CAPPADOCİA JOURNAL SİCİLL-İ ÂHVAL DEFTERLERİNE GÖRE ARABSUN (GÜLŞEHİR) DOĞUMLU OSMANLI DEVLET ADAMLARI

Transkript

1 SİCİLL-İ ÂHVAL DEFTERLERİNE GÖRE ARABSUN (GÜLŞEHİR) DOĞUMLU OSMANLI DEVLET ADAMLARI Yrd. Doç. Dr. Hüseyin SARAÇ Özet Osmanlı memurlarının biyografisi için en önemli kaynak malzemelerinden biri olan ve yakın dönem çalışmalarında da en çok tercih edilen Sicill-i Ahvâl Defterleri verilerine göre yapılmış olan bu çalışmada, tespit edilen Arabsun (Gülşehir) doğumlu yirmi Osmanlı devlet memuru incelenecektir. Bu memurlarının baba adı, babasının mesleği ve sülale adı, bunun yanında memurların hangi okullarda okudukları, bu okullardan mezun olup olamadıkları, bildikleri diller ve ne derece bu dilleri bildikleri, göreve başlama yaşları, işe başlama biçimleri, aldıkları maaşlar, hangi meslekte ve hangi idarî birimlerde görev yaptıkları, memuriyetleri sürecinde ceza alıp almadıkları, kendilerine verilen madalyalar, rütbeler, nişanlara dair detaylı bilgiler verilerek Arabsun (Gülşehir) doğumlu memurlar tanıtılmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Arabsun, Sicill-i Ahvâl Defterleri, Memurlar. ACCORDING TO SİCİL-İ ÂHVAL REGISTERS OTTOMAN GOVERNMENT OFFICIALS BORN IN ARABSUN (GÜLŞEHİR) Abstract This study has been done according to the data of the Sicil-i Ahvâl Registers. We have disclosed that for the biographies of the Ottoman officers the Sicil-i Ahvâl Registers are one of the most important and most preferred source materials. Therefore; considering the results, twenty Ottoman civil servants, born in Arabsun (Gülşehir), will be examined. We will introduce the Ottoman civil servants, born in Arabsun (Gülşehir), by giving detailed information such as the name of their fathers, the occupation of their fathers, family names, which schools they attended, whether they graduated from these schools or not, the languages they knew and to what extent they knew this language, at what age they started working, the style of jobs they did, the salaries they received, which profession and what administrative unit they worked for, whether they received any punishment in the process of civil service, the medals given to them, ranks and badges. Keywords: Ottoman Empire, Arabsun, Sicil-i Ahvâl Registers, Civil Servants. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü 66

2 Giriş Osmanlı Devleti 19. yüzyılın ikinci çeyreğinde ülke içinde ve ülke dışında karşılaştığı sıkıntıları atlatabilmek için Avrupalı devletlerin yardımına ihtiyaç duymuştur. Bu devletler 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı sürecindeki kadar açık bir şekilde olmasa da dolaylı olarak Tanzimat ın ilanında Mısır sorunu ve Osmanlı sınırları dâhilinde bulunan azınlık haklarının korunması bahanesiyle sürekli olarak Osmanlı Devleti nin içişlerine karışmayı çıkarlarına uygun görmüşlerdir. Bir yandan devletin varlığını sürdürebilmek için kapsamı geniş ve köklü reformlara duyulan ihtiyaç, diğer yandan Avrupalı devletlerin Hristiyan halka eşitlik ve güvence tanınması yolundaki istekleri, 1839 yılında Tanzimat ın ilanı ile sonuçlanmıştı. Tanzimat döneminin önceki dönemlerden ayıran özelliği ise devletin mutlak monarşinin yetkileriyle değil, belli hukuk kuralları ve yasalar çerçevesinde devletin idare edilmesi prensibinin kabul edilmesidir. Osmanlı Devleti nde bu yeni dönemle beraber modern devlet anlayışı merkezi devlet olarak gelişme göstermiş, merkezi devletin temel özelliği olan bürokrasi oluşmaya başlamıştır. Keyfilikten ve bireysellikten uzak memurların hak ve görevleri, yetki ve sorumlulukları hukukî olarak tanımlanarak, bir devlet memuriyeti anlayışı geliştirilmiştir (Çelik, 2011, s ). Osmanlı Devleti nde memuriyetin bir meslek haline gelmesi Tanzimat dönemindeki bu modernleşme hareketi neticesinde olmuştur. Devlet birimlerinde yeni kurum ve kuruluşların oluşturulması yine bu dönemde başlamıştır. Devlet kurumlarındaki bu değişim ve dönüşüm neticesinde devletin yeniden yapılanma sürecine bağlı olarak memur ve büro sayısı gittikçe çoğalmıştır. II. Abdülhamit döneminde memur sayısı yaklaşık olarak e ulaşmış (Genç, 2010, s ); (Atam, 2011) bürokrasideki bu büyüme beraberinde istihdam edilen personelin takibini gündeme getirmiştir. Yapılan çalışmalar neticesinde memurları bir kayıt altına alabilmek için II. Abdülhamit dönemine denk gelen 5 Şubat 1879 da Sicill-i Ahvâl Komisyonu kurulmuştur. Komisyonun kurulduğu tarihten itibaren 1909 yılına kadar devlet memurunun biyografileri 201 adet sicil defterine kaydedilmiştir (Sarıyıldız, 2009, s ); (Bozkurt, 2011, s. 2-3). Bu defterlere hal tercümeleri kayıt altına alınan memurların milliyetleri, baba adı, babasının mesleği ve sülale adı, bunun yanında memurların hangi okullarda okudukları, bu okullardan mezun olup olamadıkları, bildikleri diller ve ne derece bu dilleri bildikleri, göreve başlama yaşları, işe başlama biçimleri, aldıkları maaşlar, hangi meslekte ve hangi idarî birimlerde görev yaptıkları, memuriyetleri sürecinde ceza alıp almadıkları, kendilerine verilen madalyalar, rütbeler, nişanlara dair detaylı bilgileri kaydedilmiştir (Genç, 2010, s. 237). Sicill-i Ahvâl Defterleri Osmanlı memurlarının biyografisi için en önemli kaynak malzemelerinden biridir. Yakın dönem çalışmalarında başvuru kaynağı olarak tercih edilirler. Bu defterler Başbakanlık Osmanlı Arşivi nde bulunur ve Dâhiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl Defterleri (BOA. DH. SAİD.d.) kataloglarında yer alır. Burada bulunan memurun kaydı dijital ortama 67

