyoruz ve yeterince yürümüyoruz. Artık çok az yerde Pazar kuruluyor. AVM ler eskiden daha lüks semtlerdeydi. Şimdi her yerde Televizyonda bazı insanlar diyetle ilgili konuşmalar yapıyorlar, ancak diyetisyen değiller. Bunlara Sağlık Bakanlığı nın bir şey demesi gerekmiyor mu? Bence demesi gerekiyor. O kişiler yaşam koçluğunu danışmanlık olarak ele alıyorlar. Bu iş birileri şikâyet etmeden olmuyor. Kilo vermenin matematiksel bir işlemi var. Aldığınız kaloriden, harcadığınız kaloriyi çıkarırsınız, sonuç negatifse kilo verirsiniz. Diyetisyen burada onları uygulatmaya çalışıyor, organize ediyor. Ama danışman adı altında ortalığa çıkan insanların hiçbir işlevi yok. AMELİYATTAN ÖNCE TAHLİLLER GEREKİYOR! Tüp mide ameliyatı yaptırmak isteyen hastalar hangi aşamalardan geçiyor? İndeksiniz 40 ın üzerindeyse, ameliyata tamam diyorum. Kan ve vitamin tahlillerinizi istiyoruz. Çünkü ameliyat sonrası midenin büyük kısmı alındığı için ya da emilimle ilgili sıkıntılar yaşandığı için, bazı vitamin emilimleri azalıyor. Ameliyat sonrası bazı vitaminleri takviyeleri etmek gerekiyor.

13 O yüzden önceden bilmek gerek. Bunların dışında karaciğer enzimleriniz, kolesterolünüze, kan şekerinize bakıyoruz. Mutlaka endoskopi yaptırıyoruz. Çünkü midenin içini görmemiz lazım. Karaciğerinizin yağlanmasına ve safra kesenize bakıyoruz. Sigara kullanıyorsanız solunum fonksiyon testi yapıyoruz. Apneniz varsa, gece nefesiniz kesiliyor veya makine kullanma durumunuz varsa uyku testi yaptırıyoruz. Apnesi olan hastalar gece oksijen alamıyor. Sabahları yorgun kalkıyor, işe gittiğinde yorgun oluyor, gündüz uyukluyor O yüzden önce bu hastanın oksijenlenmesi lazım. Gerekli olan hastalarda kardiyoloji istiyoruz. Mutlaka göğüs hastalıklarına gösteriyoruz. Bunlar artık çok hızlı yapılabiliyor. En fazla 1 buçuk haftada tüm sonuçlar hazır olabilir. Tüm bu tahlillerden sonra ameliyata alabiliyoruz. Ama hastayı gördükten sonraki hazırlık sürecim 3-4 haftayı buluyor. 14/04/2015 Radikal Gazetesi, Armağan Çağlayan röportajıdır. OBEZİTE AMELİYATLARININ GÜVENİLİRLİĞİ! DOÇ. DR. HALİL COŞKUN Yeni bir araştırma, Tip 2 diyabeti olan ve obezite ameliyatı yapılarak kilo verme işlemi uygulanan kişilerde, komplikasyon ve/veya ölüm oranının düşük olduğunu gösteriyor. Amerikan Metabolik ve Bariatrik Cerrahi Derneğinin 2015 de Boston da yapılan yıllık toplantısında bu araştırmanın sunumu da programa dahil edildi ve aynı zamanda internette Diyabet, Obezite ve Metabolizma dergisinde de yayınlandı.

