VakıfBank. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu. 17 Ekim Bu Haftaki Yazımız... Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler...

Transkript

1 Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu VakıfBank 17 Ekim 211 Bu Haftaki Yazımız... Sanayi Üretimi ve Cari İşlemler Açığı: Yavaşlama İşaretleri Belirginleşiyor mu? Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Türkiye ekonomisinde son açıklanan veriler ile ekonomik aktivitedeki yavaşlama ve bu yavaşlamanın etkileri giderek netleşmeye başlamıştır. Ağustos ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretiminin bir önceki aya göre %2.6 gerilemesi ekonominin yavaşlamaya başladığı yönündeki düşüncemizi desteklemektedir. Eylül ayında geçici bir yükseliş yaşanabilecek olmasına karşın yılın geri kalan bölümünde sanayi üretimindeki aşağı yönlü trendin devam etmesini bekliyoruz. Küresel ekonominin dalgalı bir seyir izlediği süreçte Türkiye ekonomisinde de yavaşlama sinyalleri giderek artmaktadır. Ancak söz konusu yavaşlama, beklentilerimiz dahilinde olup makroekonomik bir kırılganlığa işaret etmemektedir. Ekonomik aktivitedeki yavaşlama petrol fiyatları ve TL deki değer kaybı cari işlemler açığının artış hızındaki düşüşte önemli rol oynamaktadır. Özellikle mevsimsel etkilerden arındırılarak yaptığımız analiz dış dengedeki düzelmeyi daha net yansıtmaktadır. Önümüzdeki aylarda söz konusu etkilerin devam etmesi cari işlemler açığındaki daralmanın sürmesine katkı sağlayacaktır. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Cari işlemler açığı Ağustos ayında 3.9 milyar dolar ile beklentilerimize paralel gerçekleşmiştir yılı Ağustos ayında cari işlemler açığı, 3.96 milyar dolar ile 3.9 milyar dolar olan beklentilerimize paralel gerçekleşmiştir. Böylece Ağustos ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %31 oranında artan cari işlemler açığı son on iki aylık toplamda 7.1 milyar dolara ulaşmıştır. Yılın ilk 8 aylık döneminde 4.2 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen cari işlemler açığı, 211 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre %12.4 oranında artmıştır. Uzun süredir beklenen Orta Vadeli Program açıklandı yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program da (OVP) öncelikle Türkiye ve dünya ekonomisine ilişkin genel görünüm ortaya konulmuştur. Özellikle dünya ekonomisinde makroekonomik ve finansal istikrara yönelik belirsizliklerin arttığı bir sürecin yaşandığı vurgusu yapılmıştır. Küresel ekonomi ile ilgili gelişmeleri dikkate alındığı belirtilen OVP de temel amaç olarak ülkemizin refah seviyesinin artırılması nihai hedefi doğrultusunda istikrarlı bir büyüme sürecinde istihdamı artırmak, mali disiplini sürdürmek, yurt içi tasarrufları artırmak, cari açığı azaltmak ve böylece makroekonomik istikrarı güçlendirmek belirtilmiştir. OVP de yer alan amaçlar içindeki diğer başlıklarda ise cari işlemler açığında kalıcı bir düzelmeye yol açacak yapısal düzenlemeler ilk sırada yer almaktadır. Buna ek olarak yatırım ortamının iyileştirilmesi, kayıtdışılıkla mücadele, ihracat pazarlarının çeşitlendirilmesi ve İstanbul un finans merkezi olması çalışmaları amaçlar içinde yer almaktadır. Temmuz ayında İşszilik Oranı %9.1 oldu... Türkiye genelinde Temmuz ayında işsizlik oranı 1. puanlık azalış ile %9.1 seviyesinde gerçekleşti. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 1.7 puanlık azalışla % 11., kırsal yerlerde ise.8 puanlık azalışla % 4.7 oldu. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı ise %1.1 oldu. Bu Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti İşsizlik Oranı (Temmuz) %9.2 Tüketici Güven Endeksi (Eylül) TCMB Beklenti Anketi (Ekim ayı 2.dönem) Merkezi Yönetim İç Borç Stoku (Eylül) mlyr TL Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku (Eylül) mlyr TL ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

