1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu

Transkript

1 mali ÇÖZÜM 177 GENEL SA LIK S GORTASI LE HAYATIMIZDA NELER DE fiecek? Ali TEZEL* 1-G R fi 1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu ad verilen 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas (SS ve GSS) Kanunu tümüyle yürürlü e girmifl olacak. Genel Sa l k Sigortas (GSS) n n bir k s m hükümleri 1 Temmuz sabah yürürlü e giriyor ama bu genifl halk y nlar ndan ziyada dar bir çevre için geçerli olacak. 2-VEK LLER HAR Ç HERKES GSS L OLACAK Hemen hemen bütün T.C. vatandafllar GSS li olaca gibi ülkemizde 1 y l veya daha fazla ikamet eden yabanc ülke vatandafllar da GSS li olacakt r. Bu arada 506 say l Kanun un geçici 20 inci maddesine göre kurulmufl olan özel banka-borsa sand klar n n ifltirakçileri ile emeklileri ise sand klar SGK ya (Sosyal Güvenlik Kurumu na) devredilinceye kadar GSS d fl nda kalacaklard r. Nüfusun tamam GSS li olacak diyoruz ama baz gruplar istisnai olarak GSS kapsam d fl ndad rlar. Bunlar; Özel banka-borsa emekli sand klar kapsam d fl ndad r ama bu grup çal flan ve emeklileri 3 y l sonra kapsama gireceklerdir. Ülkemizde 1 y ldan daha az süreli kalan yabanc lar. Milletvekilleri Ola anüstü hal bölgesindeki güvenlik ve M T mensuplar * SGK Baflmüfettifli

2 178 mali ÇÖZÜM 3-HERKES GSS YE PR M ÖDE- YECEK M? Kanun gere ince emekliler ve yak nlar hariç (Yeflil kartl lar dahil) olmak üzere herkes GSS primi ödeyecek. GSS primi çal flanlar için daha do rusu eski SSK l yeni 4/a l, eski Ba - Kur lu yeni 4/b li ve eski kamu görevlisi yeni 4/c liler için kazançlar n yüzde 12,5 u kadard r. Bunlar d fl nda kalan çal flmayanlardan ise al nacak prim oran kazançlar na göre yüzde 12 olacakt r yani; 1-Çal flanlardan iflyerlerinden ald klar ücrete göre al nacak yüzde 12,5 oran ndaki GSS primi 2- ste e ba l lar ile çal flmayanlardan gelirlerine göre yüzde 12 oran ndaki GSS primi, al nacakt r. A-Fakirler Ve Yeflil Kartl lar da Prim Ödeyecekler 5510 say l Kanun gere ince; Harcamalar, tafl n r ve tafl nmaz mallar ile bunlardan do an haklar da dikkate al narak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullan larak tespit edilecek aile içindeki gelirin kifli bafl na düflen ayl k tutar, asgari ücretin üçte birinden az olan vatandafllar, ( Bu aile; ayn hane içerisinde yaflayan efl, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluflur.) prim ödemeyecekler bunlar n primlerini devlet ödeyecektir. Mefhumu muhalifinden (tersinden) gidersek ayl k gelirleri asgari ücretin üçte birinden (202,80 YTL den) çok olanlar SGK ya GSS primi ödeyeceklerdir. Ödenecek prim hesab flu flekildedir. Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar oldu u tespit edilen kifliler için asgari ücretin üçte biri, Asgari ücretten asgari ücretin iki kat na kadar oldu u tespit edilen kifliler asgari ücret, Asgari ücretin iki kat ndan fazla oldu u tespit edilen kifliler için asgari ücretin iki kat, üzerinden yüzde 12 oran yla prim al nacakt r. Al nacak prim kifli bafl na s ras yla afla daki gibidir. (PR M 608/3 X 0,12=) 24,32 YTL, (PR M 608 X 0,12=) 72,96 YTL, (PR M 608 x 2 x 0,12=) 145,92 YTL dir. B-Çocuklar n z çin de GSS Primi Ödenecek 5510 say l Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas (SS ve GSS) Kanunu bafl na bir fley gelmezse 1 Ekim 2008 günü tamam yla yürürlü e girecek ve ülkemizde ilk defa GSS (Genel Sa l k Sigortas ) uygulamalar bafllayacak ve art k okumuyorlarsa 18 yafl ndan büyük çocuklar m z sa l k primi ödemeden sa l k yard m alamayacaklar.

