TEKERLEKLİ TARIM VEYA ORMAN TRAKTÖRLERİNİN DEVRİLMEYE KARŞI KORUYUCU YAPISI İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2009/75/AT)

Transkript

1 21 Aralık 2012 CUMA Resmî Gazete Sayı : (Mükerrer) YÖNETMELİK Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: TEKERLEKLİ TARIM VEYA ORMAN TRAKTÖRLERİNİN DEVRİLMEYE KARŞI KORUYUCU YAPISI İLE İLGİLİ TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2009/75/AT) (Statik Deney) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uyarınca tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu yerine getirmek üzere, tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısına AT Aksam Tip Onayı Belgesi verilmesine ilişkin hükümleri ve bunların uygulanmasına ait usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 (1) Bu Yönetmelik, 8/6/2008 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tarım veya Orman Traktörleri, Bunların Römorkları ve Birbiriyle Değiştirilebilir Çekilen Makinaları ile Sistemleri, Aksamları, Ayrı Teknik Üniteleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği kapsamında yer alan; aşağıdaki özelliklere sahip, havalı lastik tekerlekli ve azami tasarım hızı 6 ila 40 km/saat olan tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısına AT Aksam Tip Onayı Belgesi verilmesine ilişkin hususları kapsar: a) Arka dingilin yerden yüksekliği 1000 mm den fazla olmayan, b) Tahrikli dingillerinden birinin sabit veya ayarlanabilir iz genişliği 1150 mm veya fazla olan, c) Sökülebilir aletler ve çekme çubuğu için çok noktalı bağlantı aygıtı takılabilme imkanı olan, ç) Bu Yönetmeliğe uygun olarak takılmış olan devrilmeye karşı koruyucu yapısı ve imalatçısı tarafından tavsiye edilen en büyük ebad lastikler takılı olarak, traktörün yüksüz ağırlığına 2003/37/AT Yönetmeliğinin Ek I inde yer alan Örnek A nın inci maddesine tekabül eden kütlesi 800 kg veya daha fazla olan. Dayanak MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, a) 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü, 3/6/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddelerine dayanılarak, b) Avrupa Birliğinin tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısı ile ilgili 13/7/2009 tarihli ve 2009/75/EC sayılı direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır. Tanımlar ve kısaltmalar MADDE 4 (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) 2003/37/AT Yönetmeliği: 8/6/2008 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tarım veya Orman Traktörleri, Bunların Römorkları ve Birbiriyle Değiştirilebilir Çekilen Makinaları ile Sistemleri, Aksamları, Ayrı Teknik Üniteleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2003/37/AT) ni, b) Aksam: Traktörün bir parçası olarak ilgili yönetmelik hükümlerine tabi olan ve bu Yönetmelik hükümlerine göre traktörden bağımsız olarak da tip onayı alabileceği belirtilen, devrilmeye karşı koruyucu yapısı gibi bir üniteyi, c) AT: Avrupa Topluluğunu, ç) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, d) Devrilmeye karşı koruyucu yapı (emniyet kabini veya yapısı): Bu Yönetmelikte bundan sonra koruyucu yapısı olarak anılacak olan, Traktör üzerine takılan ve esas amacı, normal kullanım sırasında sürücüyü devrilme neticesi oluşacak tehlikelerden koruyan veya tehlikeleri sınırlayan bir aksamı, e) e işareti: Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin koruyucu yapısının bu Yönetmelik hükümlerine göre uygun olarak imal edildiğini gösteren işareti, f) İmalatçı: Tip onayı veya yetkilendirme sürecinin bütün aşamalarında ve imalat uygunluğunun sağlanmasında Onay Kuruluşuna karşı sorumlu olan ve onay sürecinin konusu olan araç, sistem, aksam veya ayrı teknik ünitenin bütün imalat aşamalarında doğrudan yer almasının şart olmadığı kişi veya kuruluş ile temsilcileri, ayrıca, ürünün tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri ürünün güvenliğine ilişkin özelliklerini etkileyen gerçek veya tüzel kişiyi,

2 g) İmalatçı temsilcisi: Bu Yönetmeliğin kapsadığı alanda yetkili kuruluşa karşı imalatçıyı temsil etmek ve onun adına hareket etmek üzere imalatçı tarafından görevlendirilen gerçek veya tüzel kişiyi, ğ) Onay Kuruluşu: Tip onayı belgelerini veren, gerektiğinde geri alan, Teknik Servis görevlendiren, diğer onay kuruluşlarıyla muhatap olan ve bunlarla temasları yürüten, imalatçının üretim uygunluk düzenlemelerine uyup uymadığını belirlemekten sorumlu Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını, h) Tanıtım dosyası: Başvuru sahibi tarafından teknik servise veya Onay Kuruluşuna bilgi dokümanı gereğince verilen bilgi, çizim, fotoğraf ve bunun gibi belgeleri içeren dosyayı, ı) Tanıtım paketi: Tanıtım dosyasına Onay Kuruluşunun veya teknik servisin görevlerini yerine getirmeleri sırasında eklemiş oldukları deney raporları ve diğer belgeleri, i) Tanıtım paketi fihristi: Tanıtım paketi içinde bulunan belgelerin uygun bir şekilde numaralandırılarak veya bütün sayfaların tanımlanabilmesine imkan verecek şekilde işaretlenerek bir liste halinde yazılmasını, j) Tarım veya orman traktörü: Tarım veya ormancılıkta kullanılan, ana işlevi çekme gücü sağlamak olan, aletleri çekmek, itmek, taşımak veya belirli araçları, makineleri veya römorkları tahrik etmek için özel olarak tasarlanmış, en az iki dingilli, lastik tekerlekli veya sonsuz paletli, yük ve yolcu taşımak için donatılabilen motorlu araçları, k) Teknik servis: Bir deney laboratuvarı olarak Onay Kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek gerekli deneyleri yapmak veya bir uygunluk değerlendirme kuruluşu olarak yine Onay Kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek ilk değerlendirmeyi ve diğer deney veya muayeneleri yapmak üzere Onay Kuruluşu tarafından görevlendirilmiş bir kuruluş veya kurumu, l) Tip onayı belgesi: Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinde kullanılan koruyucu yapısının bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak imal edildiğini belirten belgeyi, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Uygulama Usul ve Esasları Tip onayı belgesi başvuruları MADDE 5 (1) Tip onayı belgesi başvuruları aşağıda belirtilmiştir: a) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin koruyucu yapısına ait tip onayı belgesi başvuruları, tanıtım paketi içinde bulunan tanıtım paketi fihristine uygun olarak düzenlenmiş tanıtım dosyasıyla birlikte imalatçı veya imalatçı temsilcisi tarafından Onay Kuruluşuna yapılır. Tanıtım dosyası başvurudan itibaren onayın verildiği veya reddedildiği tarihe kadar Onay Kuruluşunun incelemesine açıktır. b) Tip onayı belgesi başvuruları, ancak bir onay kuruluşuna yapılabilir. Başvuru sahibi, başka bir ülkenin onay kuruluşuna başvuruda bulunmadığını bir yazı ile Onay Kuruluşuna bildirir. c) Onaylanacak her tip için ayrı bir başvuru yapılır. Tip onayı işlemleri MADDE 6 (1) Tip onayı işlemlerine ait hususlar aşağıda belirtilmiştir: a) Onay Kuruluşu; Ek-1, Ek-2, Ek-3, Ek-4 ve Ek-5 te belirtilen hükümlere göre tasarım, yapım ve deney şartlarını yerine getiren koruyucu yapısı tipine ve bunun traktöre bağlantılarına Ek-6 da ve Ek-7 de belirtilen örneğe uygun AT tip onayı işareti, AT aksam tip onayı belgesi ve AT aksam tip onay numarası verir. b) Koruyucu yapısının traktöre takılması ile ilgili Ek-8 de belirtilen şartlara göre traktöre verilen AT tip onayı belgesine, örneği Ek-9 da gösterilen bir belge eklenir. Teknik servisler MADDE 7 (1) TS EN ISO/IEC ve/veya TS EN ISO/IEC veya eşdeğer ulusal veya uluslararası standartları sağlayan, deney ve analizleri yapabilecek laboratuvar ve/veya teknik imkânları bulunan resmi ve özel kurum ve kuruluşlar, yapılacak protokolle belirlenecek şartlar çerçevesinde Bakanlıkça teknik servis olarak görevlendirilir. Tedbirler MADDE 8 (1) Tedbirlere ait esaslar aşağıda belirtilmiştir. a) Onay Kuruluşu, AT tip onayı işareti taşıyan koruyucu yapılarını ve bunların traktör bağlantılarını yapımları ile ilgili gerekçelerle pazarlanmasını yasaklayamaz. Bununla birlikte onaylı tipe uymayan ancak AT tip onayı işareti taşıyan sürücü koruyucu yapılarının pazarlanması yasaklanabilir. b) AT aksam tip onayını vermiş olan Onay Kuruluşu, gerektiği derecede ve gerekirse diğer üye ülkelerin yetkili mercileriyle işbirliği yaparak, imalat modellerinin onaylanmış tipe uygunluğunu doğrulamak için gerekli tedbirleri alır. Bu doğrulamalar ara kontrollerle sınırlıdır. c) Onay Kuruluşu, aksam tip onayı olan koruyucu yapılarının işaretleri ile diğer tertibatlar arasında karışıklık yaratacak işaretlerin kullanılmaması için gerekli tedbirleri alır. ç) Onay Kuruluşu, AT aksam tip onayı işaretini taşıyan belli sayıda koruyucu yapılarının ve bunların traktöre montaj bağlantılarının onaylanmış olan tipe uygun olmadığını tespit ederse, imalat modellerinin onaylamış olan tipe uyumlu olmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır.

