AVUK ATLAR İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ DÜZENLEME REHBERİ

Transkript

1 ANKARA BAROSU ANKARA BAROSU VERGİ VE İDARE HUKUKU KURULU AVUK ATLAR İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ DÜZENLEME REHBERİ 2014

2 ANKAR A BAROSU AVUKATLAR İÇİN YILLIK GELİR VERGİSİ BEYANNAMESİ DÜZENLEME REHBERİ Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu şubat, 2014

3 ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞI Adliye Sarayı Kat: 5 Sıhhiye/ANKARA Tel: (0.312) Faks: (0.312) ankarabarosu@ankarabarosu.org.tr ABEM ANKARA BAROSU EĞİTİM VE KÜLTÜR MERKEZİ Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA Tel: (0.312) GÖLBAŞI AVUKAT ÖZDEMİR ÖZOK SOSYAL TESİSLERİ Gazi Osman Paşa Mah. Sahil Cd. No: 46 Gölbaşı /ANKARA Tel : (0.312) ANKARA BAROSU GELİNCİK MERKEZİ Ihlamur Sk. No: 1 Kızılay/ANKARA Tel: (0.312) Grafik Tasarım: Ali Kemal ÇERŞİL (Ankara Barosu) Basım Yeri: Ankara Barosu Başkanlığı 2014 Tüm Hakları Saklıdır.

4 Editörler Av. Dr. Serkan AĞAR Yard. Doç. Dr. İdris Hakan FURTUN Hazırlayanlar Av. Dr. Serkan AĞAR Yard. Doç. Dr. İdris Hakan FURTUN Av. Gülbahar GÜLER BOYRAZ Av. Kerem CANBAZOĞLU Av. Eren ALTAY Redaksiyon Araş. Gör. Mert SİLAHŞÖR

5 İçindekiler ÖNSÖZ... VII GİRİŞ... IX 1. Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançların Gelir Vergisi Kanunu Açısından Nitelendirilmesi...11 Gelir vergisinin konusunu oluşturan gelir türleri Bir gelir türü olarak serbest meslek kazancının tanımı ve nitelikleri Bir serbest meslek faaliyeti olarak avukatlıktan elde edilen kazançlarda vergiyi doğuran olay Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançlarının Vergilendirilmesine Dair Esaslar...17 a. Serbest Meslek Kazançlarında Belge Düzeni...17 Serbest meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar Serbest meslek kazanç defteri tutulmasına dair esaslar b. Serbest Meslek Kazançlarında Matrah ve Matrahın Tespiti...23 Serbest meslek kazancını oluşturan gelir unsurları İndirilebilecek ve indirilemeyecek giderler

6 c. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Hazırlanması ve Gelirin Beyanı...28 Beyanname Doldururken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Beyanname Verme Zamanı Yıllık Gelir Vergisinin Ödenmesi Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Örneği E-Beyanname Düzenlenmesi...32 Windows İşletim Sisteminde Beyanname Düzenleme Programı Kurulumu Beyanname Düzenleme Programı Bilgileri Gelir Vergisi E-Beyannamesinin Doldurulması E-Beyannamenin Gönderilmesi

7

8 ÖNSÖZ Pek çok kamusal ödevi yerine getirmekle yükümlü serbest meslek mensubu avukatların ödevlerinden biri olan vergi ödevinin yeri ve önemi yadsınamaz. Avukatların vergisel ödevleri arasında ise, kuşkusuz, her yıl Mart ayı içinde yıllık gelir vergisi beyannamesi düzenleme yükümlülüğünün ve bu beyannamenin doğru bir biçimde hazırlanıp verilmesinin büyük önemi vardır. Tüm üyeleri vergi ve idare hukuku alanındaki değerli çalışmalarıyla tanınan Baromuz Vergi ve İdare Hukuku Kurulu nun ilki 2011 yılında olmak üzere her yıl yayınlanan ve meslektaşlarımızdan büyük ilgi gören Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi ile vergisel ödevlerini doğru bir biçimde yerine getirebilmeleri için meslektaşlarımıza yardımcı olmak hedeflenmiştir. Gelir vergisi beyannamelerini hazırlamaları sırasında meslektaşlarımıza bir hayli yararlı olması muhakkak olan bu rehberin hazırlanmasında emeği geçen Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu nun başta Başkanı Sayın Av. Dr. Serkan AĞAR olmak üzere tüm kıymetli üyelerini kutluyor ve bu başarılı çalışmalarının artarak sürmesini temenni ediyorum. Avukat Sema AKSOY Ankara Barosu Başkanı VII

