Faiz Sistemine Karşı Katılım Bankacılığı Akit TV. Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 EY

Transkript

1 Faiz Sistemine Karşı Katılım Bankacılığı Akit TV Akit TV 25 Kasım 2016 Cuma Selamı Programında Faiz Sistemine Karşı Katılım Bankacılığı konuşuldu. Sencer Olgun un sunumu ile gerçekleşen programa Ramazan Ayvallı ve Temel Hazıroğlu konuk oldu. Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 EY Dünya Katılım Bankacılığı Rekabet Raporu 2016 EY Önsöz Uluslararası katılım bankacılığı sektörünün nabzı Bahreyn, Katar, Endonezya, Suudi Arabistan, Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye, Kuveyt ve Pakistan ı kapsayan 9 temel ülkede atıyor. Bu ülkelerdeki toplamın %93 ünü temsil eden sektör aktiflerinin 920 milyar ABD dolarını aşması bekleniyor. Gelişmekte olan bazı ülkelerdeki mevcut makroekonomik ve politik ortama rağmen, karşılanmayan talebin kayda değer düzeyde olması nedeniyle, geleceğe dönük projeksiyonlar genel olarak pozitif bir tablo çiziyor. Bankaların yönetim kurulları büyümenin kalitesini artırmak için odaklandıkları konuları değiştiriyor. Bunun doğru bir yaklaşım olduğunu düşünüyoruz. EY nin bir araştırması kapsamında, global katılım bankacılığı sektörünün büyüme motoru niteliğinde olan 40 öncü banka ve 9 temel ülke belirlendi. Büyüme sürecinde sektörün bölgeselleşmesini sağlayacak bazı fırsatlar bulunuyor. Önümüzdeki 10 yıl boyunca gelişmekte olan ülkeler küresel büyümede

2 önemli bir rol oynamaya devam edecekler. Hızlı büyüyen 25 ülke, dünya ekonomisini ve küresel ticaret akışlarını yeniden şekillendiriyor; bu ülkelerin 10 u ise yoğun bir Müslüman nüfusa sahip. Güneydoğu Asya da, Güneydoğu Asya Ulusları Topluluğu (ASEAN) Ekonomik Birliği nin (AEC: Economic Community) 2015 yılında hayata geçirilmesi, daha yaygın ve entegre bir finans piyasasının oluşumunda önemli bir kilometre taşı. Körfez Arap ülkelerinde petrol fiyatlarının düşmesi, ulusal istihdam ve ekonomik çeşitlendirme çabaları finans kuruluşlarının rollerini değiştirecektir. Ayrıca, Çin in öncülüğünde kurulan Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB: Asian Infrastructure Investment Bank) 56 üye ülkenin sağladığı 100 milyar ABD doları tutarındaki sermayesiyle faaliyete geçmeye hazır. Çin in İpek Yolu Ekonomik Kuşağı Girişimi (Belt & Road Initiative) de bölgedeki ekonomik faaliyetleri canlandırdı. Bu faaliyetler arasında Çin-Pakistan Ekonomi Koridoru (CPEC) ve Bangladeş- Çin-Hindistan-Myanmar (BCIM) Ekonomi Koridoru önemli bir yer tutuyor. Yerel düzeyde bakıldığında katılım bankaları hala uzmanlaşmaya odaklanılmayan iş modellerini İslam ekonomisinin öncelikli sektörleriyle doğrudan entegrasyon sağlayacak şekilde dönüştürmek için uğraş veriyorlar. Katılım bankaları üzerinde özellikle ulaştırma, perakende, telekomünikasyon sektörleri ve KOBİ ler gibi ekonomiyi en çok etkileyen ve istihdam imkanı yaratan alanlarda, hedef ve yaklaşımlarını ortaya koymaları yönünde gittikçe artan bir baskı bulunuyor. Son olarak yetenek geliştirme, müşteri desteği, uygulamalı araştırma, regülasyonlar, sermaye piyasaları, ürün tasarımı, muhasebe ve derecelendirme gibi birçok temel unsurun sektörün bu yolculuğunu destekleyecek nitelikte olmadığını söyleyebiliriz. Bu alanlarda ilerleme sağlamak için bir an önce değişime odaklanmak, finansman sağlamak ve siyasi iradeyi harekete geçirmek gerekiyor. Bu, aynı zamanda, söz konusu 9 ülkenin her birinin kendilerini daha uzmanlaşmış birer merkez olarak konumlandırmaları için de bir fırsat. Bu raporla katılım bankalarına strateji geliştirme süreçlerinde yararlanabilecekleri bazı uygulanabilir görüşler sunmayı hedefledik. Bu görüş ve bilgilerin faydalı olacağını umuyoruz. Abdulaziz Al-Sowailim EY MENA Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO

3 View Fullscreen Kaynak: DKXr_cU89nmdYyaZIXuI6o71TUQ, FAİZSİZ FİNANSIN TÜRKİYE DEKİ DÖNÜŞÜMÜ Katılım Bankacılığının Gelişimi Özel Finans Kurumları Faizsiz Finans Sistemi Türkiye de ilk olarak Özel Finans Kurumları ile 1985 yılında faaliyete geçti. Bu kurumlar 1999 yılında Bankacılık Kanununda yapılan bir değişiklikle bu kanunun kapsamına alındılar. Bu çerçevede 2001 yılında, bütün Özel Finans Kurumlarının üye olduğu, bu kurumlarının sorunlarını tartışmak ve çözmek, ortak tutum almak, sektörü korumak, geliştirmek ve büyütmek, mevzuat, standart ve düzenlemeler geliştirmek amaçlı bir çatı kuruluşu olarak Özel Finans Kurumları Birliği (ÖFKBİR) adlı bir birlik kuruldu. Böylece Türkiye Bankalar Birliği (TBB) benzeri bir birlik oluşmuş oldu. Özel Finans Kurumların en sıkıntılı yılı 2001 yılı oldu. Zira sektörden biri (İhlas Finans Kurumu) topladığı fonları mevzuata aykırı bir şekilde kullandırarak hem kendisi ödeme krizine girdi hem de sektörü sıkıntıya soktu. Sektörün büyüklüğü yarı yarıya düştü ve neredeyse batma noktasına geldi. Süreç içinde devlet bir finans kurumuna müdahale etmek zorunda kaldı. Ardından tüm Özel Finans Kurumlarının dâhil olduğu Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) benzeri bir Güvence Fonu kuruldu. Böylece gerçek kişilerin tasarrufları belli bir tutara kadar sigorta kapsamına alınmış oldu. Bu güvence fonu sayesinde sektör rahatladı ve tekrar belli bir ivmeyle büyümeye başladı.

4 Faizsiz Finans İçin Yeni İsimlendirme: Katılım Bankacılığı Yaşanan Sorunlar Özel Finans Kurumlarının faaliyete geçtikten sonra bir takım sorunlarla karşılaştılar. Bunların başında bu kurumların banka olarak algılanmamaları sorunu vardı. Bu kurumların, bir takım bankacılık işlemleri esnasında muhataplar tarafından banka olarak değil de başka bir kurum olarak algılanmaları bazı zorluklar oluşturuyordu. Özellikle Teminat Mektubu vermede muhataplardan bazıları bu mektubu kabul etmiyor ve başka bankalardan teminat mektubu istiyorlardı. Ayrıca yurt dışı işlemlerde muhatap bankalar, içinde banka ismi geçmemesi ve Türkiye ye has olması sebebiyle, bu kurumları banka olarak değil de adeta finansal kiralama (leasing), faktöring şirketleri ya da özel şirketler gibi değerlendiriyorlardı. Bu durum da birçok işlemde olduğu gibi dış işlemlerde de bazı sıkıntılar oluşturuyor ve bu kurumların faaliyetlerini kısıtlıyordu. Yeni Kavramın Doğuşu Özel Finans Kurumlarının faaliyetleri esnasında yukarda belirtildiği üzere yoğun sorunlar yaşanıyordu. Bu, bir anlamda isimlendirme sorunu idi. Süreç devam ettikçe bu kurumların hem faaliyetleri kısıtlanıyor hem de büyümeleri engelleniyordu. Bu çerçevede Özel Finans Kurumu isminden kaynaklanan sorunu çözmek için bir takım arayışlar başladı. Bu yeni arayışlar esnasında, Albaraka Türk Özel Finans Kurumu nda yoğun tartışmalar ve çözüm önerileri gündeme geldi. Bu çerçevede Albaraka Türk tarafından çıkarılan Bereket dergisinde, Bankacılıkta yeni bir boyut: Katılım Bankacılığı adlı bir makale yayınlandı. Böylece kamuoyu Katılım Bankacılığı kavramı ile tanışmış oldu. Böylece Özel Finans Kurumu isminin değişmesi ve çalışma prensipleri aynı kalmak kaydıyla artık Katılım Bankaları adını almalarının önü açılmış oldu. Katılım Bankacılığı ismi Türkiye kamuoyuna ilk olarak yasayla gelmedi. Bu isimle ilk defa, bir katılım bankası olarak varlığını hala sürdüren Albaraka Türk Katılım Bankasının 3 ayda bir çıkarttığı yayın organı Bereket dergisinde, Temel

