TICARET SICILI REHBERI

Transkript

1

2 ISTANBUL TICARET ODASI YAYıN NO: TICARET SICILI REHBERI Hazırlayan Mesut DEMİRTAŞ Dizgi Yavuz KARAMOLLAOĞLU ISTANBUL

3 Bu eserin tüm telif haklan istanbul Ticaret Odası'na (ÎTO) aittir. İTO'nun ve yazarının ismi kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, İTO'nun yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü kopyalanamaz, çogaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. AĞUSTOS 2001 İSTANBUL ISBN ITO yayınları için ayrıntılı bilgi Ticari Dokümantasyon Şubesi'nden edinilebilir. Tel. : (212) / Faks: (212) E. Posta : tr-ito.com BASKI MEGA AJANS REKLAMCILIK MATBAACILIK FUAR HiZM. LTD. ŞTl. Tel.: (212) Tel - Faks : (212)

4 ONSOZ Türk Ticaret Kanunu'nun Bazı Maddelerinde Değişiklikler Yapılmasına Dair 559 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile daha önce Adalet Bakanlığı'na bağlı olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri nezdinde kurulan Ticaret Sicil Memurlukları; Sanayi ve Ticaret Bakanhğı'na bağlı olarak Ticaret Odaları nezdinde kurulması öngörülmüştür. Merkezi otoritenin yetki devri olarak tanımlanabilecek bu değişiklik aynı zamanda merkezi otoritenin sivil toplum örgütlerine olan güveninin somut bir göstergesidir. Tacirle ilgili hukuki işlemlerin kaydedildiği Ticaret Siciline ait tüm kayıt ve belgeler üçüncü kişilere açık tutulan, diğer bir anlatımla Ticaret Kanunu'ndaki tanımıyla alenidir. Ancak aleniyet ilkesinin sicil kaydının doğru olması, kayıtların dayandığı belge ve evrakın iyi bir şekilde muhafazası; ayrıca istenildiği an ilgililere sunulması halinde gerçekleşmesi mümkündür. İstanbul Ticaret Sicili Memurluğu'nun Oda'mız tarafından tarihinde devir alınmasından kısa bir süre sonra, üyelerimize daha etkin, daha iyi hizmet verilebilmesi amacıyla önce Kadıköy Hizmet Birimi, daha sonra Okmeydanı-Perpa ve İkitelli-İstoç Hizmet birimi açılmış ve tescil başvuruları bu hizmet birimlerinde kabul edilmeye başlanmıştır. Ayrıca 1998 yılının Mart ayından itibaren kurulan firmaların bütün kayıt ve belgeleri bilgisayar ortamında tutulmaktadır. Sicil memurluğunun devir alındığı tarihinde tarihine kadar tescil işlemi yapılmış ve belge düzenlenmiştir. Yüzbinlerle ifade edilen ticaret sicili işlemlerinin çok geniş boyutlu olması doğru ve hızlı yapılmaması halinde binlerce işletmenin dolayısıyla üyemizin ticari hayatını olumsuz yönde etkileyeceği açıktır. Ticaret Sicili işlemlerinin etkin ve doğru olarak yapılması tescil için verilecek belge ve evrakın eksiksiz veya hatasız olmasına bağlıdır. Bu amaçla ticaret sicilinde uygulamaya yönelik kısa; ancak yararlı bilgi ve açıklamaları içeren, birinci basımı 1998 yılında yapılan Rehber Kitabın genişletilmiş 2. basımı yapılmıştır. Söz konusu yayınımızın üyelerimize ve ilgililere yararlı olmasını diler, çalışmayı hazırlayan Ticaret Sicili ve Tescil Şubesi Müdürü Mesut Demirtaş'a teşekkür ederim. Prof. Dr. İsmail ÖZASLAN Genel Sekreter

5

6 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 3 İÇİNDEKİLER 5 1) Ticaret Sicili Memurluklarının Ticaret vesanayi Odalarına Devri 13 2) Ticaret Sicili ) Ticaret Sicili ) Aleniyet ) Sicilin Etkisi = ) Ticaret Sicilinin Olumlu Etkisi ) Ticaret Sicilinin Olumsuz Etkisi ) Ticaret Sicilinin Sorumluluğu ) Tescilin Zamanı ) Ticareti Terk ve Mal Beyanı ) Ticaret Şirketlerinin Mal Beyanında Bulunmalarına Gerek Yoktur ) İmza Beyannamesi ) Nüfus Cüzdanlannın İbrazı Koşulu ) Tüzel Kişi Organ Kararlannın Noter Onaylı Olması Zorunluluğu 17 3) Ticaret Sicili İşlemlerinin Tabi Olduğu Hükümler 17 4) Harç Zorunluluğu ) 492 Sayılı Harçlar Kanununa Göre Ticaret Sicili Harçları ) Tescil İşlemlerine Harç Uygulanması ) Ticaret Sicili Harç Tarifesi ) Kuruluş Harçlan ) Temsil Harçlan ) Anasözleşmeyle Temsile Yetkili Kişilerin Belirlenmemesi Durumu ) Değişiklik Harçlan ) Kayıt Silme ) Anonim, Eshamlı Komanit, Limited Şirketlerin Birleşme, Devir, Bölünmelerinde Harç İstisnası ) Birden Fazla Harç Alınması Gereken Vakıalar ) Kayıt Belge Suretleri ve Tasdikname Harçlan ) Tasdiknameler 26 5) Tescil Koşullan, İlgililer, Talebin Şekli, Süresi Değişiklikler ) Tescil, Tadil, Terkin, ) Tescilin Koşullan» ) İlgililer ) Değişiklikler, 28 6) Sicil Memurunun İnceleme Mükellefiyeti, Tescilin Reddi, İtiraz ) Sicil Memurunun İnceleme Mükellefiyeti ) Tescil İsteğinin Reddi ) Sicil Memurunun Kararma İtiraz 28 7) Ticari İşletme, Ticari İşletmenin Unsurlan, Şube ) Ticari İşletme ) Ticari İşletmenin Unsurları 29