3 aktarılarak araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. İlgili defterlerin verilerine dayanılarak bugüne kadar pek çok kitap, makale ve tez gibi çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır: (Atam, 2011, s ) (Sunay, 2007, s ); (Özger, 2010); (Sarı, 2014); (Yüksel, 2004); (Sarıyıldız, Sicill-i Ahvâl Defterleri, 2009); (Yiğit, 2011). 1. Memurların Toplum İçindeki Konumu Gülşehir doğumlu toplam 20 adet memur bulunmaktadır. Bu memurlar H. 1239/M ile H. 1204/M yılları arasında doğmuşlarıdır. Memurların mensubu bulundukları inanç sistemi açısından değerlendirdiğimizde ikisinin Rum milletinden yani Hristiyan dininin Ortodoks mezhebine mensup, diğer memurların Müslüman oldukları görülmektedir. Memurların baba isimleri ise 11 i efendi, 9 u ağa yakıştırmasıyla adlandırıldığı görülmektedir. ile adlandırılan kişilerin 7 tanesinin mesleği belirtilmişken 4 ü belirtilmemiştir. Ağa ile adlandırılanların da 4 tanesinin mesleği mevcutken 4 ünün meslekleri belli değildir. Toplamda belirtilen meslekler arasında 1 manav, 2 çiftçi, 2 imam, 1 kazâ meclisi üyesi, 1 esnaf, 1 askerî yüzbaşı, 1 bekçi ve bir de tapu kâtibidir. İncelenen 20 memurdan 9 u çift 11 i tek isim kullanmıştır. 5 isimle Mehmet en çok tercih edilen isim olmuştur. Memurların baba isimleri değerlendirildiğinde ise 15 i tek 5 i çift isimlidir. Baba isimlerinde de en çok tercih edilen isim Mehmet tir. Takılan isimlerin sosyal, dinî ve etnik açıdan incelendiğinde de isimlerin dinî özellik taşıdığı anlaşılmaktadır. Burada adı geçen isimlerin ikisi hariç (Simon ve Rizo) günümüzdekilerden farklı olmadığı görülmektedir. Farklı olanların bu farklılıkları milliyetleri farklı olduğu içindir. Mehmet, Ahmet, Mustafa, Ali, Osman, Hüseyin ve İbrahim en çok kullanılan isimlerdir. Bunlardan başka memur babaları hacı, hoca ve hafız gibi dinî statülerini sıfatlarla da hitap edilmişlerdir. Hacı Ahmet, Hafız Emin, Hacı Ahmet Ağa ve Hoca Sait gibi. Zikr edilen memurların babalarının isimlerinden bahsedilirken vefat edip etmediklerine dair bilgiler de verilmektedir. Müteveffa Ahmet, Müteveffa Mustafa Nail, Müteveffa Mahmut Celaleddin gibi memur babaları bunlardan bazılarıdır. Sicillerde kaydedilen bilgilerden biri de memurların mensup oldukları sülale adlarıdır. Şabanzâde, Müftüzâde, Kantarzâde, Alemdaroğlu, Yazıcızâde, İnceoğluzâde ve Köstekli kullanılan sülale lakaplarındandır. Bkz. Tablo-1. 68

4 Tablo-1: Arabsun (Gülşehir) lu Memurlar No Doğum Tarihi Adı Baba Adı Baba Mesleği Lakapları 1 H. 1239/M Mehmet Tahir Ahmet Nesarî 2 H. 1248/M Osman İsmail Ağa Manav 3 H. 1260/M İbrahim Veli Ağa Çiftçi Şabanzâde 4 H. 1260/M Simon Sava Ağa 5 H. 1269/M Mehmet Şükrü Hacı Ahmet Ağa 6 H. 1271/M Ahmet Nuri Hoca Sait İmam Müftüzâde 7 H. 1271/M Rizo Nikolaki 8 H. 1273/M Osman Muhammet İmam 9 H. 1278/M Mehmet Ali Ağa Kantarzâde 10 H. 1280/M.1863 Ahmet İsmail Meclis Üyesi Alemdaroğlu 11 H. 1280/M Ali Rıza Hasan Akif Yazıcızâde 12 H. 1285/M Mahmut Celâleddin Yunus Esnaf 13 H. 1289/M Mehmet Hafız Emin Çiftçi Köstekli 14 H. 1290/M Bekir Ahmet Hamdi Askerî İnceoğluzade Yüzbaşı 15 H. 1290/M Tahir Mehmet Rıfat 16 H. 1300/M Hüseyin Hüsnü Ali Osman Ağa 17 H. 1300/M Mehmet Galip Mustafa Ağa Gümrük Bekçisi 18 H. 1300/M Mustafa Nail Hacı Ahmet 19 H. 1304/M Mehmet Hilmi Ahmet Tapu Kâtibi 20 H. 1304/M Davut Ağa Süleyman Ağa Çiftçi 2. Memurların Meslek, Maaş, Madalya ve Eğitim Durumları Osmanlı Devleti nde Tanzimat la beraber pek çok alanda olduğu gibi eğitime yönelik çalışmalar da yapılmıştır yılında yapılan düzenleme ile sıbyan mektebi, rüştiyeler (ortaokul) ve darülfünun (üniversite) şeklinde üç ana temel üzerinde eğitim sistemi şekillendirilmeye çalışılırken 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizâmnâmesi ile de ibtidâ (ilkokul), idadî (ortaokul), sultanî (lise) mekteplerinin yanında kız ve erkek öğretmen okulları dâhil olmak üzere yüksekokullar ve üniversiteler şeklinde köklü düzenlemelere gidilmiştir (Kodaman, 1999, s. 8-56); (Özkan, 2010, s ). Çalışma konumuz olan Gülşehirli memurların eğitim durumları incelendiğinde toplamdaki 20 memurdan 9 u sıbyan, 7 si ibtidâî, 1 i medrese, 1 i belli değilken 2 si Rum ibtidâî mekteplerinde tahsil 69

5 görmüşlerdir. Temel eğitim kurumları dediğimiz sıbyan İbtidâî eğitimden sonra orta eğitim kurumları olarak ifade edilen rüştiyelere devam edenlerin sayısı ise 7, medreseleri tercih edenlerin sayısı ise 5 tir. Lise olarak adlandırılan idâdîlere devam eden kişi sayısı 1 dir. Osmanlı döneminde eğitim dilinin yanında en az bir yabancı dil bilmek memurları avantajlı kılmaktaydı. Memurların bu özelliklerinden dolayı pek çok memur zaman içinde önemli konumlara gelebilmiştir. Arapça ve Farsça Osmanlı Devleti nin bürokrasi dilleriydi. Yabancı dil olarak en çok tercih edileni ise Fransızca ydı. Sicill-i ahvâl kayıtlarında memurların lisan bilgilerine dair bilgiler de bulunmaktadır. Gülşehir doğumlu 20 memurun 16 sının herhangi bir yabancı dil bilmemektedir. Geriye kalan memurların 2 si Rumca, 1 i Arapça ve 1 i de Arapça ve Fransızca bilmektedir. Memurların meslek kolları incelendiğinde, memurların tamamına yakını mülâzemet diye adlandırılan günümüzde stajyer diye adlandırdığımız tecrübe kazanma sürecinin ardından istihdam edilirdi. Kabiliyetine göre zaman içinde de işe ilk başladığı görevden farklı iş kollarına atanabilirdi. Gülşehir doğumlu memurların çoğunda bu durum gözlenmiştir. Memurların Kâtip, Müftü, bekçi, belediye başkanı, öğretmen, hâkim, telgraf ve posta memuru, mal müdürü ve banka memuru gibi alanlarda görev icra ettikleri görülmüştür. Bu görevlere karşılık olarak aldıkları maaş miktarlarında da farklılıklar bulunmaktadır. Görev yapan memurlar içinde 80 kuruş maaşla en az miktarla mutfak meydancılığı görevinde bulunan Davut Ağa olmuştur. Memurlar içinde en yüksek maaşı ise 1250 kuruşla mal müdürlüğü görevinde bulunan Rum milletinden Rizo olmuştur. Yüksek maaş alırken zaman içinde maaşlarının düştüğü memurlar da bulunmaktadır. Telgraf idaresinde görevli memurlardan olan ve ilk dönemlerinde 800 kuruş maaş alırken yapılan yeni düzenleme ile maaşı 400 kuruşa düşürülen Mehmet Galip bunlardan bazılarıdır. Bunların yanında memurların gayret, başarı ve iyi hallerinden dolayı kariyerinde aldıkları terfi ve çeşitli rütbeler ile madalyalar veya nişanlar olmuştur. Ahmet ve Mehmet madalyaya layık olan memurlardandırlar. Memurların meslekleri, maaşları, madalyaları, eğitim ve yabancı dil bilgileri için Bkz. Tablo-2. Tablo-2: Arabsun (Gülşehir) lu Memurlar Adı Meslekleri Aldığı Aldıkları Eğitim Gördüğü Bildiği Ödüller Maaşlar (Kuruş) Okullar Diller Mehmet Tahir Müftü --- Maaşı Medrese Türkçe Belirtilmemiştir Osman Fabrikada Memur İbtidâî ve Medrese Türkçe İbrahim Simon Askeri Memur, Kâtip Yol Çalışmaları Kontrol Sıbyan ve Medrese Türkçe Gülşehir Rum İbtidâî Türkçe ve 70

