GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ NİN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE TİCARİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ

Transkript

1 T.C. PRETORIA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ NİN GENEL EKONOMİK DURUMU VE TÜRKİYE İLE TİCARİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ Pretoria - Haziran 2007 T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği PO Box 56014, Arcadia, 0007, Pretoria, South Africa Tel: Faks: E-posta: dtpre@global.co.za Website:

2 İÇİNDEKİLER Sayfa No BÖLÜM I 1. GİRİŞ SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER Ülke Kimliği 2.2. Sosyal Göstergeler 2.3. Ekonomik Göstergeler 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER Ülkenin Kısa Tarihçesi Siyasi ve İdari Durum Yasama Yürütme Yargı 3.3. Coğrafi Bilgiler ve Nüfus Coğrafi Konum ve İklim Nüfus Çalışma ve İşgücü Sosyal Güvenlik Eğitim Sağlık 4. GENEL EKONOMİK DURUM Genel Durum Genel Ekonomik Yapı GSYİH Artış Hızı, GSYİH nin Sektörel Dağılımı Dış Borçlar Rezervler Enflasyon /2008 Bütçesi Siyahları Ekonomik Bakımdan Güçlendirme Programı Güney Afrika Ekonomisinde 2006 Yılında Yaşanan Gelişmeler 4.2. Tarım, Hayvancılık, Bağcılık Tarım Hayvancılık Bağcılık 4.3. İmalat Sanayi İnşaat Ulaştırma, Telekomünikasyon, Medya Ulaştırma Genel Karayolları Demiryolları Havayolları Limanlar Telekomünikasyon Medya 4.6. Hizmetler I

3 Finansal Hizmetler ve Bankacılık Turizm 4.7. Enerji Doğal Kaynaklar ve Madencilik EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER Genel Durum Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri Cari İşlemler Dengesi Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları 5.3. Dış Ticaret Genel Durum Dış Ticaret Mevzuatı İthalatta Alınan Tarife Dışı Vergiler Tarife Dışı Engeller Anti-Damping Uygulamaları Çok Taraflı Ticaret Anlaşmaları ve Preferanslar Güney Afrika Gümrük Birliği (SACU) Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) Serbest Ticaret Anlaşmaları ve Tercihli Ticaret Anlaşmaları Avrupa Birliği EFTA Diğerleri İkili Anlaşmalar Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi AGOA 5.4. Güney Afrika Dış Ticaret İstatistikleri Yıllara Göre Güney Afrika Dış Ticaret Değerleri Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (İthalat ve İhracatında İlk 20 Ülke) Ülke Gruplarına Göre Dış Ticaret Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı Başlıca Maddelere Göre İthalat Başlıca Maddelere Göre İhracat Madde Gruplarına Göre (Büyüklük Sırasında) İthalat Madde Gruplarına Göre (Büyüklük Sırasında) İhracat En Fazla İthalat Yapılan 20 Ürünün (GTİP 6 lı Bazda) Türkiye ve Başlıca İthalat Yapılan Beş Ülke ile Karşılaştırmalı Pazar Payları (2006) BÖLÜM II 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ Ticari ve Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu Ticari ilişkilerin Gelişimi İkili Anlaşma ve Protokoller Temas ve Görüşmeler Yatırımlar Türkiye-Güney Afrika İş Konseyi 1.2. Güney Afrika-Türkiye Dış Ticaret İstatistikleri Güney Afrika-Türkiye Dış Ticaret Değerleri Başlıca Maddelere Göre Güney Afrika nın Türkiye ye İhracatı Başlıca Maddelere Göre Güney Afrika nın Türkiye den İthalatı 1.3. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular İthalat Mevzuatı Genel II

4 Gümrük Vergileri KDV ve Diğer Vergiler Serbest Bölgeler ve Mevzuatı Pazarlama ve Hizmetler Perakende Piyasası ve Büyük Mağaza Zincirleri Acente ve Distribütörlerin Kullanımı 1.4. Yıl İçinde Açılan Fuarlar Belli Başlı Ekonomik ve Ticari Kuruluşlar Kamu Kurumları Ticaret ve Sanayi Odaları İhracat Konseyleri Meslek Örgütleri Bölgesel Yatırım ve Ticareti Destekleme Kuruluşları Diğer Yararlı Web Siteleri 1.6. Gerçek Dışı İş Teklifleri Diğer Bilgiler Misyonlar Çalışma Saatleri Resmi Tatiller Vize Para Birimi ve Bankalar KDV İadesi Elektrik Yerel Zaman Güvenlik Sorunu Haberleşme ve Ulaşım İklim 2. SORUNLAR, GÖRÜŞLER VE ÖNERİLER Sorunlar Görüş ve Öneriler EKLER EK I: Güney Afrika nın Madde Gruplarına Göre Yılı İthalatı EK II: Güney Afrika nın Madde gruplarına Göre Yılı İhracatı EK III: En Fazla İthalat Yapılan 20 Ürünün (GTİP 6 lı Bazda) Türkiye ve Başlıca İthalat Yapılan Beş Ülke ile Karşılaştırmalı Pazar Payları (2006 Yılı) KAYNAKÇA III