9

10 GİRİŞ Biz avukatların, maddi ve şekli birçok vergisel ödevi var. Örneğin; mesleki kazancımız nedeniyle her ay KDV, üç ayda bir Gelir Geçici Vergisi (peşin vergi) ve her yıl Gelir Vergisi beyannamelerini vermemiz gerekiyor. Bu durum, şekli ve maddi birçok külfeti de beraberinde getiriyor. Meslektaşlarımız bunları yerine getirirken, çoğu kez, kendilerini mali müşavirlere emanet ediyorlar. Uyuşmazlıkları çözme becerisine sahip biz avukatların, vergi beyannamelerini düzenlerken başka meslek mensuplarından yardım almaları manidar bir durum. Buradan hareketle, Baro önceki Başkanımız Sayın Av. Prof. Dr. Metin FEYZİOĞLU nun büyük desteğiyle geçtiğimiz yıllarda ilk üçünü hazırladığımız bu kılavuzu, meslektaşlarımızın yoğun ilgi ve isteği karşısında, Baro Başkanımız Sayın Av. Sema AKSOY un destek ve himayelerinde bu yıl için de yayınlamaya karar verdik. Vergi; biz avukatların, ürkmeden yaklaştıkları bir alan olmalı. Bir avukat, en basitinden, kendi beyannamesini elektronik ortamda hazırlayabilmeli. Kurulumuzun kıymetli üyelerinin çalışmalarıyla hazırladığımız bu kılavuzun, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, bu yıl da tüm meslektaşlarımıza yararlı olmasını diler, vergilendirilmiş bol kazançlar dileriz. Av. Dr. Serkan AĞAR Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkanı IX

11

12 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançların Gelir Vergisi Kanunu Açısından Nitelendirilmesi Yard. Doç. Dr. Hakan FURTUN [1] Gelir vergisinin konusunu oluşturan gelir türleri Vergiler, Anayasa ile kendisine yüklenmiş görevlere istinaden devletin topluma sunmak zorunda olduğu kamu hizmetlerinin finansmanını sağlayan en önemli kamu geliri türüdür. Vergilendirme yükümlendirilen kişilerin mali gücüdür. Mali gücün üç göstergesi ise gelir, servet ve harcamalardan oluşur. Bir başka deyişle; gelir, servet veya harcamalar üzerinden vergi alınır. Adalet ilkesi gereğince, çağdaş vergi sistemleri gelir üzerinden alınan vergilere özel bir önem verir. Gelir üzerinden alınan vergilerin konusu, diğer bir deyişle bu vergiler ile yükümlendirilen ekonomik unsur, gelirdir. En genel tanımı ile gelir, kişinin satın alma gücünde belli bir dönemde meydana gelen artış biçimindeki olumlu değişimdir. Satın alma gücündeki artış, genellikle kişinin ilgili dönem içinde ekonomik sürece katkıda bulunması karşılığında ortaya çıkar. Türk Vergi Sistemi içinde gelir üzerinden alınan vergiler, gelir vergisi ve kurumlar vergisinden oluşur. Gelir vergisi gerçek kişilerin elde ettikleri gelirleri konu edinir. Gelir [1] Ankara Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Müdür Yardımcısı, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi, Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkan Yardımcısı. 11