6 Memuru Rumca Mehmet Şükrü Bekçi, Kâtip Sıbyan ve Medrese Türkçe Ahmet Nuri Bankada Memur Sıbyan ve Medrese Türkçe ve Arapça Rizo Mal Müdürü Kırşehir Rum İbtidâî Türkçe ve Rumca Osman Hademe, kâtip İbtidâî Türkçe Mehmet Kâtip İbtidâî Türkçe Ahmet Tahsil Memuru, Gümüş Türkçe Belediye Başkanı Madal. Ali Rıza Kâtip, Hâkim, Sıbyan ve Medrese Türkçe Nahiye Müdürü, Müfettiş Mahmut Telgraf ve Posta Sıbyan ve öğretmen Türkçe Celâleddin Memuru okulu Mehmet Sekreterya İşleri, Sevr-i İbtidâî Türkçe Kontrol Memuru Adv Madal Bekir Öğretmen, Hâkim, İbtidâî, Askeri Rüştiye ve İdadî Türkçe, Arapça ve Fransızca Tahir Mal Yazım Sıbyan ve Rüştiye Türkçe Memuru, Banka Memuru Hüseyin Hüsnü Mal Sayım Sıbyan, Rüştiye ve Türkçe Memuru, Kâtip Medrese Mehmet Galip Telgraf ve Posta Sıbyan ve Rüştiye Türkçe Müdürü Mustafa Nail Muhasebe Memuru, İbtidâî ve Rüştiye Türkçe Kâtip Mehmet Hilmi Posta ve Telgraf Sıbyan ve Rüştiye Türkçe Memuru Davut Ağa Mutfak Memuru İbtidâî ve Rüştiye Türkçe 71

7 3. Gülşehir Doğumlu Memur Kayıtlarının Transkripsyonu 3.1. Mehmet Tahir Mehmet Tahir, Ahmet Nesari nin oğludur. H. 1239/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Arabsun Kazası Silahtar Muhammet Paşa ve Nevşehir Kasabasında İbrahim Paşa Medreselerinde eğitim görerek mezuniyet belgesi almaya hak kazanmıştır. Medresede Farsça dersler almıştır. Türkçe okuryazardır. H. 11 Şaban 1265/M. 2 Temmuz 1849 tarihinde yirmi altı yaşında iken Arabsun Kazası Müftülüğü ne tayin olmuştur. H. 11 Cemazeyilevvel 1266/M. 25 Mart 1850 tarihinde görevinden istifa etmiştir. H. 13 Rabiülevvel 1271/M. 4 Aralık 1854 tarihinde ise ikinci müftü olarak tekrar aynı göreve atanmıştır. H. 3 Cemazeyilahir 1273/M. 29 Ocak 1857 tarihinde yine istifa etmiştir. H. 9 Rabiülahir 1279/M. 4 Ekim tarihinde tekrar aynı görev yerine tayin edilmiştir. Görev yerleri, aldığı maaşlar, istifa ve mezuniyet belgeleri H. 7 Rabiülevvel 1311/M. 18 Ekim 1893 tarihli belgelerde gösterilmiştir (BOA. DH. SAİD. 71/217) Osman Manavlık yapan merhum İsmail Ağa nın oğludur. H. 5 Recep 1248/M. 28 Kasım 1832 tarihinde Arabsun Kazasına tabi Sinaseven Köyü nde doğmuştur. Arabsun İptidai Mektebi nde ve medresede eğitim görmüştür. Türkçe okuryazardır. H. Rabiülevvel 1279/M. Ağustos-Eylül 1862 de 31 yaşında olduğu halde İstanbul balıkhanesine bağlı Ortaköy de %20 aidatla tayin olmuştur. H. 2 Cemazeyilahir 1287/M. 30 Ağustos 1870 tarihinde ise görevinden kendi isteği üzerine istifa etmiştir. H. 3 Zilhicce 1298/M. 27 Ekim 1881 tarihinde 300 kuruş maaşla Ürgüp Tütün Fabrikası memurluğuna tayin olmuştur. H. 14 Zilhicce 1299/M. 27 Ekim 1882 tarihinde ise fabrikanın kapanmasıyla H. 17 Cemazeyilahir 1302/M. 3 Nisan 1885 tarihinde 250 kuruş maaşla Ürgüp Borçlar İdaresi memurluğuna tayin edilmiştir. Maaşı, H. 21 Safer 1310/M. 14 Eylül 1892 tarihinde 300 kuruşa yükseltilmiştir. Ancak bu dönemlerde işini yapamayacak düzeyde hastalanması üzerine emekliye ayrılmak istemiş ancak emekli olmaya hak kazanamadığından dolayı H. 23 Zilkade 1313/M. 6 Mayıs 1896 tarihinde 150 kuruş maaş ile altı ay açığa çıkarıldığı H. 29 Rabiülevvel 1320/M. 6 Temmuz 1902 tarihli vukuat pusulasından anlaşılmıştır (BOA. DH. SAİD. 56/431) İbrahim İbrahim, çiftçilikle uğraşan merhum Veli Ağa nın oğludur. Şabanzâde lakabıyla bilinirler. H. 1260/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Arabsun kazası Sıbyan Mektebini tamamlamasının ardından Silahtar Mehmet Paşa Medresesi nde Arapça ve mantık dersleri okumuştur. Türkçe okuryazar olduğu hal tercümesi kayıtlarından anlaşılmaktadır. H. 1287/M yılında askeriyede memur alarak görevlendirilmiştir. H. 19 Ramazan 1294/M. 27 Eylül 1877 tarihinde ordu birliğinin talebe taburunun 7. bölüğünde işe başlamıştır. H. 18 Safer 1298/M. 20 Ocak 1881 tarihinde 2. kolordu 4. taburun 4. bölüğünde nakl edilmiştir. Daha sonra kendi isteği üzerine buradaki görevinden istifa ederek H. 20 Recep 1304/M. 14 Nisan 1887 tarihinde buradaki görevinden ilişiğini 72