3 d) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan traktöre, Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4 te belirtilen şartları sağlayan veya aynı traktörün Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Devrilmeye Karşı Koruyucu Yapısı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2009/57/AT) nin 2 nci maddesinde tanımlanan kapsama da girmesi durumunda, Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Devrilmeye Karşı Koruyucu Yapısı ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2009/57/AT) nin Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4 ünde belirtilen şartları sağlayan devrilmeye karşı koruyucu yapısı takılması zorunludur. e) Onay Kuruluşu, AT aksam tip onayı işaretini taşıyan ve Ek-8 de belirtilen şartları sağlayan koruyucu yapısı ve bunun traktöre bağlantılarından dolayı, bir traktöre AT tip onayı belgesi veya Ulusal Tip Onayı Belgesi vermeyi reddedemez ve bu traktörün satışını, tescilini, hizmete girmesini veya kullanımını reddedemez veya yasaklayamaz. Bildirim MADDE 9 (1) Bildirime ait hususlar aşağıda belirtilmiştir: a) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin koruyucu yapısı ile ilgili 2009/75/EC direktifine göre hazırlanan bu Yönetmeliğin uygulamaya konulduğu, AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve Avrupa Komisyonuna bildirilir. b) Onaylanan veya reddedilen aksam tip onayı belgelerinin bir nüshası belgenin düzenlenme tarihinden itibaren bir ay içerisinde AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve Avrupa Komisyonuna gönderilir. c) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapılarına ait aksam tip onayı belgesinin geri çekilmesi, reddedilmesi veya pazarlanması veya kullanımını yasaklayan kararlar ve alınan tedbirler imalatçıya veya imalatçı temsilcisine, AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve Avrupa Komisyonuna bildirilir. ç) Görevlendirilen Teknik Servis, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine, Avrupa Komisyonuna ve AT üyesi ülkelerin onay kuruluşlarına bildirilir. Muafiyetler MADDE 10 (1) Teknolojik olarak gelişmiş tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin koruyucu yapısına ilişkin tip onayı belgesi talep edilmesi halinde, Avrupa Komisyonuna, Gümrük Birliği Ortaklık Komitesine ve diğer ülkelerin onay kuruluşlarına bilgi verilerek tarım veya orman traktörlerinin koruyucu yapısına ulusal tip onayı belgesi verilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İdari yaptırımlar MADDE 11 (1) Bu Yönetmelik hükümlerinin ihlali halinde, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri ile diğer ilgili mevzuat hükümleri uygulanır. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 12 (1) 17/8/2000 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Devrilmeye Karşı Koruma Çerçevesi ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (79/622/AT) yürürlükten kaldırılmıştır. Uygulama GEÇİCİ MADDE 1 (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısı için yeni tip onayı alacak araçlar 1/3/2013 tarihinden itibaren, tip onayı mevcut araçlar ise 1/9/2013 tarihinden itibaren bu Yönetmelik şartlarını sağlamak zorundadır. (2) 2003/37/AT Yönetmeliği kapsamındaki tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısı için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Devrilmeye Karşı Koruma Çerçevesi ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (79/622/AT) ne göre AT tip onayı belgesi olan araçların kapsam genişletmelerinde bu Yönetmelik hükümleri uygulanır. (3) 2003/37/AT Yönetmeliği kapsamındaki tarım veya orman traktörlerinin devrilmeye karşı koruyucu yapısı için, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Devrilmeye Karşı Koruma Çerçevesi ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (79/622/AT) ne göre AT tip onayı belgesi olan araçların mevcut deney raporları Teknik Servis tarafından uygun görülmesi halinde kabul edilebilir. Ulusal tip onayı belgesi GEÇİCİ MADDE 2 (1) Avrupa Birliğinde uygulaması kabul edilene kadar traktöre AT tip onayı belgesi yerine ulusal tip onayı belgesi verilir. Yürürlük MADDE 13 (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 14 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.

4 Ek-1 AT AKSAM TİP ONAYI ŞARTLARI 1- TARİF 1.1- Devrilmeye karşı koruyucu yapı (emniyet kabini veya yapısı), esas amacı, normal kullanım sırasında sürücüyü devrilme neticesi oluşacak tehlikelerden koruyacak veya tehlikeleri sınırlamak olan bir yapı olup, bundan sonra koruyucu yapısı olarak anılacaktır Bu Ekteki madde 1.1 de belirtilen koruyucu yapıları, Ek-2 ve Ek-3 de belirtilen deneyler sırasında, içlerinde sürücüyü koruyacak üzere yeterli genişlikte engelsiz boş bir alan sağlamalarıyla karakterize edilirler. 2- GENEL ÖZELLİKLER 2.1- Her koruyucu yapısı ve bunun traktöre montaj bağlantıları bu Ekteki madde 1 de belirtilen esas amacını yerine getirecek şekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir Ek-2 ve Ek-3 ün özelliklerine uyulduğu takdirde, bu şartın yerine getirileceği kabul edilir. 3- AT AKSAM TİP ONAYI BAŞVURUSU 3.1- Bir koruyucu yapısının dayanıklılığı ve bunun traktöre montaj bağlantılarının dayanıklılığı konusunda AT aksam tip onayı başvurusu, traktör imalatçısı veya koruyucu yapısının imalatçısı veya bunların yetkili temsilcileri tarafından yapılmalıdır AT aksam tip onayı başvurusunda, aşağıda belirtilen dokümanlar üç nüsha olarak bulunmalı ve aşağıda belirten ayrıntılarla birlikte sunulmalıdır. - Teknik resimde belirtilmiş olan ölçeğe göre çizilmiş veya ana boyutları içeren bir genel teknik resim. Teknik resim özellikle montaj aksamlarının ayrıntılarını göstermelidir, - Montaj ayrıntılarını gösteren yandan ve arkadan çekilmiş fotoğraflar, - Koruyucu yapısının, yapım tipini, traktör üzerine montaj ayrıntılarını, ve gerektiği hallerde güneşlik ayrıntılarını, giriş ve kaçış olanaklarını, içinde kullanılmış olan yumuşak koruyucu malzemelerin ayrıntılarını ve sürekli yuvarlanmayı önleyecek özellikleri ve ısıtma ve havalandırma ayrıntılarını içeren kısa bir tarifi, - Aksamda, bağlantı destekleri (braketleri) ve bağlama civataları dahil, kullanılmış olan malzemelerin ayrıntıları (Ek-5 e bakınız) Onaylanacak olan koruyucu yapısının tasarımlandığı traktör tipini temsil eden bir traktör, aksam tip onayı deneylerini yürütmekle sorumlu teknik servise sunulmalıdır. Bu traktöre koruyucu yapısı takılmış olmalıdır AT aksam tip onayı sahibi bunun diğer traktör tiplerini de kapsam genişletmesi içine alınmasını talep edebilir. Orijinal AT aksam tip onayını vermiş olan yetkili kuruluş, onaylı koruyucu yapısı ve kapsam genişletilmesi istenen traktör tipi/tipleri aşağıdaki şartlara uyum sağlıyor ise, kapsam genişletme talebini onaylamalıdır: - Traktörün, Ek-2 nin madde 1.3 ünde belirtilen yüksüz kütlesi, deneylerde kullanılan referans kütlesini %5 den daha fazla geçmemelidir,