14 Cleveland Klinik Bariatrik ve Metabolik Enstitüsü ndeki araştırmacılar, den fazla Tip 2 diyabeti olan, obezite ameliyatı geçirmiş yaklaşık Tip 2 diyabet hastasının verilerini incelediler. Araştırmacılar obezite ameliyatı geçirmiş hastalarının 30 günlük komplikasyon oranının, safra kesesi ameliyatı ve histerektomi (rahim alınması) ile hemen hemen aynı olduğunu buldular. Obezite ameliyatı geçiren hastalarında 30 günlük ölüm oranı, diz protezi ameliyatı oranı ile hemen hemen aynı, kalp ameliyatının ise onda biriydi. Ayrıca araştırmalar diyabetli hastalarda obezite ameliyatlarının olumlu etkilerinin birkaç gün veya saat içinde görüldüğünü ortaya koydu. Araştırmanın yazarları yaptıkları basın açıklamasında bazı durumlarda hastaların hastaneden çıktıktan sonra artık diyabet ilaçlarına ihtiyaçlarının kalmadığını belirttiler. Obezite ameliyatları bir zamanlar riski yüksek bir ameliyat olarak tanımlanıyordu, ama bu çalışmanın sonuçları artık ameliyatın sıkça yapılan safra kesesi, apandisit ve diz protezi ameliyatları kadar güvenli olduğunu ortaya koydu. Diğer taraftan Obezite Ameliyatlarındaki güvenilirlik İngiliz Obezite ve Metabolik Cerrahi Derneği (BOMSS) tarafından yeni yapılan çalışmalarla da onaylandı! Ulusal Obezite Cerrahisi Kayıt Dairesi (NBSR) tarafından BOMSS adına açıklanan sayılar, yılları arasında, hastanelerde 7 (yedi) kaydedilmiş ölüm ile %0.07 gibi bir ölüm oranı olduğunu ortaya koydu. Bu oran %99.93 yaşama oranına eşittir! yılı içinde, kaydedilen toplam temel obezite ameliyatı sayısı 5.419, bütün ameliyatlardan sonra hastanede kalma süresi ortalama 2.6 gündü. Sonuç olarak; yapılan yeni araştırmalar obezite ameliyatlarının apandisit ve/veya safra kesesi ameliyatı gibi oldukça yoğun yapılan işlemler kadar güvenilir olduğunu

15 gösteriyor. *Bu makale Bariatric News den Owen Haskins in ve Health Day Robert Preidt yazıları kaynak alınarak düzenlenmiştir. Doç. Dr. Halil Coşkun BU AMELİYATI OLUP PİŞMAN OLAN HASTAM YOK! DOÇ. DR. HALİL COŞKUN Obezite cerrahisini Türkiye de başarılı bir şekilde gerçekleştiren Doç. Dr. Halil Coşkun la, bu ameliyatların bütün ayrıntılarını konuştuk. Haberler.Com/Oğuzhan Saruhan Obezite, ne yazık ki dünyada ve ülkemizde bir çok insanın hayatındaki acı gerçeklerden biri. Türkiye nüfusunun 3 te 2 si bu problemle karşı karşıya. Obezitenin bu kadar yaygın olmasıyla birlikte obeziteyle mücadelede de farklı yöntemler uygulanmaya başlandı. Bunların arasında obezite cerrahisi de var. Operasyonlarla ilgili merak edilenleri, ülkemizde bu ameliyatları başarılı bir şekil gerçekleştiren Doç. Dr. Halil Coşkun la konuştum. Ameliyatın öncesini, sonrasını ve risklerini ben sordum Halil Hoca bütün içtenliğiyle cevapladı. Röportajıma geçmeden önce Halil Coşkun la ilgili birkaç şey söylemek istiyorum. Halil Hoca ofisinde beni güler yüzüyle karşılayıp tüm sorularıma da bütün içtenliğiyle cevap verdi. Şık duruşuyla işte bir doktor böyle olmalı dedirtti bana. Beni sevindiren bir başka konu ise Halil Hoca nın sosyal

16 medyayı çok iyi kullanması. Sosyal medya hesaplarında bu operasyonların teknik detaylarının dışında kendi stilini, hastalarındaki fiziksel değişikleri de paylaşıyor. Güzel bir haberim daha var Halil Hoca nın bir de İOS uygulaması var. Bu uygulamayı cep telefonunuza indirip obezite cerrahisi konusunda geniş bilgilere sahip olabilirsiniz. Şimdi röportajımıza başlayabiliriz. Bize genel hatlarıyla obezite cerrahisinde hastaya nasıl bir işlem uygulandığını anlatabilir misiniz? Obezite ameliyatları belli kilonun üzerinde bulunan, daha önce diyet, egzersiz veya medikal tedavilerle kilo veremeyen ya da verdiği kiloları geri alan hasta grubunda uygulanan bir yöntem. Genelde medyada tüp mide ameliyatını duyuyoruz ama tek tip bir ameliyat uygulanmıyor. Tüp mide ameliyatı dışında eskiden kelepçe ameliyatı vardı, gastrik by-pass ameliyatı var. Bu ameiliyatlarla insanların sindirim sistemlerinde yapılan değişikliklerle daha az yemek yemelerini ya da yedikleri gıdaların emilimini engelleterek kilo vermelerini sağlıyoruz. Tüp mide ameliyatında midenin yaklaşık %80 lik kısmını alıp devre dışı bırakıyoruz. Midenin devre dışı kalmasıyla birlikte açıkma hissi veren hormonda da azalma oluyor. Hastalar bu ameliyattan sonra hem midenin küçülmesinden dolayı hem de açlık hormonun azalmasıyla kolay kolay acıkmıyorlar ve kolay bir şekilde kilo veriyorlar. Peki bu ameliyatı kimler olmalı? Burada hastanın vücut kitle endeksine bakıyoruz. Vücut kitle indeksi arası olanlar normal indeks değerindeki insanlar, arasındakiler fazla kilolu, arası obezitenin 1. grubu, arası obezitenin 2.grubu, 40 ın üzerindekilere morbid obez, 50 nin üzerindekilere de süper morbid obez diyoruz. Vücut kitle endeksi 40 ın üzerinde olanları ameliyat yapabiliyoruz. Endeks değeri olan hastaların bununla