7 7.3) Şube 29 8) Tacir, Gerçek Kişi Tacir, Tacir-Esnaf Ayrımı, Tüzel Kişi Tacir ) Gerçek Kişi Tacir ) Tacir-Esnaf Ayrımı ) Tüzel Kişi Tacir ) Ticaret Şirketleri ) Kamu İktisadi Teşebbüsleri ) Donatma İştiraki 31 9) Ticaret Unvanı, Gerçek Kişilerde Ticaret Şirketlerinde Diğer Tüzel Kişi ve Donatma İştiraki ile Şubelerde Ticaret Unvanı ) Ticaret Unvanı ) Gerçek Kişilerin Ticaret Unvanı ) Ticaret Unvanı Eklerinin Koşullan ) Ticaret Şirketlerinde Ticaret Unvanı ) Kollektif Şirket ) Adi ve Paylı Komandit Şirket ) Limited ve Anonim Şirketler ) Diğer Tüzel Kişiler ve Donatma İştiraki ) Diğer Tüzel Kişiler ) Donatma İştiraki ) Şubeler 34 10) Firmalann Ticaret Siciline Tescil ve Oda Kayıt İşlemleri ) Genel Bilgi 34 11) Firmaların Ticaret Siciline Tescilinden Önce Yapılması Gereken İşlemler ) Gerçek Kişiler ) Tüzel Kişiler 35 12) Gerçek Kişilerin Ticaret Siciline Tescil ve Oda Kayıt İşlemleri ) Gerçek Kişilerin Tescil ve Oda Kayıt İşlemi ) Unvan Değişikliği ) Diğer Değişiklikler ) Ticareti Terk ) Vefatın Tescili ) Halefiyet ) Sigorta Acentalığı ) Başka Bir Sicil Memurluğuna Kayıtlı Gerçek Kişi Tacirin İstanbul Şubesinin Açılışı 36 13) Tüzel Kişilerin Ticaret Siciline Tescil ve Oda Kayıt İşlemleri ) Kollektif Şirket ) Kuruluş ) Anasözleşme Değişikliği ) Fesih ve Tasfiye ) Kollektif Şirketlerde Tasfiye Zorunluluğunun Bulunmaması ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Kollektif Şirketin Merkezinin İstanbul'a Nakli ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Kollektif Şirketin İstanbul Şubesinin Açılışı 39

8 13.2) Adi Komandit Şirket ) Kuruluş ) Anasözleşme Değişikliği ) Fesih ve Tasfiye ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Adi Komandit Şirket Merkezinin İstanbul'a Nakli ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Adi Komandit Şirketin İstanbul Şubesinin Açılışı ) Limited Şirket ) Limited Şirketlerin Kuruluş ve Anasözleşme Değişiklik İşlemlerindeki Esaslara İlişkin Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 1995/1 Sayılı Tebliğine Göre 42 A) Kuruluş 42 B) Anasözleşme Değişikliği İşlemleri 45 C) Diğer Hükümler ) Sicil Memurluğuna Verilecek Belgeler ) Kuruluş ) Anasözleşme Değişikliği ) Hisse Devri ) Adres Değişikliği ) Yeni Müdür Atanması ) Fesih ve Tasfiye ) Tasfiye Sonu ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Limited Şirketin İstanbul'da Şube Açılışı ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Limited Şirketin İstanbul'a Merkez Nakli ) Limited Şirketlerde Karar Nisapları (Yeter Sayıları) ) Ortaklar Kurulu Toplantısı İçin Ortaklara Çağrı Yapılma Zorunluluğu ) Ortak Sayısı Yirmi ve Daha Az Olan Limited Şirketlerin Ortaklar Kurulu Kararlarında Vekaleten Oy Kullanılamaz ) Limited Şirketlerde Hisse Devrinin Kabul Edilmesine İlişkin Türk Ticaret Kanunu'nun 520.maddesi Gereğince Alınacak Ortaklar Kurulu Kararının Eski Ortaklar Tarafından Alınması ) Anonim Şirket ) Anonim Şirketlerin Kuruluş ve Anasözleşme Değişiklik İşlemerindeki Esaslara İlişkin Sanayi ve Ticaret Bakanlığının İşlemlerindeki Esaslara İlişkin Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 1995/1 Sayılı Tebliğine Göre 54 A) Kuruluş İşlemleri 54 B) Anasözleşme Değişikliği İşlemleri 56 C) Diğer Hükümler ) Sicil Memurluğuna Verilecek Belgeler ) Kuruluş ) Anasözleşme Değişikliği ) Genel Kurul İçin 61