5 - Montaj yöntemi ve bağlantıların yapıldığı traktör üzerindeki aksamlar aynıdır, - Koruyucu yapısını destekleyecek çamurluk ve motor kaputu gibi aksamlar aynıdır, - Sürücü koltuğunun koruyucu yapısı içindeki konumu ve kritik boyutları ve koruyucu yapısının traktöre göre bağıl konumları güvenli koruma bölgesinin tüm deneyler boyunca deforme olmuş yapının içinde kalmasını sağlayacak şekilde olmalıdır. 4- İŞARETLEMELER 4.1- Onaylanmış olan tipe uyum sağlayan her koruyucu yapısı aşağıdaki işaretleri taşımalıdır: Ticari markası veya ismi, Ek-4 deki örneğe uygun bir aksam tip onayı işareti, Koruyucu yapısının seri numarası, Koruyucu yapısının tasarımlandığı traktörün/traktörlerin marka ve tipi/tipleri Bütün bu özellikler küçük bir levha üzerinde görünmelidir Bu işaretler görülebilir, okunabilir ve silinemez olmalıdır.

6 KORUYUCU YAPI VE BUNLARIN TRAKTÖRE BAĞLANTILARININ DAYANIKLILIĞI İÇİN DENEY ŞARTLARI 1- GENEL ÖZELLİKLER Ek Deneyin amacı Özel düzenekler kullanılarak yapılan deneylerin amacı, traktör devrildiği zaman bir koruyucu yapının maruz kalacağı yükleri simüle etmektir. Ek-3 te belirtilen bu deneyler, koruyucu yapı ve koruyucu yapının traktöre bağlandığı destekler ile deney yükünün iletilmesini sağlayan diğer parçaların dayanıklılığının gözlemini sağlar. 1.2-Deneye hazırlık Koruyucu yapı mutlaka seri imalat şartlarına uyumlu olmalıdır. Tasarlanmış olduğu traktörlerden birisine imalatçısının tarif etmiş olduğu yöntem ile takılmalıdır. Deney için komple bir traktör gerekmez; bununla birlikte koruyucu yapı ve deneyler için üzerine bağlanacağı traktör parçaları normal çalışma koşulunu temsil edecek ve bundan böyle deney yapısı olarak adlandırılacaktır Deney yapısı, zemin bağlantı plakasına kendisini bağlayan elemanlar, yükleme altında koruyucu yapıya göre önemli derecede deformasyona uğramayacak biçimde bağlanmalıdır. Deney yapısının zemine bağlanma yöntemi kendi dayanıklılığını değiştirmemelidir Deney yapısının; tüm deney enerjisinin koruyucu yapı ve deney yapısının traktöre bağlandığı rijit parçalar tarafından absorbe edileceği şekilde desteklenmeli, sabitlenmeli veya değiştirilmelidir Bu Ekteki madde e uymak için yapılan değişiklik, herhangi bir traktör süspansiyon sisteminin herhangi bir deney enerjisini absorbe etmeyecek şekilde kilitlemelidir Deneyler için koruyucu yapının dayanıklılığını etkileyecek veya dayanıklılık deneyi için gerekli olabilecek seri imalata ait tüm yapısal parçalarla donatılmalıdır. Güvenli koruma bölgesinde bir tehlike yaratabilecek parçalar da, bu Ekin madde 4 ünün gerekliliklerinin karşılanabildiğinin izlenebilmesi için yerine takılı olmalıdır. Sürücünün kendisinin sökebileceği tüm parçalar, deney öncesinde sökülmelidir. Traktörün normal kullanımında, kapıları ve pencereleri açık tutmak veya bunları sökmek mümkün ise, deneyler sırasında koruyucu yapısının dayanıklılığını artırmamak için bunlar açık tutulmalı veya sökülmelidir. Bu vaziyette, traktörün devrilmesi halinde, bu parçalar sürücü için bir tehlike oluştururlarsa, bu durum deney raporunda belirtilmelidir. 1.3-Traktör kütlesi Enerjilerin ve ezme kuvvetlerinin hesaplanmasındaki formülde (Ek-3 e bakınız.) kullanılan referans kütle m t ; en az Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörleri Tip Onayı Yönetmeliğinin Ek-1 inin madde inde belirtildiği gibi (isteğe bağlı aksesuarlar hariç, ancak soğutucu, yağlar, yakıt, avadanlıklar ve sürücü ile birlikte) artı koruyucu yapısı eksi 75 kg olmalıdır. İsteğe bağlı ön ve arka ağırlıklar, lastik ilave safra ağırlığı, traktöre bağlı alet ve ekipmanlar veya özel parçalar dahil değildir.

7 2- APARAT VE DONANIM 2.1- Yatay yükleme deneyi (yandan ve boylamasına) Malzeme, donanım ve bağlama araçları, deney yapısının zemine sıkıca tespitini sağlayacak şekilde eğer lastikler takılı ise de bunlardan bağımsız olarak, uygun olmalıdır Yatay yükün koruyucu yapı üzerinde uygun kiriş tarafından uygulanacağı yerler Ek- 4 de, Şekil 1 ve Şekil 2 de gösterildiği gibidir Uygun kirişin boyutu 150 mm düşey yüzeye sahip olmalıdır Yükün uzunluğu 250 mm ile 700 mm arasında 50 mm nin tam katlarından birinin uzunluğuna sahip olan bir kiriş boyunca yükleme doğrultusuna dik eşit oranda bir dağılım sağlayacak şekilde olmalıdır Kirişin koruyucu yapısına temas eden köşeleri en fazla 50 mm yarıçapında yuvarlatılmış olmalıdır Mafsal veya eşdeğeri bağlantılar, yükleme tertibatının yükleme yönünün dışında ki herhangi bir yönde koruyucu yapının dönmesine veya ötelenmesine neden olmayacak şekilde takılmalıdır Koruyucu yapıda yükün uygulanacağı yerin yatay uzunluğu kuvvetin uygulandığı yöne dik (yeterli) düz bir hat oluşturmadığı durumlarda, boşluk, bu uzunluk boyunca yükü dağıtacak şekilde dolgu maddesiyle doldurulmalıdır Koruyucu yapının ve bunun bağlanmış olduğu traktörün rijit parçalarının absorbe ettiği enerjiyi teknik olarak mümkün olduğu derecede ölçebilmek için gerekli donanım, örneğin uygulama yönü boyunca kuvvetin ve bunun traktör şasisi üzerindeki bir noktanın bağıl deformasyonun ölçülmesiyle elde edilebilir Deney sırasında güvenli koruma bölgesine girilmemiş olduğunu ispat etmek için, Ek-4, Şekil 6a, Şekil 6b ve Şekil 6c de gösterildiği gibi bir aparat kullanılabilir Ezme deneyleri (önden ve arkadan) Malzeme, donanım ve bağlama araçları, traktörün zemine sıkıca tespitini sağlayacak şekilde, eğer lastikler takılı ise de bunlardan bağımsız olarak, uygun olmalıdır Koruyucu yapı üzerine düşey yükün uygulanması için araç, Ek-4 Şekil 3 de gösterildiği gibi 250 mm eninde uygun bir ezme kirişidir Uygulanan toplam düşey kuvveti ölçmek için gerekli donanım Deney sırasında güvenli koruma bölgesine girilmemiş olduğunu ispat etmek için, Ek- 4 ün Şekil 6a, Şekil 6b ve Şekil 6c de gösterildiği gibi bir aparat kullanılabilir.