2 Sanayi Üretimi ve Cari İşlemler Açığı: Yavaşlama İşaretleri Belirginleşiyor mu? Ağustos ayında 3.96 milyar dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı böylece son on iki aylık toplamda da 7.1 milyar dolara ulaşmıştır. Temmuz ayının ardından Ağustos ayında da cari işlemler açığının yıllık artış hızının yavaşlamaya devam ettiği görülmüştür. Grafik 1 Mevsimsellikten Arındırılmış Cari Açık (3 ayl. % değ.) Cari Açık (3 aylık % değişim) (Sağ Eksen) Ağu. Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Haz.11 Kaynak: TCMB, VakıfBank Grafik Cari İşlemler Dengesi (milyon $) Enerji Hariç Cari İşlemler Dengesi (milyon $) Ağu. Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Haz.11 Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı, VakıfBank TCMB nin aldığı önlemlere ek olarak BDDK nın Temmuz ayı başında aldığı önlemlerin yanı sıra son dönemde kurda ve petrolde görülen hareketler de cari işlemler açığının yıllık artış hızının yavaşlamasında rol oynamıştır. Ayrıca Ağustos ayında hizmetler kaleminin cari dengeye katkısı pozitif yönde olurken, özellikle turizm gelirleri bu pozitif katkıda etkili olmuştur. Dolayısıyla, Temmuz ve Ağustos aylarında görülen cari açığın artış hızındaki yavaşlama yaz aylarında artan turizm gelirleri gibi geçici etkilerle açıklanabilecek olsa da mevsimsellikten arındırılmış cari açık rakamları da cari açığın artış hızında bir yavaşlama olduğunu göstermektedir (Bkz. Grafik 1). Öte yandan cari işlemler açığını ara malı ithalatımızda önemli bir yer tutan enerjiden arındırarak incelemek faydalı olabilecektir. Cari işlemler açığını enerjiden arındırarak incelediğimizde, Ağustos ayı ile birlikte açığın pozitife döndüğü dikkat çekmektedir. Başka bir deyişle enerji hariç cari işlemler dengesi Ağustos ayında, 21 yılının Ekim ayından sonra ilk defa fazla vermiştir. Cari işlemler açığının finansmanı zayıflıyor... Grafik Doğrudan Yatırımlar (mlyr $, 12 ayl. topl.) Portföy Yatırımları (mlyr $, 12 ayl. topl.) Kur Etk. Arındırılmış Krediler (y y, %, sağ eks.) Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Kaynak: TCMB, BDDK, VakıfBank Cari işlemler açığının finansmanı Ağustos ayında kısa vadeli portföy çıkışları ve döviz rezervlerindeki azalışın etkisiyle zayıf bir görünüm kazanmıştır. Ocak ayından beri aylık bazda artan portföy yatırımları Ağustos ayında yabancı yatırımcıların hisse senedi piyasasının yanında tahvil piyasasından da çıkmaları sonucunda 1. milyar dolar azalmış ve yılın ilk sekiz ayında 17.8 milyar dolar olmuştur. Doğrudan yatırım pozisyonunda ise önemli bir değişim yaşanmazken, Ağustos ayında ağırlıklı olarak gıda ve içecek imalatı sektörüne yapılan yatırımlar sonucu.9 milyar dolar lık yabancı doğrudan sermaye girişi sonucu ilk sekiz aylık doğrudan yatırım tutarı 8.6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ağustos ayında cari açığın ana finansman kaynağı döviz rezervlerindeki 4.4 milyar dolar azalış olmuştur. Merkez Bankası nın yurt içi piyasada artan döviz talebinin kur üstünde yarattığı baskıyı önlemek için Ağustos ayında başladığı döviz satışlarını Eylül ve Ekim aylarında artırması nedeniyle rezervlerin cari açığın finansmanındaki rolü artmaya devam edecektir. 2

