Akým Transformatörleri ÝÇÝNDEKÝLER Özellikler Akým Transformatörlerinin Gücünün Belirlenmesi Teknik Tablo Oran Hatasý Grafiði Sipariþ Kodlarý Teknik R

Transkript

1

2 Akým Transformatörleri ÝÇÝNDEKÝLER Özellikler Akým Transformatörlerinin Gücünün Belirlenmesi Teknik Tablo Oran Hatasý Grafiði Sipariþ Kodlarý Teknik Resimler TS EN 01 EN 01 IEC 01 Montaj pozisyonu : Serbest Rak m : 00 m (max) Bað l Nem : %90 (max) Çevre s cakl ð : 2 o C ile + o C aras Koruma s n f : IP20 Federal, teknik özellikleri bilgi vermeksizin deðiþiklik yapma hakkýna sahiptir.

3 Alçak gerilim ak m transformatörleri; primer sarg, sekonder sarg ve bu sarg lar n üzerine sar ld ð manyetik nüve olmak üzere üç k s mdan oluþmaktad r. Primeri baras z olan ak m transformatörlerde primer sarg s bulunmamaktad r. Bunun yerine transformatörün toroidal nüve içerisinden bara veya kablo geçirilerek primer sarg s oluþturulur. Federal ak m transformatörleri, ye uygun olarak imal edilmektedir. Federal ak m transformatörleri mühürlenme özelliðine sahiptir. Ölçü ak m transformatörleri: Ölçü ak m transformatörleri; ölçme aletleri, sayaçlar, röleler ve benzer teknikle çal þan diðer ayg tlar beslemek amac yla yap lm þt r. Bu cihazlar yüksek gerilim þebekelerinden yal tan ve ölçü aletlerinin s n r d þ nda olan ak mlar n ölçülebilir deðerlere indirmesini saðlayan transformatörlerdir. Ak m transformatörlerinde kullan lan teknik terimlerin aç klamalar : Primer sarg (P1, P2): Dönüþtürülecek ak m n geçtiði sarg d r. Sekonder sarg (S1, S2): Ak m transformatörünün, ölçü aletlerinin, sayaçlar n, rölelerin ve benzer ayg tlar n ak m devrelerini besleyen sarg d r. Primer anma ak m (Ipn): Ak m transformatörünün yap m nda esas al nan ve transformatörün normal çal þma koþullar n belirleyen ak m d r. Sembol Þekil1 Ip Þekil2 Is S1/k P1/K P1/K S1/k Zc Primer sarg Sekonder sarg P2/L S2/l P2/L S2/l Sekonder anma ak m (Isn): Ak m transformatörünün yap m nda esas al nan ve transformatörün normal çal þma koþullar n belirleyen ak m d r. dönüþtürme oran (Kn): Primer anma ak m ile sekonder anma ak m aras ndaki orand r. Kn = Ipn Isn K sa süreli termik anma ak m (Ith): Ak m transformatörünün sekonderi k sa devre iken herhangi bir hasara uðramadan, 1 sn. süre ile dayanabileceði primer ak m n n etkin deðeridir. Dinamik anma ak m (Idyn): Ak m transformatörünün sekonderi k sa devre durumunda iken, oluþan elektromagnetik kuvvetler nedeniyle herhangi bir elektriksel veya magnetik hasara uðramadan dayanabileceði primer ak m n n tepe deðeridir. Ölçü aletlerinde emniyet katsay s (Fs): Emniyet primer ak m n n primer anma ak m na oran olarak ifade edilir. Fs = Ips Ipn Burada; Ips = Emniyet primer ak m Ipn = Primer anma ak m