8 kesmiş ve H. 28 Ramazan 1309/M. 26 Nisan 1892 tarihinde 125 kuruş maaşla Arabsun Kazası nüfus kâtipliğine tayin edilmiştir. Görevleri, görev yerleri, istifaları, nakilleri ve aldığı maaşlarıyla ilgili bilgiler Arabsun Kaymakamlığıyla Konya Vilâyeti Nüfus Müdürlüğü nden yazılan evraklardan anlaşılmıştır. Askerlik tezkereleriyle aldığı diplomaların tasdiklenmiş suretleri genel sicil şubesinde kayıtlıdır. H. 9 Rabiülevvel 1328/M. 21 Mart (BOA. DH. SAİD. 176/21) 3.4. Simon Rum milletinden Simon Sava Ağa nın oğludur. H. 1260/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Nevşehir Rum İptidai Mektebi nde okuduğuna dair mezuniyet belgesi mevcuttur. Türkçe konuşabilmekte ve Rumca okuryazardır. H. 23 Zilkade 1318/M. 14 Mart 1901 tarihinde 400 kuruş maaşla Kastamonu da yol yapım çalışmalarında altı ay istihdam edildikten sonra kendi arzusuyla görevinden ayrılmıştır. H. 5 Ramazan 1320/M. 6 Aralık 1902 tarihinde 500 kuruş maaşla Adana Vilâyeti hizmet işleriyle ilgili birime tayin edilmiştir. Görev yerini sıkça terk etmesi ve izinsiz bir şekilde gelişigüzel diğer mahallerde dolaşması, bunun yanında ikamet ettiği yer ile görev yaptığı birimin arasında üç saat mesafe bulunması gibi nedenlerden dolayı H. 19 Şevval 1325/M. 25 Kasım 1907 tarihinde açığa alınmıştır. H. 28 Recep 1326/M. 26 Ağustos 1908 tarihinde 5 maaşla Kastamonu Vilâyeti genel hizmetler kondüktörlüğüne tayin edilmiştir. H. 26 Ramazan 1327/M. 11 Ekim 1909 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile Türkçe okuyup yazması olmamasından dolayı işten çıkarıldığı H. 10 Rabiülevvel 1328/M. 22 Mart 1910 tarihli vukuat pusulasında beyan edilmiştir. Bunla beraber kendisine 5980 kuruş tazimat ödenmiştir (BOA. DH. SAİD. 128/67) 3.5. Mehmet Şükrü Hacı Ahmet Ağa nın oğludur. H. 1 Recep 1269/10 Nisan 1853 tarihinde Konya Vilâyeti Arabsun Kazası nda doğmuştur. Aynı kasabada bulunan sıbyan mektebini tamamladıktan sonra medresede de hesap üzerine bir miktar eğitim görmüştür. Kendisi Türkçe okuryazardır. H. Cemazeyilahir 1312/Kasım-Aralık 1894 yılında İstanbul Rüsumat Nezareti nde stajyer olarak işe başlamıştır. H. 25 Ramazan 1312/M. 22 Mart 1895 tarihinde 150 kuruş maaşla Karabiga rüsumat bekçiliğine tayin edilmiştir. H. 27 Zilhicce 1314/M. 29 Mayıs 1897 tarihinde 200 kuruş maaşla Egenlik rüsumat kâtipliğine nakl olmuştur. Şimdiye kadar çalıştığı görev yerleri ve aldığı maaşların miktarlarına dair bilgiler ile görevden alınma ve göreve nakil bilgileri hal tercümesinden anlaşılmaktadır. H. 3 Cemazeyilevvel 1324/M. 25 Haziran (BOA. DH. SAİD. 131/319) Ahmet Nuri Müftüzâde Hoca Sait nin oğludur. H. 1271/M yılında Arabsun da doğmuştur. Arabsun Sıbyan Mektebi nde hafızlık üzerinde eğitim görmüştür. Bu okulu tamamladıktan sonra Arabsun da Karavezir Mehmet Paşa ve ardından Kayseri de gözü büyük namıyla bilinen medresede Arapça öğrenmiştir. Arapça öğrendiğine dair Hacı Emin den icazetname almıştır. Türkçe okuryazardır. H. 17 Safer 1307/M. 13 Ekim 1889 tarihinde 37 yaşında iken 400 kuruş maaşla Arabsun 73

9 Kazası Ziraat Bankası sandık kâtipliğine tayin olmuştur. H. 1 Rabiülevvel 1309/M. 5 Ekim 1891 tarihinde ise yeteri derecede işi öğrenemediği gerekçesiyle azl edilmiştir. Ardından İstanbul a gelip İstanbul Ziraat Bankası nda staj görmüştür. H. 26 Rabiülahir 1326/M. 28 Nisan 1908 tarihinde aynı maaşla tekrar Arabsun Kazası Ziraat Bankası sandık muhasebe kâtipliğine tayin olmuştur. H. 7 Şaban 1311/M. 4 Mart 1894 tarihinde bu birimdeki bütçenin yetersiz kalması hasebiyle maaşı 300 kuruşa düşürülmüştür. Kaza kaymakamlığından vilayet makamlarına yazılan yazılardan Ahmet Nuri nin işini gayet iyi yaptığı ve görevinde başarılı olduğu anlaşılmıştır. Şimdiye kadar çalıştığı görevleri ve bu görevleri yürütürken aldığı maaşlar ile görevden ayrılma ve tekrar atanma nedenleri Niğde Sancağı Ziraat Bankası Şubesi İdare Meclisi nin H. 11 Safer 1313/M. 3 Ağustos 1895 tarihinde aldığı karardan anlaşılmaktadır (BOA. DH. SAİD. 101/63) 3.7. Rizo Rum Milletindendir. Nikolaki nin oğludur. H. 27 Zilkade 1271/M. 11 Ağustos 1855 tarihinde Arabsun Kazası Senahun Köyü nde doğmuştur. Kırşehir Rum Mektebi nde okumuştur. Türkçe ve Rumca okuryazarlığı vardır. H. 17 Cemazeyilahir 1301/M. 14 Nisan 1884 tarihinde otuz yaşında iken 250 kuruş maaşla Kırşehir Sancağı Tütün İdaresi yazı kâtipliğine tayin edilmiştir. H. 5 Rabiülevvel 1303/M. 12 Aralık 1885 tarihinde bu birimin kaldırılması üzerine açıkta kalmıştır. H. 1 Cemazeyilahir 1305/M. 14 Şubat 1888 tarihinden H. 4 Cemazeyilahir 1307/M. 23 Ocak 1890 tarihine kadar 225 kuruş maaşla Karaman Kazası Mal Müdürlüğü ne tayin olmuştur. Karaman Kazası Kaymakamlığının ve Konya Vilayeti Defterdarlığıyla valiliğinden yazılan yazıya atfen maliye nezareti tarafından kaleme alınan yazıda bu görevi yürütebilecek yeterliliğe sahip olduğu beyan edilmiştir. H. 19 Zilkade 1319/M. 27 Şubat aynı maaşla ve becayiş suretiyle Ürgüp Kazası Mal Müdürlüğü ne nakl edilmesinden sonra memuriyetinden ayrıldığı ve 4 Recep 1308/M. 13 Şubat 1891 tarihinden H. 20 Recep 1311/M. 27 Ocak 1894 tarihine kadar bulunduğu mezkûr Karaman Kazası Mal Müdürlüğü nce bulunduğu görevlerde herhangi bir kusurdan dolayı mahkemelerde yargılanmadığı, görevini layıkıyla yerine getirdiği zimmet ve ilişkisi bulunmadığı beyan edilmiştir. H. 7 Şaban 1311/13 Şubat 1894 tarihinde Ürgüp Kazası Mal Müdürlüğü nde işe başlamıştır. H. 23 Muharrem 1312/M27 Temmuz 1894 tarihinde istifa etmiştir. Burada görev yaptığı dönem boyunca da diğer yerde olduğu gibi bir güne zimmet ve ilişkisi olmamıştır. Herhangi bir soruşturma geçirmemiştir. H. 21 Safer 1321/M. 19 Mayıs 1903 tarihinde 1250 kuruş maaşla Tokat Sancağı mutasarrıf yardımcılığına tayin edilmiştir. H. 23 Cemazeyilahir 1322/M. 4 Eylül 1904 tarihinde buradaki görevinden azl edilerek yerine başkası getirilmiştir. H. 18 Rabiülahir 1321/14 Temmuz 1903 tarihinden 23 Cemazeyilahir 1322/M. 4 Eylül 1904 tarihine kadar aynı maaşla bulunduğu Tokat Sancağı mutasarrıflığınca bir güne zimmet ve ilişkisi olmadığı beyan edilmiştir. H. 4 Şaban 1322/M. 14 Ekim 1904 (BOA. DH. SAİD. 41/3) 74