8 2.3-Ölçme toleransları Boyutlar: ± 3 mm Deformasyon: ± 3 mm Traktör kütlesi: ± 20 kg Yükler ve kuvvetler: ± % Yükleme yönü: Ek-3 de belirtilen yatay ve düşey yönlerden sapma: - Deney başlangıcında, sıfır yük altında: ± 2 o, - Deney sırasında, yük altında: yatayın 10 o üstünde ve 20 o altında. Bu sapmalar mümkün olduğunca asgaride tutulmalıdır. 3- DENEYLER 3.1- Genel şartlar Deneylerin sıralaması Deneylerin sıralaması aşağıdaki gibi olmalıdır: Boylamasına yükleme (Ek-3, madde 1.2) Bu Ekteki madde 1.3 te belirtildiği şekilde kütlelerinin en az % 50 si arka tekerleklerde bulunan traktörler için boylamasına yükleme arkadan uygulanmalıdır (Durum 1). Diğer traktörler için boylamasına yükleme önden uygulanmalıdır (Durum 2) Birinci ezme deneyi Birinci ezme deneyi, boylamasına yüklemedeki gibi koruyucu yapının aynı tarafından uygulanmalıdır, yani: - Durum 1 de arkadan (Ek-3, madde 1.5) veya - Durum 2 de önden (Ek-3, madde 1.6) Yandan yükleme (Ek-3, madde 1.3) İkinci ezme deneyi İkinci ezme deneyi, koruyucu yapısının boylamasına yüklemedeki yerinin tersi tarafında uygulanmalıdır, yani: - Durum 1 de önden (Ek-3, madde 1.6) veya - Durum 2 de arkadan (Ek-3, madde 1.5) İkinci boylamasına yükleme (Ek-3, madde 1.7) Katlanabilir olarak tasarlanmış koruyucu yapı ile donatılmış traktörlere, boylamasına yükleme uygulamasının (bu Ekteki madde e bakınız) koruyucu yapının katlanma yönünde olmadığı durumlarda traktörlere ikinci bir boylamasına yükleme uygulanmalıdır Deney sırasında bağlama aparatlarının herhangi bir parçası kırılır ya da hareket ederse deneye yeniden başlanmalıdır.

9 Deneyler sırasında traktöre ya da koruyucu yapıya herhangi bir tamir veya ayar yapılamaz Tekerlek iz genişliği Tekerlekler deney sırasında koruyucu yapısı ile girişim olmamasını sağlamak için sökülmeli veya etkilemeyecek bir iz genişliğine ayarlanmalıdır Tehlike oluşturmayan parçaların çıkartılması Sürücüye koruyucu sağlayan, traktörün ve koruyucu yapının tüm parçaları, tam ünite olarak, güneşlik dahil traktör üzerinde tam olarak muayene için bulundurulmalıdır. Deneye tabi tutulacak olan koruyucu yapının dayanımına fonksiyonel etkisi olmayan ve devrilme durumunda tehlike oluşturmayacak ön, yan veya arka emniyet camları veya benzeri malzeme, çıkartılabilir paneller, ve aksesuarların takılı olmasına gerek yoktur Cihazlar Koruyucu yapıya ait, kuvvet-deformasyon diyagramını (Ek-4 ün Şekil 4 üne bakınız.) çizmek için ihtiyaç duyulan veriyi elde etmek üzere gerekli cihazlar kullanılmalıdır. Koruyucu yapının toplam ve kalıcı deformasyonu deneyin her safhasında ölçülmeli ve kaydedilmelidir(ek-4 ün Şekil 5 ine bakınız) Yükleme yönü Sürücü koltuğu traktörün orta düzleminde olmadığı durumda ve/veya yapının dayanıklılığına göre simetrik olmayan konumda ise, traktörlere yandan yükleme, deney sırasında güvenli koruma bölgesine girme ihtimali en fazla olan tarafından uygulanmalıdır (Ek-3, madde 1.3 e bakınız.). 4-KABUL ŞARTLARI 4.1- AT aksam tip onayı için sunulan bir koruyucu yapısı, deneylerden sonra aşağıdaki şartları yerine getiriyorsa, dayanıklılık şartlarının sağlanmış olduğu kabul edilmelidir Ek-3 ün madde 3.2 sinde tarif edilen güvenli koruma bölgesinin hiçbir bölümüne girilmemiş ve deneyler boyunca koruyucu yapının Ek-3 ün madde 1.2 sinde, madde 1.3 ünde, madde 1.5 inde, madde 1.6 sında ve uygun olduğu durumda, madde 1.7 sinde belirtilen şekilde ve hiçbir bölümü koruyucu yapısının koruyucusu dışına çıkmamalıdır. Bir aşırı-yükleme deneyi uygulanmış ise, belirtilen enerji absorbe edildiğinde, uygulanan kuvvet ilgili ana deney ve aşırı-yük deneyi boyunca oluşan azami kuvvetin 0,8 inden fazla olmalıdır (Ek-4, Şekil 4b ve Şekil 4c ye bakınız ) Deneyler esnasında koruyucu yapının koltuk üzerinde sınırlayıcı etkisi olmamalıdır Her bir belirtilen yatay yükleme deneyinde istenilen enerji seviyelerine ulaşıldığı noktada kuvvet 0,8.F max tan büyük olmalıdır İlave olarak, sürücüye özel tehlike oluşturacak hiçbir husus, örneğin tavan içinde uygun olmayan sertlikte kaplama veya sürücünün kafasını vurabileceği herhangi bir yer bulunmamalıdır. 5-DENEY RAPORU