17 birlikte kiloya bağlı şeker hastalığı, tansiyon problemi, uyku apne sorunu, karaciğerde yağlanma gibi yandaş hastalıkları da varsa ameliyat edebiliyoruz. Bununla birlikte en az 3 yıldır obezitenin varolması gerekiyor. (Vücut kitle endeksi hesaplama örneği: Örneğin kilosu 97 kg, boyu 1,7 m olan bir kişinin VKİ si: 97/ (1,7 1,7)= 33,5 kg/metrakare dir) Ameliyatın uygulanmasında yaş sınırı var mı? Standartta yaş arası hastalarda uygulanıyor. Ama deneyimli merkezlerde 65 yaş üzerindeki hastalarda da uygulanabilir. Benim 71 yaşında bir hastam vardı. 18 yaşın altında ise seçerek yapmak mümküm. Biz yaşındaki bazı hastaları ameliyat ettik ama ülkemizde çok fazla yapılmıyor. Bu yaştaki hastalar için daha özel tetkiklerin yapılması gerekiyor ve mutlaka psikiyatri onayı almak gerekiyor. Çocuk reşit olmadığı için anne ve babanın da izni olması gerekiyor. Ameliyat olacak hastaların ameliyattan önce hangi tetkikleri yaptırması gerekiyor? Ameliyat olacak hastaya göre hazırlık yapılıyor. Rutin olarak genel kan tahlillerini yaptıyoruz, vitamin düzeylerine bakıyoruz, mutlaka endoskopi yapıyoruz ve bunlarla birliktel ultrasonografi yapıyoruz. Hastanın uyku apne sendromu varsa uyku testi yaptırıp gerekirse bu hastalarımıza ameliyattan önce CPAP ve BİBAP dediğimiz makinalı kullandırtıp oksijenizasyonlarını artıyoruz ki ameliyattan sonra sıkıntı yaşamayalım. En sonunda da anesteziye gösteriyoruz, anestezi de yapılmış tüm tetkiklere bakıyor, anesteziden onay gelirse hastayı ameliyata alıyoruz. Ameliyat olan hasta, ameliyattan sonra yemek yeme kültürünü nasıl değiştirmeli? Benim kendi uygulamalarımda mutlaka ameliyattan önce ameliyata uygun bir beslenme eğitimine çağırıyoruz hastayı. Bu eğitimle

