İÇİNDEKİLER. 7. Sınıf Türkçe 1. ÜNİTE. Yazım Kuralları Bölüm Sözcükte Anlam...5. Fiillerin Kip ve Kişi Eklerine Göre Kullanımı...

Transkript

1 AKILLI sınıf. Ali Oktay ÖZBAYRAK Ridvan MIHOĞLU AFG Matbaa Yayıncılık Kağ. İnş. Ltd. Şti. Buca OSB, BEGOS 2. Bölge 3/20 Sk. No: 17 Buca-İZMİR Tel: Faks:

2 Bu kitabın tüm hakları AFG Matbaa Yay. Kağ. İnş. Teks. Paz. İm. San. ve Tic. Ltd. Şti. aittir. Yayınevimizin yazılı izni alınmadan, kitabın içeriği veya tekniği kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz. Hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz, yayımlanamaz. Baskı Yeri ve Tarihi AFG Matbaa Buca OSB, BEGOS 2. Bölge 3/20 Sk. No: 17 Buca-İZMİR Tel: Eylül Sınıf Türkçe

3 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE Sözcükte Anlam...5 Şimdi Biraz Eğlenelim Bölüm...12 Söz Öbekleri (Deyimler)...12 Yazım Kuralları Bölüm...62 Fiillerin Kip ve Kişi Eklerine Göre Kullanımı...62 Etkinliklerim...64 Test Bölüm...19 Cümlende Anlam Bölüm...23 Metin Türleri Bölüm...25 Pragraf Bölüm...33 Yazım ÜNİTE 1. Bölüm...67 Cümlede Anlam Bölüm...68 Yazın Türleri...68 Etkinliklerim...78 Test Bölüm...35 Fiiller (Eylemler)...35 Etkinliklerim...40 Test ÜNİTE 1. Bölüm...81 Yazım Kuralları Bölüm ÜNİTE 1. Bölüm...43 Söz Öbekleri Bölüm...45 Yazın Türleri Bölüm...47 Yazım Kuralları...47 Fiiller Bölüm...89 Yazın Türleri Bölüm...97 Dil Bilgisi...97 Etkinliklerim Test Bölüm...50 Fiiller ÜNİTE Bölüm ÜNİTE 1. Bölüm...55 Cümlede Anlam Özellikleri Bölüm...57 Yazın Türleri Bölüm...59 Paragrafta Anlam Bölüm Edebî Sanatlar (Söz Sanatları) Etkinliklerim Bölüm Noktalama İşareti Sınıf Türkçe 3

4 4. Bölüm Dil Bilgisi Etkinliklerim Test Bölüm Edebî Bigiller Bölüm Sözcükler Arası Anlam İlişkileri Bölüm ÜNİTE 1. Bölüm Şiirde Ahenk Unsurları Test Paragrafta Anlam Bölüm Yazım Kuralları Bölüm Naktalama İşaretleri Bölüm Okuma Parçası Etkinliklerim Test ÜNİTE 1. Bölüm Dil Bilgisi Bölüm Noktalama İşaretleri Bölüm Atasözleri Test ÜNİTE 1. Bölüm Noktalama İşaretleri Bölüm Zarflar Okuma Parçası Etkinliklerim Bölüm Dil Bilgisi Bölüm ÜNİTE 1. Bölüm Dil Bilgisi Bölüm Özdeyişler Bölüm Noktalama İşaretleri Bölüm Sözcükte Anlam Test Paragraf Bölüm Biyografi Test ÜNİTE 1. Bölüm Yazın Türleri Bölüm ÜNİTE 1. Bölüm Noktalama İşaretleri Noktalama İşaretleri Etkinliklerim Test Sınıf Türkçe

5 Sözcükte Anlam 1. Bölüm 1. ÜNİTE SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ EŞ ANLAMLI SÖZCÜKLERİ ÖĞRENELİM Aynı varlığı kavramı karşılayan, anlam bakımından birbirinin yerini tutabilen, farklı yazılıp farklı okunan iki sözcüğün arasındaki anlam ilgisine eş anlamlı kelimeler ilgisi diyoruz. Bu iki sözcükten biri genellikle farklı dillerden dilimize girmiş sözcük iken diğeri Türkçe sözcüktür. Örnek } } Aşağıda verilen görselleri ve kelimeleri inceleyiniz. Öğrenci ~ Talebe Rüya ~ Düş Hediye ~ Armağan Doktor ~ Hekim Bellek ~ Hafıza Uygarlık ~ Medeniyet ahenk uyum hudut sınır 7. Sınıf Türkçe } } barış sulh fark ayrım } } adet başvuru tane müracaat 5