Primer sarg n n baðl bulunduðu þebekede bir k sa devredurumunda, ak m transformatörü taraf ndan beslenen aletlerin emniyeti, Fs katsay s küçük olduðu oranda, büyüktür. Bileþik yan lg ( c) : Primer ve sekonder ak mlar n n pozitif yönleri uçlar n iþaretlenmesindeki kabullenmelere uygun olmak kayd yla, sürekli çal þmalarda primer ak m n ani deðerleri ile sekonder ak m n n ani deðerlerinin anma dönüþtürme oran ile çarp m n n aras ndaki fark n etkin deðeridir. Bileþik yan lg, genel olarak primer ak m n n etkin deðerinin % si olarak aþað daki formülle verilir. c= 0b 1 T þ(kn.is Ip) 2 dt Burada; Kn= dönüþtürme oran Ib= Primer ak m n n etken deðeri Ip= Primer ak m n n ani deðeri Is= Sekonder ak m n n ani deðeri T= Bir periyodun süresi Ak m yan lg s (Dönüþtürme oran yan lg s ) ( 1) : Transformatörün dönüþtürme oran n n, anma dönüþtürme oran na eþit olmamas ndan dolay, ak m n ölçülmesinde ortaya ç kan yan lg d r. Ak m yan lg s, yüzde olarak, aþað daki eþitlikten bulunur. 1 = Kn x s b b x 0 (% ) Burada; Kn= dönüþtürme oran Ib= Primer ak m Is= Ölçme s ras nda primer sarg dan Ip geçirildiðinde buna karþ l k olan sekonder ak m d r. Faz kaymas ( ) : Ak m vektörünün yönü, ideal (kay plar s f r olan) bir transformatördeki faz fark s f r olacak biçimde seçilmek kayd yla, herhangi bir ak m transformatöründe primer ve sekonder ak mlar vektörleri aras ndaki faz fark d r. Sekonder ak m n n vektörünün faz, primer ak m vektörünün faz ndan önde ise faz fark pozitif, geri ise negatiftir. Yük (Zc): Güç katsay s belirtilmek koþuluyla, sekonder devrenin ohm (veya anma sekonder ak m nda voltamper) cinsinden ifade edilen empedans d r. Yük genel olarak, belirli bir güç katsay s nda ve sekonder anma ak m nda çekilen ve voltamper olarak belirtilen görünür güçle ifade edilir. ç k þ gücü: Ak m transformatörünün sekonder devreye, belirli bir güç katsay s nda, sekonder anma ak m ile anma yükünde verebildiði ve voltamper cinsinden ifade edilen görünür güçtür. Pc = Zc x Isn 2 (VA) Doðruluk s n f (CL): Ak m transformatörlerinde hatan n belirli s n rlar içinde kald ð n aç klamakta kullan lan bir deyimdir. Ölçü ak m transformatörünün doðruluk s n f, primer anma ak m ve anma yükünde, yüzde olarak, ak m yan lg s n n üst s n r na eþit olan ve «s n f indisi» denilen bir say ile verilir. Standart deðeri 0,1 0, 1 3 dir. Koruma ak m transformatörünün doðruluk s n f, doðruluk s n f anma ak m nda ve anma yükünde, bileþik yan lg n n üst s n f n ifade eden ve «s n f indisi» denilen bir say ve bunu izleyen P harfi ile verilir. Standart deðeri P ve P dir. Ak m yan lg s s n rlar (3 ve s n flar için): Doðruluk s n f 3 ak m n n yüzdesi olarak ifade edilen ak m deðeri için ±% ak m yan lg s %0 % /1