5 METİN İÇİNDEKİ TABLOLARIN LİSTESİ Ülke Kimliği... Sosyal Göstergeler... Ekonomik Göstergeler... Nüfusun Dağılımı... Nüfus Artış Oranı... Nüfusun Eyaletler İtibariyle Dağılımı... Yaş Grupları İtibariyle Nüfusun Dağılımı... Toplam İşgücü ve İşsizlik Oranları... Çalışan Nüfusun Sektörler İtibariyle Dağılımı... Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayısı ve Öğrenci/Öğretmen, Öğrenci/Okul Oranları... Kayıtlı Doktor Sayısı... Tahmini HIV/AIDS Yaygınlık Oranları... Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler... GSYİH ve Kişi Başına GSYİH Artış Oranları... GSYİH nın Sektörel Dağılımı... Dış Borçlar /08 Bütçesi-Tahmini Makroekonomik Göstergeler... Bütçe Gelirleri Bütçe Giderleri... Kamu Harcamaları... Güney Afrika Tarım Ürünleri İhracatı... Tarım Ürünlerinin Son Beş Yıllık Üretim Miktarları... İmalat Sanayi Üretim Endeksindeki Değişim... Güney Afrika daki İlk 10 Yerel Banka... Güney Afrika ya Gelen Yabancıların Ülkelere Göre Dağılımı... Güney Afrika Maden Rezervleri... Güney Afrika nın Maden Üretimi... Cari İşlemler Dengesi... Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi... Toplam Doğrudan Yabancı Sermaye Stoku... Doğrudan Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı... Yıllara Göre Güney Afrika Dış Ticaret Değerleri... Güney Afrika nın İhracatında İlk 20 Ülke... Güney Afrika nın İthalatında İlk 20 Ülke... Güney Afrika nın İhracatının Bölgelere Göre Dağılımı... Güney Afrika nın İthalatının Bölgelere Göre Dağılımı... Güney Afrika İhracatının Sektörel Dağılımı... Güney Afrika İthalatının Sektörel Dağılımı... Başlıca Maddelere Göre İthalat... Başlıca Maddelere Göre İhracat... İkili Anlaşma ve Protokoller... Türkiye-Güney Afrika Dış Ticaret Değerleri... Başlıca Maddelere Göre Güney Afrika nın Türkiye ye İhracatı... Başlıca Maddelere Göre Güney Afrika nın Türkiye den İthalatı yılında Türkiye den Güney Afrika ya İhraç Edilen İlk 20 Ürüne Uygulanan Gümrük Vergileri... Fuarlar... SAYFA NO EK I- Güney Afrika nın Madde Gruplarına Göre Yılı İthalatı EK II- Güney Afrika nın Madde Gruplarına Göre Yılı İhracatı EK III- En Fazla İthalat Yapılan İlk 20 Ürünün Türkiye ve Başlıca İthalat Yapılan Beş Ülke ile Karşılaştırmalı Pazar Payları (2006 Yılı) IV

6 BÖLÜM I 1. GİRİŞ Güney Afrika Cumhuriyeti nin genel ekonomik durumu ve Türkiye ile ticari ve ekonomik ilişkileri ile ilgili olarak hazırlanan bu raporun amacı, Güney Afrika Cumhuriyeti ni bütün yönleriyle ihracatçılarımıza tanıtmak ve Güney Afrika Cumhuriyeti ile ilgili olarak firmalarımızın ihtiyaç duyabileceği bilgileri derlemektir. Rapor iki bölümden oluşmakta, birinci bölümde Güney Afrika nın sosyal ve ekonomik göstergeleri, ülke hakkında genel bilgiler, Güney Afrika nın genel ekonomik durumu ile ticari ve ekonomik ilişkiler hakkında bilgiler yer almaktadır. Raporun ikinci bölümünde ise, Türkiye ile Güney Afrika arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler hakkında bilgilere yer verilmiş olup, raporun son kısmında karşılaşılan sorunlar ile görüş ve öneriler yer almaktadır. Güney Afrika Cumhuriyeti nde ekonomik göstergeler ve dış ticaret istatistiklerinin tamamı Güney Afrika para birimi olan Rand cinsinden açıklanmaktadır. Raporda yer alan tablolar ve istatistikler karşılaştırılabilir olması açısından Güney Afrika Merkez Bankası (South African Reserve Bank) tarafından açıklanan yıllık ortalama döviz kurları baz alınmak suretiyle ABD Dolarına çevrilmiştir. Bu raporda yer almayan ve Güney Afrika ekonomisi ve ticareti ile ilgili olarak ihtiyaç duyulan diğer bilgilerin, Ticaret Müşavirliğimizin web sitesinden ( temin edilmesi mümkündür. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 1

7 2. SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. Ülke Kimliği Devletin Adı Başkenti Yönetim Biçimi Resmi Diller Dini Para Birimi Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar Yıllık Ortalama Döviz Kuru (Bir dolar karşılığı) Yüzölçümü km 2 Nüfus Kadın Erkek Güney Afrika Cumhuriyeti Pretoria (Cape Town yasama, Bloomfentein yargı merkezidir) Parlamenter demokrasi İngilizce, Afrikaans ve 9 Afrika dili (isindebele, isixhosa, isizulu, Sepedi, Sesotho, Setswana, siswati, Tshivenda, Xitsonga) olmak üzere toplam 11 resmi dil Hıristiyanlık (%79,8), İslam (%1,5), Hinduizm (%1,2), Musevilik (%0,2) (2001 nüfus sayımına göre) Rand (ZAR) ACP, AfDB, AU, BIS, C, FAO, G-24, G-77, IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt, ICFTU, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, IHO, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, ISO, ITU, MIGA, MONUC, NAM, NSG, ONUB, OPCW, PCA, SACU, SADC, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UNITAR, UNMEE, UNMIL, UPU, WCL, WCO, WFTU, WHO, WIPO, WMO, WToO, WTO, ZC 6,76 (2006) (2006 yılı tahmini rakamı) Yıllık Nüfus Artışı (%) 1,06 (2006) Nüfus Yoğunluğu (km 2 /kişi) % 25,9 Mesai Saatleri ve Günleri Pazartesi-Cuma 08:30-16:00 Büyük Kentler Johannesburg, Pretoria, Cape Town, Durban, Port Elizabeth Limanlar Durban, Richards Bay, East London, Port Elizabet, Mossel Bay, Cape Town, Saldanha ve Ngquara Türkiye ile Saat Farkı Türkiye ile saat farkı bulunmamaktadır (Yaz saati uygulamasında -1 saat) Haftalık Çalışma Saati 40 saat (ortalama) Resmi Tatil Günleri 1 Ocak-Yılbaşı, 21 Mart-İnsan Hakları Günü, 27 Nisan-Özgürlük Günü, 1 Mayıs-İşçi Bayramı, 16 Haziran-Gençlik Günü, 9 Ağustos- Ulusal Kadınlar Günü, 24 Eylül-Miras Günü, 16 Aralık-Barış Günü, 25 Aralık-Noel Günü, 26 Aralık-İyiniyet Günü Bunların dışında tarihleri her yıl değişen Kutsal Cuma ve Aile Günü tatilleri bulunmaktadır. Not: Resmi tatiller Pazar gününe denk gelirse, sonraki Pazartesi günü de resmi tatil olmaktadır. Uluslararası Telefon Kodu : 27 T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 2