6 Çalışmalarım Aşağıdaki kutucuklarda yer alan sözcüklerin eş anlamlılarını sizler bulunuz. belge benlik belge belge canlı belge cılız daima belge darılmak belge belge ek emniyet belge faktör belge belge fert hadise belge hasret belge Eş anlamlı sözcükler her cümlede eş anlam özelliğini veremez. Anlamları farklılaşabilir. beyaz ile ak, kara ile siyah gibi. π Anamın ak sütü gibi helal olsun. UYARI!.. Cümlesindeki ak sözcüğü beyaz sözcüğü ile karşılanamaz. π Kara bahtım kem talihim. Cümlesindeki kara sözcüğü siyah sözcüğü ile karşılanamaz Sınıf Türkçe

7 Çalışmalarım Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin eş anlamlılarını siz de cümle içinde kullanınız. } Yıllarca kuşku içinde yaşadı. } Temmuz ayı içinde yeni mahsülü toplayacaklar. } İçten ve sıcak davranışlarıyla hepimizi etkilemişti. } Kazanmak için yeni yöntem arayışı içindeler. } Prestij kazanmak için toplumsal kaygılara yakın olmak gerekir. } Fikirlerinizi bana çekinmeden açabilirsiniz. Türkçe bir sözcüğün yabancı bir dildeki karşılığı eş anlamlı özelliği taşımaz. Sadece anlamsal karşılığıdır. UYARI!.. NOTLARIM 7. Sınıf Türkçe 7

8 YAKIN ANLAMLI SÖZCÜKLER Yazılışı ve okunuşu farklı olan, anlamdaş gibi göründüğü hâlde birbirinin yerini tamamen tutamayan, yani aralarında anlam ayrıntısı bulunan kelimelerdir. Bunlar çoğunlukla Türkçe kelimelerdir. Örnek Aşağıda verilen kelimeleri inceleyiniz. basmak çiğnemek ezmek tutmak yakalamak saçmak dağıtmak tanıdık bildik sonuç karar dost arkadaş bezmek bıkmak usanmak Çoğu zaman yakın anlamlığı sözcüğün cümledeki kullanımı belirler. π Dost canlısı bir kişiliği var. Arkadaş canlısı bir kişiliği var. dost ve arkadaş sözcükleri bu iki cümlede yakın anlamlıdır. π Babadan kalan mirası çok kısa zamanda etrafındaki aylaklara saçtı, UYARI!.. bitirdi. Babadan kalan mirası çok kısa zamanda etrafındaki aylaklara dağıttı, bitirdi. dağıtmak ve saçmak sözcükleri bu iki cümlede yakın anlamlıdır Sınıf Türkçe

9 Çalışmalarım Sizler de aşağıdaki boş satırlara yakın anlamlı sözcükleri cümle içinde kullanarak örnekler veriniz. 7. Sınıf Türkçe 9

10 Şimdi Biraz Eğlenelim Çalışmalarım Aşağıdaki bulmacaları numaralandırılışlarına göre verilen kelimelerin eş ve yakın anlamlarını bularak çözünüz. 4 SOLDAN SAĞA 1. İhtimal 2 3 YUKARIDAN AŞAĞIYA 2. İlgi 1 3. Arkadaş 4. Bildik 5 SOLDAN SAĞA 1. Sulh 2. Netice 3. Yüce 1 4 YUKARIDAN AŞAĞIYA 4. Toplumsal 2 5. Müracaat Sınıf Türkçe

11 Eş ve yakın anlamlı sözcükler cümle içinde birlikte kullanılırsa anlatım bozukluğuna yol açar ve bu tür anlatım bozukluklarına gereksiz sözcük kullanımı denir. π Birkaç gün önce bir tesadüf, bir rastlantı eseri onu resim sergisinde gördüm. tesadüf ve rastlantı aynı anlamdadır. UYARI!.. π Akşama istirahat edip dinlendikten sonra gelirsin. istirahat etmek ve dinlenmek eş anlamlı Çalışmalarım Sizler de gereksiz sözcük kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğuna örnekler veriniz. 7. Sınıf Türkçe 11

12 2. Bölüm Söz Öbekleri (Deyimler) Kalıplaşmış söz öbekleridir. DEYİMİN TANIMI İLE İLGİLİ ARAŞTIRMA YAPINIZ! DEYİMİN ÖZELLİKLERİ: DEYİMİ DİĞER SÖZ ÖBEKLERİNDEN AYIRAN ÖZELLİKLER: DEYİM ÇEŞİTLERİ Sınıf Türkçe

13 Örnek Aşağıda verilen görseli ve açıklamayı inceleyiniz. } Baltayı taşa vurmak baltayı amacının dışında bir ağaca veya bir odun parçasına vurmak değildir. Deyimlerde sözcükler ve söz öbekleri farklı anlamlar yüklenirler. Deyim olarak anlamı: İstemeyerek karşısındaki kişiyi üzecek davranışta bulunmak Baltayı taşa vurmak. veya üzecek söz söylemek anlamındadır. Çalışmalarım Ömer Asım Aksoy un veya Türk Dil Kurumu nun sözlüklerinden yararlanarak bir deyim bulunuz ve üzerinde çalışınız! } Pabucu dama atılmak ayakkabısının bir çatıya atılması anlamında değildir. Kendisinden üstün birisi çıkmasıyla gözden düşmek değerini ve itibarını kaybetmek anlamındadır. Pabucu dama atılmak. Çalışmalarım Bir deyim üzerinde çalışınız! 7. Sınıf Türkçe 13

14 Kendini vererek, büyük bir dikkatle dinlemek. Can kulağıyla dinlemek. Çalışmalarım Bir deyim üzerinde çalışınız! Gerçek yüzü, kimliği, niteliği ortaya çıkmak. Maskesi düşmek. Çalışmalarım Bir deyim üzerinde çalışınız! Sınıf Türkçe

15 Deyimler söz öbekleri biçiminde kurulabildiği gibi cümle hatta karşılıklı konuşma(diyalog) biçiminde de oluşabilir. π Daldan dala konmak. Söz öbeği konumunda. Çok sık, düşünce ya da konu değiştirmek. π Meydanı boş bulmak. Söz öbeği konumunda. Kendisine mâni olacak kimse bulunmadığı için aşırı davranışlarda bulunmak, bir şeyden çekinmemek. π Kabak tadı vermek. Söz öbeği konumunda. Bıktırmak, usanç vermek, tatsız olmaya başlamak. π Ne balını isterim ne belasını Söz öbeği konumunda. Benden uzak olsun iyiliğini de kötülüğünü de istemem. UYARI!.. π Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş. Cümle konumunda. Tam birbirlerine uyum sağlamış kişiler bir araya gelmiş. π Ağzını bıçak açmıyor. Cümle konumunda. Aşırı derecede suskun durumda. π Deveye sormuşlar: Neden boynun eğri. Nerem doğru ki, demiş. Diyalog konumunda. NOTLARIM 7. Sınıf Türkçe 15

16 Çalışmalarım Sizler de söz öbeği, cümle ve diyaog konumunda deyimleri anlam özellikleriyle çalışınız. Söz öbeği konumunda deyimler : Cümle konumunda deyimler: Karşılıklı konuşma(diyalog) konumunda deyimler: Sınıf Türkçe

17 Çalışmalarım Aşağıdaki deyimleri anlamlarıyla eşleştiriniz. a. Ayıkla pirincin taşını Mutluluktan dolayı çok sevinç duymak. b. Delik büyük yama küçük Her şeyden kuşkulanmak. c. Kılı kırk yarmak Aşırı derecede öfkelenmek. ç. Küplere binmek Çıkmaza girmek, ne yapacağını bilmemek, şaşırmak. d. Yerin dibine geçmek Eldeki imkânlar o işin gerçekleşmesi için uygun değil. e. Havadan nem kapmak Aşırı derecede utanmak. f. Etekleri zil çalmak Derinlemesine inmeden yüzeysel incelemek. g. Göz gezdirmek Çok titiz bir biçimde incelemek, ayrıntısına inmek. 7. Sınıf Türkçe 17

18 Bazı deyimlerimizin öyküleri vardır, bu öyküler o deyimin dilimize katılma katılmasını ve dilimizin zenginleşmesini sağlamıştır } Bilmediği işe, yetkisi dışındaki konuya karışmak anlamında bir deyimdir. 19.yüzyılda, Fransız ressamlarından Delacroix Paris te bir resim sergisi açmıştı. Sergiyi gezenlerden bir kişi, büyükçe bir şövalye tablosunun önünde uzun süre durarak, yakından Çizmeden yukarı çıkmak uzaktan ciddi ciddi seyreder, beğenmediğini belirten bir biçimde de başını sallarmış. Bu durum ilgisini çeken ressam yanına gelerek sormuş. Bu tablo ile çok ilgilendiğiniz belli oluyor. Evet demiş adam. Şövalyenin çizmesindeki körük kıvrımlarında hatalar var. Peki nasıl anladınız, işiniz bu mu? Ben kunduracıyım, çizme dikerim, deyince ressam hemen tuvalini ve boyalarını getirerek adamın söylediği biçimde çizmeyi düzeltmiş ve gerçekten daha iyi olduğunu görmekten memnun olarak adama teşekkür etmiş. Fakat adam yine tablonun başından ayrılmadan, bu kez de şövalyenin pantolonunda ve kemerinde de hatalar olduğunu belirtince bu çokbilmişliğe dayanamayan ressam, Bak dostum demiş, sen kunduracısın, çizmeden yukarı çıkma! Çalışmalarım Siz de öyküsü olan bir deyim üzerinde çalışınız Sınıf Türkçe

19 3. Bölüm Cümlede Anlam CÜMLEDE AÇIK VE KAPALI ANLATIM AÇIKLIK Anlatımın hiçbir belirsizliğe yol açmadan, tek bir yargıyı açıkça dile getirmesidir. Açık anlatımlarda birden çok yoruma gidilmez, Açık anlatımlarda söz konusu cümleyi okuyan ya da duyan herkes aynı şeyi anlar. Açıklığın olmadığı anlatımlarda kapalılık söz konusu olur. Söz sanatları, sözcüklerin imgesel olarak kullanımı ve bilimsel sözcükler (terimler) açık anlatımı bozar. Örnek Aşağıda verilen şiiri okuyup inceleyiniz. ÇEKİRGE BULUTU Çekirge bulutu içinde Koynuma soktuğun ekin; Çalgılar iki durur sürgün ilinde, Bir gözü mavidir bir gözü giri. Gölgede boy atmış top fesleğen, Bir ilkokul bahçesinde görmüştüm seni, Marienbad ilkokulu, Nişantaş ta; Bir çocuk yeşil örtüyü çekiverdi. Bu şiir Cumhuriyet Dönemi II. Yeni Grubu nun içinde yer alan CEMAL SÜREYA ya aittir. Şair bu şiirinde sözcükleri kendi anlamlarında değil imgesel anlamlarında kullanmıştır. Bunun içinde anlatım kapalıdır. NOTLARIM 7. Sınıf Türkçe 19

20 Örnek Aşağıda verilen şiiri okuyup inceleyiniz. Geçen akşam eve geldim. Dediler: Seyfi Baba Hastalanmış yatıyormuş. Nesi varmış acaba? Bilmeyiz, oğlu haber verdi geçerken bu sabah, Keşke ben evde olaydım... Esef ettim, vah vah; Bir fener yok mu, verin... Nerede sopam? Kız çabuk ol! Gecikirsem kalırım beklemeyin... Zira yol Hem uzun, hem de bataktır... Yukarıdaki dizeler MEHMET AKİF in SEYFİ BABA adlı şiirinden alınmıştır. Şair bu dizelerde yer alan sözcükleri kendi anlamlarında kullanmıştır. Bunun için de anlatım açıktır. Çünkü senin veya onun zamirlerinden her ikisi de düşünülebilir. Sözcüğün yanlış yerde kullanılması açıklığı bozar. π Yorgunluktan çok çalışınca uyuyakaldım. (yanlış anlatım) π Çok çalışınca yorgunluktan uyuyakaldım. (doğru anlatım) Zamir eksikliği de anlatımın açıklığını bozar. π Bu sınavı başaracağına ben de inanıyorum. (yanlış anlatım) Anlam belirsizlikleri de birer kapalı anlatım örneğidir. π Eşim öğretmenliği benden daha çok seviyor. (yanlış anlatım) Bu cümleden iki farklı anlam çıkar: UYARI!.. Eşim öğretmenliği seviyor ben de öğretmenliği seviyorum ancak o daha çok seviyor. Eşim öğretmenliği seviyor eşim beni de seviyor ancak öğretmenliği bana tercih ediyor. Noktalama yanlışları da kapalı anlatıma neden olur. π O adamı ne zamandır tanıyormuş? (yanlış anlatım) π O, adamı ne zamandır tanıyormuş? (doğru anlatım) Sınıf Türkçe

21 Çalışmalarım Siz de kapalı ve açık anlatım örneklerini araştırınız. SÖZ SANATLARINDAN KAYNAKLANAN ŞİİR ÖRNEĞİ SÖZCÜĞÜN YANLIŞ YERDE KULLANILMASINDAN ZAMİR EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLANAN ANLAM BELİRSİZLİĞİNDEN KAYNAKLANAN NOKTALAMA YANLIŞLIĞINDAN KAYNAKLANAN 7. Sınıf Türkçe 21

22 Çalışmalarım Aşağıdaki boş satırlara açık anlatıma örnekler veriniz. Çalışmalarım Tekrarlara ve kapalı anlatıma düşmeden bir kısa anınızı yazınız. Çalışmalarım Aileniz, arkadaşlarınızla konuştuklarınızı yazıya aktardığınızda pek çok yanlış anlatım yaptığınızı göreceksiniz. Bu konuşmalardan örnekler veriniz Sınıf Türkçe

23 4. Bölüm Metin Türleri SOHBET (SÖYLEŞİ) Bir yazarın, kişisel görüş ve düşüncelerini fazla derinleştirmeden, muhatabıyla konuşuyormuş hissini verecek bir üslupla makale planında yazdığı fikir yazısına sohbet (söyleşi) denir. Sohbet yazısında gerçekten de birisi ile konuşulmaz. Sadece biri varmış gibi düşünülür ve yazı o şekilde kaleme alınır. Örnek Aşağıda verilen metni okuyarak inceleyiniz. AKLIMDAYDI 1 TANE, EVE GELDİM BİN TANE Yahu siz de benim gibi mi düşünüyorsunuz? İnsanımızda bir alışveriş çılgınlığı türememiş mi? Ara ara gittiğim alışveriş merkezlerinde rastlıyorum. İnsanlar harıl harıl alışveriş yapıyor. Alışveriş arabasını eline alan, gezdiği her raftan ne varsa, neredeyse hiç bakmadan, düşünmeden atıyor arabasına. Evdeki bir eksik için gittiği alışveriş merkezinden bin şey alarak geri dönüyor evine. Sizce de bu bir hastalık değil mi? Şahsen ben, hastalık olarak kabul ediyorum. Millet doldurmuş cüzdanlarına kredi kartlarını üçer beşer, sanki kredi kartından ödeyince alınanlar bedavaya geliyormuş gibi... Al babam al, al babam al. Sizce de bu çılgınlığa bir dur dememiz gerekmiyor mu? İşimize yarar yaramaz ne varsa alıyor ve çoğu defa hiç kullanmadan veya bir kere kullandıktan sonra atıyor bir kenara bırakıyoruz. Alışverişe giderken liste hazırlamalıyız bence. Sadece zaruri ihtiyaçlarımızı yazmalı ve alışverişe giderken de bu listenin dışına çıkmamalıyız NOTLARIM 7. Sınıf Türkçe 23

24 Çalışmalarım Siz de Türk edebiyatında yer alan bir sohbet yazısı bulunuz ve yazınız. Çalışmalarım Sevgili öğrenciler bir sohbet yazısı yazmayı dener misiniz? Sınıf Türkçe

25 5. Bölüm Paragraf DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI Düşünceyi geliştirmenin yolları; } Tanımlama } Örnekleme } Tanık Gösterme } Karşılaştırma } Sayısal Verilerden Yararlanma } Benzetme } İlişki Kurma TANIMLAMA Bir varlığın, bir kavramın ne olduğunu, ne anlama geldiğini açıklamaya, belirtmeye tanımlama denir. Bu nedir veya bu kimdir sorusunun cevabıdır. Öznel veya nesnel olabilir. Örnek Sabır; acı, yoksulluk, haksızlık vb. üzücü durumlar karşısında ses çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemidir. Anıt; önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapıdır. Çalışmalarım Siz de tanımlamayla ilgili örnekler veriniz. 7. Sınıf Türkçe 25