5 Hazıroğlu ve Mehmet Emin Özcan ın bir makalesinde karşılaşıldı. [1] Bankacılıkta yeni bir boyut: Katılım Bankacılığı adlı makale, öncelikle isimlendirme sorununun altını çiziyor ve seçenekleri tek tek sıralıyordu. Yazı, Faizsiz Bankacılık, İslam Bankacılığı ve Özel Finans Kurumu tercihlerini artı ve eksileriyle ortaya koyuyor ve sonuçta da Katılım Bankacılığı ismini öneriyordu. Sonuç ve Bir Öneri: Görüldüğü üzere, mevcut kavramlar ve tabirler, kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılık sistemini tam ve doğru olarak ifade edememektedir. Oysa bir şeyin doğru anlaşılabilmesi her şeyden önce doğru ifade edilmesine bağlıdır. Ayrıca, ifadenin açık ve sade olması, herkes tarafından kolayca benimsenmesini ve anlaşılmasını sağlar. Öyleyse, önce bu tür bankacılığın karakteristik özelliklerini ortaya koymak gerekir. Bir kere, bu sistemde tasarruf sahiplerinden kara ve zarara katılma esasına göre fon toplanmaktadır. Buna göre, tasarruf sahibine anapara güvencesi verilmediği gibi, oranı önceden belli bir getiri taahhüdünde de bulunulmamaktadır. Başka bir deyişle, tasarruf sahibi, bankaya bir nev i ortak olmakta ve klasik bankacılıktan farklı olarak sonuca katılmaktadır. Tasarruf sahibi -banka ilişkisi, klasik bankacılıktaki mudi- banka ilişkisinden tamamen farklıdır ve bariz vasfı katılımcılığıdır. Bu ilişki tarzı sadece bu tür bankacılıkta söz konusudur. İkincisi, kara ve zarara katılmayı esas alan bankacılıkta, toplanan fonların kullandırılmasında da sonuca katılma vardır. Bu tür bankacılıkta her ne kadar kurumsal finansman desteği (üretim desteği), bireysel finansman desteği ve finansal kiralama (leasing) yöntemleri, uygulamada, proje bazında kar ve zarara katılma yöntemine göre daha ağırlıklı ise de, teoride nihai hedef, kara ve zarara katılma yöntemiyle finansmanın baskın (dominant) hale gelmesidir. Dolayısıyla topladığı fonlarda tasarruf sahibini sonuca iştirak ettiren banka, bu kez kullandırdığı fonda kendisi girişimciyle birlikte sonuca katılmaktadır. Yani, projenin gerçekleşmesinden sonra ortaya çıkan neyse (kar veya zarar), ona razı olmaktadır. Üçüncüsü, kara ve zarara katılma esasına göre çalışan bankalar, her türlü bankacılık hizmetini vermektedirler. Bu özellik, bunların klasik bankalarla olan ortak özelliğidir. Dördüncüsü, gerçek ekonomi, verimli ekonomi ve kayıtlı ekonomi açısından bakıldığında reel sektör noktasında, herkesi sürece katılıma davet eden, bir ölçüde zorlayan bir yapıya sahiptirler. Bu açıdan bakıldığında bunlar, aklı başında herkesin özellikle kamunun ve devletin her kesiminin kesinlikle desteklemesi gereken kurumlardır. İşte bu dört temel özelliği ihtiva edecek yeni bir kavram geliştirmek zorundayız. Bu çerçevede

6 kanaatimizce iki isim gündeme gelebilir; 1. Katılım Bankası, 2. Finans Kurumu. Bizim önerimiz, Katılım Bankacılığı dır. Katılım Bankacılığı kavramının iki önemli özelliği bulunmaktadır. Birincisi, açık, anlaşılır, sade ve kısa olması; ikincisi, kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılığı tam ve doğru olarak ifade etmesidir. Teklif ettiğimiz bu kavramın ileride literatüre girmesi ve gerekli değişiklikler yapılarak mevzuatta Katılım Bankacılığı adıyla yer almasının çağdaş, ileri ve insani bir model olduğuna inandığımız kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılığa katkı sağlayacağı görüşündeyiz. [2] Katılım Bankacılığı ismini öneren söz konusu makale, yeni isim önerisinin ardından bu kavramın kullanılmasının ne gibi yararlar sağlayacağı konusunda hem sosyal, hem toplumsal ve hem de ekonomik açıdan değerlendirmelerde bulunuyordu. Katılım Bankacılığı kavramından beklenen başlıca faydalar şunlardır: Öncelikle, isimlendirmeden kaynaklanan ve sistemin sağlıklı işlemesini engelleyen karışıklıklar ve olumsuzluklar giderilecektir. Açık, sade, telaffuzu kolay ve anlaşılabilir olduğu için Katılım Bankacılığı denilince herkes bunun ne anlama geldiğini kolayca ve doğru olarak anlayabilecektir. Böylece, sistemin daha etkin ve verimli çalışması sağlanacaktır. Katılım bankacılığı birleştirici ve bütünleştirici bir anlam taşıdığından, Katılım Bankaları toplumun bütün kesimlerini kucaklayarak çeşitli nedenlerle klasik bankacılık sisteminin dışında kalmış tasarrufları ekonomiye kazandırılabilecektir. Bu amaçla, hedef kitlesine çeşitli tanıtım araçlarıyla eskisinden daha kolay ulaşılabilecektir. Bir ülkenin kalkınması tasarrufların yatırımlara dönüşmesiyle olur. Ülkemizde ise reel sektörün işletme ve yatırım sermayesi açığı ciddi boyutlarda olup, bankacılık kesiminin kaynakları bu ihtiyacı tek başına karşılamaktan uzaktır. Mali plasman yapmayan Katılım Bankaları, tasarruf sahiplerinden katılımcı anlayışla toplayacakları fonların tamamını reel sektörün finansmanına yine katılımcı anlayışla tahsis ederek ülke ekonomisinin kalkınmasına daha fazla hizmet edeceklerdir. Ülke ekonomisinin önemli bir sorunu da bazı iktisadi faaliyetlerin kayıt altına alınamamasıdır. Katılım Bankacılığının yaygınlaşması, kayıt dışı ekonominin