4 En yüksek þebeke gerilimi (kv) 0,6 1,2 2, 3,6 7,2 12,0 17, 2,0 36,0 Doðruluk s n f P P ±1 ±3 Bir dakika süreli Þebeke dayan m gerilimi (kv) Primer anma ak m nda ak m yan lg s % Primer anma ak m nda faz kaymas Dakika ± ±,18 Darbe dayan m gerilimi (kv) Ak m yan lg s ve faz kaymas s n rlar (P ve Ps n flar için) : Santiradyan doðruluk s n r primer ak m nda bileþik yan lg % yal t m düzeyi: Normal iþletme koþullar alt nda, þebekenin faz iletkenleri aras nda, herhangi bir anda ve þebekenin herhangi bir noktas nda (ar zalar ve önemli yüklerin ani olarak devreden ç kmas halinde geçici gerilim deðiþmeleri d þ nda) oluþabilenen büyük gerilimin kv olarak etken deðeridir. Darbe gerilim testi : D þa aç k tesislerde kullan lan ak m transformatörlerinin primer devrelerinin darbe gerilimine dayanabilme özelliðinin belirlenmesi için yap lan testtir. Þebeke frekansl gerilim testi : Primer sarg ve buna ait tüm parçalar birbirine baðlanarak anma yal t m düzeyinin karþ l ð olan þebeke frekansl, gerilim deðerinin 1 dk. süre ile transformatöre tatbik edilmesidir. Yüksek frekansta (0 Hz 200 Hz) belirli bir gerilim deðerinin, frekansa baðl olarak hesaplanan süre kadar tatbik edilmesidir. Ak m yan lg s ve faz kaymas s n rlar (IEC 38, IEC 01 e göre 0,1 0, 1 s n flar ) : Doðruluk s n f 0,1 0, Aþað da verilen anma ak mlar yüzdeleri için ± yüzde ak m (oran) % hatas % 20 % 0 % 120 0, 0,7 1, 3,0 0,3 0,7 1, 0,1 0, 0,1 0, Aþað da verilen anma ak mlar yüzdeleri için ± faz kaymas Dakika % % % 0 % 120 Santiradyan % 0, 0,9 2,7, % 20 0, 1,3 2,7 % 0 0, 0,3 0,9 1,8 frekans nda ak m hatas ve faz kaymas, sekonder yük, anma yükünün 1/1 ve 1/ ü aras nda deðiþtiðinde tablodakideðerler aþ lmamal d r. Ak m transformatörlerine baðlanan baz cihazlar n güçleri : Cihazlar Ampermetre (yumuþak demirli) Wattmetreler Cos metreler Sayaçlar (aktif ve reaktif) Reaktif güç kontrol Aþ r ak m röleleriröleleri Ters ak m rölesi Sekonder termik röleler Gücü (VA) 0,7... 1,...,0 2,0... 6,0 0,... 0, ,0... 2,0 7,2... 9,0 Bak r kablolardan ileri gelen ilave yükler : Sekonder ak m A olan kablodaki güç kayb (VA) (Cu) 2, mm 2,0 mm 2 6,0 mm 2,0 mm 2 1 m. 2 m. 3 m. m. m. 6 m. 7 m. 8 m. 9 m. m. 0,36 0,71 7 1,3 1,78 2,1 2,0 2,86 3,21 3,7 2 0, 0,67 0,89 1,12 1,3 1,6 1,79 2,01 2,2 0, 0, 0, 0,7 0,89 1,19 1,3 1,9 0,09 0,18 7 0,36 0, 0, 0,71 0,80 0,89 nun güç kayb hesab : P lsn x2l = Sx6 (VA) l = Sekonder taraftaki kablonun uzunluðu (m) Isn= Sekonder anma ak m S = Bak r kablonun kesiti (mm2) P = Güç kayb (VA) % 120 0, 0,3 0,9 1,8 Örnek olarak; bir aktif, bir reaktif sayac n ve m 2, mm 2 kablo için ak m trafosuna gelen yük 1+1+1,3 = 3,3 VA d r. Burada VA l k ak m trafosu kullan lmas uygundur. Teknik özellikler : En yüksek þebeke gerilimi : 720 V Kullan m yeri : Bina içi Sürekli çal þma ak m : 1,2xIn Bir dakika süreli test gerilimi: 3 kv Emniyet katsay s : < Nominal primer ak m : A...00A Nominal sekonder ak m : A Çal þma frekans : 0Hz Çal þma s cakl ð : 2 o C + o C Termik anma ak m : Ith= 0xIn (FATB için Ith=xIn) Dinamik anma ak m : Idyn= 2,xIth Ýzolasyon S n f : e 8/2