3 mali ÇÖZÜM 179 a-flimdiki durum Halen geçerli olan Personel ve Sosyal Güvenlik Kanunlar gere ince, ** K z çocuklar, evli olmamas, çal flmamas ve emekli olmamas flart yla yafllar kaç olursa olsun ana-babalar üzerinden ölünceye kadar sa l k yard m alabilmektedirler. ** Erkek çocuklar, 18 yafl n veya ortaö renim yap yorsa 20 yafl n, yüksekö renim yap yorsa 25 yafl n dolduruncaya kadar ana-babalar üzerinden sa l k yard m alabilmektedirler. ** Öte yandan geçimini temin etti imiz ana ve babalar m z da çal flan çocuklar üzerinden sa l k yard m (sa l k karnesi) alabilmektedir. b-18 yafl n tamamlayanlar GSS primi ödeyecek 1 Ekim 2008 gününden itibaren, çal - flanlar n GSS primleri kendileri veya iflverenleri taraf ndan ödenerek GSS sigortal s say lacaklar. Bunlar n bakmakla yükümlü olduklar çocuklar (18 yafl ndan küçük çocuklar ) ise prim ödemeden GSS sigortal s olacaklard r. 18 yafl ndan büyük çocuklardan ise ailenin geliri dikkate al narak GSS primi al nacak. _ Çocuklar m z, 18 yafl n ikmal ettikleri andan itibaren art k birey say - lacaklar ve ana-babalar üzerinden sa l k yard m alamayacaklar ve ailenin gelir durumuna göre GSS primi ödenerek sa l k yard m alabilecekler. Prim ödenmiyorsa sa l k yard m alamayacaklar. c- Çal flmayan bekar k z çocuklar için her ay GSS primi ödeyeceksiniz 5510 say l Kanun a göre, Harcamalar, tafl n r ve tafl nmazlar ile bunlardan do an haklar da dikkate al narak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullan larak tespit edilecek aile içindeki geliri kifli bafl na düflen ayl k tutar asgari ücretin üçte birinden çok olan vatandafllar çocuklar ile ana-babalar için GSS primi ödeyecekler. Ailenin gelirinin hesaplanmas nda geliri toplanacak aile üyeleri ise; ayn hane içerisinde yaflayan efl, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluflacakt r Ailesiyle yaflayan ve çal flmayan bekar k z çocuklar için hesaplama örne i; Evde sizinle birlikte ikamet eden 1 Ekim 1990 do umlu k z n z var ve k - z n z 1 Ekim 2008 günü 18 yafl n tamamlayacak ve ayn gün GSS Kanunu da yürürlü e girmifl olaca ndan art k k z n z sizin üzerinizden sa l k yard m -karnesi alamayacakt r. Ancak k z n z GSS kapsam d fl nda da de ildir. SGK yani Sosyal Güvenlik Kurumu ailenizin gelirlerine bakacak

