Dünya Kupas. Futbol un Güzellik Yar flmas :

Transkript

1 Dünya Kupas Haziran da Bafll yor 10 Dünya Kupas zleyen Halit K vanç Yaz yor 1 Futbol un Güzellik Yar flmas : Dünya Kupas nsano lu, en güzel i bulmak için... Ne mi yapm fl Güzellik Yar flmas n icat etmifl... Sevgilimiz Futbol un Güzellik Yar flmas da... Dünya Kupas iflte!.. D ört y lda bir futbol dünyas bir araya geliyor, Kupalar n Kupas Dünya Kupas n ülkesine götürebilmek için var n yo unu ortaya koyuyor. Sonunda herkesin sordu u soru... Futbol Dünyas nda en büyük kim? önündeki dört y l için yan t n buluyor. En büyük kim... mi? flte, o görkemli kupay, ellerinde havaya kald ran kaptan n tak m... Çeflitli dillerde yaz lm fl hayli kitap, broflür, gazete, dergi aras nda uzun süre dolaflt m. Bir bakt ma biriki-üç kez daha bakt m, bir okudu umu üç-befl-sekiz kez daha inceledim. Sonuçta ortaya ç kan isim, Count van der Straten Pouthoy... Futbol afl bir Belçikal... Yak n arkadafl, Hollandal banker Cornelius Hirschmann a kofluyor. Arflimet gibi Buldum buldum diye... Futbol dünyas nda herkes en 39

2 büyük kim diye merak ediyor. flte bunu çözmenin yolunu buldum. Dünyan n her köflesinden milli tak mlar gelsin, birbiriyle oynas n. Sonunda flampiyon olan tak m n, en büyük oldu u kabul edilsin. Tabii belirli bir süre için... O süre geçince yeniden oynas nlar, yeni flampiyonu, yani en büyük olan ortaya ç kars nlar... Hollandal Hirschmann pek be enmifl bu fikri... Belki de banker olmas n n etkisi... Bu iflte para da var diye düflünmüfl olabilir. Hemen dostlar n n bulundu u ngiltere Futbol Federasyonu na bir mektup yazm fl ve Belçikal Pouthoy un düflündüklerini anlatm fl. Hirschmann n hareketi do ruydu... Çünkü futbolun befli i ngiltere oldu una göre, böyle bir giriflim de oradan gelmeliydi. Gerçekten Federasyon Genel Sekreteri Sir Frederic Wall, öneriyi Jules Rimet 1905 de F FA n n Paris toplant s na götürdü. Ama elleri bofl dönecekti ordan... T pk bir y l sonra, ayn öneriyi F FA n n Bern toplant s na götüren sviçreli Schneider gibi. Araya y llar girmifl, fikir sanki unutulmufltu. flte bu s radan ufak tefek bir futbol Çok yi Tan yorsunuz ama Halit K vanç bir de kendinden dinleyin Bas nda çal flan birçok gazetecinin oldu u gibi, Bütün Dünya da yazan birçok yazar m z n da hocas ve kendi de ayr ca bir Bütün Dünya yazar olan Halit K vanç, Dünya Kupas n n futbolseverlerde yaratt heyecan n öncesinde bu büyük yar fl, bilinmeyen yönleriyle Bütün Dünya okurlar için yazd.1930 y l ndan bugüne de in oynanan 19 Dünya Kupas final maç n n 10 unun heyecan n, gazete yaz lar yan s ra radyo ve televizyonlardan Türk sporseverlere yans tan Büyük Usta Halit K vanç, Bütün Dünya da üç bölümden oluflacak yaz dizisinin ilkinden önce, israr m z üzerine, Dünya Kupas yla iliflkisini anlat yor: 1930 da ilk Dünya Kupas oynan rken ben, harfleri bile henüz tan mayan, ancak annesinin elini s k s k tutmak koflulusuyla soka a ç kmas na izin verilen küçücük bir çocuktum. O günlerin Halit K vanç n en do ru biçimde flöyle tan mlayabilirim: Çocuktum, ufac kt m Top oynad m, ac kt m 1934 deki ikinci Dünya Kupas oynan rken, ben ilkokula giden bir ö renciydim deki üçüncü Dünya Kupas nda, ortaokul ö rencisiydim de, savafl y llar n n bofllu undan sonra yap lan dördüncü Dünya Kupas nda, 40