10 3.8. Osman Osman, Arabsun Kazası ndan Cami-i Kebir imamı Muhammed nin oğludur. H. 1273/M yılında Arapsun Kazası nda doğmuştur. Arapsun İptida Mektebi ni okumuştur. Ancak mezun olamamıştır. H. 9 Cemazeyilahir 1295/M. 10 Haziran 1878 tarihinde 300 kuruş maaşla tıp mektebi hademeliğine tayin olmuştur. H. 1300/M yılında buradaki görevinden istifa etmiştir. H. 29 Safer 1301/M. 30 Aralık 1883 tarihinde 125 kuruş maaşla Arabsun Kazası Nüfus Kâtipliği ne tayin edilmiştir. Buraya tayin edildikten sonra Arapsun Kaza merkezinin Avanos Kazası na nakl edilmesi üzerine H. 8 Muharrem 1304/M. 7 Ekim 1886 tarihinde kendisi de Avanos a görevlendirilmiştir. H. 5 Şevval 1304/M. 27 Haziran 1887 tarihinde 200 kuruş maaşla askeri tıp merkezi tahrirat kalemine tayin edilmiştir. H. 3 Şevval 1305/M. 13 Haziran 1888 tarihinde 400 kuruş maaşla askeri tıp merkezinin bağlı bulunduğu bakanlıkça İstanbul Galata göçerleri heyetinde vefat eden insanların kefenlenen birime kâtip edilmiştir. H. 9 Safer 1309/M. 14 Eylül 1891 tarihinde maaşı 500 kuruşa yükseltilmiştir. H. 12 Zilkade 1312/M. 14 Mart 1900 tarihinde aynı maaşla gümrük idaresine nakl edilmiştir. H. 21 Zilkade 1312/M. 16 Mayıs 1895 tarihinde dördüncü rütbeye yükseltilmiştir. Askeri tıp bakanlığının çeşitli kademelerindeki hizmetleri, aldığı maaşlar, tayinleri ve aldığı rütbeler H. 2 Zilkade 1312/M. 27 Nisan 1895 tarihli yazıdan anlaşılmıştır (BOA. DH. SAİD. 142/365) 3.9. Mehmet Mehmet, Kantarzade Ali Ağa nın oğludur. H. 1278/M yılında Arabsun da doğmuştur. Arabsun İptida Mektebi nde okumuştur. Sonradan da Arapça ve Farsça dersler almıştır. Türkçe okuryazardır. H. 23 Rabiülahir 1299/M. 14 Mart 1882 tarihinde yirmi bir yaşında iken 207 kuruş maaş ve bir kişi yanında görevlendirilerek tıp mektebi hastanesi anbarcılığına tayin edilmiştir. H. 24 Cemazeyilahir 1314/M. 14 Mart 1896 tarihinde 320 kuruş maaş ve dördüncü sınıfla aynı hastanenin kâtipliğine getirilmiştir. Görevini isteyerek ve büyük bir gayretle yaptığı, verilen emirleri harfiyen yerine getirdiği tıp mektebinden yazılan evraklardan anlaşılmıştır. H. 26 Zilhicce 1315/M. 18 Mayıs 1898 tarihinde maaşı H. 19 Şaban 1315/M. 13 Ocak 1898 tarihinde 400 kuruş, H. 5 Rabiülevvel 1317/M. 14 Temmuz 1899 tarihinde 450 kuruşa ve H. 21 Rabiülevvel 1323/M. 26 Mayıs 1905 tarihinde 530 kuruşa yükseltildiği askerlik sicil şubesinin H. 2 Safer 1325/M. 17 Mart 1907 tarihli vukuat pusulasından anlaşılmaktadır. H. 24 Safer 1325/H. 8 Nisan 1907 tarihinde maaşı 620 kuruşa yükseltilmiştir. H. 28 Şaban 1327/M. 14 Eylül 1909 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile 800 kuruş maaşla ikinci sınıfa terfi ettirilmiştir. Tıp mektebinin mülkiye mektebine dönüştürmesinden dolayı aynı maaş ve derecesiyle beraber genel idareler biriminin dördüncü şubesine becayiş suretiyle H. 19 Rabiülevvel 1328/M. 31 Mart 1910 tarihinde sıhhiye dairesi evrak kalemine nakl edilmiştir (BOA. DH. SAİD. 78/181). 75

11 3.10. Ahmet Ahmet, Arabsun Kazası İdare Meclisi üyelerinden vefat etmiş olan kâtip İsmail nin oğludur. Alemdaroğlu namıyla bilinirler. H. 1280/M Arapsun Kazası nda doğduğu Osmanlı Nüfus Tezkeresi nden anlaşılmaktadır. H. 7 Şevval 1307/M. 27 Mayıs 1890 tarihinde %5 aidatla Arapsun Kazası bakaya baş tahsildarlığına tayin olmuştur. H. 10 Zilkade 1308/M. 17 Haziran 1891 tarihinde adı geçen tahsildarlıktan istifa edip H. 8 Zilkade 1315/M. 31 Mart 1898 tarihinde gönüllü olarak Arapsun Kazası Belediye reisi olmuştur. H. 13 Şevval 1312/M. 9 Nisan 1895 tarihinde yine gönüllü olarak aynı kazanın evkaf vekâletine de bakmıştır. H. 4 Rabiülevvel 1313/M. 25 Ağustos 1895 tarihinde %5 aidatla Arapsun Kazası nakdiye tahsildarlığına tayin edilmiştir. H. 25 Ramazan 1313/M. 25 Ağustos 1895 tarihinde nakdiye tahsildarlığından ve H. 6 Cemazeyilevvel 1314/M. 13 Ekim 1896 tarihinde Kaza Bidayet Mahkemesi tahsildarlığından istifa etmiştir. Özverili ve başarılı hizmetinden dolayı kendisine H. 28 Şevval 1321/M. 17 Ocak 1904 tarihinde kendisine kapıcı başılık rütbesi tevcih buyurulmuştur. Aydın Vilâyeti nde düzenlenen iplik ve iplik sanayisinin geliştirilmesine yönelik yapılan yarışmada gösterdiği başarıdan dolayı da H. 11 Recep 1327/M. 29 Temmuz 1909 tarihinde bir adet gümüş madalya kazanmıştır. H. 16 Recep 1327/M. 3 Ağustos 1909 tarihinde belediye reisliğinden ayrılmıştır. H. 4 Muharrem 1330/M. 25 Aralık 1911 tarihinde de Arapsun Kazası Evkâf vekâletini bırakmıştır. H. 6 Rabiülahir 1330/M. 25 Mart 1912 tarihinde 600 kuruş maaşla Mülkiye Tıp İdaresi müdür yardımcılığına getirilmiştir. Daha sonra da Mülkiye Tıp İdaresi Meclisi kararıyla levazım memurluğunda görevlendirilmiştir. H. 21 Rabiülahir 1330/M. 9 Nisan 1921 tarihinde buradaki memuriyeti İçişleri Bakanlığınca tasdik edilmiştir. Maaşı da H. 25 Safer 1331/M. 3 Şubat 1913 tarihinde 750 kuruşa yükseltilmiştir. Memuriyet hayatına başlaması, görevleri ile aldığı maaşları, bunun yanında bütün görevlerinde başarılı olması istifaları veya görevden ayrılma süreçleri, aldığı rütbe ve madalyaları H. 10 Cemazeyilevvel 1331/M. 17 Nisan 1913 tarihli muhasebe kaleminden yazılan yazıdan anlaşılmıştır. Ahmet ye ait bütün belgelerin tasdiklenmiş suretleri hal tercümesinde saklı tutulmaktadır (BOA. DH. SAİD. 195/431) Ali Rıza Ali Rıza, Yazıcızade merhum Hasan Akif nin oğludur. H. 1280/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Arabsun Sıbyan Mektebi ni tamamladıktan sonra Kara Vezir Mehmet Paşa Medresesi nde Arapça dersler görmüştür. Türkçe okuryazardır. Bir müddet Arabsun Kazası mal ve tahrirat kalemlerinde stajyer olarak görev yaptıktan sonra H. 27 Cemazeyilahir 1302/M. 13 Nisan 1885 tarihinde 200 kuruş maaşla Avanos Duyun-u Umumiye memuriyetine tayin olmuştur. H. 4 Şaban 1303/M. 8 Mayıs 1886 tarihinde görev yaptığı birimin kaldırılması sebebiyle istifa etmiştir. H. 3 Şevval 1305/M. 13 Haziran 1888 tarihinde 225 kuruş maaşla Arabsun Kazası Bidayet Mahkemesi ne ikinci kâtip olarak atanmıştır. H. 21 Recep 1307/M. 13 Mart 1890 tarihinde 300 kuruş maaşla terfi ettirilerek aynı kaza biriminde görev yapan hâkim yardımcılığına getirilmiştir. H. 25 Cemazeyilahir 1313/M. 13 Aralık 1895 tarihinde ise görevinden alınmıştır. H. 7 Recep 1314/M. 76