7 daralmasına yol açacaktır. Çünkü faturasız mal alanlar ve satanlar katılım bankacılığının imkânlarından yararlanabilmek için kayıt altına gireceklerdir. Böylelikle, Devlet, katılım bankalarının faaliyetleri sonucu daha fazla vergi toplayabilecektir. Katılım Bankacılığı kavramı birleştirici olduğu kadar, dinamik, atılımcı ve gelişmeye açık bankacılığı da ifade etmektedir. Katılım bankacılığı, bu yeni ruh ve heyecanla mali sektöre öncülük görevini de üstlenecektir. Toplumsal dayanışmayı, yardımlaşmayı ve paylaşmayı esas alan bu yeni bankacılık anlayışı, barış ve kardeşliğin pekişmesinin simgesi olacaktır. Kar ve zarara katılma esasına göre çalışan bankacılık sisteminin Katılım Bankacılığı adı altında yakalayacağı ivme ile bankacılığa yeni bir boyut yeni bir açılım getirerek bir çığır açacaktır.[3] Böylece Katılım Bankacılığı ismi ilk defa bir makale ile bir dergide gündeme getirilmiş ve kamuoyuna sunulmuş oldu. Bu yazının ardından yeni ismin tanıtılması ve kabul görmesi çalışmaları devam etti. Bankacılıkta yeni bir boyut: Katılım Bankacılığı adlı makale, Albaraka Türk tarafından yayınlanan Türkiye de Özel Finans Kurumları: Teori ve Pratik adlı kitapta, tekrar gözden geçirilip geliştirildi ve yeniden yayınlandı.[4] Yine bu çerçevede, Yeni Şafak gazetesinin 17 Mayıs 2004 tarihli baskısında Özel Finans Kurumları veya Katılım Bankacılığı adlı bir yazı Temel Hazıroğlu ismiyle yayınlandı. Bu yazı da benzer gerekçelerle yeni kavramı öneriyor ve karakteristik gerekçelere dördüncüsünü ilave ediyor, bu kurumların gerçek ekonomi, verimli ekonomi ve kayıtlı ekonomi açısından önemini vurguluyor ve bu kavramın herkesi sürece katılıma davet eden, bir ölçüde zorlayan bir yapıya sahipliğinin altını çiziyordu. Bu açıdan da sosyal, toplumsal ve ekonomik açıdan toplumu, kamuoyunu ve devleti bu konuda daha ilgili olmaya davet ediyordu. Yeni Kavramın Mevzuata Girişi Özel Finans Kurumlarının adı Katılım Bankaları olarak değişmiş ve 2005 yılında yapılan bir değişiklikle bu kurumlar yeni Bankacılık Kanunu içine girmişlerdir. Böylelikle Katılım Bankacılığı yeni bir kavram olarak literatürde ve mevzuatta yerini almıştır sayılı Bankacılık Kanunu ile Katılım Bankalarının mevzuatta yerini alması ile birlikte banka tasnifinde yeni bir döneme girilmiştir. Bu kanun ile üç tür banka oluşmuş oldu: Mevduat Bankaları, Katılım Bankaları, Kalkınma ve Yatırım Bankaları.

8 Bu kanunun uygulanmasında; Banka: Mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını, Mevduat bankası: Bu Kanuna göre kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye deki şubelerini, Katılım bankası: Bu Kanuna göre özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye deki şubelerini, Kalkınma ve yatırım bankası: Bu Kanuna göre mevduat ve katılım fonu kabul etme dışında; kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren ve/veya özel kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getiren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye deki şubelerini, ifade eder. [5] Özel Finans Kurumlarının adının Katılım Bankaları olarak değişmesi ve mevzuatta yer alması ile birlikte, TKBB Yönetim Kurulu 21 Aralık 2007 tarihinde Birlik merkezinde toplandı ve Temel Hazıroğlu na, Katılım Bankacılığı fikrini ilk defa ortaya koyduğu ve bu konuda değerli katkılar sağladığı için bir ödül plaketi verdi. Albaraka Türk Genel Müdür Yardımcısı Temel Hazıroğlu, faizsiz bankacılık sektörünü tanımlamak için kullanılan Katılım Bankacılığı ismini önererek sisteme yaptığı katkılarından dolayı, Türkiye Katılım Bankaları Birliği tarafından ödüllendirildi. Konu ile ilgili değerlendirmeyi yapan Türkiye Katılım Bankaları Birliği, bu süreçte Temel Hazıroğlu nu, Katılım Bankacılığı fikrini ortaya koyması ve bu ismin hayata geçmesi konusundaki önemli katkılarından dolayı ödüle layık görmüştür. Birlik Başkanı Ünal Kabaca, ödül töreninde yaptığı konuşmada, eski adıyla Özel Finans Kurumları nın şimdiki adıyla ise Katılım Bankaları nın isim değişikliği sayesinde kendilerini daha iyi ifade edebildiklerini söyledi. Önceki dönemde de, bankalarla aynı işlemlerin yapılmasına karşın Özel Finans Kurumu isminin bazı zorluklara neden olduğunu ancak artık bunların geride kaldığını söyledi. Kabaca, Katılım Bankacılığı fikrini ilk defa ortaya koyan ve sektörü bu kadar anlamlı bir isimle tanımlayan Temel Hazıroğlu nun bu ödülü gerçekten hak ettiğine inanıyorum, dedi. [6] Birlik Başkanı Ünal Kabaca, Özel Finans Kurumu isminin değişmesiyle, isimden kaynaklanan sıkıntıların geride kaldığını, Katılım Bankacılığı ismi ile kendilerini daha iyi ifade edebildiklerini söyledi.

9 Özet itibariyle, Faizsiz Finans sistemi Türkiye de Özel Finans Kurumları ile başlayarak, 2005 yılında yeni çıkarılan Bankacılık Kanunu ile Katılım Bankası adını aldılar. Banka statüsüne geçme ve Katılım Bankası olarak adlandırılma adını alma bu kurumlar için bir dönüm noktası olmuştu. Süreç içinde, Özel Finans Kurumları Birliği (ÖFKBİR) adı Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) oldu ve Güvence Fonu da TMSF ile birleşti. Bu gelişmelerle birlikte katılım bankaları yeni isimleriyle yollarına devam etmeye başladılar. Temel HAZIROĞLU [1] Özsoy, M. Ş. (2012). Katılım Bankacılığına Giriş. İstanbul: Kuveyt Türk Katılım Bankası. [2] Hazıroğlu, T., & Özcan, M. E. (2000). Bankacılıkta Yeni Bir Boyut: Katılım Bankacılığı. Bereket Dergisi. [3] Hazıroğlu, T., & Özcan, M. E. (2000). Bankacılıkta Yeni Bir Boyut: Katılım Bankacılığı. Bereket Dergisi. [4] Albaraka Türk. (2000). Türkiye de Özel Finans Kurumları: Teori ve Pratik. İstanbul: Albaraka Türk Yayınları. [5] 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu, Madde 3. [6] Katılım Bankacılığı İsmine Anlamlı Ödül, Bereket dergisi, Sayı 21, Kış 2008 Katılım Bankacılığı Fikri ve Önemi Son dönemlerde katılım bankacılığı kavramının tartışıldığını görüyoruz. Banka kelimesinin kullanılmaması yönündeki öneri ile birlikte, İslami finans, faizsiz finans, katılım finans gibi kavramlar tekrar gündeme gelmektedir. Bu arada katılım kavramına pek itiraz gelmemiş olması sevindirici bir durum. Ancak yine de bu tartışmalara bir ışık tutmakta fayda var.