3 Yurt içinde yerleşik bankalar ve reel sektörün yurtdışından Ocak Ağustos 211 döneminde kullandıkları uzun vadeli kredi tutarı %444 artışla 28.8 milyar dolar a ulaşırken, bankalar ve reel sektörün kredi temininde güçlük yaşamadıkları görülmektedir. Bankaa ve reel sektör firmalarınınn uzun vadeli borç çevirme oranlarının da Ağustos ayında yüksek seyrini koruması, küresel piyasalardaki dalgalı sürece karşın dış kaynakk sağlanmasında sorun yaşanmadığını göstermektedir. Genel olarak bakıldığında ilk sekiz ayda kısa vadeli portföy yatırımlarının %33 oranı ile cari işlemler dengesinin finansmanındaki payının yüksek olmasının yarattığı kırılganlığın, azalarak da olsa devam ettiği dikkat çekmektedir. Öte yandan, cari açığın finansmanında portföy yatırımlarındaki azalışa bağlı oluşan tablonunn kur etkisinden arındırılmış bankacılık sektörü kredilerinin gidişatı ile uyumlu olduğu görülmektedir (Bkz. Grafik 3). Bu durum, cari açığın finansman kalitesini düşüren portföy yatırımları azaldıkça yurt içi kredi genişlemesinin de zayıfladığını gösterirken, Ağustos ayında sanayi üretimindeki yavaşlamayı da teyit etmektedir. Sanayi üretimindeki yavaşlama dikkat çekti Grafik 4 Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) Grafik Sermaye Malı (a a,%) Enerji (a a,%) Sanayi Üretim Endeksi (a a,%) Kaynak: TÜİK Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Haz.11 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Ara.1 Şub.11 Haz.11 Ağu.11 Kaynak: TÜİK Öte yandan Temmuz ayında beklentilerin oldukça üzerinde gelen sanayi üretim endeksi Ağustos ayında ise Kasım 29 dan bu yana yaşanann en düşük artış hızını sergileyerek, yıllık bazda %3.8 ile sınırlı bir artış göstermiştir. Ocak ayından beri aşağı yönlü hareketini devam ettiren mevsimm ve takvim etkilerinden arındırılmış endeksin Temmuz ayında pozitife dönmesi olumlu bir gelişme olarak dikkat çekmişti. Ancak Ağustos ayında endeksin aylık bazda %2.6 oranında gerilemesi, Temmuz ayındaki olumluu hareketin terse dönmesine neden olmuştur. Ramazan etkisi ile Ağustos ayı üretiminin Temmuz ayına çekilmiş olması Temmuz ayındaki sanayi üretimi yıllık artış hızının, beklentilerin üzerindee gelmesine, Ağustos ayında ise beklentilerin oldukça altında kalmasınaa neden olduğu söylenebilir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekste yaşanan sert yavaşlama, sanayi üretimi üzerindeki aşağı yönlü baskısının Eylül ayında da devam edebileceği endişelerine neden olmuştur. Sanayi üretim endeksi alt mal grupları itibariyle incelendiğinde ise, araa malı ve sermaye malı imalatında yavaşlamanın görülmesi, 3. çeyrek büyüme oranında da yavaşlama yaşanabileceği beklentisini desteklemektedir. Ayrıca yurtdışı piyasalarda yaşanan Euro Bölgesi kaynaklı endişeler önümüzdeki dönem için sanayi üretimi açısından olumsuz bir tablo çizmektedir. Sanayi Üretimi Cari Açık İlişkisi... Son dönemde yavaşlama eğilimi gösteren cari işlemler açığı ile büyümenin öncül göstergesi olan sanayi üretim endeksinin hareketleri beraber incelendiğinde, aralarındaki grafiksel uyum dikkat çekmektedir. Grafik in detayına inildiğinde ise, cari işlemler açığının sanayi üretim endeksindeki hareketleri 3 ay gecikmeli olarak takip ettiği görülmektedir. Bu nedenle cari işlemelerin açığının sanayi üretim endeksinin 3 ay gecikmeli serisi ile 3