3 F FA, 1929 da Barcelona daki toplant s nda Dünya Kupas n n temelini atarken, Jules Rimet de futbol tarihine Dünya Kupas n n Babas olarak geçiyordu. adam, Jules Rimet ç kt sahneye. F - FA n n bafl na geçen Frans z hukukçu Rimet, öylesine azimliydi ki... Hiç y lmadan çal flt, savundu ve 1920 den 1929 a kadar yorulmadan çevresini inand rmak için çaba harcad. Sonunda da baflard. F FA, 1929 da Barcelona daki toplant s nda Dünya Kupas n n temelini atarken, Jules Rimet de futbol tarihine Dünya Kupas n n Babas olarak geçiyordu. BD N SAN 2014 lk ev sahibi kim olacakt? F FA, Evet demiflti de... Böylesine büyük bir organizasyonu s rtlamak cesaretini hangi ülke gösterecekti. Ben diye bir ses yükseldi Güney Amerika n n küçük beldesi Uruguay dan... Uruguay belki haritada ufakt, ama futbol alanlar nda çok büyüktü... Pefl pefle iki Olimpiyatta, 1924 te ve 1928 de futbol alt n madalyalar n baflkas na b rakmam flt. Ancak Uruguay n çifte flampiyonlu una Avrupal lar n küçümser bak fllar, Latin Amerikal lar çileden ç kar yordu. flte Dünya Kupas olay, büyük f rsatt. Ve Uruguay bu f rsat kaç rmad. lk Dünya Kupas n n ev sahipli i için ortaya at l verdi. Uruguay, tüm futbol dünyas n davet etmifl, herkesi ülkesindeki büyük futbol flenli ine ça rm flt. Ancak 1930, futbolda bir dünya kupas n n do du u y ld ama... Ekonomide, dünyan n final flans n yakalamam za karfl n, Brezilya ya neden gidemedi imiz bilmecesini çözmeye çal flan genç bir spor yazar, daha do rusu, yarg çl kla bir dönem geçirdikten sonra yeni mesle i gazetecilikte emekleme ad mlar n atmaya bafllayan genç bir gazeteciydim de16 finalistten biri olan Türk Milli Tak m n n beflinci Dünya Kupas ndaki maçlar n izleyen ve ülkesine bildiren, Türkiye nin günlük ilk spor gazetesi Türkiye Spor un üç yöneticisinden biriydim de, yazarl k yan s ra maç spikeriydim ama, bu kupadaki maçlar nakletmiyorduk. Alt nc Dünya Kupas n, o dönemde yazarl n yapt m Milliyet e bildiriyordum. Büyük Pele henüz yedek oyuncu iken, onla ilk ve o günlerde sadece tek röportaj yapan sanki onun ilerideki günlerini o gün gören bir falc gazeteciydim. Pele yle o gün bafllayan dostlu- umuz bugün de devam etmektedir. Dünya Kupas maçlar n birlikte izledik, davetimi kabul etti, stanbul a geldi deki yedinci kupay, stanbul daki matbaada, gelen haberlerden izlemifltim da sekizinci Dünya Kupas nda Y l Pele stanbul da. Halit K vanç Metin Oktay ve Necmi Tanyolaç ile... 41