9 13.4.6) Fesih ve Tasfiyesi ) Tasfiye Sonu ) Merkezi Başka Bir Sicilin Görev Alanında Bulunan Anonim Şirketin İstanbul Şubesinin Açılışı ) Merkezi Başka Bir sicilin Görev Alanında Bulunan Anonim Şirketin Merkez Nakli ) Sermaye Piyasası Kanunu'na Tabi Olan Esas Sermayeli Anonim Şirketin Sermaye Artınmı ) SPK Hükümlerine Göre Esas Sermayeli Anonim Şirketlerin Sermaye Artırım Süreci ) Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Kayıtlı Sermayeli Anonim Şirketlerin Sermaye Artırımı )Kayıtlı Sermaye Tavanının Yükseltilmesi )Çıkarılmış Sermayenin Artırımı ) SPK Hükümlerine Göre Kayıtlı Sermayeli Anonim Şirketlerin Sermaye Artırım Süreci = ) Sermaye Artırımı ve Hisse Senetlerinin Kurul Kaydına Alınması Açısından Kayıtlı Sermaye Sistemi ile Esas Sermaye Sisteminin Karşılaştıniması ) Anonim Şirket Genel Kurulu ) Sicil Memurunun Tescili Zorunlu Olan Genel Kurul Kararlarını İnceleme Görevi ) Anonim Şirket Genel Kurul Nisapları (Yeter Sayıları) ) Genel Kurulla İlgili Yargıtay Kararlan ) Anonim Şirket Yönetim Kurulu ) Yönetim Kurulu Toplantı ve Karar Nisabı (Yeter Sayısı) ) Yönetim Kurulu ile İlgili Yargıtay Kararları ) Anonim Şirket Denetim Kurulu ) Kooperatif ) Kooperatiflerin Kuruluş ve Anasözleşme Değişikliklerinde Bakanlıkça İstenen Belgeler ) Sicil Memurluğuna Verilecek Belgeler ) Kuruluş ) Anasözleşme Değişikliği ) Genel Kurul İçin ) Tasfiyesi ) Tasfiye Sonu ) Kooperatif Genel Kurulu ) Kooperatif Yönetim Kurulu ) Yönetim Kurulu Toplantı ve Karar Sayısı ) Denetçiler 93 14) Vakıflar Tarafından Kurulacak İşletmelerin Tescili 93 15) Dernekler Tarafından Kurulacak İşletmelerin Tescili 94 16) Yabancı Uyruklu Bir Şirketin Türkiye İstanbul Şubesinin Tescili Ticari İşletme Rehni ) Ticari İşletme Rehninin Tarafları ) Rehin Veren (Rehin Borçlusu) 95

10 17.1.2) Rehinli Alacaklı ) Ticari İşletme Rehninin Kapsamı ) Ticaret unvanı ve İşletme Adı ) Menkul İşletme Tesisatı ) Sınai Haklar ) Rehin Sözleşmesinin Şekli ) Ticari İşletme Rehninin Tescili ) Ticari İşletmenin Nakli ) Ticari İşletme Rehninin Sicilden Terkini 97 18) Şirketlerin Birleşmesi ) Birleşmenin Tanımı ) Birleşmenin Koşullan ) Nevilerin Aynı Olması ) Birleşme Karan ) Bilanço ve Borç Beyannamesi ) Birleşme Kararlarının Tesciline İstenen Belgeler 103 A) Devir Yoluyla Birleşmede 103 B) Yeni Şirket Kuruluşu Yoluyla Yapılan Birleşmede ) Birleşmenin Hükümleri ) Alacakhlann İtiraz Hakkı ) Külli Halefiyet (Mal Varlığının Kendiliğinden Geçişi) ) Birleşme Süreci ) Birinci Aşama ) İkinci Aşama ) Üçüncü Aşama ) Sermaye Artırımı ) Birleşme Kararının Tescili ile Bilanço ve Borç Beyanının İlanı ) Devralınan Ticaret Ortaklığının İnfisahı ) İnfisah Eden Ortaklığın Tüzel Kişiliğinin Sona Ermesi ) Birleşmenin Davalarla İlgili Sonuçları ) Birleşme Yoluyla İnfisah Eden Şirketlerin Ticaret Sicilinden Terkini ) Birleşme Kararının İlan Gününden İtibaren Hüküm İfade Etmesi Gereken Durumda ) Bir Anonim Şirketinin Diğerine Katılması ) Şirketlerin Nevi Değişikliği ) Nevi Değiştirme ) Kollektif veya Komandit (Adi ve Paylı Komandit) Şirketlerinin Anonim veya Limited Şirkete Dönüşmesi ) Limited Şirketin Anonim Şirkete veya Paylı Komandit Şirkete Dönüşmesi ) Anonim veya Limited Şirketin Kollektif veya Adi Komandit Şirkete Dönüşmesi ) Anonim Şirketin Paylı Komandit Şirkete Dönüşmesi ) Anonim Şirketin Limited Şirkete Dönüşmesi» ) Reşit Olmayan Küçüklerle İlgili Kayyum Atanması 121