13 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu vergisinin konusunu gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettikleri çeşitli gelir unsurları oluşturur. Gelir Vergisi Kanunu nun (GVK) 2. maddesinde gelir unsurlarının; ticari kazançlar, zirai kazançlar, ücretler, serbest meslek kazançları, menkul sermaye iratları, gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar olmak üzere yedi unsurdan oluştuğu hükme bağlanmıştır. Gelir unsurları nitelik itibarı ile kendi içinde iratlar (pasif gelir) ve kazançlar (aktif gelir) olmak üzere iki temel gruba ayrılır. İrat-pasif gelir, gerçek kişinin sahip olduğu sermaye veya doğa biçimindeki bir üretim faktörünü başkalarının kullanımına bırakmak suretiyle ekonomik sürece dolaylı biçimde katması karşılığında elde ettiği gelir olarak tanımlanır. Bir kimsenin sahibi olduğu menkul veya gayrimenkul malvarlığı değerlerini başkasının kullanımına terk etmesi karşılığında elde ettiği kira, faiz gibi gelirler irat niteliği taşır. GVK nda düzenlenmiş menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları adlarından anlaşılacağı üzere irat niteliğinde gelir unsurlarıdır. Kazanç-aktif gelir, gerçek kişinin sahip olduğu bir üretim faktörünü ekonomik sürece doğrudan katması karşılığında elde ettiği gelir türüdür. Bir kimsenin fikri veya bedeni emeğini kullanarak bizzat ya da emeği ile sermayesini birleştirmek suretiyle oluşturduğu bir işletme aracılığı ile ekonomik faaliyette bulunması sonucunda elde ettiği gelirler kazanç niteliği taşır. GVK nda düzenlenmiş gelir unsurlarından ticari ve zirai kazançlar, ücretler ve serbest meslek gelirleri ise kazanç niteliği taşır. 12

14 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 Bir gelir türü olarak serbest meslek kazancının tanımı ve nitelikleri Serbest meslek kazançları GVK nun 2. maddesinde geliri oluşturan unsurlar arasında dördüncü sırada sayılmıştır. Adı geçen yasanın üçüncü kısmının dördüncü bölümünde 65 ile 69. maddelerde ise serbest meslek kazançları düzenlenmiştir. Serbest meslek kazançları, kazanç niteliğinde bir gelir unsurudur. Zira serbest meslek erbabı uzmanlaşmış bağımsız emeğini ekonomik sürece doğrudan ve bizzat katmak suretiyle bu gelir unsurunu elde etmektedir. Serbest meslek erbabının icra ettiği ekonomik faaliyet, emek ağırlıklı bir faaliyettir. Bu yüzden serbest meslek kazançları ücretler ile birlikte emek gelirleri kapsamında değerlendirilir. GVK nun 65/1 maddesinde her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançların serbest meslek kazancı olduğu belirtilmiştir. Serbest meslek kazancı, serbest meslek faaliyetlerinde bulunulması sonucunda elde edilen bir gelir türüdür. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise serbest meslek faaliyeti, sermayeden daha çok kişisel çalışmaya, bilimsel mesleki bilgiye ya da uzmanlığa dayanan ve ticari nitelik taşımayan işlerin bir işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır. Yasadaki bu tanımdan hareketle serbest meslek kazancı, uzmanlaşmış bağımsız emeğin ekonomik sürece bizzat ve doğrudan katılması karşılığında elde edilen gelir unsuru olarak tanımlanabilir. Serbest meslek faaliyetinde ağırlık emek faktöründedir. Serbest meslek faaliyeti icra edilirken çoğunlukla sermaye faktöründen yararlanılır. Bu durumla birlikte bu faaliyetin 13

15 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu gelir getirmesini sağlayan asıl husus sermaye değil, serbest meslek erbabının uzmanlaşmış bedensel, özellikle de zihinsel emeğidir. Buradaki emek nitelikli-uzmanlaşmış bir emektir. Zira belli bir eğitim sürecinin ardından bu mesleği icra etmek için gereken bilgi birikimi ve deneyime sahip olunması mümkün olur. Serbest meslek faaliyeti bir hizmet sunumu biçiminde icra edilir, ancak buradaki hizmet sunumu bağımsız niteliktedir. Serbest meslek erbabı bir işverene bağımlı olmaksızın hizmet sunumunda bulunur. İşverene bağımlı olmama, serbest meslek kazancını ücretten ayıran en önemli niteliktir. Serbest meslek erbabı kendi sorumluluğu altında mesleki faaliyetlerini icra ederken sadece meslek kuralları ve bilimsel gerekler ile bağlıdır; iş görürken kimseden emir ve talimat almaz. Serbest meslek erbabı uzmanlaşmış bağımsız emeğini kendi nam ve hesabına ve iş görme konulu akitlerden vekâlet veya istisna-eser sözleşmesi hukuki biçiminde sunar. Serbest meslek faaliyeti kapsamında hizmet sunumu ticari nitelik de taşımaz. Serbest meslek kazancı olarak nitelendirilip gelir vergisine tâbi tutulabilmesi için serbest meslek faaliyetlerinin sürekli olarak yapılması, bir başka deyişle serbest meslek faaliyeti kapsamındaki hizmetlerin mutat meslek biçiminde sunulması gerekir. Geçici nitelikteki faaliyetler, koşulları haiz ise, diğer kazanç ve iratlar kapsamında arızi bir kazanç olarak gelir vergisine tâbi tutulabilir. Gelir vergisinde vergiyi doğuran olay gelirin elde edilmesidir. Serbest meslek kazançlarında gelirin elde edilmesi kural olarak tahsil esası uyarınca söz konusu olur. Bu gelir 14