10 5.1- Deney raporu, Ek-7 de belirtilen AT aksam tip onayı belgesine iliştirilmelidir. Rapor Ek- 5 de gösterilmiş olduğu biçimde sunulmalıdır. Raporun içeriğinde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır Normal giriş, çıkış ve kaçış imkanlarını içerecek şekilde, ısıtma ve havalandırma sistemi ve diğer aksesuarların bulunduğu yerlerde, güvenli bölgeyi etkileyebilecek veya tehlike yaratabilecek koruyucu yapının şeklinin ve konstrüksiyonunun genel bir tanımı (mecburi boyutlar için Ek-5 e bakınız); Traktörün sürekli yuvarlanmasını önleyecek özel aygıtların detayları İç kaplamaların kısa tarifi Takılı ön cam ve diğer camların ve herhangi bir AT veya diğer onay işareti tipinin olup olmadığının belirtilmesi AT aksam tip onayı diğer traktör tipleri için kapsamı genişletilecek ise, raporda Ek-1, madde 3.4 de belirtilen özellikleri ile birlikte orijinal AT aksam tip onayı raporunun tam referansını içermelidir Rapor açıkça deney için kullanılan traktör tipini (markası, tipi ve ticari tanımı, vb.) ve koruyucu yapısının tasarımlandığı traktör tiplerini tanımlamalıdır. 6-SEMBOLLER m t : Bu Ekteki madde 1.3 te belirtilen traktörün referans kütlesi (kg) D : Yükün uygulandığı doğrultuda ve noktada yapının deformasyonu (mm) D ı : Gerekli enerjinin hesaplanması için yapının deformasyonu (mm) F : Statik yükleme kuvveti (N) F max : Yükleme sırasında oluşan maksimum statik yükleme kuvveti, (N) aşırı-yükleme hariç F ı : Enerjinin hesaplanmasında kullanılan kuvvet (N) F-D : Kuvvet/deformasyon eğrisi E is : Yanal yükleme sırasında absorbe edilecek enerji değeri (J) (Joule) E ıl 1 : Boylamasına yükleme sırasında absorbe edilecek enerji değeri (J) (Joule) E ıl 2 : İkinci boylamasına yükleme sırasında absorbe edilecek enerji değeri (J) (Joule) F r : Ezme deneyi sırasında arkadan uygulanan kuvvet (N) : Ezme deneyi sırasında önden uygulanan kuvvet (N) F f

11 Ek-3 DENEY YÖNTEMİ 1- YATAY YÜKLEME VE EZME DENEYLERİ 1.1- Yatay yükleme deneyleri ile ilgili genel hükümler Koruyucu yapıya uygulanacak kuvvetler, Ek-2, madde de belirtilen özelliklere uyan uygun bir kiriş ile dağıtılmalıdır. Bu kiriş kuvvetin uygulandığı yöne dik olmalıdır. Kiriş, uygun bir şekilde donatılarak, yana kayması önlenebilir. Yük altındaki deformasyon hızı 5 mm/saniye den fazla olmamalıdır. Yük uygulandıkça, doğruluğu sağlamak için F ve D, her 15 mm veya daha az deformasyon artışlarıyla eşzamanlı kaydedilmelidir. İlk uygulama başladıktan sonra deney tamamlanıncaya kadar yük azaltılmamalıdır, ancak istendiği takdirde, mesela ölçüleri kaydetmek için, yükleme durdurulabilir Yükün uygulanacağı yapısal eleman kavisli ise, Ek-2, madde de önerilmiş olan özelliklere uyum sağlanmalıdır. Bununla birlikte, yük uygulaması bu Ekteki madde deki ve Ek-2, madde deki özelliklere uyumlu olmalıdır Uygulama noktasında yapısal çapraz bir eleman bulunmuyor ise yapının dayanımını arttırmayacak bir kiriş deneyde kullanılabilir Her yükleme deneyi tamamlandıktan sonra yük kaldırıldığında yapı görsel olarak incelenmelidir. Yükleme sırasında çatlak ve yırtıklar oluşmuş ise bir sonraki deneye geçilmeden önce Ek-2, madde de belirtilen sıralamada bu Ekteki madde 1.4 te belirtilen aşırı yükleme deneyi yapılmalıdır Boylamasına yükleme (Ek-4, Şekil 2 ye bakınız) Yük uygulaması yatay ve traktörün düşey orta düzlemine paralel olmalıdır. Ek-2, madde 1.3 te belirtilen, kütlelerinin en az %50 si arka tekerleklerde olan traktörlerde, boylamasına arka yük ve yanal yük koruyucu yapının boylamasına orta düzleminin farklı taraflarından uygulanmalıdır. Kütlelerinin en az %50 si ön tekerleklerde olan traktörlerde boylamasına ön yük, koruyucu yapısının boylamasına orta düzleminin yanal yüklemenin yapılmış olduğu tarafına uygulanmalıdır. Yükleme koruyucu yapısının en üst enine yapısal elemanına yapılmalıdır (yani bir devrilme durumunda yere ilk çarpması muhtemel olan bölümüne). Yükün uygulama noktası, koruyucu yapının üst tepesinin dış köşesinden içeriye doğru genişliğinin altıda biri olmalıdır. Koruyucu yapının genişliği, traktörün düşey orta düzlemine

12 paralel ve koruyucu yapının yatay düzlemdeki en geniş dış boyutlarına değen ve en üst enine yapı elemanlarının tepesine değen iki paralel çizgi arasındaki mesafe olarak alınmalıdır. Kirişin uzunluğu koruyucu yapının genişliğinin (daha önce tarifi yapılmış olan) üçte birinden az ve bu asgariden 49 mm den fazla olmamalıdır. Boylamasına yükleme Ek-2, madde de belirtilmiş olduğu gibi arkadan veya önden uygulanmalıdır. Deneylere aşağıdaki durumlarda son verilmelidir. a) Koruyucu yapı tarafından emilen birim uzama enerjisi, gerekli enerji olan E ıl 1 e eşit veya ondan büyük ise (E ıl 1 = 1,4m t dir); b) Yapı güvenli koruma bölgesine girmiş veya güvenli koruma bölgesini emniyetsiz bırakmış ise. 1.3-Yandan yükleme (Ek-4, Şekil 1 e bakınız) Yükleme yatay olarak traktörün düşey orta düzlemine 90º açı ile uygulanmalıdır. Yük uygulaması koruyucu yapının üst sınırına, koltuk bu Ekteki madde de tarif edilmiş olan en üst ve en geri konumunda iken koltuk referans noktasının 300 mm önündeki bir noktaya yapılmalıdır. Koruyucu yapının, devrilme durumunda yere ilk temas edecek tarafında herhangi bir çıkıntı var ise yükleme o noktaya uygulanmalıdır. Sürücü oturma yeri ters dönebilen traktörlerde, yük iki koltuk referans noktası arasındaki mesafenin ortasında devrilmeye karşı koruyucu yapısının en üst çıkıntısına uygulanmalıdır. Kiriş pratik uzunlukta fakat en fazla 700 mm olmalıdır. Aşağıdaki durumlarda deneye son verilmelidir. (a) Koruyucu yapı tarafından emilen birim uzama enerjisi gerekli enerji E ıs e eşit veya ondan büyük ise (E ıs = 1.75 m t dir); veya (b) Yapı, güvenli koruma bölgesine tecavüz etmiş veya güvenli koruma bölgesini koruyucusuz bırakmış ise Aşırı yükleme deneyi (Ek-4 ün Şekil 4a, Şekil 4b ve Şekil 4c ye bakınız) Gerekli enerji yapı tarafından emilirken erişilen deformasyonun son % 5 lik bölümünde kuvvet %3 den fazla azalırsa aşırı yükleme deneyi uygulanmalıdır (Şekil 4b ye bakınız) Aşırı-yükleme deneyinde ilk enerji gereksinimi %5 lik dilimlerle azami enerjinin %20 sine kadar arttırılabilir Gerekli enerjinin her %5, %10 ve %15 arttırılışından sonra kuvvet % 5 lik bir artışta %3 den az azalıyor ve 0,8.F max den fazla kalıyor ise, aşırı yükleme deneyi yeterli sayılmalıdır Yapı, eklenen enerjinin %20 sini emdikten sonra kuvvet 0,8.F max i geçiyorsa aşırı yükleme deneyi yeterli sayılmalıdır Aşırı yükleme deneyi sırasında ilave çatlaklara ve yırtılmalara ve/veya elastik deformasyondan dolayı güvenli koruma bölgesine girilmesine veya korunmanın azalmasına izin verilir. Ancak yük kaldırıldıktan sonra yapı güvenli koruma bölgesine girmeyecek ve boşluk tamamen koruma altında olacaktır Arkadan ezme Kiriş arka en üst yapı elemanlarının üzerinde konumlanmalı ve ezme kuvvetinin bileşkesi traktörün düşey boylamasına düzleminde bulunmalıdır. Kuvvet, F r = 20 m t olmalıdır.