8 2.2. Sosyal Göstergeler * Ortalama Ömür Kadın : 52,5 yıl Erkek : 49,0 yıl Okuma Yazma Oranı (%) : 82 Üniversite Sayısı : 36 Yüksek Öğretimdeki Öğrenci Sayısı : Hastane Sayısı : kişiye düşen doktor sayısı : 86 Bin kişiye düşen Otomobil : 108 Telefon : 101 Mobil Telefon : 724 Bilgisayar : 111 İnternet Bağlantı Sayısı : 14 İnternet Kullanıcı Sayısı : 108 Gelen Turist Sayısı Giden Turist Sayısı Eğitim Harcamaları / GSYİH %5,5 Sağlık Harcamaları / GSYİH %3,6 Karayolu Uzunluğu km Otoyol Uzunluğu km Demiryolu Uzunluğu km Kişi Başına Yıllık Elektrik Tüketimi (KWH/Kişi) * Kaynaklar: Statistics South Africa, South African Reserve Bank, South Africa Yearbook 2006/2007, The World Factbook, International Telecommunication Union T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 3

9 2.3. Ekonomik Göstergeler * GSYİH (Milyon Rand, piyasa fiyatları) GSYİH (Milyon $, piyasa fiyatları) GSYİH (SAGP göre) (milyon $) Reel GSYİH Artış Oranı (%) 4,8 5,1 5,0 Kişi Başına GSYİH ($) Enflasyon Oranı (%) Tüketici Fiyatları İndeksindeki Yıllık Artış (%) 1,4 3,4 4,7 İşgücü (faal nüfus) İşsizlik Oranı (%) 26,2 26,7 25,5 GSMH Sektörel Büyüme Hızları (%) Tarım, Ormancılık, Balıkçılık 1,4 4,1-13,1 Madencilik 1,3 2,4-0,7 İmalat Sanayi 4,7 5,0 4,8 Elektrik, Gaz, Su 3,0 2,6 3,1 İnşaat 11,1 11,9 13,3 Ticaret 5,9 6,5 6,7 Taşımacılık, İletişim 4,7 5,5 5,4 Finansal hizmetler 7,9 5,5 8,3 Kamu Hizmetleri ve Diğer Hizmetler 2,3 4,0 3,3 Dış Ticaret (Değer: $) İhracat İthalat Denge Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) İhracat 0,5 0,5 İthalat 0,6 0,6 Türkiye ile Ticaret (Değer: $) İhracat İthalat Denge Ülke Toplam Ticareti İçinde Türkiye nin Payı (%) İhracat 2,18 2,41 3,05 İthalat 0,39 0,57 0,86 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) Borç Stokları İç Borç Stoku (milyon Dolar) Dış Borç Stoku (milyon Dolar) Seçilmiş Oranlar (%) İhracat / İthalat 96,5 94,2 85,2 İhracat / GSYİH 21,2 21,5 22,9 İthalat / GSYİH 21,9 22,8 26,9 Cari İşlemler Dengesi / GSYİH -3,2-3,8-6,4 Dış Borç / GSYİH 20,1 19,0 21,5 İç Borç / GSYİH 27,9 28,0 26,7 * Kaynaklar: South African Reserve Bank, Statistics South Africa, Depeartment of Trade and Industry, IMF, WTO T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 4

10 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Ülkenin Kısa Tarihçesi Güney Afrika daki ilk yerleşik topluluğun San (Bushmen) ve Hottentot lar olduğu bilinmektedir. 17. yüzyıldan itibaren ise Bantu dil grubuna bağlı diğer kabileler Güney Afrika ya yerleşmeye başlamıştır. Güney Afrika daki ilk beyaz yerleşim, Uzak Doğu ya uzanan deniz yolunda denizcilere ikmal noktası oluşturmak amacıyla Hollanda Doğu Hindistan Şirketi temsilcisi ve emrindekilerin 1652 yılında Cape bölgesinde geçici bir üs kurmalarıyla başlamıştır. Daha sonraları özellikle Hollanda dan göçmen kabul edilmesiyle bu yerleşim genişlemiştir yılları arasında Fransız Huguenotlar da göçmen olarak ülkeye gelmiştir. 18. yüzyılın ikinci yarısında yeni yerleşim bölgelerine yayılan beyazlarla Khoisan kabilesi arasında çatışmalar çıkmış, 1795 yılında Hollanda kökenlilerin yerleşim bölgesi Cape, İngiltere nin fiili egemenliği altına girmiştir te yapılan Amiens Antlaşması uyarınca Cape bölgesi Hollanda nın denetimine verilmiş olmakla birlikte, Hollanda 1814 yılında yapılan Viyana Kongresi'nden sonra bu bölgeyi resmen İngiltere ye bırakmıştır yılları arasında Boer olarak isimlendirilen yaklaşık 15 bin Hollanda asıllı beyaz, İngiliz egemenliğinden kurtulmak amacıyla kuzeye doğru göç etmiş ve Zulu topraklarında Natalia Cumhuriyeti ni kurmuş, ancak bu Cumhuriyet 1842 de İngilizlerce ilhak edilmiştir. Yine bu dönemde Boerler tarafından kurulan Orange Free State ve Transvaal Cumhuriyetleri ise 1852 de İngiliz yönetimince tanınmıştır. İngilizler Natal bölgesini sömürge yapmış ve 1860 yılında şeker kamışı üretiminde çalıştırmak üzere ilk Hintli nüfusu bu bölgeye (Durban ve çevresine) getirmiştir de Güney Afrika da zengin elmas, 1886 yılında ise altın yatakları bulunması üzerine İngilizler, yılları arasında, bu madenlerin yer aldığı Transvaal ve Orange Free State Cumhuriyetlerine saldırmış ve tarihe Anglo-Boer savaşları olarak geçen çatışma çıkmıştır. Bu çatışma sonucunda İngilizler galip gelmiş, adı geçen Cumhuriyetleri sömürgelerine katarak Güney Afrika da egemen güç olmuştur yılında İngiltere nin Güney Afrika daki dört sömürgesi (Cape, Natal, Orange Free State ve Transvaal), Union of South Africa adı altında birleşmiş ve aynı isimle bağımsız bir devlet olarak İngiliz Uluslar Topluluğuna dahil olmuştur yılında ülkedeki siyah nüfusun kurtuluş örgütü niteliğinde olan Afrika Ulusal Kongresi (ANC) kurulmuştur yılında Daniel Malan ın liderliğinde iktidara gelen Ulusal Parti, ırkların ayrımına dayanan apartheid politikasını yasallaştırmıştır. Irk ayrımı rejimine 1994 te yapılan ilk demokratik seçimlerle son verilmiştir. Oyların %63 ünü ANC nin almış olduğu 1994 seçimlerinden sonra, ülkede yumuşak geçişi sağlamak amacıyla, Afrika Ulusal Kongresi- ANC, Ulusal Parti-NP ve Inkata Özgürlük Partisi-IFP tarafından Ulusal Birlik Hükümeti kurulmuştur. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 5