11 21) 6224 Sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu Kapsamındaki Yabancı Sermayeli Şirketlerin hazine Müsteşarlığı'nın İznine Tabi Olmayan İşlemleri 122 ÖRNEK 1 Taahiıütname 123 ÖRNEK 2 Gerçek Kişi Tacirin İş Adresi Değişikliğine İlişkin Dilekçe 124 ÖRNEK 3 Gerçek Kişi Tacirin Ev Adresi Değişikliğine İlişkin Dilekçe 125 ÖRNEK 4 Gerçek Kişi Tacirin İş Konusu Değişikliğine İlişkin Dilekçe 126 ÖRNEK 5 Gerçek Kişi Tacirin Yeni İş Konularının Tesciline İlişkin Dilekçe 127 ÖRNEK 6 Gerçek Kişi Tacirin Ek İşyeri Açmasına İlişkin Dilekçe 128 ÖRNEK 7 Gerçek Kişi Tacirin Ticareti Terk Etmesine İlişkin Dilekçe 129 ÖRNEK 8 Mal Beyanı Örneği 130 ÖRNEK 9 Vefat Eden Tacirin Sicil Kaydının Silinmesine ilişkin Varislerin Biri Tarafından Verilecek Dilekçe 131 ÖRNEK 10 Kollektif Şirketi Anasözleşmesi 132 ÖRNEK 11 Adi Komandit Şirketi Anasözleşmesi 134 ÖRNEK 12 Limited Şirketi Anasözleşmesi 137 ÖRNEK 13 Anonim Şirketi Anasözleşmesi 142 ÖRNEK 14 Donatma İştiraki Sözleşmesi 148 ÖRNEK 15 Alacaklılara Çağn İlanı 150 ÖRNEK 16 Limited Şirkette Hisse Devir Karan 151 ÖRNEK 17 ÖRNEK 18 ÖRNEK 19 Limited Şirkette Vefa Eden Ortağın Paylarının İntikaline İlişkin Karar 153 Limited Şirkette Vefat Eden Ortağın Bölünemeyen Payının İntikaline İlişkin Karar 155 Birleşme Suretiyle Devir Alınarak İnfisah eden Şirketin Düzenleyeceği Borç Beyannamesi 156 ÖRNEK 20 Bir Ticaret Şirket Nevinin Anonim Şirket Nevine Çevrilmesi ÖRNEK 21 Kurulacak Anonim Şirkete Ayni Sernıaye Konulması 159 ÖRNEK 22 Kurulacak Anonim Şirketin Ferdi Birİşletmeyi Devralması 160 ÖRNEK 23 Anonim Şirket Sermayesinin Nakit Olarak Artırılması 161 ÖRNEK 24 Anonim Şirketi Sermaye Artırımında Ferdi İşletmenin Devralınması 162 ÖRNEK 25 Anonim Şirket Sermaye Artırımında Ayın Nevinden Sermaye Konulması 163 ÖRNEK 26 Anonim Şirkette Değer Artış Fonu'nun Sermayeye İlave Edilmesi 164 ÖRNEK 27 Bir Ticaret Şirket Nevinin Limited Şirketin nevine Çevrilmesi ÖRNEK 28 Kurulacak Limited Şirkete Ayın Nevinden Sermaye Konulması 166 ÖRNEK 29 Kurulacak Limited Şirketin Ferdi Bir İşletmeyi Devralması 167 ÖRNEK 30 Limited Şirket Sermayesinin Nakit Olarak Artıniması 168 ÖRNEK 31 Limited Şirketin Sermaye Artırımında Ayın Nevinden Sermaye Konulması 169 ÖRNEK 32 Limited Şirketin Sermaye Artırımında Ferdi İşletmenin ÖRNEK 33 Devralınması 170 Limited Şirkette Değer Artış Fonu'nun Sermayeye İlave Edilmesi 171