4 birlikte incelenmesi önümüzdeki dönemde nasıl bir tablonun oluşacağını ortaya koymak bakımından önemli olacaktır. Grafik 6 Cari İşlemler Açığı (Mevsim Etkisinden Arındırılmış) Sanayi Üretim Endeksi (Mevsim Etkisinden Arındırılmış) (Sağ Eksen) Grafik Sanayi Üretimi Cari Açık Korelasyonu* Log. (Sanayi Üretimi Cari Açık Korelasyonu*) 2M1 2M6 2M11 26M4 26M9 27M2 27M7 27M12 28M 28M1 29M3 29M8 21M1 21M6 21M11 211M4 21M1 21M3 21M 21M7 21M9 21M11 211M1 211M3 211M 211M7 Kaynak: TCMB Kaynak: VakıfBank Cari işlemler açığı ile sanayi üretim endeksinin 3 ay gecikmeli serisi arasındaki ilişkinin yönünü ve miktarını ortaya koymak amacıyla hesaplanan korelasyon serisi, söz konusu değişkenler arasındaki ilişkinin kriz sonrası dönemde ters yönlü olarak kademeli bir şekilde güçlendiğine işaret etmektedir (Bkz. Grafik). 21 yılının son çeyreğinde ilişki.8 değeri ile görece güçlü bir seviyeye ulaştıktan sonra. ile.77 aralığında dalgalanmıştır. Son dönemde ise ilişkinin bir miktar yavaşladığı dikkat çekerken, bu durumda yükselen kura bağlı olarak ithal girdi fiyatlarında yaşanan yukarı yönlü hareketlerin etkisi olduğu söylenebilir. Sonuç olarak, son açıklanan sanayi üretimi verisi ile yurtiçi ekonomik aktivitede yavaşlamaya ilişkin işaretler netleşmektedir. Eylül ayında sanayi üretiminde bir miktar yükseliş görülebilecek olmasına karşın, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin verilerin büyüme rakamlarında da yavaşlamaya işaret etmesi mümkün görünmektedir. Buna ek olarak, yılın son çeyreğinde gerek sanayi üretiminde gerekse büyümedeki yavaşlamanın daha fazla belirginleşmesi beklenmektedir. Ağustos ayı cari işlemler açığı verisi de önemli bir ivme kaybına işaret etmektedir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış cari işlemler açığının son üç aylık toplamın bir önceki yıla göre düşüşünün Temmuz ayındaki %8 olan seviyesinden Ağustos ayında %24 e gerilemesi düzelmeye ilişkin önemli bir işaret olarak karşımıza çıkmaktadır. Sanayi üretiminden de gördüğümüz gibi ekonomik aktivitede beklenen yavaşlamanın netleşmesi, küresel ekonomiye ilişkin büyüme kaygıları ile petrol fiyatlarının görece düşük seyrini sürdürmesi ve TL deki değer kaybı cari açıktaki düşüşte başrolleri oynamıştır. Önümüzdeki aylarda söz konusu etkilerin devam etmesi cari işlemler açığındaki daralmanın sürmesine katkı sağlayacaktır. Geçtiğimiz hafta açıklanan, otomotiv ve cep telefonu gibi ürünleri kapsayan yeni vergi düzenlemeleri de cari işlemler açığının enerji dışında kalan kısmı açısından önemli sonuçlar doğurabilecektir. Enerji hariç ithalatımız içinde %9. lik bir paya sahip olan otomotiv ithalatına yönelik vergi artışı ithalat talebinin yavaşlamasına yol açarak cari işlemeler açığının artışı hızının azalmasına katkı sağlayabilecektir. Geçtiğimiz hafta açıklanan Orta Vadeli Programı nda, cari işlemler açığının düşürülmesine yönelik olarak yapısal dönüşümün hedeflenmesi Türkiye ekonomisi açısından önemli kazanımlar sağlayabilecek bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle yurtdışındaki dalgalı seyrin devam ettiği bir ortamda finansman maliyetlerinin düşük seyretmesi Program da yer alan yapısal dönüşüm çalışmaları için uygun bir fırsat olacaktır. Buna ek olarak, yine programda yer alan 211 yılı için 71.7 milyar dolar olan (GSYİH nin %9.4 ü) cari işlemler açığı beklentisi de Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar olarak bizim beklentilerimizle örtüşmektedir. 4

5 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) Reel GSYİH (Yıllık % Değişim), Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y y) ,,,, 1,, 2, 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 211Q1 1999Q1 1999Q4 2Q3 21Q2 22Q1 22Q4 23Q3 24Q2 2Q1 2Q4 26Q3 27Q2 28Q1 28Q4 29Q3 21Q2 211Q1 Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları II. III. IV. I. II. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Vergi Süb GSYİH , 2, 1,, 1, 2, 3, Sektörel Büyüme Hızları (%) Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