11 2 Haziran 1999 tarihinde yapılan seçimlerde aldığı oyların oranını %66,36 ya çıkaran ANC 14 Nisan 2004 tarihinde yapılan seçimlerde ise oyların %69,7 sini almıştır. Son olarak 1 Mart 2006 tarihinde yapılan yerel seçimlerde iktidardaki ANC oyların %66 sını almıştır Siyasi ve İdari Durum Yasama GAC, parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. Parlamento ülkenin yasama organıdır ve Anayasa uyarınca kanun yapma yetkisini haizdir. Parlamento iki kanattan oluşmaktadır: Ulusal Meclis (National Assembly) ve Ulusal Eyaletler Konseyi (National Council of Provinces). Parlamento görüşmeleri halka açıktır. Ulusal Meclis, beş yılda bir yapılan genel seçimlerde oy dağılımına göre partilerin kendi listelerinden belirledikleri milletvekillerinden oluşmaktadır. Anayasada Meclis te milletvekili sayısı en az 350 en fazla 400 olarak öngörülmektedir. Parlamentonun diğer kanadı ise Ulusal Eyaletler Konseyi dir. Bu konsey, 9 eyaletin her birinin meclisi tarafından seçilen onar kişilik heyetlerden olmak üzere toplam 90 temsilciden oluşmaktadır. 14 Nisan 2004 seçimleri sonucunda parlamentoda temsil edilen partilerin oy oranları ve milletvekili sayıları aşağıdaki tabloda belirtilmiştir. Parti Adı Oy Oranı Milletvekili Sayısı Afrika Ulusal Kongresi (ANC) %69, Demokratik İttifak (DA) %12,37 50 Inkata Özgürlük Partisi (IFP) %6,97 28 Birleşik Demokratik Hareket (UDM) %2,28 9 Bağımsız Demokratlar (ID) %1,73 7 Yeni Ulusal Parti (NNP) %1,65 7 Afrika Hıristiyan Demokrat Parti (ACDP) %1,60 6 Diğer partiler %3,71 14 Toplam % Yürütme Devlet Başkanı, milletvekilleri arasından Ulusal Meclis tarafından seçilmekte olup, kabineye de başkanlık etmektedir. Apartheid dönemi sonrasında 1994 yılında yapılan seçimle 400 kişilik bir parlamento oluşturulmuş ve Nelson Mandela Devlet Başkanı seçilmiştir yılında yapılan ikinci demokratik seçimlerde Nelson Mandela nın yardımcısı olan Mvuyelwa Thabo Mbeki yeni Devlet Başkanı seçilmiştir. Son olarak 2004 yılında Mbeki yeniden Devlet Başkanı seçilmiştir. Devlet Başkanı Yardımcısı, Devlet Başkanı tarafından Ulusal Meclis üyeleri arasından atanmaktadır. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 6