12 12 Aralık 1896 tarihinde 190 kuruş maaşla? Nahiyesi Müdürlüğü ne atanmıştır. H. 16 Rabiülevvel 1316/M. 4 Ağustos 1898 tarihinde görevinden istifa etmiştir. H. Zilhicce 1319/M. Mart-Nisan 1902 yılında Arabsun Kazası meclis idare üyeliği ile H. 4 Cemazeyilahir 1320/M. 8 Eylül 1902 tarihine kadar 400 kuruş aidatla bu kazanın tahsilat müfettişliğinde bulunmuştur. H. 15 Zilhicce 1320/M. 15 Mart 1903 Nevşehir, H. 26 Zilhicce 1321/M. 19 Ocak 1909 tarihinde Ürgüp, H. 7 Muharrem 1323/M. 14 Mart 1905 tarihinde Aksaray ve 14 Recep 1323/M. 14 Eylül 1905 tarihinde Bor, H. 6 Muharrem 1324/M. 2 Mart 1906 tarihinde adı geçen yerlerde görev yapmış ve görevinden ayrılmıştır. 21 Muharrem 1323/M. 28 Mart 1905 tarihinde 400 kuruş aidat, 100 kuruş harcırah ve 400 kuruş maaşla H. 4 Safer 1326/M. 8 Mart 1908 tarihinden itibaren Arabsun Kazası tahsil memurluğuna tayin edilmiştir. Arabsun Kazası Mal Müdürlüğü, Arabsun Kazası Kaymakamlığı, Konya Eyâleti Tahsildar Müdürlüğü ile Konya Eyâleti Defterdarlığı ndan yazılan belgelerde vazifesini layıkıyla yerine getirdiği beyan olunmuştur. Görev yaptığı yerler, aldığı maaşlar, istifaları, aidatları Konya Vilâyeti İdare Meclisi nin H. 6 Safer 1328/M. 17 Şubat 1910 tarihli yazılarından anlaşılmaktadır (BOA. DH. SAİD. 170/363) Mahmut Celaleddin Mahmut Celaleddin, yöre esnaflarından merhum Yunus nin oğludur. H. 1285/M yılında Arabsun Kazası na tabi Sinason Köyü nde doğmuştur. Arabsun Sıbyan Mektebi ni okuduktan sonra Ürgüp Kazası Öğretmen Okulu nda Arapça ve Farsça dersler görmüştür. Türkçe okuryazardır. H. 13 Ramazan 1311/M. 20 Mart 1894 tarihinde 200 kuruş maaşla Arabsun Telgraf ve Posta Merkezi ne tayin olmuştur. H. 12 Şevval 1325/M. 18 Kasım 1907 tarihinde yine 200 kuruş maaşla Konya Vilayeti Telgraf ve Posta Merkezi Muhabere Memuriyetine tayin edilmiştir. Arabsun Kazası Telgraf ve Posta Merkezi Müdürlüğü yle Telgraf ve Posta Nezareti nde vazifesi tasdiklenerek görevi devamlı hale getirilmiştir. H. 21 Zilkade 1326/M. 15 Aralık 1908 (BOA. DH. SAİD. 156/41) Mehmet Mehmet, Arabsun da ziraatla meşgul olan ve köstekli lakabıyla bilinen meşhur Hafız Emin nin oğludur. H. 1289/M de Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Buradaki iptidai mektebinde eğitim görmüştür. Türkçe okuryazardır. H. 22 Şaban 1311/M. 28 Şubat 1894 tarihinde 600 kuruş maaşla haremle selamlık arasındaki odada (padişahın yakınında bulunan oda) mevzuat gazetelerin dağıtımında görevlendirilmiştir. H. 7 Şevval 1313/M. 22 Mart 1896 tarihinde aynı maaşla yabancılara pazarlanan tütünlerin kontrol edildiği birime getirilmiştir. H. 9 Rabiülevvel 1319/M. 26 Haziran 1901 tarihinde 750 kuruş maaşla tütün fabrikasına nakil olmuştur. H. 6 Rabiülahir 1327M. 27 Nisan 1909 tarihinde saltanat değişikliği üzerine açıkta kalmıştır. H. 16 Muharrem 1312/M. 20 Temmuz 1894 tarihinde Sırbistan hükümeti tarafından sevr-i avdu madalyası ita olunmuştur. Hal tercümesinde İran ve Karadağ hükümetlerin altın madalyaları verildiği yönünde beyan edilmekte ise 77