18 hastaya ameliyattan sonraki beslenme profilini öğretiyoruz. Hastalar ameliyattan sonra ilk 2 hafta sıvı diyet, sonraki 2 hafta ise püreli diyet yapması lazım. Birinci aydan sonra yavaş yavaş normal gıdaya geçebiliyorlar. Bu tarz ameliyatlardan sonra proteinli beslenme lazım. Ameliyattan sonra tüketilen besin miktarı azaldığından dolayı alınan protein miktarı da azılıyor bu yüzden ameliyattan önce ciddi bir eğitim veriyoruz. Bu ameliyat kimlere uygulanmıyor? Hastanın alkol ve uyuşturucu bağımlılığı varsa öncelikle bunların tedavi edilmesi lazım. Psikiyatrik hastalarda da hekimiyle konuşulup onay alındıktan sonra bu ameliyat uygulanılabilir ama hastanın kontrol edilemeyen ağır depresyonu varsa bu hastaları ameliyat edemiyoruz. Peki bu ameliyat estetik kaygılarla yapılabilir mi? Mesela hastanın 5-10 kilo fazlası varsa bu ameliyatı olabilir mi? Hayır bu hastaları ameliyat yapmıyoruz. Hastaların en çok sorduğu soruyu sormak istiyorum. Bu ameliyatın riski nedir? Fazla kiloyla yaşamak mı daha riskli, bu operasyonu geçirmek mi? Obez olarak yaşamak tabii ki daha riskli. Bu ameliyatların riski çok yüksek değil aslında. Bir hasta apandisit ya da bademcik ameliyatından da kaybedilebiliyor. Tabii ki bu ameliyatlarda hayatını kaybeden hastalar vardır ama genel olarak oranlara baktığımızda %0,3 lük bir risk oranı görüyoruz. Bu oran safra kesesi ameliyatının riskinden yüksek bir oran değil. Tüp mide ameliyatı; kanser ameliyatından, kalp ameliyatlarından, yemek borusu ameliyatından, akeciğer ameliyatından çok daha az riskli bir ameliyat. Şunu çok iyi bilmemiz lazım belli bir kiloyu aşmış kişilerin diyetle, egzersizle kilo vermesi imkansız artık. Hastanın bu

19 konuda çok iyi karar vermesi gerekiyor. Ameliyattan sonra kilo verme süreci nasıl işliyor? İlk bir yıl boyunca kilo verme devam eder. Genelde de hasta, birinci yılın sonuna doğru fazla kilonun %70 ile %80 nini kaybeder. 18. aydan sonra hastanın kilo vermesini beklemiyoruz. İkinci yıldan sonra da hastanın dikkat etmesini istiyoruz çünkü ikinci yıldan sonra mide büyüyebilir, beslenme alışkanlıkları değişebilir. Hastaların ilk bir sene bol bol kıyafet masrafı çıkar diyebilir miyiz? Hastaların birinci yılın sonuna kadar kilo verebilecekleri için hemen alışverişe gitmelerini önermiyorum. SGK bu ameliyatı karşılıyor mu? Normalde SGK belli bir oranda ödüyor ama 2015 in Ocak ayından itibaran obezite ameliyatları zorunlu sağlık hizmeti kapsamı dışına alındı. Özel sigortaların da karşılamadığı bir ameliyat. Devlet hastanelerinde de SGK nın ödediği düşük bir miktar var bunun üç katına kadar fark alarak ameliyat edebileceklerini söylediler. Devlet hastaneleri ve devlet üniversitelerinde ücretsiz olması gerekirken fark alınarak ameliyat yapılıyor. SGK, fıtık ameliyatını, apandisit ameliyatını ya da bademcik ameliyatını öderken neden obezite ameliyatını ödemiyor? O zaman obezite bir hastalık değil denmesi lazım. Bu ameliyatı olup pişman olan hastanız var mı? Bu ameliyatı olup da pişman olan hiçbir hastam yok. Uzun süre kilolu yaşayıp bu kilolardan kurtulan hastalar yeni bir hayata geçtiklerini ifade ediyorlar. Obezite ameliyatlarının kilo verme dışında insan sağlığına ne tür faydaları var?