12 Devlet Başkanının başkanlığındaki Kabine, Devlet Başkanı, Devlet Başkanı Yardımcısı ve bakanlardan oluşmaktadır. Başkan Yardımcısı ve bakanları atama yetkisine sahip olan Devlet Başkanı aynı zamanda azil yetkisine de sahiptir. Devlet Başkanı, Ulusal Meclis üyelerinden istediği sayıda kişiyi bakan olarak görevlendirebilmekte ve Ulusal Meclis dışından da en fazla iki kişiyi bakan olarak atayabilmektedir. Güney Afrika Cumhuriyeti nin Devlet Başkanı, Devlet Başkanı Yardımcısı ve bakanların listesi aşağıdaki gibidir. Devlet Başkanı Devlet Başkanı Yardımcısı Adalet ve Anayasal Gelişme Bakanı Bayındırlık Bakanı Bilim ve Teknoloji Bakanı Çalışma Bakanı Çevre ve Turizm Bakanı Dışişleri Bakanı Eğitim Bakanı Eyalet İşleri ve Yerel Hükümetler Bakanı Güvenlik ve Emniyet Bakanı Islah İşleri Bakanı İçişleri Bakanı İletişim Bakanı İstihbarat Bakanı Kamu Hizmetleri ve Yönetim Bakanı Kamu İktisadi Kuruluşları Bakanı Konut Bakanı Madenler ve Enerji Bakanı Maliye Bakanı Sağlık Bakanı Sanat ve Kültür Bakanı Savunma Bakanı Sosyal Kalkınma Bakanı Spor ve Rekreasyon Bakanı Su İşleri ve Ormancılık Bakanı Tarım ve Toprak İşleri Bakanı Ticaret ve Sanayi Bakanı Ulaştırma Bakanı : Thabo Mvuyelwa Mbeki : Phumzile Mlambo-Ngcuka : Brigitte Sylvia Mabandla : Angela Thoko Didiza : Mosibudi Mangena : Membathisi M. Shepherd Mdladlana : Marthinus van Schalkwyk : Nkosazana Clarice Dlamini Zuma : Grace Naledi Mandisa Pandor : Fholisani Sydney Mufamadi : Charles Nqakula : Ngconde Balfour : Nosiviwe Mapisa-Nqakula : Ivy Matsepe-Casaburri : Ronald Kasrils : Geraldine Joslyn Fraser-Moleketi : Alexander Erwin : Lindiwe Nonceba Sisulu : Buyelwa Patience Sonjica : Trevor Andrew Manuel : Mantombazana Tshabalala-Msimang : Zweledinga Pallo Jordan : Mosiuoa Gerard Patrick Lekota : Zola Sidney Themba Skweyiya : Makhenkesi Arnold Stofile : Lindiwe Benedicta Hendricks : Lulu Xingwana : Mandisi Bongani Mabuto Mpahlwa : Jeffrey Thamsanqa Radebe Yargı Güney Afrika Anayasası ülkedeki en üst kanun olup, yasama, yürütme ve tüm hukuki kurumlar için bağlayıcıdır. Anayasanın 165. bölümü uyarınca, ülkedeki yargı yetkisi mahkemelere verilmiştir. Mahkemeler bağımsızdır ve yalnızca anayasaya ve kanunlara tabidirler. Güney Afrika Anayasasının 8. bölümüne göre, ülkedeki mahkemeler şunlardır: - Anayasa Mahkemesi, T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 7

13 - Nihai temyiz mahkemesi (Yargıtay), - Yüksek mahkemeler, - Sulh hukuk mahkemeleri, - Parlamento yasaları uyarınca kurulan ve tanınan diğer mahkemeler. Yukarıda son maddede belirtilen diğer mahkemeler kapsamında, Güney Afrika Parlamentosu tarafından, özel gelir vergisi mahkemeleri, iş mahkemesi ve iş temyiz mahkemesi, rekabet temyiz mahkemesi, seçim mahkemesi, boşanma mahkemesi ve askeri mahkemeler kurulmuştur. Merkezi Johannesburg da bulunan Anayasa Mahkemesi, ülkedeki en yüksek mahkeme konumundadır Coğrafi Bilgiler ve Nüfus Coğrafi Konum ve İklim Afrika kıtasının en güney ucunda bulan Güney Afrika, derece güney enlemleri ve derece doğu boylamları arasında yer almaktadır. Ülkenin yüzölçümü kilometrekaredir. Ülke, saat dilimi olarak GMT +2 diliminde yer almakta ve mevsimsel saat ayarlaması yapılmamaktadır. Güney Afrika, kuzeyde Namibya, Botsvana ve Zimbabve, kuzeydoğuda Svaziland ve Mozambik ile çevrilidir. Lesotho tamamen ülke sınırları içerisinde bulunmaktadır. Batı, güney ve doğu tarafı okyanusla çevrili olan Güney Afrika, kilometrelik sahil şeridine sahiptir. Doğu kıyılarından güneye doğru akan Hint Okyanusunun alçak ve sıcak Agulhas akıntısı ve batı kıyılarından Angola nın güneyine kadar akan Atlas Okyanusunun soğuk Benguela akıntısı ülkedeki iklim koşullarını etkileyen önemli faktörlerden biridir. Batı kıyılarındaki nispeten soğuk sular daha fazla oksijen, nitrat ve fosfat ihtiva ettiği için ülkenin batı kıyıları balıkçılık sektörünün de merkezi konumundadır. Güney Afrika da, iklimi farklı özelliklerde olan güneybatı kıyıları hariç, genelde kurak ve yaz yağmurlarının olduğu bir iklim hakimdir. Yağış miktarı batıdan doğuya doğru artış göstermektedir. Ülkenin batısındaki bölgelerin çoğu kurak ya da yarı kurak olup, bu bölgelerde yüksek yaz sıcaklıkları, buharlaşma nedeniyle su teminini daha da güçleştirmektedir. Kışlar ise, ülke genelinde güneşli ve ılımandır. Kar yağışı nadir olarak görülmekte, ancak kışın gece ile gündüz arasında derecelere kadar varan sıcaklık farkı olabilmektedir. İklim bakımından ülkenin diğer bölümlerinden farklı özelliklere sahip güneybatı kesiminde ise yazları sıcak ve kurak, kışları ise yağışlı Akdeniz iklimine benzeyen bir iklim hakimdir. Ülkenin iklim koşullarını belirleyen üç önemli faktör bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, ülkenin deniz seviyesinden yüksek olması sıcaklıklar üzerinde azaltıcı bir etki yapmaktadır. Bu nedenle, benzer enlemlerdeki diğer bölgeler ile kıyaslandığında ülkedeki sıcaklık daha düşüktür. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 8