10 Katılım bankacılığı kavramının hangi koşullarda ve hangi ihtiyaçtan kaynaklandığını iyice ve derinliğine düşünmemiz gerekir. Bu kavramın artılarını ve eksilerini tekrar masaya yatırmalı ve analiz etmeliyiz. Bu konuyu irdelemek için öncelikle katılım bankacılığı fikrinin doğduğu ortamı ve karşılaşılan sorunları yeniden hatırlamamız lazım. YAŞANAN SORUNLAR Bilindiği gibi, 1985 yılında faaliyete geçen faizsiz bankalar özel finans kurumu ismini kullanıyorlardı. Özel finans kurumları faaliyete geçtikten sonra bir takım sorunlarla karşılaştılar. Bunların başında bu kurumların banka olarak algılanmamaları sorunu vardı. Bu kurumların, bir takım bankacılık işlemleri esnasında muhataplar tarafından banka olarak değil de başka bir kurum olarak algılanmaları bazı zorluklar oluşturuyordu. Öncelikle bir güven müessesesi olan bankacılık sırf isminden dolayı tasarruf sahipleri nezdinde itibar kaybediyor, gerekli ilgi ve alakayı görmüyordu. Ayrıca yurt içi ve yurt dışı teminat mektubu vermede muhataplardan bazıları bu mektubu kabul etmiyor ve başka bankalardan teminat mektubu istiyorlardı. Özellikle yurt dışı işlemlerde uluslararası sistem, muhatap bankalar, içinde banka ismi geçmemesi ve Türkiye ye has olması sebebiyle, bu kurumları banka olarak değil de adeta finansal kiralama (leasing), faktöring şirketleri ya da özel şirketler gibi değerlendiriyordu. Bu durum birçok işlemde olduğu gibi dış işlemlerde de sıkıntılar oluşturuyor ve bu kurumların faaliyetlerini kısıtlıyordu. Yurt dışı işlemlerde muhatap bankalara açılan ithalat akrediflerinde, harici garanti ve teminat mektuplarında, avalli ve teyitli işlemlerde, aynı şekilde ihracat akrediflerinde, ihracat vesaik gönderimlerinde hazırlanan römiz mektuplarında (banka üst yazısı), SWIFT sistemi ve uluslararası dış yazışmalarda finans kurumu (finance house) ifadesi kullanılması yapılan işlemlerde paranın kaynağının güvenilirliği konusunda soru işaretlerine neden oluyor, prestij ve güven kaybına yol açıyordu. Bu gibi durumlar hem yabancı bankalar hem de yabancı müşteriler nezdinde özel finans kurumlarının döviz bürosu, finansal kiralama şirketi veya faktöring şirketi gibi algılanmasına neden olmaktaydı. Hatta özel finans kurumlarının sermaye ve hacim bakımından sıralamasını merak eden yabancıların başvurduğu kaynaklardan olan Bankers Almanac ta özel finans kurumlarının yeterli sermayesi ve hacmi olmasına rağmen isimlerinde banka ibaresi olmadığı için banka sıralamaları dışında tutulmaktaydılar.

11 Daha da ilginç olanı devletin resmi kurumları, özellikle bazı mahkemeler bu kurumları banka olarak görmüyor ve bu kurumlardan gelen talepleri göz ardı ediyordu. (Örneğin teminat mektubunu bazı ticari mahkemeler kabul etmiyordu.) Bu durum da faizsiz bankaların bankacılık yapmalarına engel olmanın ötesinde diğer konvansiyonel bankalar lehine açıkça haksız bir rekabete neden oluyordu. Özel finans kurumlarının faaliyetleri esnasında yukarda belirtildiği üzere yoğun sorunlar yaşanıyordu. Bu, bir anlamda isimlendirme sorunu idi. Süreç devam ettikçe bu kurumların hem faaliyetleri kısıtlanıyor hem de büyümeleri engelleniyordu. YENİ KAVRAMIN DOĞUŞU Bu ve benzeri sorunlarla karşılaşan özel finans kurumları kendi içlerinde bunları sürekli tartışmaya başladılar. Bu çerçevede özel finans kurumu isminden kaynaklanan sorunu çözmek için bir takım arayışlar başladı. Bu yeni arayışlar esnasında, Albaraka Türk Özel Finans Kurumu nda yoğun tartışmalar yapıldı ve çözüm önerileri oluşturuldu. Bu arada 1997 yılında kar ve zarara katılma hesapları isminden esinlenerek katılım bankacılığı kavramını gündeme getirdik. İlk olarak kurum içinde bu kavram tartışıldı ancak pek ilgi görmedi. Biz de bu yeni kavramı tanıtmaya devam ettik. Çeşitli tartışmalardan sonra katılım bankacılığı kavramını 1999 yılında bankalar kanununun değişimi sürecinde tekrar gündeme getirdik, ancak bu teklif erken bulundu ve kabul edilmedi. Ve bu konuda biraz daha çalışılması ve kamuoyu oluşturulması gerektiği kanaatine ulaşıldı. Bu arada özel finans kurumları 1999 yılında bankacılık yasası kapsamına alınarak yasal güvenceye kavuştular ve daha güçlü bir mevzuata sahip oldular. Bu kavramı kamuoyuna sunmak amacıyla Bankacılıkta yeni bir boyut: Katılım Bankacılığı başlıklı bir yazı kaleme aldık ve bir arkadaşın katkısıyla bu yazıyı geliştirdik. Bu yazı ikimizin adıyla Albaraka Türk ün yayınladığı Bereket dergisinde kapak yazısı olarak yayımlandı. Böylece ilk defa bu kavram kamuoyunun gündemine gelmiş oldu. Bu yazının ardından yeni ismin tanıtılması ve kabul görmesi çalışmaları devam etti. Bankacılıkta yeni bir boyut: Katılım Bankacılığı adlı makale tekrar gözden geçirilip geliştirildi ve Albaraka Türk tarafından yayınlanan Türkiye de Özel Finans Kurumları: Teori ve Pratik adlı kitapta yeniden yayımlandı. Bu arada benzer konuları tartışmaya ve kamuoyuna sunmaya devam ettik. Yine bu

12 çerçevede, Yeni Şafak gazetesinin 17 Mayıs 2004 tarihli baskısında Özel Finans Kurumları veya Katılım Bankacılığı adlı bir yazımız yayınlandı. Bu yazı da benzer gerekçelerle yeni kavramı öneriyor ve karakteristik gerekçelere dördüncüsünü ilave ediyor, bu kurumların gerçek ekonomi, verimli ekonomi ve kayıtlı ekonomi açısından önemini vurguluyor ve bu kavramın herkesi sürece katılıma davet eden, bir ölçüde zorlayan bir yapıya sahip olduğunu altını çiziyordu. Bu yönüyle de sosyal, siyasal, toplumsal ve ekonomik açıdan kamuoyunu ve devleti bu konuda daha ilgili olmaya davet ediyordu. İslam bankacılığı literatürde kara ve zarara katılma esasına göre çalışan bankacılığı tanımlamada kullanılan en yaygın ve en bilinen kavramların başında gelmektedir. Bu modelin ilk defa Müslüman iktisatçılar tarafından ortaya konması ve Ortadoğu dan dünyaya yayılması, İslam bankacılığı olarak anılmasında önemli rol oynamıştır. Ancak İslam ekonomisi, İslam sigortacılığı gibi ekonominin, sigortacılığın ve bankacılığın İslam ile anılması, belki de İslam adına yapılan yanlışların en büyüğüdür. Her şeyden önce İslam; esasları, geçmişi ve geleceğiyle bütün zamanları kuşatan ve yeryüzündeki tüm insanları muhatap alan yüce dinimizin güzel adıdır. Kara ve zarara katılma esasına göre yapılan bankacılık, Türkiye de mevzuata özel finans kurumu olarak girmiştir. Bu kavram, kastettiği bankacılığı ifade etmekten çok uzak olduğu gibi, yanlış çağrışımlara da neden olmaktadır. Mevcut kavramlar ve tabirler, kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılık sistemini tam ve doğru olarak ifade edememektedir. Oysa bir şeyin doğru anlaşılabilmesi her şeyden önce doğru ifade edilmesine bağlıdır. Bir kere, bu sistemde tasarruf sahiplerinden kara ve zarara katılma esasına göre fon toplanmaktadır. Başka bir deyişle, tasarruf sahibi, bankaya bir nevi ortak olmakta ve klasik bankacılıktan farklı olarak sonuca katılmaktadır. İkincisi, kara ve zarara katılmayı esas alan bankacılıkta, toplanan fonların kullanılmasında da sonuca katılma vardır. Üçüncüsü, kara ve zarar katılma esasına göre çalışan bankalar, her türlü bankacılık hizmetini vermektedirler. Bu özellik, bunların klasik bankalarla olan ortak özelliğidir. Dördüncüsü, gerçek ekonomi, verimli ekonomi ve kayıtlı ekonomi açısından bakıldığında reel sektör noktasında, herkesi sürece katılıma davet eden, bir ölçüde zorlayan bir yapıya sahiptirler. Bu açıdan bakıldığında bunlar, herkesin, özellikle kamunun kesinlikle desteklemesi gereken kurumlardır. Bu özellikleri ihtiva eden yeni bir kavram geliştirmek zorundayız.