13 de vesikaları ibraz olunmamıştır. H. 17 Rabiülevvel 1329/M. 17 Nisan 1911 (BOA. DH. SAİD. 181/219) Bekir Bekir, askeri yüzbaşı görevinde bulunduğu dönemde şehit düşen İnceoğluzâde Ahmet Hamdi nin oğludur. H. 1290/M yılında Konya Vilayeti dâhilinde Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Beşiktaş İptida Mektebi ve askeri rüştiye mektebinin de ikinci sınıfına kadar okuduktan sonra Adana İdadî mektebi birinci sınıfına başlamıştır. Burada bir yıl okuduktan sonra Beyrut İdadî Mektebi ne nakil olmuştur. İdadî mektebinde beşinci yılını okurken babasının şehit düşmesi üzerine okulunu tamamlayamadan okuldan ayrılmak zorunda kalmıştır. Ancak eğitimine Beyrut taki Jöjoviyet Fransız Mektebi nde devam ederek burada eğitimini tamamlayarak mezuniyet belgesini almaya muvaffak olmuştur. Arapça, Türkçe ve Fransızca okuryazardır. Eğitim sürecini tamamlamasının ardından İstanbul a gelerek Fatih Camisi müderrisi Muhammed Ali den H. 1322/M yılında Arapça dersler almıştır. Aynı yılda da hukuk mektebine girmiştir. Birinci yılını okurken Fizan a görevlendirilmiştir. Sekiz yıl Osman Feyzi Mektebi nde Fransızca öğretmenliği yapmıştır. H. 19 Rabiülevvel 1317/M. 28 Temmuz 1899 tarihinde devlet şurası kaleminde stajyer olarak başlamıştır. H. 14 Şaban 1317/M. 18 Aralık 1899 tarihinde yeniden 30 kuruş maaş tahsis edilmek suretiyle H. 15 Şaban 1318/M. 8 Aralık 1900 tarihinde Mülkiye İdaresi ne nakl edilmiştir. H. 25 Şaban 1320/M. 27 Kasım 1902 tarihinde maaşı 80 kuruşa yükseltilmiştir. H. 2 Şaban 1324/M. 21 Eylül 1906 tarihinde Fizan a sürülmüştür. Meşrutiyet ilan edilince İstanbul a gelip müracaatı H. 6 Safer 1327/M. 27 Şubat 1909 tarihinde devlet şurası temyiz mahkemesine stajyer olarak atanmıştır. Devlet şurası temyiz mahkemesi baş muavini Adil Bey tarafından yazılan yazıdan anlaşıldığı üzere maaşsız olarak aynı mahkemede devamlı görevli haline getirilmiştir. Bitirdiği eğitim kurumlarından aldığı diplomalar, görev yaptığı kurumlar, aldığı maaşlar ile 2.5 yıl Fizan a sürüldüğüne dair belgelerin tasdiklenmiş suretleri ile birlikte hal tercümesinde kayıtlı ve saklı bulunmaktadır. H. 24 Şaban 1327/M. 10 Eylül 1909 tarihinde yapılan yeni düzenleme ile maaşı 200 kuruşa ve devlet şurası sicil ve fihrist kalemi kayıtlığına tayin edilmiştir. Maaşı H. 2 Rabiülevvel 1328/M. 14 Mart 1910 tarihinde 250 kuruşa yükseltilmiştir. H. 13 Rabiülevvel 1329/M. 14 Mart 1911 tarihinde İtalyanların Osmanlı ya savaş açması hasebiyle görevinden istifa ederek harbiye nezareti eski mebusu Yusuf Bey ile birlikte çeşitli harbiye levazım birliğinde 22 Zilkade 1329/M. 14 Kasım 1911 tarihinde görev yapmıştır. Aynı zamanda da umum kara kuvvetleri kâtipliği yardımcılığı görevini de layıkıyla yerine getirdiği H. 10 Şevval 1330/M. 22 Eylül 1912 tarihli yazıdan anlaşılmıştır (BOA. DH. SAİD. 167/203) Tahir Tahir, Mehmet Rıfat nin oğludur. H. 1290/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Arabsun Kazası Sıbyan Mektebi ve rüştiye mekteplerinde okuyarak başarılı 78

14 bir şekilde eğitimini tamamlayarak mezuniyet belgesi almıştır. Arabsun Kazası Şer iyye Mahkemesi ile mal ve emlak kalemlerinde bir müddet stajyer olarak çalışmıştır. Daha sonra da yani H. 8 Cemazeyilahir 1326/M. 8 Temmuz 1908 tarihinde 250 kuruş maaşla Bor Kazası Ziraat Bankası muhasebe sandığı kâtibi yardımcılığına atanmıştır. İşini başarılı bir şekilde icra ettiği Kazâ Kaymakamlığı ile banka şubesi müdürlüğünden yazılan belgelerden anlaşılmaktadır. Görevini layıkıyla yerine getirdiğine dair bilgiler ve eğitim kurumlarında aldığı diplomalarının tasdiklenmiş suretleri hal tercümesi ile beraber şubece saklı tutulmaktadır. H. 17 Zilhicce 1326/M. 10 Ocak 1909 tarihinde aynı maaşla Nevşehir Kazası Ziraat Bankası muhasebe sandığı kâtip yardımcılığına nakl edildiği H. 1 Rabiülevvel 1328/H. 13 Mart 1910 tarihli vukuat pusulasında kayıtlıdır. H. 18 Ramazan 1328/M. 23 Eylül 1910 tarihinde 500 kuruş maaşla banka sandığı memuriyetine ve H. 25 Rabiülevvel 1330/M. 14 Mart 1912 tarihinde ise aynı Ürgüp Ziraat Bankası memurluğuna nakl edilmiştir (BOA. DH. SAİD. 157/403) Hüseyin Hüsnü Hüseyin Hüsnü, Ali Osman Ağa nın oğludur. H. 1300/M yılında Arabsun Kasabası nda doğmuştur. Kasabadaki sıbyan ve rüştiye mektebinde eğitim görmüştür. Rüştiye mektebini tamamladığına dair H. 18 Rabiülevvel 315/M. 27 Temmuz 1899 tarihli mezuniyet belgesi bulunmaktadır. Ayrıca medresede de bir miktar Arapça okumuştur. Türkçe okuryazardır. H. 6 Rabiülevvel 1311/M. 22 Eylül 1893 tarihinde Arabsun Kazası tahrirat kalemin de stajyer olarak göreve başlamıştır. H. 1319/M yılında iki 250 kuruş maaş ile geçici olarak aynı kazanın hayvanat kâtipliğinde görevlendirilmiştir. H. 1 Muharrem 1322/M. 18 Mart 1904 tarihinde stajyer olarak mal kalemine nakl olmuştur. H. 1320/M yılında hayvanların sayımı görevinde bulunduğu dönemde 350, H.1321/M yılı için 600, H. 1322/M yılı için 1040 kuruş ücret ile Arabsun ağnam vergisi merkez kâtipliğinde bulunmuştur. H. 1323/M bu birimin kaldırılmasıyla 575 ve H. 1324/M ve H. 1325/M yıllarında 400 kuruş ücretle Arabsun Kaza kâtipliği görevini yürütmüştür. H. 18 Zilkade 1327/M. 1 Aralık 1909 tarihinde 800 kuruş maaşla Arabsun Kazası Mal Müdürlüğü ne tayin olmuştur. Arabsun Kazası kaymakamlığı ile Konya Vilayeti Defterdarlığı ndan yazılan evraklardan anlaşılmıştır. Hüseyin Hüsnü nin mezuniyet belgeleri, görev yaptığı yerler ve birimleri, istifaları, layıkıyla görevlerini icra ettiğine dair bilgileri ile şimdiye kadar herhangi bir konudan dolayı yargılanmadığı, hiçbir görevde zimmet ile ilişkisi olmadığı H. 9 Şaban 1327/M. 26 Ağustos 1909 tarihli evraktan anlaşılmıştır. Bilgilerini gösteren belgeler hal tercümesinde saklı tutulmaktadır (BOA. DH. SAİD. 175/75) Mehmet Galip Mehmet Galip, gümrük bekçilerinden merhum Mustafa Ağa nın oğludur. H. 1300/M yılında Arabsun Kazası nda doğmuştur. Arabsun Kazası Sıbyan Mektebi ve Rüştiye mekteplerini tamamlamıştır. Rüştiye mektebinde Arapça, hesap ve coğrafya üzerine tahsil görmüştür. 79