4 180 mali ÇÖZÜM ve evde yaflayan say s na göre ailede kifli bafl na düflen gelir asgari ücretin üçte birinden çok ise k z n z için SGK ya her ay GSS primi ödeyeceksiniz. Mesela, evinizde siz, efliniz ve 1 çocu unuz varsa ve ailenin tüm geliri asgari ücret kadar ise k z n z için GSS primi ödeyeceksiniz, ayl k geliriniz asgari ücretten daha az ise bu durumda ailenin her bir ferdi bafl na düflen gelir asgari ücretin 3 te 1 inden az olaca için k z n z n GSS primini devlet ödeyecektir. Yap lan hesaplama sonras nda bulunan kifli bafl na düflen geliriniz, > Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar ise asgari ücretin üçte biri, > Asgari ücretten asgari ücretin iki kat na kadar ise asgari ücret, > Asgari ücretin iki kat ndan fazla ise asgari ücretin iki kat, üzerinden yüzde 12 oran yla prim al - nacakt r. > Yani, kifli bafl na düflen gelir, > 202 ile YTL aras nda ise ayl k (Prim hesab : 608/3 X 0,12=) 24,32 YTL, > ile 1216,80 aras nda ise ayl k (Prim hesab : 608 X 0,12=) 72,96 YTL, > 1216,81 YTL den fazla ise (Prim hesab : 608 x 2 x 0,12=) 145,92 YTL, Genel Sa l k Sigortas primi ödeyeceksiniz. C- Part-time çal flanlar tam ay GSS primini kendileri ödeyecek Kamuoyunda bilinen ad yla part-time yani ayda 30 günden az çal flmak bir gerçektir. flte bu çal flanlar için 1 Ekim 2008 günü yürürlü e girmesi planlanan GSS (Genel Sa l k Sigortas ) uygulamas na göre k smi ay GSS primi ödenmeyecek, tam ay çal flm fl gibi GSS primi ödenecektir say l SS ve GSS Kanunu nun 88 inci maddesinin 4 üncü f kras na göre; say l Kanun un 13 ve 14 üncü maddelerine göre k smi süreli veya ça r üzerine çal flanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çal flan sigortal lar için eksik günlerine ait genel sa l k sigortas primlerinin 30 güne tamamlanmas zorunludur. Bu durumda olan sigortal lar n eksik günlerine iliflkin genel sa l k sigortas primleri, 60 nc maddenin birinci f kras n n (c) bendinin (1) numaral alt bendi veya (g) bendi kapsam nda ödenir. Kamu idaresine ait iflyerlerinde çal flt r lan sigortal lar n ifl sözleflmesinin ask da kald aylara ait genel sa l k sigortas primi, 82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanc n alt s n r n n 30 günlük tutar üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir. Öte yandan, 80 inci maddenin (i) bendine göre de; 88 inci maddenin

5 mali ÇÖZÜM 181 dördüncü f kras na göre ay içerisinde 30 günden az prim ödeme gün say lar na ait eksik günlerin genel sa l k sigortas primleri, eksik çal flma süreleri dikkate al nmak suretiyle hesaplan r denmifltir. Bütün bunlara göre; ayda 30 günden az çal flmas olan iflçileriniz için sizler iflyerinizde çal flt klar kadar gün için ücret ödeyeceksiniz ve bu çal flma süresine göre hem GSS hem de di er primleri ödeyeceksiniz. Mesela iflçiniz iflyerinizde ayda 15 gün çal fl yorsa ve kendisine bu 15 gün için 400 YTL brüt ücret veriyorsan z 400 YTL nin yüzde 12,5 u kadar GSS primi ödeyeceksiniz. Kalan 15 günlük GSS primini ise iflçiniz kendisi gidip SGK ya (Sosyal Güvenlik Kurumu na) ödeyecektir. Bu 15 günlük bofl geçen sürenin GSS primini öderken de bir önceki konuda oldu u gibi ailesindeki kifli bafl na düflen gelir tutar na göre en az 24,32 YTL nin yar s n veya en çok 145,92 YTL nin yar s n ödeyecektir. 4-SONUÇ 1 Ekim sabah art k ülkemizde GSS denilen Genel Sa l k Sigortas bafll - yor bu sigortadan emekliler ve yak nlar ile milletvekilleri prim ödemeden yararlanacaklar ama di er herkes prim ödeme yükümlüsü say lacak, prim ödeme yükümlüsü olan kiflilerin birlikte yaflad klar ailenin geliri kifli bafl na asgari ücretin üçte birinden az ise GSS primini devlet ödeyecektir ama kifli bafl na düflen gelir üçte birden fazla ise herkes primini kendisi ödeyecektir. Primini kendisi ödemekle mükellef olanlar hastaneye baflvurduklar gün prim borçlar varsa SGK taraf ndan sa l k masraflar karfl lanmayacakt r. Zira, GSS den yararlanabilmek için yukar da prim ödeme yükümlüsü olarak ifade edilenlerin bir günlük dahi prim borçlar n n olmamas flartt r. KAYNAKÇA T.C. Yasalar ( ) Sosyal Sigortalar Ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu. Ankara: Resmi Gazete

6 182