13 Koruyucu yapı tavanının arka bölümü tüm ezme kuvvetini taşıyamayacağı durumlarda, devrilme olduğunda koruyucu yapısının üst kısmını, traktörün kütlesini destekleyen arka kısmı ile birleştiren düzleme tavan gelinceye kadar kuvvet uygulanmalıdır. Bundan sonra baskı kuvveti kaldırılmalı ve kiriş, tam devrilme olduğunda, traktörü destekleyen koruyucu yapısı noktasının üzerinde olacak şekilde traktör veya yükleme kuvveti yeniden konumlandırılmalıdır. Bundan sonra F r kuvveti uygulanmalıdır. Bu kuvvet, gözle görülebilir tüm deformasyonlar durduktan sonra en az beş saniye daha uygulanmalıdır. Yapı, güvenli koruma bölgesine girdiğinde veya güvenli koruma bölgesini koruyucusuz bıraktığı takdirde deney durdurulmalıdır Önden ezme Kiriş ön taraftaki en üst yapı elemanlarına üzerinde konumlandırılmalı ve ezme kuvvetlerinin bileşkesi traktörün düşey boylamasına referans düzleminde bulunmalıdır. Kuvvet F r = 20 m t olmalıdır. Koruyucu yapısının tavanının ön bölümü tüm ezme kuvvetini taşıyamayacağı durumlarda, devrilme olduğunda koruyucu yapısının üst kısmını, traktörün kütlesini destekleyen ön kısmı ile birleştiren düzleme tavan gelinceye kadar kuvvet uygulanmalıdır. Bundan sonra baskı kuvveti kaldırılmalı ve kiriş, tam devrilme olduğunda, traktörü destekleyen koruyucu yapısı noktasının üzerinde olacak şekilde traktör veya yükleme kuvveti yeniden konumlandırılmalıdır. Bundan sonra F r kuvveti uygulanmalıdır. Bu kuvvet, gözle görülebilir tüm deformasyonlar durduktan sonra en az beş saniye daha uygulanmalıdır. Yapı, güvenli koruma bölgesine girdiğinde veya güvenli koruma bölgesini koruyucusuz bıraktığı takdirde, deney durdurulmalıdır İkinci boylamasına yükleme Yük uygulaması, traktörün düşey orta düzlemine paralel olacak şekilde yatay olmalıdır. İkinci boylamasına yükleme Ek-2, madde de belirtildiği gibi arkadan veya önden uygulanmalıdır. Uygulama, bu Ekteki madde 1.2 deki boylamasına deneyin yapılmış olduğu yönün tersinden ve buna en uzak köşeden olmalıdır. Uygulama, koruyucu yapısının en üst enine yapı elemanına yapılmalıdır (yani, bir devrilme olasılığında yere ilk çarpması muhtemel olan bölüme). Yüklemenin uygulama noktası, koruyucu yapısının üst tepesinin dış köşesinden içeriye doğru genişliğinin altıda biri olmalıdır. Koruyucu yapısının genişliği, traktörün düşey orta düzlemine paralel ve koruyucu yapısının yatay düzlemdeki en geniş dış boyutlarına temas eden ve en üst enine yapı elemanlarının tepesine temas eden iki paralel çizgi arasındaki mesafe olarak alınmalıdır. Kirişin uzunluğu koruyucu yapısının genişliğinin (daha önce tarifi yapılmış olan) üçte birinden az ve bu asgariden 49 mm den fazla olmamalıdır. Deneylere aşağıdaki durumlarda son verilmelidir. (a) Koruyucu yapı tarafından emilen birim uzama enerjisi gerekli enerji girdisi E ıl 2 ye eşit veya ondan büyüktür (E ıl 2 = 0,35 m t dir), (b) Yapı, güvenli koruma bölgesine girmiş veya güvenli koruma bölgesini koruyucusuz bırakmıştır. 2- GÜVENLİ KORUYUCU BÖLGESİ

14 2.1- Güvenli koruma bölgesi, Ek-4, Şekil 6 da gösterilmiştir ve tarifi düşey referans düzlemine göre yapılır ve genelde traktörün boylamasına olup bu Ekteki madde 2.3 te belirlenmiş olan koltuk referans noktasından ve direksiyon simidinin merkezinden geçer. Referans düzleminin yükleme esnasında yatay olarak koltuk ve direksiyon simidi ile birlikte hareket edeceği fakat traktörün tabanına veya, şayet esnek biçimde monte edilmiş ise, koruyucu yapıya dik kalacağı kabul edilmelidir. Ayarlanabilir bir direksiyon simidi var ise konumu normal sürüş pozisyonuna ayarlanmalıdır Bölgenin sınırları aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır: Koltuk referans noktasından yukarı doğru 300 mm de uzanan referans düzleminin her iki yanındaki 250 şer mm lik düşey düzlemler; Bu Ekteki madde de belirtilen düzlemin üst kenarından yukarı doğru uzanan ve koltuk referans noktasının azami 900 mm üstünde olan ve yan yüklemenin yapılacağı taraftaki düzlemin üst kenarı referans düzleminden en az 100 mm mesafede olacak şekilde eğimli paralel düzlemler; Koltuk referans noktasının 900 mm üzerinde bir yatay düzlem; Referans düzlemine dik ve koltuk referans noktasının 900 mm üzerindeki bir noktayı ve koltuk arkalığının en arka noktasını içeren eğimli bir düzlem; Koltuğun en arka noktası ile koltuk arkalığının temas ettiği uzunluk boyunca aşağı doğru uzanan ve referans düzlemine dik bir seri düz çizginin oluşturduğu, gerektiğinde eğri bir yüzey; Referans düzlemine dik, yarıçapı 120 mm ve bu Ekteki madde deki ve madde deki düzlemlere teğet eğrisel bir yüzey; Referans düzlemine düşey, yarıçapı 900 mm ve bu Ekiteki2.2.3 deki düzlemin 400 mm önüne doğru uzanan ve koltuk referans noktasının 150 mm önündeki bir noktada bu düzleme teğet olan bir eğrisel yüzey; Referans düzlemine dik, ön kenarında bu Ekteki madde de belirtilen onunla birleşen ve direksiyon simidinin 40 mm önünden geçen eğimli bir düzlem. Yüksek bir direksiyon simidinin konumu durumunda bu düzlem madde de belirtilen yüzey ile teğet olan düzlem ile değiştirilir; Direksiyon simidinin 40 mm önünde, referans düzlemine dik düşey bir düzlem; Koltuk referans noktasından geçen yatay bir düzlem Sürücü oturma yeri ters dönebilen bir traktörde, boşluk (güvenli koruma bölgesi), direksiyon simidi ve koltuğun iki konumu için tespit edilen iki boşluğun bir birleşimi (kombinasyonu) olmalıdır İsteğe bağlı koltuk seçimi olan traktörlerde, deneyler, bütün mevcut koltuk seçenekleri için koltuk referans noktası boşluğunun birleşimi esas alınmalıdır. Koruyucu yapısı, değişik koltuk referans noktası etrafındaki birleştirilmiş güvenli bölgeye girmemelidir.