15 Türkçe okuryazardır. H. 1318/M yılında Arabsun Telgraf İdaresi ne stajyer olarak başlamıştır. H. 14 Cemazeyilevvel 1322/M. 27 Temmuz 1904 tarihinde 800 kuruş maaşla Medine Telgraf ve Posta Merkezi Müdürlüğü ne tayin edilmiştir. H. 17 Zilhicce 1323/M. 12 Şubat 1906 tarihinde kendi isteği ile istifa etmiştir. H. 22 Muharrem 1325/M. 7 Mart 1907 tarihinde 400 kuruş maaşla Konya Vilâyetinde Ulukışla Telgraf ve Posta Merkezi Müdürlüğü ne tayin edilerek terfi ettirilmiştir (BOA. DH. SAİD. 148/423) Mustafa Nail Mustafa Nail, vefat etmiş olan Hacı Ahmet nin oğludur. H. 1300/M yılında Arapsun Kasabası nda doğmuştur. Arapsun İptida Mektebi ni tamamlamadan Arapsun Rüştiye Mektebi ne kabul edilmiş ve bu okulu tamamlamıştır. Türkçe okuryazardır. Arapsun Belediyesi 4. Muhasebe Kalemi ndeki görevine H. 25 Safer 1321/M. 23 Mayıs 1903 tarihinde 50 kuruş maaşla başlamıştır. H. 8 Safer 1324/M. 3 Nisan 1906 tarihinde ve H. 29 Muharrem 1325/M. 14 Mart 1907 tarihinde 88 kuruş zamla maaşı 163 kuruşa yükseltilmiştir. Görev yaptığı yerlerde vazifelerini iyi bir şekilde yerine getirdiği, gayretli olduğu, görev yaptığı birimler ve aldığı maaşları muhasebe emaneti kaleminden yazılan evraktan anlaşılmıştır. H. 24 Şevval 1325/M. 30 Kasım Maaşı H. 21 Safer 1327/M. 14 Mart 1909 tarihinde 250 ve H. 16 Recep 1329/M. 13 Temmuz 1911 tarihinde 400 ve H. 20 Safer 1332/M. 18 Ocak 1914 tarihinde 500 kuruşa yükseltildiği ayrıca 9 Recep 1331/M. 14 Haziran 1913 tarihinde dahi maaşıyla birlikte levazım emaneti müdüriyeti kâtipliğine nakl edildiği ayni şubenin H. 23 Rabiülevvel 1332/M. 19 Şubat 1914 tarihli vukuat pusulasıyla 10 Rabiülahir 1332/M. 8 Mart 1914 tarihinde müzakere edilip cevaplandırılan belgeden anlaşılmıştır (BOA. DH. SAİD. 149/57) Mehmet Hilmi Arabsun Kazası Tapu Kâtibi Ahmet nin oğludur. H. 1304/M de Arapsun Kazası nda doğmuştur. Arapsun Sıbyan ve Rüştiye Mekteplerini oldukça iyi derecede tamamlayarak diploma almıştır. Türkçe okuryazardır. H. 1320/M senesinde Arapsun Kazası Telgrafhanesi nde stajyer olarak işe başlamıştır. H. 30 Muharrem 1323/M. 6 Nisan 1905 tarihinde 200 kuruş maaşla Konya Vilâyeti dâhilinde Ürgüp Kazası Telgraf ve Posta Merkezi muhabere memuriyetine stajyer olarak başlamıştır. Konya Vilâyeti Telgraf ve Posta Baş Müdüriyetiyle Telgraf ve Posta Bakanlığı arasındaki yazışmalardan da anlaşılmıştır. Mezun olduğu okullardan aldığı diplomalarıyla beraber özgeçmiş bilgilerinin tasdiklenmiş suretleri hal tercümesinde saklı tutulmaktadır. H. 6 Zilkade 1325/M. 11 Aralık 1907 (BOA. DH. SAİD. 148/431) Davut Ağa Ürgüp te ziraat işiyle meşgul olan Süleyman Ağa nın oğludur. H. 1304/M de Arabsun Kazası nda doğmuştur. Arabsun İptida Mektebi ni tamamladıktan sonra bir yıl kadar aynı yerde rüştiye mektebine devam ettiği anlaşılmıştır. Türkçe okuryazardır. H. 22 Muharrem 1325/M

16 Şubat 1907 tarihinde 80 kuruş maaşla Beşiktaş mutfak meydancılığına tayin edilmiştir. H. 18 Rabiülahir 1326/M. 20 Mayıs 1908 tarihinde maaşı 100 kuruşa yükseltilmiş ardından da matbahı hırkacılığına nakl edilmiştir. H. 6 Rabiülahir 1327/M. 27 Nisan 1909 tarihinde maaşı 145 kuruşa ve H. 13 Rabiülevvel 1329/M. 7 Mart 1911 tarihinde maaşı 150 kuruşa yükseltilerek Beşiktaş mutfak kaplarcılığına nakl olmuştur. Hizmetlerinin tarihleri ile aldığı maaşları Beşiktaş Mutfak amirliğinden H. 1 Safer 1330/M. 21 Ocak 1912 tarihinde yazılan evraklardan anlaşılmıştır. H. 13 Cemazeyilahir 1331/M. 20 Mayıs 1913 tarihinde maaşı 200 kuruşa yükseltilmiştir (BOA. DH. SAİD. 182/134). Sonuç Sicill-i Ahvâl kayıtları incelenmesi sonucunda 20 Gülşehir (Arabsun) doğumlu memur tespit edilmiştir. Biyografileri incelenen bu memurlardan 18 Müslüman 2 tanesi ise Gayrimüslimdir. Bu memurlar temel eğitim kurumları olarak ifade edilen sıbyan ve ibtidâî ilköğrenimlerini tahsil ettikten sonra orta eğitim kurumları olan rüştiyelere devam etmişlerdir. Bu memurların tamamı Türkçe bilmektedir. İçlerinden Arapça, Farsça ve Rumca bilene de rastlanmıştır. Memurların çoğu aldıkları eğitim neticesinde stajyer olarak deneyim gördükten sonra işe başlamışlardır. Görev süresince becayiş, terfi, istifa, azl edilme ve çalıştıkları kurumların lağvedilmesi neticesinde görev yerleri değiştirildiği görülmektedir. Görevleri sırasında herhangi bir hukuksuzluğa bulaştıkları takdirde suçlu bulunanlar azl edilmiştir. Bazıları da görev yeri değiştirilmek suretiyle suç işlemeleri önlenmeye çalışılmıştır. İnceleme konusu yapılan memurlar başta doğum yerleri olmak üzere Osmanlı Devleti nin pek çok idarî biriminde görev yapmışlar ve iştigal ettikleri vazifeleri yerine getirmeye çalışmışlardır. Kaynakça A) Tetkik ve Telif Eserler Atam, Ş. (2011). Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Nevşehir Doğumlu Memurların Sosyo-Kültürel Durumları. Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu (s ). Nevşehir: Nevşehir Üniversitesi Yayınları. Bozkurt, N. (2011). Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Simavlı Memurlar. Akademik Bakış Dergisi, Bülbül, F. K.-T. (2014). Biyografik Kaynaklara ve Sicill-i Ahvâl Kayıtlarına Göre Osmanlı Yönetim ve Aydınlanmasında Avanos. Avanos Sempozyumu Bildirileri (s ). Nevşehir: Avanos Kaymakamlığı. Çelik, S. F.-K.-F. (2011). Osmanlı Modernleşmesinin Temel Olgularından Biri: Bürokrasi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Genç, Y. İ. (2010). Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi. İstanbul: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı. 81

17 Kodaman, B. (1999). Abdülhamit Devri Eğitim Sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Özger, Y. (2010). Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Bürokrasisinde Yozgatlı Devlet Adamları. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Özkan, S. (2010). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Nobel Yayınları. Sarı, S. (2014). Sicill-i Ahvâl Defterlerinde Amasyalı Memurlar. İstanbul: Libra Yayıncılık. Sarıyıldız, G. (2004). Sicill-i Ahvâl Komisyonunun Kuruluşu ve İşlevi. İstanbul: Der Yayınları. Sarıyıldız, G. (2009). Sicill-i Ahvâl Defterleri. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Sunay, M. M. (2007). Sivas Doğumlu Ermeni Memurlar (Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre). Osmanlılar Döneminde Sivas Sempozyumu Bildirileri (s ). Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları. Yiğit, A. Ö. (2011). Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Osmanlı İmparatorluğu'nda Çorumlu Devlet Adamları. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları. Yüksel, A. (2004). Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Döneminde Tirebolulu Memurlar. İstanbul: Kitabevi Yayınları. B) Arşiv Belgeleri BOA. DH. SAİD. 195/431; 181/219; 149/57; 167/203; 156/41; 142/365; 148/423; 176/21; 170/363; 175/75; 157/403; 78/181; 128/67; 71/217; 56/431; 41/3; 101/63; 131/319; 148/431; 182/