4 çok yerinde çok tüccar n, çok flirketin batt y l olmufltu. Feci bir ekonomik bunal m, her yan sarm flt. Üstelik flimdi birkaç saatte uçakla gerçeklefltirilen Atlantik yolculu u, o günlerde uzak ve masrafl bir seyahatti. Bu nedenle Uruguay n ça r s na Avrupa dan sadece dört ülke evet dedi. Avrupal futbolcular n Atlantik i geçerken vapurda (güvertede) günlerce antrenman yapm fl olmas, futbol tarihinin unutulmayacak an lar ndand. Sadece on üç ülke... Dördü Avrupa dan (Yugoslavya, Belçika, Fransa, Romanya), ötekiler Amerika k tas ndan (Uruguay, Brezilya, Arjantin, fiili, Bolivya, Paraguay, Peru, Meksika ve Amerika Dünya Kupas / Uruguay Tak m Birleflik Devletleri) on üç ülke yer ald bu ilk Dünya Kupas nda. Ve 1930 y l n n 13 Temmuz günü Montevideo nun doksan bin kiflilik Centenario Stad nda meflin topa ayakla dokunuldu u anda, Jules Rimet Kupas için ilk mücadele bafllam fl oldu. Konan kurala göre, üç kez flampiyonluk kazanan ülke, bu kupan n ebedi sahibi olacakt. hem gazetecilik yap yor, hem de unutulmaz ngiltere- Almanya final maç n radyodan Türkiye ye anlat yordum. Naklen yay nlanan ilk Dünya Kupas finaliydi bu. Tabii, ayn anda gazeteye yaz göndermeye de devam ediyordum deki dokuzuncu Dünya Kupas n Tercüman gazetesinde yazarak anlat yor, radyoda kimi maçlar naklediyordum. Pele yle uzun uzun sohbetler yapt m z Dünya Kupam zd o kupa de, Almanya daki onuncu Dünya Kupas finallerini ülkemize ilk kez televizyondan canl canl ve de heyecanl nakleden TRT ekibindeydim de Arjantin de yap lan onbirinci Dünya Kupas n Türkiye ye televizyondan canl nakleden TRT nin dört kiflilik ekibinde yer al yordum de onikinci Dünya Kupas nda TRT televizyonu ekibi olarak spanya dayd k da, onüçüncü Dünya Kupas n TRT Televiyonu ndan naklen bildirmek üzere yine TRT-TV spikeri kimli imle Meksika dayd m daki ondördüncü Dünya Kupas nedeniyle bu kez talya dayd m. Günlük spor gazetesi FotoSpor ad na maçlar izleyen ekibin bir üyesi olmam yan s ra, TRT-TV yay nlar nda da, Roma merkezinde sunuculuk yap yordum de Amerika da yap lan onbeflinci Dünya Kupas n izlemek için bavulumu haz rlam fl, yolculu a ç kmak üzere oldu um bir s rada O dönemin TRT yetkilisi afl lmaz bir duvar çekiyor önüme... Daha yurt d fl na ç kmam fl muhabirlerimiz var. Biraz da onlar görsünler baflka dünyalar diyor... Ald rm yorum, Televizyon var, gazeteler var.. Onlardan