15 Deney yapıldıktan sonra yeni bir koltuk seçeneği önerilmesi durumunda, yeni koltuk referans noktasının daha önce tesis edilen boşluğun tamamen içinde yer alıp almadığını tespit etmek için bir hesaplama yapılmalıdır. Bu söz konusu olmazsa, yeni bir deney yapılması gerekir Koltuğun konumu ve koltuk referans noktası Bu Ekteki madde 2.1 deki koruyucu bölgesini belirlerken koltuk yatayda en geri konumda olmalıdır. Yükseklik ayarı yatay hareketten bağımsız yapılabiliyor ise en yüksek konumuna ayarlanmalıdır. Referans noktası, sürücü yüklemesi benzeşimi yapmak için Ek-4, Şekil 7 ve Şekil 8 de gösterilen aparat kullanılarak belirlenmelidir. Aparat bir koltuk altlık tahtası ve bir koltuk arkalık tahtasından oluşmalıdır. Arkalık tahtası alt kısmı kalça (A) ve bel (B) bölgelerinde mafsallı olmalı, (B) mafsalı yükseklik için ayarlanabilmelidir Referans noktası, sırtlığın alt kısmının teğet düzlemi ile yatay düzlemin kesiştiği yerde koltuğun boylamasına orta düzlemi üzerinde bulunan bir nokta olarak tarif edilir. Bu yatay düzlem koltuk altlık tahtasını yukarıda sözü edilen teğetin 150 mm önünde keser Koltuk, sürücü ağırlığı için ayarlanabilir olsun veya olmasın, serbest yaylı bir süspansiyon sistemini içeriyorsa, orta konumda ayarlanmalıdır. Aparat koltuğun üzerine konumlandırılmalıdır. Bundan sonra aparat (A) mafsalının 50 mm önünde 550 N lik bir yükleme yapılmalı ve arkalık tahtasının iki bölümü arkalığa teğet olacak şekilde hafifçe bastırılmalıdır Arkalığın her alanı için tam teğetler belirlemek mümkün olmazsa, (bel bölgesinin üst ve alt bölümlerine) aşağıdaki işlemler yapılmalıdır: Alt bölüme belirgin teğet oluşturulamıyor ise arkalık tahtasının alt bölümü arkalığa düşey olarak bastırılır Yukarı bölüme belirgin teğet oluşturulamıyor ise arkalık tahtasının aşağı kısmı düşey konumda iken mafsal (B) koltuk referans noktasının 230 mm üzerinde bir yükseklikte sabitlenmelidir. Sonra, arkalık tahtasının iki parçası arkalığa karşı hafifçe bastırılır. 3- YAPILACAK KONTROLLAR VE ÖLÇMELER 3.1- Güvenli koruma Bölgesi Her bir deney esnasında koruyucu yapısının herhangi bir bölümünün bu Ekteki madde 2.1 de tarifi yapılmış olan sürücü koltuğu etrafındaki güvenli koruma bölgesine girip girmediği incelenmelidir. İlaveten, güvenli koruma bölgesinin herhangi bir bölümünün koruyucu yapının koruyucusu dışına çıkıp çıkmadığı incelenmelidir. Bu amaç için, traktör darbenin (yüklemenin) gelmiş olduğu yöne doğru devrilmiş olsaydı, güvenli koruma bölgesinin herhangi bir kısmı yer ile temas etmiş olsaydı, koruyucu yapısının koruyucusu dışında kalacağı kabul edilmelidir. Bu amaç için lastik ve iz ayarlaması, imalatçı tarafından belirtilen en küçük değerinde alınmalıdır Nihai kalıcı deformasyon

16 Deneylerden sonra yapının kalıcı deformasyonu kaydedilmelidir. Bu amaçla, koruyucu yapının ana elemanlarının koltuk referans noktasına göre konumları deneyler başlamadan önce kaydedilmelidir. ŞEKİLLER Şekil 1 : Yanal yüklemenin uygulama noktası Şekil 2 : Arkadan boylamasına yüklemenin uygulanma noktası Şekil 3 : Ezme deneyi için bir düzenek örneği Şekil 4a : Kuvvet/deformasyon eğrisi aşırı yükleme deneyi gerekmez Şekil 4b : Kuvvet/Deformasyon eğrisi aşırı yükleme deneyi gerekir Şekil 4c : Kuvvet/deformasyon eğrisi- aşırı yükleme deneyine devam edilecektir Şekil 5 : Kalıcı, elastik ve toplam deformasyon terimlerinin gösterimi Şekil 6a : Güvenli koruma bölgesinin yandan görünümü Şekil 6b : Güvenli koruma bölgesinin ön/arka görünümü Şekil 6c : İzometrik görünüm Şekil 7 : Koltuk referans noktasını belirleme aparatı Şekil 8 : Koltuk referans noktasını belirleme yöntemi Ek-4

17 Şekil 1 - Yanal yüklemenin uygulanma noktası(1)

18 (1) Koltuk referans noktası Şekil 2 - Arkadan boylamasına yüklemenin uygulanma noktası (Traktör kütlesinin en az %50 sinin arka tekerlekler tarafından taşındığı hallerde)

19 Şekil 3 - Ezme deneyi için bir düzenek örneği

20 Şekil 4a - Kuvvet/deformasyon eğrisi (aşırı yükleme deneyi gerekmez.) 1. Referans noktası af ı = 0,95.D ı 1.1. af ı < 1,03.F ı olduğu için aşırı yükleme deneyi gerekmez.

21 Şekil 4b - Kuvvet/deformasyon eğrisi (aşırı yükleme deneyi gerekir.) 1. Referans noktası af ı = 0,95.D ı 1.1. af ı > 1,03.F ı olduğu için aşırı yükleme deneyi gerekir bf ı > 0,97.F ı ve bf ı > 0,8.F max olduğu için aşırı yükleme deneyi yeterlidir.

22 Şekil 4c - Kuvvet/deformasyon eğrisi (aşırı yükleme deneyine devam edilecektir.) 1. Referans noktası af ı = 0,95D ı 1.1. af ı > 1,03.F ı olduğu için aşırı yükleme deneyi gerekir bf ı < 0,97.F ı ise aşırı yükleme deneyi yapılmalıdır cf ı < 0,97.bF ı olduğu için aşırı yükleme deneyine devam edilmelidir df ı < 0,97.cF ı olduğu için aşırı yükleme deneyine devam edilmelidir ef ı > 0,8.F max olduğu için aşırı yükleme deneyi yeterlidir.

23 Not: Herhangi bir anda F değeri 0,8F max ın altına düşerse koruyucu yapı reddedilebilir. Şekil 5 - Kalıcı, elastik ve toplam deformasyon terimlerinin gösterimi 1. Kalıcı deformasyon 2. Elastik deformasyon 3. Toplam deformasyon (Kalıcı + elastik)

24 Şekil 6a Güvenli koruma bölgesinin yandan görünümü

25 Şekil 6b Güvenli koruma bölgesinin ön/arka görünümü (Boyutlar mm cinsindendir.) Şekil 6c - İzometrik görünüm

26 Şekil 7 - Koltuk referans noktasını belirleme aparatı

27 Şekil 8 - Koltuk referans noktasını belirleme yöntemi Ek-5 ÖRNEK BİR KORUYUCU YAPININ (EMNİYET YAPISİ VEYA KABİNİ) VE TRAKTÖRE MONTAJ YÖNTEMİNİN DAYANIMI HAKKINDA AT TİP ONAYI DENEYLERİ İLE İLGİLİ RAPOR (Statik Deney) Teknik Servisin ismi Koruyucu yapısı Markası Tipi Traktörün Markası Traktörün Tipi