16 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 türünde gelirin elde edilmiş sayılabilmesi için bunun bir alacak hakkı olarak doğmuş ve talep edilebilir hale gelmiş olması yeterli olmaz, mutlaka lehe bir edimin gerçekleştirilmesi sureti ile malvarlığının aktifler hanesinde bir artışın da meydana gelmesi gerekir. Bir serbest meslek faaliyeti olarak avukatlıktan elde edilen kazançların vergilendirilmesi Avukatlık Kanunu nun 2. maddesinde avukat, her türlü hukuki sorun ve anlaşmazlıkların, adalet ve hakkaniyete uygun olarak çözümlenmesi ve genellikle hukuk kurallarının tam olarak uygulanması hususunda, yargı organları ve hakemlerle resmi ve özel kişi, kurul ve kurumlara yardım etmek amaçlarıyla, hukuki bilgi ve tecrübelerini, adaletin hizmetine ve kişilerin yararlanmasına tahsis ederek kamu hizmeti gören serbest meslek mensubu kişi şeklinde tanımlanmıştır. Avukat; yargıç ve savcının yanında yer alan, yargı erkinin ve hukuk devletinin tamamlayıcı ve olmaz ise olmaz nitelikte bir unsurudur. Ancak avukat, idare hukuku anlamında kamu görevlisi değildir. Müvekkilinin hukuki problemlerinin çözümüne yönelik mesleki faaliyetlerde bulunan bir hukukçu olan avukat, aynı zamanda bir serbest meslek erbabıdır. Avukat, çoğunlukla mesleki faaliyetlerini, iş görme konulu akitlerden vekâlet sözleşmesinin özel bir türü olan avukatlık sözleşmesine dayanarak yürütür. Avukatlık kamu hizmeti niteliğinde, uzmanlık gerektiren mesleki faaliyetler bütününü ifade eder. Bir meslek olarak avukatlığın en önemli niteliği bağımsızlık tır. Bu 15

17 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu bağımsızlık devlet karşısında bağımsızlığın yanında müvekkilden bağımsızlığı ve topluma karşı bağımsız olmayı da gerektirir. Avukatlığın bir serbest meslek olarak nitelendirilmesinin sebebi, bu mesleğin özel nitelikli bir özgürlük içinde yürütülmesi gereğidir. Avukat çalışma saatlerini ve biçimini özgürce takdir edebilir, müvekkilinden bu hususta talimat almaz. Avukatı bağlayan tek husus meslek kuralları ve hukuk devleti gerekleridir. Bir serbest meslek faaliyeti olan avukatlık kapsamındaki hizmetleri sunan serbest avukatların elde ettiği gelir, GVK nda düzenlenmiş gelir unsurlarından serbest meslek kazancına karşılık gelir ve serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesine dair esaslar uyarınca gelir vergisine tâbi tutulur. 16

18 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi Avukatlık Faaliyetlerinden Doğan Kazançlarının Vergilendirilmesine Dair Esaslar Av. Dr. Serkan AĞAR [2] a. Serbest Meslek Kazançlarında Belge Düzeni Serbest meslek makbuzu düzenlenmesine dair esaslar Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 236. maddesine göre avukatlar, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilat için iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlemek ve bir nüshasını iş sahibine vermek, iş sahibi de bu makbuzu istemek ve almak zorundadır. Serbest meslek makbuzlarına; Makbuzu verenin soyadı, adı veya unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası, İş sahibinin soyadı, adı veya unvanı ve adresi, Alınan paranın miktarı, Paranın alındığı tarih, [2] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Başkanı. 17