5 Ak m transformatörlerinin montaj nda dikkat edilecek hususlar : Primerden ak m geçerken, sekonder devresi asla aç lmamal d r. Ak m transformatörlerin primer uçlar KL, sekonder uçlar da kl harfleri ile gösterilir. Ak m transformatörleri bir fazl olarak yap l r. Ak m transformatörleri genellikle k sa devre durumunda çal þan cihazlard r. (*) (*) Ak m trafolar daima k sa devre durumunda çal þt r lmal d r. Primer sarg gerilim alt nda bulunduðu takdirde sekonder sarg k sa devre edilmiþ durumda tutulmal d r. Aksi halde sekonder sarg da oluþacak aþ r gerilimden dolay ölçü yapmakta olan kimseler için hayati bir tehlike baþ gösterebilir. Ak m transformatörlerinde oran hatas (standartlarda belirtildiði þekilde) ancak nominal ak m n %0 ile %120 si aras nda garanti edilmektedir. Özellikle nominal ak m n yar deðerinin alt ndaki ak mlarda hata s n f 23 kat olabilir. Uygulamadaki yük ak mlar n n mümkün mertebe (11,2) x In aras nda kalmas na özen gösterilmelidir. Aþað da verilen anma ak mlar yüzdeleri için ± yüzde ak m (oran) hatas Doðruluk s n f % % % % 1, 20 0,7 0 0, 120 0, 0, 3,0 1, oran hatas Tam Yük Cl: 1 1/ Yük Cl: 1 Tam Yük Cl: 0. 1/ Yük Cl: 0. 8/3

6 Baralý FATB FATB FATB FATB FATB FATB FATB FATB FATB FATB / / 0/ / 7/ 80/ 0/ 12/ 0/ 200/ FATB 20/ 2, Gücü (VA) s 0,s 0, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 2, 7, Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için VA için : : 2 9GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA GA FAT FAT FAT FAT FAT FAT FAT 00/ 0/ 70/ 800/ 00/ 1200/ 120/ Gücü (VA) s 0,s 0, 2, 7, 2, 2, 7, 7, 7, Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için VA için : : 2 9GD GD GD GD GD GD GD FATC FATC FATC FATC 0/ 200/ 20/ 0/ Gücü (VA) s 0,s 0, 2, 2, 2, 2, 2, Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için VA için : : 2 9GB GB GB GB FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 FAT0 00/ 1200/ 120/ 00/ 10/ 2000/ Gücü (VA) s 7, 7, 0,s 0, 0,69 0,70 0,72 0,80 0,83 0,9 Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için : 9GE GE GE GE GE GE FAT FAT FAT FAT FAT FAT FAT FAT FAT FAT 0/ 200/ 20/ 0/ 200/ 20/ 0/ 0/ 00/ 0/ 2, Gücü (VA) s 0,s 0, 2, 7, Gücü (VA) s 2, 7, 0,s 0, 2, 2, 7, 7, 7, Sýnýf s için : E Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için VA için : : 2 9GB GB GB GB Sýnýf için Sýnýf 0, için Sýnýf 0,s için : C : A : D VA için VA için : : 2 9GC GC GC GC GC GC FAT1 00/ FAT1 10/ FAT1 2000/ FAT1 200/ FAT1 00/ FAT1 3200/ FAT1 00/ Gücü (VA) s 0,s 0, Sýnýf 0, için : A Sýnýf 0,s için : D VA için : 20 VA için : 6 VA için : 7 VA için : 8 9GN GN GN GN GN GN GN Not : Federal Alçak Gerilim Ak m Transformatörleri mühürleme özelliðine sahiptir. Listede olmayan ak m talepleri için lütfen firmamýzý arayýnýz. 8/

7 Mühürleme deliði 2, 99 1, 1, 16, 32,1, 32,1 1, /

8 Mühürleme deliði Mühürleme deliði 8/6