28 AT aksam tip onayı no: 1- Koruyucu yapısının ticari markası veya ismi: 2- Traktör veya koruyucu yapı imalatçısının ismi ve adresi:. 3- Var ise, traktör veya koruyucu yapı imalatçısının, imalatçı temsilcisinin isim ve adresi: Üzerinde deneylerin yapıldığı traktörün özellikleri 4.1- Ticari markası veya ismi: Tipi ve ticari tarifi: Seri numarası: Yüksüz ve sürücüsüz traktörün koruyucu yapı monte edilmiş haldeki kütlesi: kg Lastik ebatları: Ön.. Arka AT aksam tip onayının diğer traktör tipleri için kapsamının genişletilmesi (1) 5.1- Ticari markası veya ismi: Tipi ve ticari tarifi: Ağırlıksız ve sürücüsüz traktörün koruyucu yapı monte edilmiş halde kütlesi: kg Lastik ebatları: Ön.. Arka.. 6- Koruyucu yapının özellikleri 6.1- Koruyucu yapının ve traktöre montajını gösteren teknik resimler 6.2- Montaj ayrıntılarını gösteren yandan ve arkadan çekilmiş fotoğraflar 6.3- Koruyucu yapının, yapım tipini, traktöre montaj ayrıntılarını, kapama ayrıntılarını, giriş ve kaçış vasıtalarını, içinde kullanılan yumuşak koruyucu maddelerin ayrıntılarını, devrilmeyi önleyici tedbirleri ve ısıtma ve havalandırma ayrıntılarını içeren kısa açıklama Boyutlar Tavan elemanlarının koltuk referans noktasından yüksekliği...mm Tavan elemanlarının traktör platformundan (taban sacından) yüksekliği...mm Koltuk referans noktasının 900 mm üstünde koruyucu yapısının iç genişliği.mm Koltuk üzerinde, direksiyon simidinin merkezi yüksekliğinde bir noktada koruyucu yapısının iç genişliği...mm Direksiyon simidinin merkezinden koruyucu yapısının sağ tarafına olan uzaklık..mm Direksiyon simidinin merkezinden koruyucu yapısının sol tarafına olan uzaklık...mm (1) Bu ayrıntılar her bir kapsam genişletmesi için tekrarlanmalıdır Direksiyon simidinin kenarından koruyucu yapısına olan asgari uzaklık...mm Kapı açıklıklarının genişliği: Üstte...mm Ortada...mm Altta....mm Kapı açıklıklarının yüksekliği: Platformun üstünden...mm En üstteki binme basamağının üstünden...mm En alttaki binme basamağının üstünden...mm Koruyucu yapısı monte edilmiş olarak traktörün toplam yüksekliği...mm Koruyucu yapısının toplam genişliği (kanatlar hariç)...mm mm yükseklikte, koltuk referans noktasından koruyucu yapısının arkasına olan yatay uzaklık...mm

29 6.5-Kullanılan malzemelerin ayrıntıları ve kalitesi, ve kullanılan standartlar... Ana yapı...(malzeme ve boyutlar) Montaj elemanları...(malzeme ve boyutlar) Örtünme...(malzeme ve boyutlar) Tavan...(malzeme ve boyutlar) Yumuşak malzeme......(malzeme ve boyutlar) Civatalar..(sınıf ve boyutlar) Ön cam ve diğer camların tipleri ve işaretleme ayrıntıları Deney sonuçları 7.1- Yükleme ve ezme deneyleri Yükleme deneyleri arkada sağ/sol (1) tarafa ve önde sağ/sol (1) tarafa ve sağ/sol (1) yanlara yapılmıştır 7.2- Enerji değeri ve ezme kuvvetlerinin hesaplanmasında için kullanılan referans kütle...kg 7.3- Çatlaklar veya yırtılmalar ve güvenli koruma bölgesinin (boşluk) korunması ile ilgili şartlara uyulmuştur Yükleme enerjileri: Arka/ön (1)...kJ Yan...kJ Ezme kuvveti....kn Ön/arka (1) sağ/sol tarafa ikinci bir boylamasına yükleme deneyi uygulanmıştır...kj 7.5-Deneylerden sonra ölçülen nihai kalıcı deformasyon: Arka : öne doğru/arkaya doğru (1) Sol taraf...mm Sağ taraf...mm Ön: öne doğru/arkaya doğru (1) Sol taraf...mm Sağ taraf...mm Yan taraflar: Ön...mm Arka...mm Üst aşağı doğru/yukarı doğru (1) Ön....mm Arka...mm 8-Rapor numarası 9-Rapor tarihi İmza... (1) Uygulanmayanı çiziniz. İŞARETLER Ek-6 AT tip onayı işareti, küçük harf (e) ve takiben aksam tip onayını veren üye ülkelerin ayrım harfini/harflerini veya numarasını birlikte çerçeveleyen bir dikdörtgenden oluşmalıdır. 1 Almanya için 2 Fransa için 3 İtalya için 4 Hollanda için 5 İsveç için 6 Belçika için 7 Macaristan için 8 Çek Cumhuriyeti için

30 9 İspanya için 11 Birleşik Krallık için 12 Avusturya için 13 Lüksemburg için 17 Finlandiya için 18 Danimarka için 19 Romanya için 20 Polonya için 21 Portekiz 23 Yunanistan 24 İrlanda 26 Slovenya için 27 Slovakya için 29 Estonya için 32 Letonya için 34 Bulgaristan için 36 Litvanya için 49 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi için 50 Malta için 37 Türkiye için Dikdörtgenin yakınına konulmuş, koruyucu yapısı tipinin ve bunun traktöre montajının dayanıklılığı ile ilgili AT aksam tip onayı belgesinin numarasına karşılık gelen AT aksam tip onayı numarası da bulunmalıdır. AT aksam tip onayı işareti örneği AT aksam tip onayı işareti S ilave sembolü ile tamamlanmalıdır a 30 Yukarıda gösterilen AT aksam tip onayı işareti taşıyan koruyucu yapısı için AT aksam tip onayı belgesi 1471 numara ile Almanya (e1) tarafından verilmiştir. AT AKSAM TİP ONAYI BELGESİ ÖRNEĞİ Onay kuruluşunun adı Ek-7

31 Bir koruyucu yapısının (emniyet yapı veya kabini) ve bunun traktöre montajının dayanımı konusunda AT aksam tip onayının verilmesi, reddedilmesi, geri çekilmesi veya kapsamının genişletilmesi ile ilgili bildirim (statik deney) AT aksam tip onayı No:......kapsam genişletmesi (1) 1-Koruyucu yapısının ticari ismi veya markası 2-Koruyucu yapısı imalatçısının isim ve adresi... 3-Var ise, koruyucu yapısı imalatçısının yetkili temsilcisinin isim ve adresi... 4-Koruyucu yapısının takılacağı traktörün ticari markası veya ismi, tipi ve ticari açıklaması.. 5-AT aksam tip onayı kapsam genişletmesi içine alınacak traktörün/traktörlerin tipi/tipleri Ek-2, madde 1.3 de belirtilen, traktörün yüksüz kütlesi deneyde kullanılan referans kütlenin %5 fazlasıdır / fazlası değildir (2) 5.2-Montaj yöntemi ve montaj noktaları aynıdır / aynı değildir (2) 5.3-Koruyucu yapısına destek vazifesi görecek tüm aksam aynıdır / aynı değildir (2) 5.4-Ek-1, madde 3.4 ün dördüncü paragrafındaki şartlar yerine getirilmiştir/getirilmemiştir (2) 6-AT aksam tip onayı için sunulduğu tarih:.. 7-Deney istasyonu:... 8-Deney istasyonu raporunun tarihi ve numarası: 9-AT aksam tip onayının verildiği / reddedildiği / geri çekildiği tarih (2) AT aksam tip onayı kapsam genişletme talebinin verildiği/reddedildiği / geri çekildiği tarih (2) Yer: 12- Tarih: Yukarıda belirtilmiş olan aksam tip onayı numarasını taşıyan aşağıdaki dokümanlar bu belgeye eklenmiştir (deney istasyonu raporu gibi). 14-Varsa, açıklamalar İmza... (1) Uygun olduğunda, bunun orijinal AT aksam tip onayının kapsam genişletmesinin birinci, ikinci vs. olup olmadığını belirtiniz. (2) Uygulanmayanı siliniz. Ek-8 AT TİP ONAYI ŞARTLARI