12 ÖRNEK 34 Anonim Şirket Genel Kurul Toplantı Tutanağı 172 ÖRNEK 35 Anonim Şirket Genel Kurulları İçin Düzenlenecek Vekaletname 174 ÖRNEK 36 Anonim Şirket Genel Kurul Hazirun Cetveli 175 ÖRNEK 37 Sermaye Artırımı Yapan Anonim Şirketlerin (Halka Açık Olanlar Hariç) Düzenlenmesi Gereken Pay Cetveli 176 ÖRNEK 38 Ticari İşletme Rehni Beyannamesi 177 İSTANBUL TİCARET ODASI TİCARET SİCİLİ VE TESCİL ŞUBESİ TELEFON REHBERİ 179 İSTANBUL TİCARET ODASI 2001 YILI ODA YAYINLARI, 180 KISALTMALAR İ.İ.K. TK TST TTSG SPK Koop. K. TİRK TİRHT TİRTUHY Bakanlık : İcra ve İflas Kanunu : Türk Ticaret Kanunu : Türkiye Sicil Tüzüğü : Türkiye Ticaret sicil Gazetesi : Sermaye Piyasası Kanunu : Kooperatifler Kanunu : Ticari İşletme Rehni Kanunu : Ticari jşletme Rehni Hakkmda Tüzük : Ticari İşletme Rehni Tüzüğü'nün Uygulanması Hakkında Yönetmelik : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

13

14 1) TİCARET SİCİLİ MEMURLUKLARININ TİCARET VE SANAYİ ODALARINA DEVRİ: tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 559 sayılı "Türk Ticaret Kanunu'nun bazı maddelerinde Değişiklik yapılmasına dair Kanun Hükmünde Kararname" ile Türk Ticaret Kanunu'nun bazı maddeleriyle beraber, Ticaret Siciline ilişkin 26,27,28.nci maddeleri değiştirilerek, daha önce Adalet Bakanhğı'na bağlı olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri nezdinde kurulan Ticaret Sicilinin; Sanayi ve Ticaret Bakanhğı'na bağlı olarak Ticaret ve Sanayi Odası veya Ticaret Odası nezdinde kurulması, ayrıca kararnamenin Geçici 1. maddesiyle de Ticaret Sicili Memurluklarının devir işlemlerinin Adalet Bakanlığı,Sanayi ve Ticaret Bakanlığı,Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından düzenlenecek bir protokole göre yürütülmesi ve 1 yıl içinde tamamlanması öngörülmüştür. Bu bağlamda, tarihinde Adalet Bakanlığı,Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından imzalanan protokol gereğince, İstanbul ve Kadıköy Ticaret Sicili Memurluğu tarihinde Oda'mız tarafından devir alınmış ve bu tarihten itibaren İstanbul Ticaret Sicili Memurluğu olarak Oda'mız bünyesinde faaliyete başlamıştır. Başlangıçta İ.T.O. Merkez Binasında kabul edilen başvurular, Ticaret Sicili hizmetlerinin daha etkin, daha verimli verilmesi amacıyla tarihinden itibaren Kadıköy Hizmet Birimi, tarihinden itibaren Okmeydanı- Perpa ve İkitelli-İstoç Hizmet Birimlerinde kabul edilmektedir. 2) TİCARET SİCİLİ 2.1) Ticaret Sicili: Ticaret Sicili üçüncü kişiler tarafından bilinmesinde yarar ve zorunluluk bulunan tacirler ile ilgili hukuki işlemlerin kaydedildiği resmi bir sicildir. Ticaret Siciline tacire ilişkin, üçüncü kişilerin bilmesinde yararı olan hukuki işlemlerin kaydedilmesiyle tacirle hukuki işlem yapmak isteyenler bilgilendirilmiş olurlar. Resmi bir sicil olan Ticaret Siciline ait bütün işlemler özellikle tescil, değişiklik, kayıt silme işlemleri Türk Ticaret Kanunu, diğer kanunlar ve Ticaret Sicili Tüzüğü hükümlerine göre yapıhr.(tst.19)