20 Hasta kilo verdiği için sosyal açıdan daha pozitif oluyor bu kesin. Çünkü kilolu olmak kişiyi depresyona sokan temel sebeplerden biri. Kilo iş hyatatınızdan tutun da okul yaşantınıza kadar herşeyi etkiler. Kilo özgüven eksiliğine neden oluyor. Bana göre güzel bir kadın ya da yakışıklı bir erkek hayatta her zaman 1-0 öndedir. Kilolu olmak da malesef negatiflik verir. Ayrıca kilo verilerek şeker hastalığı, uyku apnesi, karaciğer yağlanması, tansiyon, kolestrol yüksekliği, gut hastalığı gibi problemlerin de önünü geçiliyor. Kilo vermek insanı her alanda normalize eden bir kavram. Ameliyattan sonra hastanın vücudunda operasyon izi kalıyor mu? Ameliyatları laparoskopik ya da robotik cerrahiyle yapıyoruz. Kullandığımız özel çubuklar vasıtasıyla içeri giriyoruz. Vücutta genelde 5 yerde birer santimlik küçük insizyonlar yapıp oralardan özel kanülleri sokup onların içinden çalışıyoruz dolayısıyla onlar çıktığında geriye kalan kısmı estetik olarak kapatıyoruz. Geriye çok küçük izler kalıyor. Bu ameliyatların herhangi bir yan etkisi var mı? Saç dökülmesi olabilir diye duydum bunun sebebi nedir? Olduğunuz ameliyat tipini göre değişiyor. Vitamin ve minarel eksikliği olabilir. Bütün kilo verme programlarında belli oranlarda geçici saç dökülmesi görülebilir. Genelde üçüncü ayda meydana gelir, sekizinci aya kadar devam eder. Bir kanser hastasının saç dökülmesi gibi bir olay değil kesinlikle. Saç kırılması şeklinde görülür. Genellikle sekizinci aydan sonra saç eski haline gelir. Bunun dışında obezite ameliyatlarının ortaya çıkardığı negatif birşey yok. Ameliyattan sonra hasta acı hissediyor mu? Hasta uyandıktan sonra 3-4 saat gibi kısa bir sure az da olsa acı hissedebilir. Zaten ağrı kesiciler de verildiği için bu ameliyatlardan sonra çok fazla acı olmaz.

21 Hastanın ameliyattan sonra kendine gelme, yürümeye başlama ve taburcu olma süreci nasıl işliyor? Ameliyattan 6-8 saat sonra hasta kalkıp yürüyebilir. Bu tarz ameliyatlarda hastanede kalma süreci ortalama 3 gün. İkinci gün kontrol filmlerini çekiyoruz üçüncü gün de hastayı taburcu ediyoruz. Taburcu olduktan sonra doktor kontrol sistemi nasıl işliyor? Ben kendi programımı anlayatayım. Ameliyattan önce kendi beslenme uzmanımız mutlaka eğitim veriyor, ameliyattan sonraki ilk bir hafta on gün ben mutlaka kontrole çağırıp görüyorum. Birinci ayında hem görüyorum hem beslenme uzmanımız tekrar eğitim veriyor hem de psikiyatrik olarak bizim akedemisyenimiz eğitim veriyor. Sonra ve 12. aylarda kontrollere çağırıp kan tablosuna bakıp vitamin ve minarel düzenlemesini ona göre yapıyoruz. Ameliyat ettiğiniz en yüksek kilolu hasta kaç kiloydu? Ameliyat ettiğim en yüksek kilolu hasta 250 kiloydu. 2 kez balon uygulamasıyla 228 kiloya kadar indirdik. Sonra 100 kiloya yakın verdi. Hastalarınızla yaşadığınız ilişkileri göz önüne alacak olursanız yaşadığının en ilginç olayı anlatır mısınız? Bu tarz ameliyatlarda evli olanlarda boşanma, bekar olanlarda da evlenme olabiliyor. Çünkü kilolu olmak genelde eşler arasında problemdir, kilouyu kaybedince özgüven yükselerek farklı şeyler görülebilir. Bekar olanlarda ise kilo verdikçe evlenme olabiliyor. Başarılı olmak için diyetinize sosyal medyayı dahil edin diyorsunuz. Sosyal medyanın kilo vermeye ne tür katkıları olabilir. Ben sosyal medyayı iyi takip ediyorum. Sosyal medyanın bir negatif yönü var bir de pozitif yönü var. Doğru ve düzgün

22 kullandığınızda çok ciddi etkisini görebilirsiniz. Bizim Facebook ta Obezite ve Metabolizma Cerrahisi grubu Türkiye nin bu konuda en büyük grubu. Grubumuzun 21 Bin üyesi var. Bu grupta hastalarımız paylaşımlarda bulunuyor. Sosyal medya aslında hekimi de iyi bir şekilde yönlendiriyor. Siz iyi bir şey yaptığınızda orayada iyi şekilde yer alıyor, kötü şeyler yaptığınızda kötü şekilde yer alıyor. Sosyal medyada insanlar birbirlerini pozitif yönde etkileyerek diyetlerini daha iyi kontrol altında tutabiliyorlar. Örnek veriyorum Van da ameliyat olmuş ama bir türlü kimseyle görüşemiyor sosyal medya aracılığıyla İstanbul daki gerçek biriyle bir şeyler paylaşabiliyor olması çok önemli. Röportaj: Oğuzhan Saruhan