19 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu yazılır ve bu makbuzlar avukat tarafından imzalanır. Serbest meslek makbuzları seri ve sıra numarası verilerek teselsül ettirilir. Serbest meslek makbuzunun verilmemesi, alınmaması veya düzenlenen makbuzda gerçek meblağdan farklı bir meblağa yer verilmesi durumunda, bunu düzenlemek ve almak zorunda olanların her birine, her bir belge için 2014 yılı için 190,00 liradan (2012 yılı için 180,00 lira; 2013 yılı için 190,00 lira) aşağı olmamak üzere bu makbuza yazılması gereken meblağın veya meblağ farkının %10 u oranında özel usulsüzlük cezası kesilir (VUK m. 353). Serbest meslek makbuzunda %18 KDV ve ödemede bulunan GVK nun 94/1 maddesinde sayılan[3] (vergi kaydı bulunan) mükelleflerden ise, bunlar tarafından kesilecek %20 oranındaki gelir vergisi stopajı hesaplanıp gösterilmelidir. Avukatlar serbest meslek kazanç defterlerini ve serbest meslek makbuzlarını, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak 5 yıl süreyle muhafaza etmek zorundadırlar. Muhafaza etmek zorunda oldukları her türlü defter ve belgeler ile vermek zorunda bulundukları bilgilere ilişkin mikro fiş, mikro film, manyetik teyp, disket ve benzeri ortamlardaki kayıtlarını ve bu kayıtlara erişim veya kayıtları okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri muhafaza süresi içerisinde yetkili makam ve memurların [3] Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler. 18

20 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 talebi üzerine ibraz ve inceleme için arz etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek usule uygun olarak, tasdike konu hesap ve işlemlerin doğrulanması için gerekli kayıt ve belgelerle sınırlı olmak üzere, bu hesap ve işlemlere doğrudan veya silsile yoluyla taraf olanlara, defter ve belgelerinin incelenmesi amacıyla YMM tarafından yapılan talepler için de geçerlidir. Serbest meslek kazanç defteri tutulmasına dair esaslar Avukatlar mesleki kazançlarını, VUK hükümlerine göre tuttukları serbest meslek kazanç defteri ne dayanarak tespit eder (GVK m. 67/5). Serbest meslek erbabı bu kanun esaslarına göre defter tutmak zorundadır (VUK m. 172/5). Serbest meslek erbabı bir kazanç defteri tutar (VUK m. 210). Serbest meslek erbabı olan avukatın da kazancının vergisel yönden doğru bir biçimde tayin ve tespiti için serbest meslek kazanç defteri tutması şarttır. Bu defterin bir tarafına giderler, diğer tarafına da hasılat kaydedilir. Defterin gider tarafına, yapılan giderlerin çeşidi ile yapıldığı tarih, hasılat tarafına ise ücretin alındığı tarih ve miktarı ile kimden alındığı yazılır. Serbest meslek kazanç defterini tutarken avukatın VUK nun kayıt nizamı ve defter tasdiki hükümlerine uyması gerekir. Bu kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur. Ancak Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir. Kayıt ve belgelerde TL para birimi kullanılır. Belgeler, TL karşılığı gösterilmek 19