15 Diğer bir anlatımla, resen tescile ilişkin hükümler hariç olmak üzere, herhangi bir hususun tescil edilebilmesi için,bu hususun tesciline ilişkin kanun ve tüzükte hüküm bulunması zorunludur.(tk.28,29-tst.9,27) 2.2) Aleniyet: Ticaret Siciline ait bilgiler üçüncü kişilere açık tutulan bilgilerdir. Böylelikle tacirle işlem yapacakiann aydınlatılması amacı sağlanmış olur. Dileyen her kişi ticaret sicilindeki belge, kayıt, bilgileri inceleyebilir; harcını ödemek koşuluyla onaylı suretini alabilir. Kanun ve tüzükte aksine bir hüküm olmadığı takdirde tescil edilen bir husus aynen ilan edilir. (TK.37) Sicil kayıtları bütün Türkiye'deki sicil kayıtlarının ilan edildiği Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilmek suretiyle, tacirle ilgili ticaret siciline kaydedilen hususların herkes tarafından incelenmesi imkanı sağlanmış olur. Ancak, aleniyet ilkesi sicil kayıtları ile bu kayıtların dayanağı olan belge ve benzeri evrakın en iyi şekilde muhafazası ve istendiği an ilgililere sunulabilmesi halinde amacına ulaşabileceği unutulmamalıdır. 2.3) Sicilin Etkisi: İlana tabi sicil kayıtları, bir hususun tescil tarihinden itibaren hüküm ifade edeceğine ilişkin hükümler hariç olmak üzere, üçüncü kişilere karşı ilanın tamamlandığı günü takip eden ilk iş gününden itibaren hüküm ifade eder ) Ticaret Sicilinin olumlu etkisi: Türk Ticaret Kanunu, diğer kanunlar veya Ticaret Sicili Tüzüğü hükümlerine göre tescili öngörülen bir husus tescil ve ilan edilmişse, üçüncü kişiler kanun gereğince tescil ve ilan edilmiş olan bu hususu bilmediklerini ileri süremezler, buna sicilin olumlu etkisi denilmektedir. (TK.39/1) Ancak, bu hüküm kanunda öngörülmesi koşuluyla tescil ve ilan edilen hususlar için geçerli olup; kanun öngörülmediği halde herhangi bir şekilde tescil ve ilan edilen hususlar için geçerli değildir ) Ticaret Sicilinin olumsuz etkisi: Tescili zorunlu olmasına rağmen tescil edilmemiş veya tescil edildiği halde ilan edilmemiş bir husus, sadece bunu bildiği kanıtlanabilen kişilere karşı ileri sürülebilir. Buna da sicilin olumsuz etkisi denilmektedir.(tk.39/2)

16 2.4) Ticaret Sicilinin Sorumluluğu: Üçüncü kişilerin çıkarlarının korunması, bilgilendirilmesi ve aydınlatılması amacıyla tutulan ticaret siciline ilişkin kayıtların doğru olması ve sicil memurluğunun verdiği belgelerin gerçeğe uyması zorunludur. Aksi bir durumda hem sicile gerçeğe aykırı beyanda bulunan tacir, hem de gerçeğe aykırı belgeler düzenleyen sicil memurunu atayan Oda sorumlu olur. (TK.27/2,40-MK.917) 2.5) Tescilin Zamanı: Ticaret Sicilinin tescilin koşullan ile niteliğini düzenleyen Türk Ticaret Kanunu'nun 29. ve izleyen maddelerinde özellikle 34. ile Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 28.maddesi, tescil için bir başvuru halinde sicil memuruna tescil için kanun ve tüzüğün öngördüğü tüm koşulların tam olarak yenne getirildiği hususunu araştırma ve inceleme görevi vermiştir. Yine Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 26.maddesinde sicil memurunca tescil koşullarının yerine getirildiğinin anlaşılmasından sonra tescil isteminin karara bağlanıp tescilin bu tarih itibariyle yapılacağı belirtilmiştir. Bu nedenle tescil tarihi başvurunun yapıldığı tarih değil; sicil memurunun gerekli incelemeyi yaptıktan sonra tescile karar verdiği tarihtir. Y.11 HD. 1998/2626 E 1998/2992 K. 2.6) Ticareti Terk ve Mal Beyanı: Ticareti terk eden bir tacir 15 gün içinde ticaretini terk ettiğini kayıtlı bulunduğu Ticaret Siciline bildirmeye ve keyfiyetin tescilini istemeye zorunludur. (TK.29,33/3-TST.38-llK.44) Ticareti terk eden bir eski tacir ticareti terk ettiğinin ilanından itibaren bir sene içinde iflasa tabi olmakta devam eder. (İİK.44/2) Ticareti terk eden tacir 15 gün içinde Ticaret Siciline bildirimde bulunurken, bütün aktif ve pasifi ile (varsa) alacaklılarının isim ve adreslerini gösteren bir mal beyanında bulunmaya zorunludur. İlan masraflarını ödemeyen tacir mal beyanında bulunmamış sayılır. (IİK.44/1) 2.6.1) Ticaret Şirketlerinin Mal Beyanında bulunmalarına gerek yoktur: Tüzel kişi tacirler (Ticaret Şirketleri) hakkında 44.maddenin 2.fıkrasının uygulama kabiliyeti yoktur. Ticaret şirketleri ticareti terk edince tasfiyeye gireceklerinden ve tasfiye sonunda şirketin ticaret sicilindeki kaydının silinmesinden sonra tüzel kişiliği son bulacağından; artık ticaret şirketlerini sicilden silindikten sonra iflas yoluyla takip etmeye imkan yoktur. İsviçre'de tüzel kişiliği olan ticaret şirketleri