13 Bu çerçevede kanaatimizce iki isim gündeme gelebilir: 1. Katılım bankası, 2. Finans kurumu. Bizim önerimiz, katılım bankacılığı dır. Katılım bankacılığı kavramının iki önemli özelliği bulunmaktadır. Birincisi, açık, anlaşılır, sade ve kısa olması; ikincisi, kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılığı tam ve doğru olarak ifade etmesidir. Teklif ettiğimiz bu kavramın ileride literatüre girmesi ve gerekli değişiklikler yapılarak mevzuatta katılım bankacılığı adıyla yer almasının çağdaş, ileri ve insani bir model olduğuna inandığımız kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılığa katkı sağlayacağı görüşündeyiz. YENİ KAVRAMIN MEVZUATA GİRİŞİ Bu arada benzer konuları tartışmaya devam ettik. Süreç devam ederken özel finans kurumlarının üst yönetimi ve sahipleri, hissedarları bu yoğun tartışmalara katıldılar. Ve sonuçta bu kurumlar katılım bankası adıyla 2005 yılındaki bankacılık kanununa girmeye karar verdiler. Yapılan yoğun çalışmalar neticesinde özel finans kurumlarının adı katılım bankaları olarak değişti ve bu kurumlar 1999 yılında özel finans kurumu adıyla dahil oldukları bankacılık kanununda 2005 yılında bu kez yeni adla yani katılım bankası adıyla yer almaya başladılar. Böylelikle katılım bankacılığı yeni bir kavram olarak literatürde ve mevzuatta yerini almış oldu. Katılım bankalarının misyonlarını olduğu gibi ana rollerini de çok iyi tanımlamak, açıklamak ve anlatmak gerektiği kanaatindeyiz. Katılım bankaları finansal hizmet kuruluşlarıdır. Bunlar hakkında bunun ötesinde bir beklenti oluşturmak doğru bir tutum değildir. Elbette bu kurumlar peşin alıp vadeli satmanın (murabahanın) yanında kar zarar ortaklığı (muşaraka) ve benzeri işler yapmalıdır. Ancak unutmamak gerekir ki, klasik bankalar gibi katılım bankaları da kısa vadeli fonlarla uzun vadeli finansman sağlamak ile karşı karşıyadır. O yüzden katılım bankalarından beklenen bazı işler var ki bunları biraz tartışmak gerekecektir. Zira bankalar ve doğal olarak da katılım bankaları son tahlilde fon toplayan, topladığı fonu kullandıran ve genel bankacılık hizmetleri yapan kamusal niteliği haiz finansal kuruluşlardır. Katılım bankalarının temel farkı bu üç stratejik alanda (fon toplama, fon kullandırma ve bankacılık hizmetleri) kendi değerleri üzerinden, yani faizsizlik prensibine bağlı kalarak finansal hizmet sunmalarıdır. Dolayısıyla bu kurumlar ekonomik sistemin finansal

14 dinamolarıdır. Ancak bu kurumlara bunların ötesinde anlamlar yüklemek ve bunları bir reel kesim şirketi gibi görmek hatalıdır. O yüzden bu tür beklentileri bu kurumlar üzerinden değil de katılım finans, katılım şirketi gibi asıl işi bu olan, hassaten bu amaç için kurulan şirketler üzerinden geliştirmek daha uygun olacaktır. Böylelikle uzun vadeli ve yatırım bilinci taşıyan yeniden yapılanmayla ortaya çıkacak bu tür kuruluşların finansal ihtiyaçlarını da katılım bankaları üzerinden sağlamak mümkün olacaktır. Bu suretle sağlıklı, dinamik, verimli ve gelişmeye açık bir ekonomi için katılım bankaları, katılım finans şirketleri, katılım şirketleri vb. her bir kurum kendi alanına odaklanacak ve kendi ana rolünü üstlenmiş olacaktır. Yoksa katılım bankalarını bir finans şirketleri grubuna indirmek ve onları orada değerlendirmek, onların değerlerini, fonksiyonlarını ve etkinliğini azaltır. Bu da son tahlilde faizli bankalarla haksız rekabete yol açar. TEK ÇARE: KATILIM BANKASI Çağdaş bütün sorunlara her şeyin başına İslam koyarak çözüm bulma kolaycılığına karşın, hakikat düşüncesinin bugün neye tekabül ettiği ve bugünkü insana nasıl dokunabildiği noktasında katılım bankacılığı kavramı uygun bir kavramdır. Zira bu fikir ne bir şeye karşıtlıktan ne de bir şeyin parçası olmaktan güç alır. Bizatihi kendinden, kendi özünden güç alır. Banka kavramı hem dünyada hem de İslam ülkelerinde son derece prestijli ve yüksek algılı bir isim olduğu ve yurt içi ve yurt dışı faaliyetlerde önemli ve etkili bir alan oluşturduğu için katılım bankacılığı kavramı uygun bir kavramdır. Kar ve zarara katılmayı esas alan bankacılık sistemini tam ve doğru olarak ifade etmesi açısından, başka bir ifade ile yapılan işi açık ve net tanımlaması açısından katılım bankacılığı kavramı uygun bir kavramdır. Ayrıca unutmamak gerekir ki, bankacılık yapma hakkı sadece isim olarak, marka değeri olarak bile belli bir meblağa denk gelmektedir. Katılım bankalarından banka ismini kaldırıp onları başka bir isimle tanımlamak ve diğer finansal şirketler grubuna indirmek, hem stratejik bir hata olur hem bu kurumları maddi olarak zarar ettirir hem de bu kurumların geleceğini tehlikeye sokacaktır. Bunun yanında banka kelimesinin kullanılmaması neticesinde çıkabilecek ilave ve önemli bir risk daha vardır. Bu da uygulamada karşılaşılabilecek bir başarısızlık

15 İslam ın ekonomi politikasına olan inancı zayıflatacak ve nihayetinde çıkabilecek bütün olumsuzlukların İslam a mal edilme riskini de gündeme getirecektir. Evet, katılım bankacılığı fikrini ilk defa ortaya koyan biri olarak açıkça ifade ediyoruz: bu kurumların katılım bankası ismiyle yoluna devam etmesi sosyal, siyasal, toplumsal ve ekonomik açıdan şarttır, gereklidir, elzemdir. Temel HAZIROĞLU Yeni Şafak Gazetesi, Katılım Ekonomisi Perspektifinden KATILIM BANKACILIĞI Marmara Üniversitesi nde İslam İktisadı, Alanında Uzman Kişiler Tarafından Konuşuldu! Marmara Üniversitesi nde faaliyet göstermekte olan Düşünce ve Hikmet Kulübü, 2016-Bahar döneminin son programını İşletme Fakültesi nde gerçekleştirdi. Alanında uzman kişilerin konuşmacı olarak katılmasıyla gerçekleşen program, dinleyicilerin yoğun ilgisiyle karşılaştı. Katılım Ekonomisi Perspektifinden Katılım Bankacılığı adı ile 13 Mayıs Cuma da başlayan programa te birinci oturumun sona ermesi ve Cuma namazı sebebi ile ara verildi da İkinci oturum için bir araya gelindi ve ardından program te sona erdi. Programın sunumunu Büşra Murat yaptı. Sözlerinde İşletme Fakültesi ndeki farklı düşünce ve yaşam şekillerine yönelik kısıtlamalara değinen Büşra Murat, bu bağlamda programın yapılmasına yardımcı olmak bir yana çeşitli zorluklar çıkaran İşletme Fakültesi yönetimini kınadı ve programı gerçekleştirmede yardım ve desteği ile katkıda bulunanlara ise teşekkür etti. Faruk Çelik in Kur an-ı Kerîm