14 İkinci önemli faktör, ülkenin kuzey-doğu kesimlerindeki yüksek platolar nedeniyle, güney ve kuzey arasındaki sıcaklık farkı fazla olmamakta ve tüm ülke boyunca yıllık sıcaklık ortalamaları hemen hemen aynı değerlerde seyretmektedir. Ülkedeki iklim koşullarını belirleyen son önemli faktör ise yukarıda da bahsedildiği üzere, ülkenin doğu ve batı kıyılarındaki soğuk ve sıcak okyanus akıntılarıdır. Okyanus akıntıları nedeniyle, aynı enlemler üzerinde bulunan doğu sahilindeki Durban ile batı sahilindeki Port Nolloth şehirlerinde yıllık ortalama sıcaklık farkları 6 derece civarında olabilmektedir. Dünya ortalamasının 857 mm olduğu göz önüne alındığında, yıllık ortalama 454 mm yağış alan Güney Afrika nın kurak bir ülke olduğu söylenebilir. Ülke topraklarının %65 i yılda 500 mm.nin altında yağış almakta, nispeten kurak bölgeleri oluşturan %20 lik bölüm ise yıllık 200 mm.nin altında yağış almaktadır. Western Cape eyaletinin başkenti olan Cape Town, kış aylarında en fazla yağış olan bölge olarak göze çarparken, diğer sekiz eyalette ise en fazla yağış yaz aylarında olmaktadır Nüfus 2001 yılı nüfus sayımına göre, Güney Afrika Cumhuriyeti nin nüfusu 44,8 milyondur yılı sayımına göre nüfusun %79 unu siyahlar, %9,6 sını beyazlar, %8,9 unu renkliler, %2,5 ini Hintliler ve Asya kökenliler oluşturmaktadır. Güney Afrika İstatistik Kurumu (Statistics South Africa) verilerine göre, Güney Afrika nın 2006 yılı ortası itibariyle tahmini nüfusu 47,4 milyondur. Toplam nüfusun %79 unu oluşturan siyah Afrikalılar en kalabalık grubu teşkil etmektedir yılı tahminlerine göre Güney Afrika nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Nüfusun Dağılımı (2006 yılı tahmini verileri) Grup Erkek Kadın Toplam Sayı Toplam nüfusa oranı Sayı Toplam nüfusa oranı Sayı Toplam nüfusa oranı Siyah %79, %79, %79,5 Afrikalı Renkli %8, %8, %8,9 Hintli/Asyalı %2, %2, %2,5 Beyaz %9, %9, %9,2 Toplam %100, %100, %100,0 Kaynak: Statistics South Africa, Mid-year population estimates, 2006 Aşağıda yer alan tabloda da görüleceği üzere, Güney Afrika daki yıllık nüfus artış oranı yıllar itibariyle azalma eğilimindedir yılı tahmini verilerine göre ülkedeki nüfus artış oranı yıllık %1,06 dır. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 9

15 Nüfus Artış Oranı Erkek 1,24 1,21 1,20 1,09 Kadın 1,20 1,16 1,14 1,02 Toplam 1,22 1,19 1,17 1,06 Kaynak: Statistics South Africa, Mid-year population estimates, 2006 Güney Afrika daki dokuz eyalet içerisinde en kalabalık nüfusa sahip eyalet, 9,9 milyon ile toplam nüfusun yaklaşık %21 ini barındıran KwaZulu-Natal eyaletidir. Bu eyaleti sırasıyla Gauteng, Eastern Cape ve Limpopo eyaletleri izlemektedir. Nüfusun Eyaletler İtibariyle Dağılımı Eyalet Nüfus Toplam nüfusa oranı (%) Eastern Cape ,6 Free State ,2 Gauteng ,1 KwaZulu-Natal ,9 Limpopo ,3 Mpumalanga ,4 Northern Cape ,3 North West ,1 Western Cape ,0 Toplam ,0 Kaynak: Statistics South Africa, Mid-year population estimates, 2006 Yaş Grupları İtibariyle Nüfusun Dağılımı Yaş Erkek Kadın Toplam Toplam Kaynak: Statistics South Africa, Mid-year population estimates, 2006 T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 10

16 Çalışma ve İşgücü Güney Afrika İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son verilere göre ülkedeki toplam işgücü miktarı Eylül 2006 itibariyle kişidir. Ülkedeki işsizlik oranı 2006 yılı Eylül ayı itibariyle %25,5 olarak kaydedilirken, işsiz kişilerin sayısı da yaklaşık 4,4 milyona ulaşmış bulunmaktadır. Öte yandan, kayıt dışı ekonomi ve özellikle sahra altı Afrika ülkelerinden Güney Afrika ya yönelik yasa dışı göç nedeniyle %25,5 olarak açıklanan resmi işsizlik oranının gerçekte %45 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Toplam İşgücü ve İşsizlik Oranları Mart 04 Eylül 04 Mart 05 Eylül 05 Eylül 06 Çalışan İşsiz Ekonomik olarak aktif olmayan Toplam işgücü İşsizlik oranı %27,9 %26,2 %26,5 %26,7 %25,5 Kaynak: Statistics South Africa, Labour force survey, September 2006 Nüfus grupları itibariyle işsizlik oranları ise şöyledir: Siyah Afrikalılar:%30,5, Renkliler:%19,4, Hintli/Asyalı:%9,6, Beyazlar:%4,5. Güney Afrika da çalışan nüfusun sektörler itibariyle dağılımını gösteren tablo aşağıda yer almaktadır. Çalışan Nüfusun Sektörler İtibariyle Dağılımı Ana sektör Toplam çalışan sayısı Eylül 2004 Eylül 2005 Eylül 2006 Tarım Madencilik İmalat sanayi Kamu hizmeti kuruluşları İnşaat Ticaret Ulaştırma, nakliye Finans Sosyal ve kişisel hizmetler Özel hizmetçiler Diğer Toplam Kaynak: Statistics South Africa, Labour force survey, September Sosyal Güvenlik Güney Afrika ekonomisinin 1970 lerden bu yana geçirdiği değişim dikkate alındığında, halkın karşılaştığı en önemli sorunlardan birinin işsizlik sorunu olduğu görülmektedir. Afrika kıtasındaki en güçlü ve disiplinli sendika hareketine sahip olan Güney Afrika da, sendikalar ülkedeki iş gücü piyasası ve istihdam politikalarında etkin bir rol oynamaktadır. Kamu kesimi de dahil olmak üzere, ekonominin hemen hemen tüm T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 11