17 (özelikle anonim şirket) hakkında bizim 44.maddenin 2.fıkrasının karşılığı olan İsviçre İcra ve İflas 40.maddesi hükmünün uygulanamayacağına karar verilmiştir. İsviçre'de bu maddenin kollektif ve komandit şirketler hakkmda uygulanacağı kabul edilmekte ise de bunun gerekçesi bu iki şirketin İsviçre'de esasen tüzel kişiliğe sahip olmamasıdır. Bizde ise kollektif ve komandit şirketlerin tüzel kişiliği vardır. Bu tüzel kişilik şirketin ticaret sicilinden silinmesi ile son bulacağından, artık bu tarihten itibaren taraf ehliyeti son bulmuş olan bu şirketlerin iflas yoluyla takip edilmelerine imkan yoktur. Esasen ticaret şirketleri bakımından buna lüzum da yoktur. Zira tasfiyede şirketin bütün malları tasfiye edilmiştir. Tasfiyeden sonra şirkete ait mal bulunması halinde, tasfiye devam ediyormuş gibi şirketin yeniden ticaret siciline tescili ve bulunan maim tasfiye edilmesi mümkün olduğundan şirketi İcra İflas Kanunu'nun 44/2 maddesi hükmüne göre 1 sene içinde iflas yoluyla takip etmenin pratik bir faydası da yoktur. Bu sebeplerle kollektif ve komandit şirketler hakkında İcra İflas Kanunu'nun 44/2.maddesi hükmü uygulanamaz. ( Kuru- İflas ve Konkordato Hukuku S.38) 2.7) İmza Beyannamesi : Gerçek kişi tacirler tescil dilekçesi ile beraber notere onaylattırılmış unvanları ve unvanları altına atacakları imzayı sicil memuruna vermeleri zorunludur. Tacir olan tüzel kişilerin veya tacir sıfatı kazanması mümkün olmayan devlet, vilayet, belediye ve kamu yaranna dernek gibi tüzel kişilere ait işletmelerin unvanlarının tescilinde, tüzel kişi temsilcilerinin ve bunlara ait işletmeler adına imzaya yetkili kişilerin noter onaylı imzalannm tescil dilekçesi ile beraber sicil memuruna verilmesi ve notere onaylattırılacak imzalann en az üç kez atılması zorunludur. (TK.42-TST.21) 2.8) Nüfus Cüzdanlarınm ibrazı koşulu: Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 46.maddesinde işletme sahibi, ticari mümessil, bir tüzel kişinin organı veya müdürleri ile kollektif şirketin tüm ortaklarının ve komandit şirketlerin komandite ortaklarının resimli nüfus cüzdanlarının sicil memurluğuna ibraz edilmesi ve sicil memuru tarafından bunlann nüfusta kayıtlı olduklan il, ilçe,nahiye,köy,mahalle adı ile defterin hane, cilt, sahife numaralarının tescil dilekçesinin arkasına veya buna eklenecek kağıda yazılması öngörülmüştür. Ancak, Türk Ticaret Kanunu'nun 42. ve Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 21.maddesi gereğince gerçek kişi tacirlerle, tüzel kişi adına imzaya yetkili kişilerin imzaları ile yine Türk Ticaret Kanunu'nun 154,244,279,505.maddeleri gereğince

18 kollektif, komandit, limited, anonim şirket anasözleşmelerinin kurucular tarafından imzalanması ve imzalarının noterce onaylanması zorunlu tutulmuştur. Diğer taraftan Noterlik Kanunu'nun 90.maddesi hukuki işlemlerin altındaki imzaların onaylanmasının imzayı atan şahsa ait olduğunun bir şerhle belgelendirileceği; 92.maddesinde de onaylama şerhinin ihtiva edeceği hususlar arasında ilgilinin kimliğinin bulunacağı hükme bağlanmıştır. Yukarıdaki iki paragrafta yer alan Türk Ticaret Kanunu ile Noterlik Kanunu'nun ilgili hükümleri birlikte değerlendirildiğinde Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 46.maddesi ile sicil memurunun sicile geçirilmesi istenen, memurluğa ibrazı zorunlu tutulan nüfus cüzdanındaki bilgilerin Noterlik Kanunu'nun 90 ve 92.maddeleri gereğince şirket anasözleşmesindeki kurucular ve gerçek kişi tacirlerle tüzel kişiyi temsile yetkili kişilerin imza onaylarında kimlik bilgilerinin bulunması ve gerek anasözleşme gerekse imza beyannamelerinin sicil memurluğuna ibraz edilen zorunlu belgeler olması nedeniyle, kimlik bilgilerinin bu belgelerle sicil kayıtlarına intikal edeceğinden Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 46.maddesiyle istenen hususlar bu suretle yerine gelmiş olmaktadır. Sonuç olarak yukarıda açıklanan nedenlerle şirketlerin kuruluşlarında kurucuların, gerçek kişi tacirin, temsile yetkili şirket müdürü ve yönetim kurulu üyelerinden nüfus cüzdanının veya nüfus cüzdan suretinin istenmesine gerek bulunmamaktadır. 2.9) Tüzel Kişi Organ Kararlarının Noter onaylı olması zorunluluğu: Bir tüzel kişi organına ilişkin kararın tescili istendiği takdirde, tüzel kişi organ karar tutanağının yetkili resmi kimseler veya noterlerce onaylanmış suretinin sicil memurluğuna verilmesi zorunludur. (TST.35) < 3) TİCARET SİCİLİ İŞLEMLERİNİN TABÎ OLDUĞU HÜKÜMLER: Ticaret Siciline ait bütün işlem ve işler özellikle tescil, değişiklik ve kayıt silmeler Türk Ticaret Kanunu ile diğer kanunlar ve Ticaret Sicili Tüzüğü hükümlerine göre yapılır. Herhangi bir olayın tescil edilebilmesi için bu hususun Kanun veya Ticaret Sicili Tüzüğü'nde yer almış olması zorunludur. (TST )