21 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu şartıyla yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Ancak yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde TL karşılığı gösterilmesi gerekmez. İlgili dönem defter tasdik tarihi itibariyle ödenmiş sermayesi (yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye ye ayrılan ödenmiş sermayesi) en az 100 milyon ABD Doları veya muadili yabancı para karşılığı TL ve sermayesinin en az %40 ı ikametgâhı, kanuni ve iş merkezi Türkiye de bulunmayan kişilere ait olan işletmelere, kayıtlarını TL dışında başka bir para birimiyle tutmalarına Bakanlar Kurulu tarafından izin verilebilir. Bu şartların ihlâl edildiği hesap dönemini izleyen hesap döneminden itibaren TL para birimine göre kayıt tutma zorunluluğu başlar. TL para birimiyle yapılan işlemler, işlemin gerçekleştiği günün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuruyla ilgili para birimine çevrilir. İktisadi kıymetlerin değerleri ile vergi matrahı kayıt yapılan para birimine göre tespit edilir, beyannamenin verilmesi gereken ayın ilk gününün kuruyla TL ye çevrilerek beyan edilir. Vergi ödeme, mahsup ve iade işlemlerinde de TL tutarlar kullanılır. Bu mükellefler, diğer para birimleriyle kayıt tuttukları sürece VUK nun mükerrer 298/A maddesi uyarınca enflasyon düzeltmesi yapamazlar. TL para birimiyle kayıt yapmaya başlamaları halinde ise 3 yıl süreyle anılan madde hükmünden yararlanamazlar. Serbest meslek kazanç defteri, mürekkeple veya makine ile yazılır. Kopya kağıdı kullanılabilir ve ıstampa ve sair damga aletleriyle kopya konulabilir. Hesaplar kapatılıncaya kadar toplamlar geçici olarak kurşun kalemi ile yapılabilir. Rakam ve yazılar yanlış yazılırsa düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına ya da ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle 20

22 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 yapılabilir. Deftere geçirilen bir kayıt; çizilerek veya silinerek okunamaz hale getirilemez. Defterde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz veya atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli işlenen yapraklarda, bu yaprakların sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz. Serbest meslek kazanç defterine muameleler günü gününe kaydedilir. Serbest meslek kazanç defterinin tasdik ettirilmesi zorunludur (VUK m. 220/8). Serbest meslek kazanç defteri, defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda tasdik ettirilmelidir. Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı içinde tasdiki yeniletmelidir. Defterler; işyerinin bulunduğu yerdeki noter tarafından tasdik edilir. Tasdik şerhleri defterin ilk sayfasına yazılır ve aşağıdaki unsurları içerir: Defter sahibinin başta soyadı sonra öz adı, İş adresi, İşi veya mesleği, Defterin çeşidi, Kaç sayfadan ibaret olduğu, Kullanılacağı hesap dönemi, Defter sahibinin bağlı olduğu vergi dairesi, Tasdik tarihi, Tasdik numarası, Tasdiki yapan makamın resmi mühür ve imzası. 21

23 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Serbest meslek kazanç defterinin tasdik esnasında sayfalarının sıra numarası ile teselsül ettiğine bakılarak, bu sayfalar teker teker tasdik makamının resmi mührüyle mühürlenir. VUK na göre defter tutmak zorunda olan avukatların bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri durumunda iki kat birinci derece (2013 yılı için 140,00 lira; 2014 yılı için 140,00 lira) usulsüzlük cezası kesilir (VUK m. 352) Avukatlar, işlerinde bir yıldan fazla kullandıkları ve amortismana tâbi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile amortismanlarını VUK nun 189. maddesinde yazılı şekilde tutulan amortisman kayıtlarında gösterirler (VUK m. 211). Buna göre üzerinden amortisman yapılan kıymetler ve bunların amortismanları; Envanter defterinin ayrı bir yeri, Özel bir amortisman defteri, Amortisman listeleri, şekillerinden herhangi biriyle gösterilir. Amortisman kayıtları, amortismana başlandığı tarihten itibaren her yılın amortismanı ayrı ayrı gösterilmek şartıyla birbirine bağlanır. İşletmeye yeniden giren iktisadi kıymetlerle bunların amortismanlarının önceki yıllara ait kayıtlarda devam ettirilmesi mümkündür. Amortisman defteri veya listelerinin kayıtları envanter kaydı hükmündedir. Belirtilen esaslara göre kayıtlarda gösterilen iktisadi kıymetlere ait değerler, envanter defterine toplu olarak geçirilebilir. Avukatlar, amortismana tâbi tuttukları tesisat ve demirbaş eşyanın kıymetleri ile amortismanlarını serbest meslek kazanç defterinin ayrı bir yerine yazmak suretiyle gösterebilirler. 22

24 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 b. Serbest Meslek Kazançlarında Matrah ve Matrahın Tespiti Av. Eren ALTAY [4] Av. Kerem CANBAZOĞLU [5] Serbest meslek kazancını oluşturan gelir unsurları GVK nun 66/1 maddesi, serbest meslek faaliyetini mutat meslek halinde ifa edenler in serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görevle devamlı olarak uğraşsa dahi serbest meslek erbabı olduklarını belirledikten sonra 66/2,b.3 maddesiyle Avukatlık Kanunu nun ilk maddesindeki Avukatlık kamu hizmeti ve serbest bir meslektir. ifadesinden hareketle avukatlık faaliyetinin ifası ile edinilen kazanç serbest meslek kazancı olarak kabul etmiştir. Bir serbest meslek faaliyeti olarak sunulan hukuki yardım hizmetinin karşılığında avukata ödenen ücret avukatlık ücreti dir. Karşılığında avukatlık ücreti elde edilecek hukuki yardım hizmetleri Avukatlık Kanunu nun 168. maddesine göre hazırlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi nde belirlenmiştir. Şu durumda avukatlık ücret tarifesinde belirtilen hukuki yardım hizmetlerini ifa eden avukatın elde ettiği avukatlık ücreti avukatın gelir unsurunu oluşturur. Serbest meslek kazancı sayılan hakem ücretleri de avukatlarca elde [4] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (Vergi Hukuku) ABD Doktora Öğrencisi. [5] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (İdare Hukuku) ABD Doktora Öğrencisi. 23

25 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu edilmeleri halinde serbest meslek kazancını oluşturan bir gelir unsuru sayılır. İndirilebilecek ve indirilemeyecek giderler Gerçek usulde matrahın saptanmasında indirilebilecek giderler GVK nun 68. maddesinde düzenlenmiştir. Bir serbest meslek faaliyeti olarak avukatlık hizmetinin sunumu ve sürdürülebilmesi ile ilgili kanunda sayılan giderler gayri safi hasılattan indirilebilir. Bunlar; şu şekilde sıralanabilir: (1) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen genel giderler (İkametgâhlarının bir kısmını işyeri olarak kullananlar, ikametgâhın tamamı için ödedikleri kira ile ısıtma ve aydınlatma gibi sair masrafların yarısını indirilebilirler. İşyeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgâhı kendi mülkü olup bunun bir kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler). İşle ilgili olarak şehir içi ulaşım, posta, telgraf ve odabaşı ücretleri gibi müteferrik giderler gerçek tutarları ile kazancın tespitinde hasılattan indirilir. Müteferrik giderlerin VUK hükümlerine göre belgelendirilmesi şarttır (VUK nun 228. maddesinde sayılanlar hariç). (2) Hizmetli ve işçilerin işyerinde veya işyerinin müştemilatındaki iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (bu primlerin ve aidatın geri alınmamak üzere Türkiye de kain sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardım sandıklarının tüzel kişiliği haiz bulunmaları şartıyla) ile GVK nun 27. maddesinde yazılı giyim giderleri (cübbe gideri gibi). 24

26 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 (3) Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı olmak şartıyla). Örneğin, bir duruşmaya katılmak için bir başka il veya ilçeye giden avukat ulaşım ve konaklama giderlerini indirebilecektir. (4) Mesleki faaliyette kullanılan tesisat, demirbaş eşya ve envantere dâhil taşıtlar için VUK hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (amortismana tâbi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde aynı kanunun 328. maddesine göre hesaplanacak zararlar dâhil) kazancın tespitinde hasılattan indirilir. Serbest meslek faaliyetinde bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif ve adi ortaklıklar hariç serbest meslek erbabının azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayırması, yenileme fonu uygulaması söz konusu değildir. (5) Kiralanan veya envantere dâhil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri. Serbest meslek erbabı, envantere dâhil olan binek otomobillerinin giderlerini ve VUK hükümlerine göre ayrılan amortismanlarını gider olarak hasılattan indirebilecektir. Bu tür giderlerin hasılattan indirilebilmesi için söz konusu binek otomobillerin envantere dâhil olması şarttır (01/01/2004 tarihinden itibaren kiralanan ve işte kullanılan taşıtların giderleri de gider olarak indirilebilir). Serbest meslek erbabının binek otomobillerini yeniden değerlemeye tâbi tutmaları ve azalan bakiyeler usulünde amortisman ayırmaları mümkün değildir. Öte yandan binek otomobillerinin envantere dâhil edildiği hesap dönemi için ay kesri tam sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılacaktır. Motorlu taşıtlar vergisi gider olarak dikkate alınmayacaktır. Satın alınan binek otomobillerinin alış belgelerinde gösterilen 25