6 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Hızları (%) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Yer. Hanehalkı Tük. Har. Dev. Nihai Tük. Har. Gay. Safi Ser. Oluş. Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH Sektör Payları (%) 21 II. Çey 21 III. Çey 21 IV. Çey 211 I. Çey. 211 II. Çey Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi , 2, 1,, 1, 2, Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) 3, Mar.7 May.7 Tem.7 Eyl.7 Kas.7 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ. 6

7 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Ağu.11 Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Ağustos Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda Kimyasal Madde Ana Metal Sanayi 1..2 Metalik Olm. Diğ. Mineral Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Giyim Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 22, 2, 18, 16, 14, 12, 1, 24, 22, 2, 18, 16, 14, 12, 1, Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi Oca.1 Eyl.1 May.2 Oca.3 Eyl.3 May.4 Oca. Eyl. May.6 Oca.7 Eyl.7 May.8 Oca.9 Eyl.9 May.1 Eyl.11 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak: OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 7

8 Kapasite Kullanım Oranı Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Kaynak: TCMB Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1 Kapasite Kullanım Oranı (%) Ağu.11 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Ara.9 Nis.1 Ağu.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Ara.1 Ağu.11 Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19.9, 17.9,.9, 13.9, 11.9, 9.9, 7.9,.9, 3.9, 1.9,, 8., 7., 6.,., 4., 3., 2., 1.,, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I 21 III 211 I Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 13, 12, 12, 1, 11,, 1, 9, 9, 8, Toplam Sanayide Verimlilik Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı PMI Endeksi Haziran Ekim Şubat 6 Haziran 6 Ekim 6 Şubat 7 Haziran 7 Ekim 7 Şubat 8 Haziran 8 Ekim 8 Şubat 9 Haziran 9 Ekim 9 Şubat 1 Haziran 1 Ekim 1 Şubat 11 Haziran 11 Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 8

9 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl.11 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Eğitim Eğlence ve Kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve Alkolsüz, Vakıfbank ÜFE Alt Sektörler (yıllık % değ.) Yıllık Aylık,2,8 1, Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Mar.11 May.11 Eyl.11 Gıda Enerji Tüfe Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Tarım Sanayi İmalat Sanayi Ocak 4 Haziran 4 Kasım 4 Nisan Eylül Mart 6 Ağustos 6 Ocak 7 Haziran 7 Kasım 7 Nisan 8 Eylül 8 Şubat 9 Temmuz 9 Aralık 9 Mayıs 1 Ekim 1 UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 9

10 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu Oca. Tem. Oca.1 Tem.1 Oca.2 Tem.2 Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ocak 6 Mayıs 6 Eylül 6 Ocak 7 Mayıs 7 Eylül 7 Ocak 8 Mayıs 8 Eylül 8 Ocak 9 Mayıs 9 Eylül 9 Ocak 1 Mayıs 1 Eylül 1 Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Kaynak: İTO İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 1, 9, 8, 7, 6,, 4, Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Eki Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 4 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 1

11 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ 17, 16,, 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, Haziran Aralık Haziran 6 Aralık 6 Haziran 7 Aralık 7 Haziran 8 Aralık 8 Haziran 9 Aralık 9 Haziran 1 Aralık Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı, Vakıfbank İşsizlik Oranı İşgücüne Katılım Oranı Haziran Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İşgücü Arzı İşgücü Durumu İstihdam Edilenler Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı,, 4, 4, 3, 3, İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 11

12 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri , 113, 111, 19, 17,, 13, 11, 99, 97, 9, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 2 I III 26 I III 27 I III 28 I III 29 I III 21 I III 211 I Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 12

13 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Dış Ticaret Dengesi Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) 12 Ağu.3 Şub.4 Ağu.4 Şub. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Şub.7 Ağu.7 Şub.8 Ağu.8 Şub.9 Ağu.9 Şub.1 Ağu.1 Şub.11 Ağu.11 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Tem. Oca.6 Tem.6 Oca.7 Tem.7 Oca.8 Tem.8 Oca.9 Tem.9 Oca.1 Tem.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 13