5 lk Dünya Kupas maçlar na giriflte stad kap s nda polis s k arama yap yor, özellikle tabancalar al yordu. Ateflli Latinler her golü tabanca atarak kutlad klar için, polisin bu aramas pek de yad rganmazd. Böylece Dünya Kupas yla birlikte, polislerin seyircileri aramas olay da bafllam flt. Ayn zamanda hakemlerin polis taraf ndan korunmas da... Evet, ilk arama ve ilk koruma, ilk kupan n ilk notlar yd. Grup maçlar sonunda Uruguay, 1930 Dünya Kupas finalinin oynand Centenario Stad Arjantin, Yugoslavya ve bir de -flafl rmay n!- Amerika Birleflik Devletleri yar finale yükselmiflti. Y llar sonra, Kuzey Amerika da futbol bafllad denilecekti. Oysa Birleflik Amerika da futbol tarihi, ilk Dünya Kupas na dayanacak kadar eskiydi. 6-1 ler yar finali diye an lacak iki maçta Arjantin Amerika y, Uruguay da Yugoslavya y ayn sonuçla (6-1) yenince, kupa için iki aday kald. Ve 30 Temmuz 1930 günü Centenario Stad nda hakemin ilk düdü üyle tarihin ilk Dünya Kupas finali bafllad. lk finalin kravatl, garip pantolonlu hakemi, k yafetiyle bugün tebessüm yaratan Belçikal hakem John Langenus, izlerim diyorum de Paris de bir yandan Ricky Martin I dinliyor, Gerard Depardieu ile el s k fl yorum, bir yandan da onalt nc Dünya Kupas nda Fransa n n flampiyonlu u alk fll yor, NTV televiyonu ad na röportajlar yap yorum Onyedinci, onsekizinci ve ondokuzuncu Dünya Kupalar... Futbol afl o genç art k, gazetede, dergide yaz lar yaz yor, Dünya Kupas maçlar n televizyondan izliyor Ve de yine TV de, ama bu kez eski Dünya Kupas maçlar n anlat yor, daha da önemlisi ve zevklisi, Bütün Dünya m zda yaz yor, Bütün Dünya m zda futbolu yafl yor Hani nereye giderseniz gidin, kendinizi evinizdeymifliniz gibi duyumsad n z ortamlar vard r ya Ben de o hesap, flimdilerde gidemedi im Dünya Kupas finallerini bir yandan televizyondan dakika kaç rmadan düzenli olarak izlerken, bir yandan da beynimde ve yüre imde biriktirdi im an lar m Bütün Dünya gibi çok sayd m, çok sevdi im ve çok çok yeni bilgiler ö rendi im bir dergide Üstelik, Prof. Mehmet Haberal gibi çok sayd m ve inand m bir büyük dostumun sahipli ini yapt ve uzun y llar birlikte çal flt m meslekdafllar m n, mesle imizin nöbetçili ini sürdürdükleri bir dergide yazamadan edemedim. Dünya Kupas n n bugünlerde bafllayacak ve Haziran a de in giderek artacak olan heyecan n sizle paylaflmaya bafllad m flu an kendimi evimdeymiflim gibi duyumsamam n, sizle birlikte, daha o kadar çok nedeni var ki 43

6 Belçikal hakem John Langenus o gün mükemmel yönetimiyle hakemli in yüzak olarak alk fllan yordu. Oysa daha önce Arjantin - Fransa maç n n Brezilyal hakemi, oyunu dört dakika erken bitirmifl, yanl fll n fark na var l nca futbolcular dufltan getirilerek son dört dakika oynat lm flt. Ayn anda üç oyuncunun birden ofsayt oldu u durumda gol veren hakem de, bu kupada epey kendinden söz ettirmiflti. Futbol tarihinin ilk Dünya Kupas finalinde, ilginç giysili Belçikal hakem Langenus, flahane yönetimiyle gerçekten büyük alk fl toplayacakt ama... ki Latin Amerikal tak m, ev sahibi Uruguay la iddial Arjantin de, mükemmel futbol 44 Galibiyet golünü atan Stabile gösterisiyle seyircileri adeta büyüleyecekti. Büyük final, ev sahiplerinin sevinç ç l klar yla bafllam flt. Çünkü ilk gol, Uruguayl Dorado dan gelmiflti. Ne var ki, az sonra Arjantin, Peucelle ve Stabile imzal gollerle 2-1 öne geçiverince, doksan bin kiflilik stadta ç t ç kmaz olmufltu. lk yar y yenik bitiren Uruguay n seyircileri tribünde dua ediyor, kimi de maç b rak p gitmeye kalk yordu. Fakat ikinci yar yla birlikte Uruguay tak m bir flahlanm flt ki... flte Cea ile 2-2, riarte ile 3-2 ve nihayet Castro ile Seyirci ç ld rm fl gibiydi. Ulusal bayram olmufltu maç n sonu. Uruguay, tarihin ilk Dünya Kupas finalinde Arjantin i 4-2 yeniyor ve ilk Dünya Kupas n al yordu. Kaybedenler için tek teselli, tarihin lk Gol Kral unvan n, att sekiz golle Arjantinli Stabile nin kazanmas yd. Uruguayl - lar, hem ilk kupaya ev sahipli i yapman n hem de ilk kupay alman n onuru yan nda Olimpiyat fiampiyonlu u baflar s n da perçinlemifl oluyordu.