17 sektörlerinin, işverenlerle çalışma hayatı üzerine yapılacak görüşmelerde temsilci sendikaları bulunmaktadır. Güney Afrika da üç önemli sendika bulunmaktadır. Bu sendikalar, Congress of South African Trade Unions (Cosatu), the Federation of Unions of South Africa (Fedusa) ve the National Council of Trade Unions (Nactu) dır. Söz konusu sendikalar içinde en büyüğü ve güçlüsü, 19 farklı sendikanın içinde bulunduğu ve toplam 1,8 milyon üyeye sahip olan Cosatu dur. Güney Afrika Hükümetinin yoksulluğu azaltmak amacıyla izlediği politikaların iki yönü bulunmaktadır. Bunlardan birincisi değişik ödenekler tahsis etmek suretiyle hane halklarına yapılan yardımları artırmak, ikincisi ise Genişletilmiş Bayındırlık Hizmetleri Programı adı altında istihdam yaratıcı programın başlatılmasıdır bütçesine göre, halen Güney Afrika da 11 milyon kişiye sosyal yardım yapılmaktadır. Bütçenin yaklaşık %13 ü (62,4 milyar Rand) söz konusu sosyal yardımlara tahsis edilmiş durumdadır. Güney Afrika da 1 Nisan 2007 tarihi itibariyle yürürlüğe giren yeni sosyal yardımlar aşağıda yer almaktadır. - Yaşlılık sigortası (erkekler için 65 yaş ve üzeri, kadınlar için 60 yaş ve üzeri): Aylık 820 Rand ila 870 Rand arası, - Çocuk destek yardımı: Aylık 190 Rand ila 200 Rand arası, - Maluliyet yardımı: Aylık 820 Rand ila 870 Rand arası, - Koruyucu aile yardımı: Aylık 590 Rand ila 620 Rand arası, - Engelli çocuk yardımı: Aylık 820 Rand ila 870 Rand arası Eğitim Güney Afrika Eğitim Bakanlığı, ülke genelindeki eğitimden sorumlu bulunmakta, ayrıca her eyaletin kendi eğitim bakanlıkları bulunmaktadır. Merkezi hükümet eğitime ilişkin genel politikaları belirlemekte, ancak bu politikaların uygulanması eyalet idarelerine bırakılmaktadır. Yüksek öğrenim konusunda ise tüm yetkiler Eğitim Bakanlığında toplanmış durumdadır. Özel okullar ve yüksek öğrenim kurumları her ne kadar yeterince bağımsız olsalar da, hükümet tarafından belirlenen bazı kurallara uymak zorundadırlar. Apartheid döneminde, ırk ayırımına yönelik eğitim politikaları ülkenin insan kaynaklarını da olumsuz etkilemiştir yılında eğitim hayatında köklü değişikliklere gidilerek, okullardaki müfredat programı değiştirilmiştir. Yapılan köklü değişikliklerle birlikte, öğretmenlerin eğitimi, eğitim yöntemleri ve okullarda öğrencilere sağlanacak yardımcı materyaller konusuna hükümet tarafından daha fazla önem verilmeye başlanmış, ülkede bulunan 15 tanesi teknik üniversite olmak üzere toplam 36 üniversitenin ülkenin ihtiyaç duyduğu insan kaynaklarının karşılanması ve eğitim kalitelerinin yükseltilmesi amacıyla çalışmalara başlanmıştır. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 12

18 Güney Afrika da daha önce siyah öğrenci kabul etmeyen bazı üniversitelerin siyah öğrencileri kabul etmeye başlamasıyla birlikte siyahların eğitim seviyeleri de yükselmeye başlamıştır nüfus sayımına göre, nüfusun %8,4 ü üniversite eğitimi almış bulunmaktadır. Öte yandan, beyaz olmayan öğrenci ve öğretmenlerin sayısı da son yıllarda hızla artmıştır. Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayısı ve Öğrenci/Öğretmen, Öğrenci/Okul Oranları Eyaletler Öğrenci Sayısı Öğretmen Sayısı Okul Sayısı Öğrenci/Öğretmen Oranı Öğrenci/Okul Oranı Eastern Cape ,8 348 Free State ,5 358 Gauteng ,0 774 KwaZulu Natal ,6 469 Limpopo ,9 449 Mpumalanga ,0 464 North West ,8 410 Northern Cape ,6 489 Western Cape ,2 620 Güney Afrika ,0 459 Kaynak: Department of Education 2006/07 bütçesinde eğitime ayrılan ödenek 95,5 milyar Rand iken, 2007/08 bütçesinde 105,5 milyar Rand eğitime tahsis edilmiş olup, söz konusu rakam bütçenin yaklaşık %18 ine tekabül etmektedir Sağlık Güney Afrika daki sağlık sistemi halen apartheid döneminin kötü izlerini taşımaktadır. Ülkedeki bebek ölüm oranları siyah Güney Afrikalılarda çok yüksek iken, beyazlar arasında bebek ölüm oranları ise AB ülkeleri ile aynı orandadır. Hükümet, bir yandan beyazlar ve siyahlar arasında sağlık hizmetlerindeki bu dengesizliği azaltmaya çalışmakta ve temel sağlık hizmetlerinin ücretsiz sunulması amacıyla çalışmalara da devam etmektedir. Ancak, özellikle kırsal kesimlerdeki imkanların yeterli olmaması, maddi imkansızlıklar ve ülkedeki AIDS hastalığının yaygınlığı sağlık sektöründe karşılaşılan en önemli sorunları teşkil etmektedir. Ülkede üç farklı sağlık sistemi olduğu söylenebilir. Bunlardan birincisi, oldukça kaliteli ve bir o kadar da pahalı olan sağlık hizmetleridir. Bu bölüme giren sağlık hizmetleri, özel sağlık sigortasına sahip olan kullanıcılar ile bilhassa madencilik sektöründe bulunan ve ülkedeki büyük şirketler ve işverenler tarafından finanse edilmektedir. Halen ülkede, kamu, özel sektör ve hükümet dışı kuruluşları kapsayan bir sağlık ve sosyal güvenlik reformuna ilişkin çalışmalara devam edilmektedir. İkinci grup sağlık hizmetlerini ise devletin sunduğu sağlık hizmetleri oluşturmaktadır. Apartheid döneminde öncelikli bir politika olmayan ve mali açıdan finanse edilmeyen devletin sunduğu sağlık hizmetlerini genellikle devlet hastaneleri ve sağlık ocaklarında verilen hizmetler oluşturmaktadır. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 13