27 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu KDV indirim konusu yapılama (KDV Kanunu m. 30 ve 58). İndirim konusu yapılamayan KDV ise, otomobilin maliyet bedeline ilave edilerek amortisman ayırmak suretiyle gider yazılabileceği gibi, ilgili dönemde doğrudan gider de yazılabilir. (6) Alınan mesleki yayınlar için ödenen bedeller. Alınan meslek kitapları ve meslek dergileri için ödenen bedeller ve mesleki teşekküllere ödenen aidatlar kazancın tespitinde hâsılattan indirilir. Genel nitelikteki yayınlar, örneğin günlük gazeteler, bu kapsamda olmamakla beraber müteferrik gider olarak kaydedilmesi mümkündür. (7) Mesleki faaliyetin ifası için ödenen mal ve hizmet alım bedelleri, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde bir avukatın bir başka avukattan hizmet alması gibi giderler, mesleğin ifasına lüzumlu aletlerin eczaların ve sair maddelerin tedariki için yapılan giderler hasılattan indirilir. (8) Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş ve emeklilik aidatları ile mesleki teşekküllere ödenen aidatlar. Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına ödenen giriş, basamak yükseltme ve emeklilik aidatları, yıl içinde ödenmek kaydıyla hasılattan indirilir. (9) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen meslek, ilan ve reklam vergileri ile işyeriyle ilgili ayni vergi, resim ve harçlar. Avukatlık mesleğinin icrası için bir baroya kayıt olunması zorunlu bulunduğundan baroya kayıtlı kalabilmek ve böylece mesleği yürütebilmek için ödenen baro aidatları bu kapsamda değerlendirilir. Avukatlık Kanunu nun 55. maddesi gereğince avukatların iş 26

28 Avukatlar İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Düzenleme Rehberi 2014 elde edebilmek için reklam sayılabilecek her türlü teşebbüs ve harekette bulunmaları yasak olduğundan, yasak olan bu faaliyetlerle ilgili masraflarını indirmeleri mümkün değildir. Avukat kendisine ait bir taşınmazı büro olarak mesleki faaliyeti için kullanıyor ise, bu taşınmaz nedeniyle ödediği emlak vergisini ve Belediye Kanunu ndan doğan diğer resim ve harçları indirebilir. (10) Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar, serbest meslek erbabının işlemiş oldukları suçlardan doğan tazminatlar hariç olmak üzere hasılattan indirilir. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek erbabının suçlarından doğan tazminatlar ise gider olarak indirilemez. 27

29 Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu c. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Hazırlanması ve Gelirin Beyanı Av. Gülbahar GÜLER BOYRAZ [6] Beyanname doldururken dikkat edilmesi gereken hususlar Yıllık beyanname çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına, bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur (GVK m. 84/1). Yıllık gelir vergisi esasen beyana dayalı bir vergilendirme olup, serbest meslek erbabı ve bu sebeple vergi yükümlüsü olan avukatlar; her yıl kazanç ve iratlarından oluşan gelirlerinin toplamını, Maliye Bakanlığı nca düzenlenen esas ve usullere göre bildirmekle mükelleftir. Avukat yıl içinde faaliyette bulunmuş ise, bunun süresine ve elde edilen gelirine bakılmaksızın (hiçbir gelir elde etmese bile) beyanname vermek zorundadır. Gelir vergisi oranı her yıl yenilenen tarife üzerinden ve belirlenecek esaslara göre hesaplanır. Herhangi bir hataya mahal vermemek için mevzuat takibi yapılabileceği gibi, e-beyanname (internet vergi dairesi) üzerinden gönderilen beyannamelerde her açılışta güncelleme şartı getirildiği ve vergi tutarı program tarafından otomatik olarak hesaplandığı için sorun olmayacaktır. Gelir vergisi artan oranlı bir [6] Ankara Barosu Vergi ve İdare Hukuku Kurulu Üyesi, Ankara Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Kamu Hukuku (Vergi Hukuku) Yüksek Lisans Öğrencisi. 28