16 okumasının ardından açılış konuşmasını yapması için Prof. Dr. Sabri ORMAN kürsüye davet edildi. Prof. Dr. Sabri ORMAN, konuşmasına başlarken ilk kez bir öğrenci kulübüyle programa katıldığını ve buna sebep olarak öncelikle kulüpteki öğrencilerin gayretini bir de İşletme Fakültesinin akademik yaşantısındaki yerini gördüğünü ifade etti. Daha sonra katılım bankacılığının ve katılım ekonomisi anlayışının Türkiye ye geliş sürecini anlatan ORMAN, sözlerini sonlandırdı. Prof. Dr. Sabri ORMAN ın açılış konuşmasını gerçekleştirmesinin ardından Melih OKTAY ın moderatörlüğünde 1. Oturum başladı. Özel bir durum sebebiyle akışı değişen programda 1. Oturumun ilk konuşmacısı Doç. Dr. Mehmet SARAÇ oldu. Konuşmasında, bugün kullanılan enstrümanların İslam ın ilk dönemlerinde de kullanıldığını ve benzer sorunlarla karşılaşıldığını ifade eden SARAÇ, sözlerini şu şekilde sürdürdü: İslamî finansın bugünkü bütçesi 1,6 trilyon dolardır. Ve bunun 1,2 trilyon dolarını bankacılık oluşturmaktadır. Fakat bunun geri kalanında sigortacılık gibi farklı alanlar da bulunmaktadır. Bugünkü İslamî bankaların çalışma mantığı mevduat hesapları üzerindendir. Bizim bu bankacılığı ideallerde olan bankacılık formuna ulaştırmamız için şu an piyasada kapladığımız %5 lik alanı aşmamız gerekmektedir. %5 i aşmanın yolu ise mevduatı aşmaktır. Bu ise ancak sermaye piyasaları ile mümkündür. Sermaye piyasalarındaki en önemli unsur riski paylaşmaktır. İslami sermaye piyasasında iki tane alan söz konusudur: 1.Faaliyet Alanı 2.Finansal Alan Sermaye piyasasının bu bağlamda işlevsellik kazandığı araç, hisse senedi ve sükûk tur. Fakat borsa, ağır manipülasyon riski taşıdığı için kumarhane algısına maruz kalmıştır. Dolayısıyla insanlar borsadan imtina etmektedir. Halbuki Katılım %50 ve Katılım %30 endeksleri İslami hassasiyet gözeten katılım cılara uygunluk arz edebilmektedir. Doç. Dr. Mehmet SARAÇ tan sonra sözü alan Temel HAZIROĞLU, konuşmasında katılım ekonomisi kavramına vurgu yaparken şu ifadeleri kullandı; Nurettin Topçu, İş insanın içten katılımıdır der. Buradan hareketle bir katılım kavramsallaştırması yapıldı. Hayatta her sorunun bir çözümü vardır. Bakışınızı değiştiremiyorsanız konumunuzu değiştirin. Her zorluk kişiyi güçlendirir. Materyalist iktisat, insanı; arzda kaynak, talepte ise tüketiciye çevirir. Halbuki

17 bizler çalışmalarımızla ekonomide, insanın yaratılışındaki onuru yaşayabileceği bir ortam oluşturmalıyız. Çünkü ahlak, kişinin fıtratıyla olan uyumudur. Konvansiyonel ekonomideki iktisat tanımındaki kıt kaynak kavramı da, sınırsız ihtiyaç kavramı da Katılım ekonomisinde yerini kaybetmiştir. İmam Gazali ye göre ihtiyaç kavramı üçe ayrılıyor: 1.Zarurî İhtiyaçlar 2.Hayatı Kolaylaştıran İhtiyaçlar 3.Güzelleştirici İhtiyaçlar Temel HAZIROĞLU katılım Ekonomisinin İlkelerini de şu şekilde sıralayarak konuşmasını sonlandırdı: 1.Ahlak 2.Adalet ve Hakkaniyet 3.İhsan ve Dayanışma 4.Emek, Katılım ve Ortaklık 5.Aktiflik ve Üretkenlik Bu ilkeleri uygulamaya arz edebilmek içinse üç strateji vardır: -Demokratik ve etkin kamuculuk -Ticarî vakıfçılık -Kâra ortaklık Birinci oturum, katılımcıların sorularının cevaplanmasıyla son buldu. İkinci Oturumun ilk konuşmacısı Prof. Dr. Servet BAYINDIR idi. İslam da mal edinme yöntemlerini ele alarak konuşmasına başlayan BAYINDIR, şu şekilde sürdürdü; Mal edinmenin iki yöntemi vardır; helal olan yöntemler, haram olan yöntemler. Nisa Suresi 5. Ayetten de anlayacağımız üzere mal, insanı ayakta tutan omurgasıdır. Meşru mal edinme yöntemleri; İhraz, Miras, Vasiyyet, Hibe, İnfak/Sadaka, Ticaret. Gayrı meşru mal edinme yöntemleri ise; Rüşvet, Hırsızlık, Gasp, Dini Kullanmak, Ölçü ve Tartıda Hile, Kumar/Spekülasyon ve Faiz. Yani nasıl ki para kazanmak için hırsızlık, gasp yapmıyorsak, rüşvet almıyorsak faiz de bizim için bir yöntem olmamalı. Faiz, taraflardan birine menfaat sağlayan bir kredi işlemidir. Ticaret olabilmesi için farklı iki malın değişimi gerekir. Ne kadar ekmek, o kadar köfte deyimini bu durum için kullanabiliriz. Yani ne kadar katma değer yapıyorsan o kadar tüketmek durumundasın.

18 Prof. Dr. Servet BAYINDIR ın konuşmasının ardından Prof. Dr. Hasan HACAK söze başlarken İslam İktisatçısı olmadığını, İslam Hukukçusu olduğunu ifade ederek sözlerini şu şekilde sürdürdü: Özel mülkiyet hukuku İslam ekonomisinin temelini oluşturur. Ebu Hanife, iyi bir İslam hukuku oluşturmuştur bu anlamda. Modern hukukta teoriyi geliştirmek fikri sonradan ortaya çıkar. İslam hukukunda ise meselenin başından beri vardır. Akit teorisi de bu minvalde İslam hukukunun temelinde şekillenmeye başlar. Fiyatları belirleyen Allah tır hadisindeki Allah lafzı bilinmezliğe işarettir. Bütün belirsizlikler için Allah lafzı kullanılır. Krediden ziyade özkaynaklar ve ortaklık vardır İslam hukukunda. Müslümanlar tarihte de bu şekilde uygulamışlardır. Mesela deniz ticaretindeki sorunları murabaha yöntemi ile çözmüşlerdir. Mudaraba ise modern dünyada yürümedi. Şirketler anlık kuruldu, kişilere bağımlı olduğu için devamlılık da sağlanamadı. Devamlılığı vakıflarla sağlayabildik yalnızca. Faiz konusundaki tartışmamız da Batıya göre 500 yıl kadar gecikmeyle başlamıştır. İslam hukukunda borçlu ile alacaklı doğrudan ilişkilidir ve bu anlamda faiz yasağı İslam ekonomisine karakter kazandırmıştır. Bu, batının da dikkatini çekmiştir. Aynı zamanda mal teslim alınmadan satılamaz mesela, aracılar araya giremez. Klasik iktisadı bugüne uygulamak güç olduğu için bir takım uyarlamalarda bulunulmalı. Katılım bankalarına kendilerine düzeltme imkanı sağlanmalıdır. Program, katılımcıların soruları ile son buldu. Marmara Düşünce ve Hikmet Kulübü Haber: Büşra MURAT Foto: Berna ZAĞLI

19 Sosyal Doku Vakfı Kredi Kartları Hakkında Bilgilendirme Seminerleri Sosyal Doku Vakfı nda 25 Şubat 2016 tarihinde, pratik hayatta karşılaşılan ticaret araçlarını tanıtmak ve işleyiş sistemlerini anlatmak üzere Kredi Kartları hakkında bir bilgilendirme semineri gerçekleştirildi. Daha önce katılım bankacılığı sistemi üzerine seminere katılan Genç Alimler proje öğrencileri, bu kez de Kredi Kartlarının işleyiş sistemi üzerine bilgi aldılar. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı ndan Yunus Emre Aydınbaş, Sosyal Doku Vakfında gerçekleştirdiği sunumla kredi kartı işlemlerinin alışverişte nasıl bir sistemle yürüdüğünü anlattı. Kredi kartı sisteminin ticarette ortaya çıkardığı sonuçlarının ele alındığı sunumda, kredi kartı ödeme sisteminin alternatif sistemleri üzerinde değerlendirmeler yapıldı. Kredi kartı kullanımına dini açıdan nasıl bakılması gerektiği üzerine değerlendirmelerin de yapıldığı sunumda alternatif ödeme sistemlerine ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. Sunumun bir bölümüne Nureddin Yıldız hocamız da katılarak, bu sahada yapılan çalışmaları ilgiyle izlediğini beyan etti.

20 Türk Özel Sermaye Fonu Şirketi Enerji Yatırımlarında İslami Finansmanı Arttırmaya Başladı Türkiye nin fazla enerji ihtiyacı ve enerji sektöründeki aşırı büyüme Körfez sermayesini cezbediyor. Bu sermaye aslında İslami finans enstrümanları kullanan bankaların Orta doğuyla ilişkilerini güçlendirerek hem Körfez ekonomisini hem de kendi altyapılarını güçlendirmeyi hedeflediği için böyle bir yönelim içerisinde bulunuyor. Doha merkezli yatırım bankası QInvest, Türkiye nin ilk enerji odaklı özel sermaye fonu İstanbul s Crescent Capital tarafından başlatılan Temiz Enerji Geçiş Fonu na 30 milyon dolar ara finansman aktararak hızla büyüyen Türk enerji sektörüne ilk hamlesini yaptı. Crescent Capital, 81 MW lık hidroelektrik santrali Akocak HES in tamamını satın almak için beş yıllık murabaha enstrümanını kullanacak.türk özel sermaye firmasıyla olan işbirliklerinin uzun süreli olduğunu belirten QInvest in genel müdürü Can Güçlü, böylelikle yakın zamanda Türk enerji sektörüne daha çok katılım olacağını gözler önüne serdi. Türkiye nin enerji ihtiyacı son 10 yılda güçlü ekonomik büyümesi, sanayileşmesi ve kentleşmesiyle birlikte hızla artıyor. T.C. Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansının öngörülerine göre bu artan talebi karşılamak için 110 milyar dolar (son 10 yılda yapılan yatırımın iki katından daha fazla) civarında bir yatırım gerekiyor.hükümet artan enerji masraflarını tek başına taşıyamacağının farkında ve son 30 yılda enerji sektörünü tam rekabetçi yapmak için özel firmalara teslim etti. Son zamanlarda, enerji üretim varlıklarının birkaç yıl içinde özelleştirilmesi gündemde iken güç dağıtım piyasası tamamen özelleştirilmiş durumda. Hükümet ayrıca yenilenebilir enerjinin sektördeki payını yüzde 30 oranında arttırmak ve nükleer santralleri devreye sokmak gibi bir dizi hedefler belirledi. Enerji ithal eden Türkiye nin hedef tarihi 2023 yaklaştıkça, Orta Doğu ülkeleri için Türkiye nin genişlemeci enerji politikasını sermayeleştirme fırsatları misliyle artıyor. Bu ve Türkiye nin finans piyasasını geliştirmek isteyen güçlü politik iradesi, Ortadoğu daki İslami yatırımcılar için yeni fırsatlar sunuyor. Daha fazlası için: nt-using-islamic-finance#sthash.sh8j9ggs.dpuf

21 Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Talat Ulussever: İslami kurallara uygun bir model geliştirmeliyiz Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Talat Ulussever, Sadece İslami kurallara uygun hisse senetlerinin veya sukukların işlem gördüğü bir borsacılık yerine, tüm borsa faaliyetlerinin İslami kurallara daha uygun bir yapıda yeniden oluşturulacağı bir mekanizma, bir model geliştirmeliyiz diye konuştu. Anadolu Ajansı nın (AA) Medya Ortağı olduğu, Dünya Bankası Küresel İslami Finans Geliştirme Merkezi (GIFDC), Borsa İstanbul, İslam Kalkınma Bankası (IDB), İslami Araştırma ve Eğitim Merkezi (IRTI) ve Guidance Financial Group iş birliğiyle düzenlenen İslami Ekonomi ve Finans 2015 Sempozyumu başladı. Kur an-ı Kerim tilaveti ile açılan sempozyum, Dünya Bankası Global İslami Finans Araştırmaları Merkezi nden Zamir İkbal ile Boğaziçi Üniversitesi Finans Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Ali Coşkun un selamlama konuşması ile devam etti. Ardından söz alan Ulussever, yaşanan son küresel finansal krizin nedenlerinin 2008 yılından bu yana hem akademik çevrelerde hem de piyasalar tarafından tartışılmaya devam edildiğini, genel görüşün finansal piyasalara ilişkin düzenleme ve denetleme eksikliklerinin krizin ana nedeni olduğunu dile getirdi. Büyük resme bakıldığında son yıldır yaşanan tüm ekonomik ve finansal krizlerin temel nedeninin yüksek boyutlardaki borçlanma ve kaldıraca dayalı ürünler ile bağlantılı olduğunu aktaran Ulussever, Hem küresel hem de ülkeler boyutundaki finansal krizlerin son 40 yılda hızla artmasının ve bulaşıcı bir karakter kazanmasının bu dönemde hızla artan finansallaşma olgusundan bağımsız olarak ele alınamayacağını düşünmekteyim diye konuştu.

22 Finansal krizler hakkında çalışmalar yapan Carmen Reinhart ve Kenneth Rogoff un ister bankacılık, ister döviz kuru, isterse kamu kaynaklı olsun tüm finansal krizlerin temel nedenin kısa vadeli borç yükündeki artış olduğunun altını çizdiğini vurgulayan Ulussever, benzer şekilde ekonomist olan Atif Mian ve Amir Sufi nin de hanehalkı borçlarındaki artışın finansal krizin en önemli sebebi olduğunu savunduğunu dile getirdi. Ulussever, krizin üzerinden 7 yıla yakın bir zaman geçmiş olmasına karşın dünya ekonomisinin hala toparlanamadığını belirterek, Tüm bu çözümler ve politikalar, küresel düzeyde reel sektörü canlandıramamakla kalmayıp, küresel borç yükünün 2008 yılından bu yana 50 trilyon dolar üzerinde artmasına sebep olmuştur ifadelerini kullandı. Bu durumun reel sektör getirilerinden bağımsız biçimde ve merkez bankalarınca belirlenen faiz oranlarının bir yansıması olduğuna dikkati çeken Ulussever, sözlerine şöyle devam etti: Halbuki iktisat teorisi, marjinal sermaye getirisinin finansal getirilere eşit olduğu bir varsayım altında ekonomik dengenin oluştuğunu söylemektedir. İçinde yaşadığımız ve sermayenin marjinal verimliliğinden tamamen bağını koparmış, sıfır hatta negatif faizli bu ekonomik ortamda, hem yatırımlar hem de tasarruflar olumsuz ölçüde etkilenmiş ve küresel düzeyde bir yatırım/tasarruf dengesizliği ortaya çıkmıştır. Denilebilir ki faizsiz bir dünyada fiyatın oluşamayacağını ve sıfır faizin tüm ekonomik kararları olumsuz etkileyeceğini iddia eden ana akım iktisat ve finans bakış açısı, küresel ekonomiyi tam da karşı oldukları bu ekonomik duruma sokmuş ve bir çözüm yolu geliştirememiştir. Sermaye piyasalarının daha aktif hale gelmesinin, tasarruflar üzerinde de çok önemli etkileri olur Ulussever, gelecekte reel ekonomideki aracılık faaliyetlerinde daha fazla rol üstlenen ve aynı zamanda topluma fayda sağlayıcı ve değer yaratıcı bir finansal sisteme ihtiyaç duyulacağını söyledi. Bu yapıdaki bir finansal sistemin sürdürülebilir bir ekonomik büyüme için olmazsa olmaz ön koşul olduğunu vurgulayan Ulussever, bu ön koşul altında dizayn edilmiş bir finansal sistemde sermaye piyasalarının devreye girerek, finansal piyasalar ile reel ekonomi arasındaki bağları kuvvetlendirmesi gerektiğini kaydetti.

23 Sermaye piyasalarının sunduğu reel ekonomi bağlantılı getiri oranlarının yatırım/tasarruf dengesizliklerini azaltmada pozitif bir katkı yaptığını aktaran Ulussever, risk paylaşımına dayalı enstrümanların ve bunların işlem göreceği yer olan sermaye piyasalarının daha aktif hale gelmesinin, tasarruflar üzerinde de çok önemli etkileri olacağını dile getirdi. Ulussever, reel ekonomideki gelişmelere bağlı olan ve sektörel bazdaki marjinal verimlilik oranları ile eş yönlü hareket eden bir finansal sistemin, özellikle bireysel yatırımcıların tasarruflarını cezbetmede önemli bir etkisinin olacağını vurgulayarak, Tasarrufların refahın ortak paylaşımı üzerindeki etkisi ortadayken, sermaye piyasası ve risk paylaşımı ilişkisine bir kez daha vurgu yapmanın önemli olduğunu düşünmekteyim ifadelerini kullandı. Risk kavramının temeli İslam daki rızık kavramına dayanıyor Ulussever, risk kavramının temelinin İslam daki rızık kavramına dayandığının ifade edildiğini belirterek, Böylelikle, risk paylaşımı ifadesini rızk paylaşımı olarak da anlayabiliriz dedi. Nasıl İslam da zekat, sadaka ve karz gibi vasıtalarla refah ve kazancın paylaşılması teşvik ediliyorsa, ticaret ve yatırımlardaki olası refah ve kazancın da paylaşılmasının özendirildiğini aktaran Ulussever, tüm bu paylaşım şekillerinin gelir adaletsizliğini azaltmaya yardımcı olduğunu söyledi. Ayrı bir mevzuat olmadan, tam manasıyla İslamlaştırılmış bir bankacılıktan bahsedemeyiz Ulussever, İslami finans yerine İslam finansı kavramının kullanılmasının daha doğru olduğunu düşündüğünü belirterek, Referans noktası da dahil olmak üzere tüm sistemin İslami kurallara dayandığı bir modele dayanması gerekmektedir. Ayrı bir mevzuat olmadan, tam manasıyla İslamlaştırılmış bir bankacılıktan bahsedemeyiz dedi. Benzer bir durumun sermaye piyasaları için de geçerli olduğunu vurgulayan Ulussever, mevcut finansal sistemin İslamlaştırılmasının bazı durumlarda yeniden ve orijinal bir model kurmayı gerektirirken, bazı durumlarda ise sadece var olanı değiştirmekle mümkün olduğunu söyledi.

24 Kaynak: Anadolu Ajansı Katılım Bankacılığı Sistemi, Çalışma Esasları ve Uygulaması albaraka Türk Rahat okumak için Fit Page görüntüleme seçeneğini seçiniz View Fullscreen İZU Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırma ve Uygulama Merkezi nin Temelleri Atıldı! HEDEF, İSLAM EKONOMİSİNİN BÜYÜMESİNE DESTEK İslam Ekonomisi alanında çalışmalar yapmak amacıyla kurulan, İZÜ Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırma ve Uygulama Merkezi nin temel atma töreni gerçekleşti. Törende konuşan İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi (İZÜ) Rektörü Mehmet Bulut, Türkiye de İslami Finansın bankacılık sistemindeki payının henüz yüzde 5 civarında olduğuna ve hükümetin bu oranı yüzde 20 lere çıkarma hedefine dikkat çekti.

25 İslam Ekonomisi ve Finansı konularında çalışmalar yapmak ve bu alanda gelişimi sağlamak amacıyla kurulan İZÜ Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırma ve Uygulama Merkezi nin temel atma töreni gerçekleşti. Albaraka Türk ve Kuveyt Türk katılım bankaları tarafından desteklenen ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi bünyesinde kurulan merkezin temel atma töreninde İZÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Bulut, İZÜ Mütevelli Heyeti Üyesi Mustafa Büyükabacı, Albaraka Türk Genel Müdür Yardımcısı Temel Hazıroğlu ve Kuveyt TürkKurumsal İletişim Müdürü HASAN Yılmaz hazır bulundu. Törende konuşan İZÜ Rektörü Prof. Dr. Mehmet Bulut, Türkiye de bankacılık sisteminin yüzde 5 ini oluşturan İslami Finansın, hükümet nezdinde 2020 lere doğru yüzde lere çıkarılma hedefi olduğuna dikkat çekti. Türkiye nin bu anlamda büyük bir tarihsel birikime sahip olduğunu belirten Bulut, Osmanlı tecrübesi ve para vakıflarından gelen tecrübe çok önemli. Geçmişimizden gelen bu tecrübe kullanılmalı. İslami finans bugün tüm dünyada, krizlerle boğuşan mevcut ekonomik sistemin karşısında en güçlü alternatif yol olarak dikkat çekiyor. Tüm Dünyada hızla gelişen İslami Finansın bugün 4 farklı merkezi var. Asya da Malezya-Endonezya uygulamaları, Orta Doğu da Katar-Bahreynuygulamaları ve Batıda Avrupa ve Amerika daki uygulamalar, İslami finansla ilgili yeni pencereler açılmasını ve yeni çalışmalar yapılmasını sağlıyor diye konuştu. TÜRKİYE İSLAMİ EKONOMİ KONUSUNDA GEÇ KALDI Türkiye nin, İslami finansın önemini geç kavradığını belirten Prof. Dr. Mehmet Bulut, Geleneğimizde olmasına rağmen bu alandaki gelişmeler konusunda maalesef ki Dünyanın gerisinde kaldık. Bu açığı İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi olarak kapatmak istiyoruz. İşte bu sebeple Albaraka Türk ve Kuveyt Türk ün finansal desteği ile bu merkezi inşa ediyoruz ve 8 ay gibi kısa bir sürede bitireceğiz. Araştırma merkezimizde Dünyanın dört bir yanından bu alanın yıldızlarını misafir edeceğiz diyerek sözlerini sürdürdü. İSLAMİ EKONOMİ ALANINDA TÜRKİYE DEKİ İLK MERKEZ Merkezlerinin, İslami ekonomi ve finans alanında bir ilk olduğunu söyleyen Bulut, dünyanın 20. yüzyılda birçok ekonomik ve finansal krizle karşılaştığını belirtti. Başta 1929 da yaşanan kriz olmak üzere, 1970 lerdeki petrol krizi,1980 lerden sonra yaşanan krizler, 1997 deki Asya krizi ve nihayetinde 2008 de yaşanan Amerika ve dünya krizi dünyada, ekonomide yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunu gösteriyor. Mevcut finans sistemde yaşanan krizler, sisteminin yetersiz kaldığını gösteriyor. Merkezimizi, Müslümanların ve bu coğrafyada yaşayan düşünen insanların, ekonomik ve finansal alanda dünyadaki bu krizlere müdahil olması ve çözüm getirmesi için kurduk diye konuştu. Bu alanda İstanbul