19 Ülkedeki sağlık sisteminin diğer bir ayağını ise, gerek maddi imkansızlıklar nedeniyle doktora gidemeyenler, gerek dinsel veya kültürel nedenlerle doktora gitmeyenlerin tercih ettiği geleneksel tedaviler oluşturmaktadır. Özellikle son yıllarda, geleneksel tedavileri tercih eden Güney Afrikalıların sayısında büyük bir artış olduğu görülmektedir. Genelde şehir merkezlerinde bulunan ve her alanda hizmet verebilen özel hastanelerde tedavi hizmetleri tatminkar düzeyde olup, tedavi ve yatak ücretleri ülke standartlarına göre pahalıdır. Buna karşılık devlet hastanelerinde koşullarının iyi düzeyde olduğunu söylemek güçtür. Devlet hastaneleri, on yıl öncesine oranla maddi gücü zayıf insanlara daha fazla hizmet sunmasına rağmen, birçok devlet hastanesi maddi imkansızlıklar ve insan kaynaklarındaki yetersizlikler nedeniyle yeterince hizmet sunamamaktadır. Kayıtlı Doktor Sayısı 2002 Nisan 2006 Diş doktorları Stajyer doktorlar Doktorlar Kaynak: Health Professions Council of South Africa Güney Afrika, dünyada AIDS hastalığının en yaygın olduğu ülkelerden birisidir. Tahmini verilere göre, Güney Afrika da AIDS hastalığına sahip kişilerin toplam sayısı 5,2 milyon civarındadır. Birleşmiş Milletler verilerine göre ise bu rakam 5,5 milyon olarak tahmin edilmektedir. Aşağıdaki tabloda Güney Afrika da HIV virüsüne sahip insanların toplam nüfus içindeki dağılımı yer almaktadır. Buna göre, ülkedeki AIDS oranı 2001 yılında %8,5 iken bu rakam 2006 yılında %10,9 a yükselmiştir. Tahmini HIV/AIDS Yaygınlık Oranları, Kadınlar yaş 16,1 16,9 17,7 18,5 19,3 20,0 Kadınlar yaş 14,7 15,4 16,1 16,7 17,2 17,8 Erkekler yaş 14,3 15,0 15,6 16,3 16,9 17,5 Yetişkinler yaş 14,5 15,2 15,9 16,5 17,1 17,7 Yetişkinler yaş 14,7 15,4 16,1 16,9 17,5 18,2 Toplam nüfusa oranı 8,5 9,0 9,5 10,0 10,4 10,9 Kaynak: Statistics South Africa, Mid-year population estimates, 2006 T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 14

20 4. GENEL EKONOMİK DURUMU 4.1. Genel Durum Genel Ekonomik Yapı Ekonomik güç ve gelişmişlik düzeyi bakımından Afrika kıtasının en büyük ekonomisi olan Güney Afrika da büyük ölçüde sanayi ve madenciliğe dayanan piyasa ekonomisi yürürlüktedir. Sahra altı Afrika bölgesinin toplam GSYİH sinin yaklaşık %50 sini gerçekleştiren Güney Afrika nın diğer bazı Afrika ülkeleri ile karşılaştırmalı ekonomik göstergeleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler (2005) Güney Afrika Zimbabve Botsvana Namibya Nijerya GSYİH (milyar $) 239,5 4,0 11,0 6,0 94,0 Kişi başına GSYİH ($) Kişi başına GSYİH ($) (satın alma gücü paritesine göre) Enflasyon %3,9 %266,8 %8,6 %2,3 %13,5 Cari işlemler dengesi (milyar $) -10,1-0,6 1,6 0,5 5,6 Cari işlemler dengesi / GSYİH %-4,2 %-12,9 %14,4 %8,4 %5,9 Mal ihracatı fob (milyar $) 54,6 1,6 4,6 2,1 49,3 Mal ithalatı fob (milyar $) 56,5 2,2 3,5 2,6 27,3 Dış borç (milyar $) 30,0 5,2 0,6 0,9 32,4 Kaynak: Economic Intelligence Unit, South Africa Country Profile 2006 Güney Afrika nın 18. yüzyılın ortalarına kadar tarım ve hayvancılığa dayalı olan ekonomisi, 18 yüzyılın ikinci yarısından itibaren, dünyanın en zengin altın ve elmas yataklarının bulunmasıyla birlikte gelişme kaydetmeye başlamıştır. II. Dünya Savaşı sonrasında uygulanmaya başlanan ithal ikamesine dayalı politikalar, imalat sanayinin gelişmesine yol açmış ve zengin maden yatakları, ucuz işgücü ve yatırımlarla birlikte istikrarlı bir büyüme trendi yakalanmıştır lı yıllarda maden ve minerallerde dünya talebinin artması ülke ihracatının da önemli miktarda artmasına yol açmış, 1980 li yıllara kadar ekonomideki büyüme trendi istikrarsız dönemlere rağmen devam etmiştir li yıllarda, ırkçılık politikası yüzünden ülkeye uygulanan uluslararası ekonomik ambargolar, yatırımların azalması ve dünya ekonomisinde olumsuz gelişmeler yaratan petrol şokları gibi nedenlerle Güney Afrika ekonomik bir gerileme sürecine girmiştir lı yıllarda ise apartheid rejiminin çöküşüyle birlikte ekonomik gelişme süreci yeniden başlamış, ülke bir çok uluslararası ve bölgesel ekonomik kuruluşa katılmıştır. Güney Afrika, gelir dağılımının eşitsizliği bakımından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Halen ülkedeki sermayenin önemli bir kısmı beyazlar tarafından kontrol edilmekte, ancak son yıllarda siyahların ekonomik hayatta daha aktif hale geldikleri gözlemlenmektedir. T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği Sayfa 15