19 4) HARÇ ZORUNLULUĞU: Ticaret Sicili Memurluğunda harca tabi herhangi bir istekte bulunan veya örnek isteyen kimse kanuni harcı ödemediği sürece isteği ile ilgili hiçbir işlem yapılamaz. (TST.12) 4.1) 492 Sayılı Harçlar Kanununa göre Ticaret Sicili Harçları: Bilindiği üzere ticaret sicili harçları 492 sayılı Harçlar Kanunu'na bağlı (1) sayılı tarifedeki yargı harçları arasında yer almaktadır. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun mükellefi tanımlayan 11.maddesinde: Genel olarak yargı harçlarını davayı açan veya harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişilerin ödemekle yükümlü olduğu, herhangi bir istek olmaksızın resen yapılacak işlemlere ait harçlann aksine hüküm yoksa lehine işlem yapılan kişilerden alınacağı, Maktu harçların ödeme zamanına ilişkin 27.maddesinde: (1) sayılı tarifede yazılı maktu harçların ilgili bulunduğu işlemin yapılmasından önce peşin olarak ödeneceği, Resen yapılan işlemlere ilişkin 126. maddesinde: Herhangi bir istek olmaksızın resen yapılacak işleme ait harçların bu kanunda aksine hüküm yoksa lehine işlem yapılan kişilerden alınacağı, İşlemin yapılmayacağına ilişkin 127. maddesinde: Bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça harçların tamamının peşin olarak ödenmeden harca mevzu olan işlemin yapılmayacağı, Memurların sorumluluğuna ilişkin 128. maddesinde: Gerekli harçları almadan tamamen işlem yapan memurların harcın ödenmesinden mükellefler ile müteselsilen sorumlu olduğu belirtilmiştir. Harç ödenmeden işlem yapan veya eksik harç ile işlem yapan memur mükellefle müteselsilen sorumlu olmaktadır.

20 4.2) Tescil İşlemlerine Harç Uygulaması: Sicil İşlemlerinin tabi olduğu hükümler: Ticaret Sicili Tüzüğü nün 9.maddesinde Ticaret Siciline ait bütün muamele ve işler ve hususi ile tescil,tadil ve terkinlerin Türk Ticaret Kanunu ile diğer kanunlar ve tüzük hükümlerine göre yapılacağı, Tescilin bir vakıanın sicile geçirilmesi; tadilin sicile yazılmış vakıadaki değişiklik dolayısıyla sicildeki kayıtların değiştirilmesi ve düzeltilmesi; terkinin ise sicile yazılmış olan bir vakıanın ortadan kalkması veya sona ermesi sebebiyle ona ait kayıtların silinmesi olduğu belirtilmiştir. Harç Mükellefiyeti: Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 12.maddesi sicil memurundan harca tabi herhangi bir istekte bulunan yahut bir örnek isteyen kimse, kanuni harcı ödemedikçe isteği üzerinde hiçbir muamele yapılamayacağı; harcın tamamıyla ödenmemiş olmasına rağmen harca bağlı muameleyi yapmış veya örneği vermiş olan sicil memurunun harçtan mükellef ile beraber müteselsil olarak mesul tutulacağı hükmündedir. 4.3) Ticaret Sicili Harç Tarifesi: Ticaret Sicili harç tarifesi 492 sayılı Harçlar Kanunu'na ekli (1) sayılı tarifenin (C ) bölümünde yer almaktadır. Bu tarifede 1-1 pozisyonuna kayıt ve tescil harçları, 1-2 pozisyonunda temsil harçlan, 1-3 pozisyonunda değişiklik harçları, 1-4 pozisyonunda kayıt silme harçları, 11-1 pozisyonunda suret harçlan, 11-2 pozisyonunda tasdikname harçları belirlenmiştir ) Kuruluş Harçlan: Kuruluş: Türk Ticaret Kanunu'nun 42.maddesi ve Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 13.maddesine göre her tacir ticaret unvanını işletmenin açıldığı günden itibaren 15 gün içinde tescil ettirmekle yükümlüdür. Bu bağlamda, gerçek kişi tacirlerin ticaret unvanları Türk Ticaret Kanunu'nun 42 ve Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 17, 18.maddesi hükümlerine göre tescil edilir. Tüzel kişi tacir olan ticaret şirketlerinden kollektif ve adi komandit şirketler Türk Ticaret Kanunu'nun 155,158,174,244.maddeleriyle Ticaret Sicili Tüzüğü'nün 19.maddesine göre,