14 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Ara.3 Mar.4 Haz.4 Eyl.4 Ara.4 Mar. Haz. Eyl. Ara. Mar.6 Haz.6 Eyl.6 Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 211Q1 Tüketim Harcamaları Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2, 2,, 1,,, Oca.2 May.2 Eyl.2 Oca.3 May.3 Eyl.3 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 May.11 Eyl Oca.4 Nis.4 Ağu.4 Ara.4 Nis. Ağu. Ara. Nis.6 Ağu.6 Ara.6 Nis.7 Ağu.7 Ara.7 Nis.8 Ağu.8 Ara.8 Nis.9 Ağu.9 Kas.9 Mar.1 Tem.1 Kas.1 Mar.11 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Kaynak:BDDK Krediler (Yıllık % Değişim) 17,, 13, 1, 9, 7,, 3,,, Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Şub.11 Bireysel ve Ticari Krediler Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK 14

15 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Ara.6 Şub.7 Nis.7 Haz.7 Ağu.7 Eki.7 Ara.7 Şub.8 Nis.8 Haz.8 Ağu.8 Eki.8 Ara.8 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Ara.1 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Mar.11 Haz.11 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1,Vakıfbank Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku,, 4, 4, 3, 3, Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kas.1 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Borç Stoku (milyar TL) 38, 36, 34, 32, 3, 28, 26, 24, 22, 2, Oca. Haz. Kas. Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kas.1 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağ eksen) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6,

16 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) TCMB (milyar $ sol eksen) Kamu Sektörü (milyar $) Özel Sektör (milyar $) 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2,, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Ocak 24 Nisan 4 Temmuz 4 Ekim 4 Ocak Nisan Temmuz Ekim Ocak 6 Nisan 6 Haziran 6 Eylül 6 Aralık 6 Mart 7 Haziran 7 Eylül 7 Aralık 7 Mart 8 Haziran 8 Eylül 8 Aralık 8 Mart 9 Haziran 9 Eylül 9 Aralık 9 Mart 1 Haziran 1 Eylül 1 Aralık 1 Mart 11 Haziran 11 Eylül 11 Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen) 16 Kaynak: TCMB

17 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD 1,6 3,8 3.24,2 4,4 Euro Bölgesi 1, , 19,1 Almanya 2,8 2,9.69 1, 98 Fransa 1,7 2, , 36, İtalya,8 3,6 2.8* 1, 98, Macaristan 1, 3, , 47,2 Portekiz,9 3, , 3,9 İngiltere,6 4, 1.71*, 3, Japonya 1,1,2 3.8,1 42,7 Çin 9, 6,1.19 6,6 11,4 Rusya 3,4 7, ,2 Hindistan 7,7 8, ,2 Brezilya 3,14 7, , 112,4 G.Afrika 3,,3 2.78, 4, Türkiye 8,8 6, 6.8,7 93,7 *Cari denge verileri IMF den alınmaktadır ve 29 verileridir. Beklentiler 211 IMF Beklentisi (Eylül 211) Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

18 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER En Son Yayımlanan Reel Ekonomi 211 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) (211, 2Ç) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) (211, 2Ç) 6.1 Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) (Ağustos 211) Kapasite Kullanım Oranı (%) (Eylül 211) İşsizlik Oranı (%) (Temmuz 211) 1. Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) (Eylül 211) 7. ÜFE (Yıllık % Değişim) (Eylül 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 17,1 133,88 148,827 ( ) M2 494,24 87,8 64,29 ( ) M3 2,674 6,88 689,72 ( ) Emisyon 34,289 44,368 1,843 ( ) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,689 8,696 8,139 ( ) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) ( ) TRLIBOR O/N ( ) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 13,991 48,28 3,96 (Ağustos 211) 72, İthalat 14,928 18,3 19, (Ağustos 211) İhracat 12, ,976 11,3 (Ağustos 211) Dış Ticaret Açığı 38,786 71,9 8,2 (Ağustos 211) 96, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 2,6 24,28 32,26 (Ağustos 211) Bütçe Giderleri 267,27 293,628 29,49 (Ağustos 211) Bütçe Dengesi 2,2 39,6 2,761 (Ağustos 211) Faiz Dışı Denge 986 8,697 8,443 (Ağustos 211) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) (Ağustos 211) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) (Ağustos 211) Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) (211 II. Çeyrek) 18

19 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Serkan Özcan Baş Ekonomist Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı ibrahimtaha.durmaz@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar