KADIN GEN TAL KANSERLER NDE NTRAOPERAT F PATOLOJ K KONSÜLTASYONA YAKLAfiIM

Transkript

1 Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi , Sayfa KADIN GEN TAL KANSERLER NDE NTRAOPERAT F PATOLOJ K KONSÜLTASYONA YAKLAfiIM Dr. Nasuh Utku Do an 1, Dr. Polat Dursun 2, Dr. Ça atay Taflk ran 3, Dr. Ali Ayhan 2 ÖZET ntraoperatif patolojik konsültasyon (frozen inceleme) h zl bir patolojik inceleme yöntemidir. Her ne kadar pratikte s k kullan lsa da literatürde di er cerrahi branfllardaki kadar yer almam flt r. Jinekoloji prati inde en çok ovaryen kaynakl tümörler için (%36) frozen inceleme istenmektedir. Di er patolojiler endometriyum serviks ve vulva olarak s ralanabilir. Bu derlemede genital tümörlerde frozen inceleme için genel bilgiler verilecek ve üzerinde tart flma olan konulara de inilecektir. ABSTRACT Intraoperative pathologic consultation (frozen section analysis) is a rapid pathologic diagnostic method. This method is widely used in clinical practice but it has not been extensively evaluated in gynecologic literature as it has been for other surgical disciplines. For gynecologic practice, frozen section analysis is performed mostly for ovarian tumors (36%). Endometrial, cervical and vulvar tumors/lesions are the other pathologies in which frozen section analysis could be valuable. In this review, general concepts for frozen section analysis regarding genital tumors will be presented and controversial issues will be discussed. ntraoperatif patolojik konsültasyon (frozen inceleme) örneklenen dokunun tan için yeterli olup olmad, hastal n ne olabilece i, hastal k için gerekli di- er tetkiklerin belirlenmesi, tümörün yayg nl n n belirlenip cerrahinin ne kadar genifl olaca ve cerrahi s n r belirlenmesi gibi durumlarda kullan lan h zl bir patolojik inceleme yöntemidir. Her ne kadar pratikte s k kullan lsa da literatürde di er cerrahi branfllardaki kadar yer almam flt r. Jinekoloji prati inde en çok ovaryen kaynakl tümörler için (%36) frozen inceleme istenmektedir. Di er patolojiler endometriyum serviks ve vulva olarak s ralanabilir (1). Genel olarak jinekolojik patolojilerde frozen incelemede do ruluk oran %91-97 aras nda de iflmektedir (2). Do ru tan ve do ru cerrahi tedavi aç s ndan patolog, cerrah aras ndaki iletiflim çok önemlidir. Bu nedenle hastan n önceki malignensi hikayesi, serum tümör belirteçleri, radyolojik görüntülemeleri ve önceki patoloji raporlar eksiksiz biçimde patolo a sunulmal d r. Bir baflka konu da frozen de erlendirmenin kimin yapaca d r. Baz yazarlar farkl görüfller öne sürse de ço u merkezde tecrübeli genel patologlar jinekolog patologlar- Gelifl tarihi: 17/05/2010 Kabul tarihi: 27/05/2010 1Zekai Tahir Burak Kad n Sa l E itim ve Araflt rma Hastanesi ANKARA 2Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Kad n Hastal klar ve Do um Anabilim Dal, Jinekolojik Onkoloji Ünitesi 3Gazi Üniversitesi Kad n Hastal klar ve Do um ABD, Jinekolojik Onkoloji Ünitesi ANKARA ANKARA letiflim: Dr. Ça atay Taflk ran Gazi Üniversitesi T p Fakültesi Kad n Hastal klar ve Do um Anabilim Dal Tel: E-posta: cagataytaskiran@yahoo.com ANKARA 77

2 78 DO AN ve Ark. la k yasland nda hemen hemen benzer do rulukta sonuç vermektedirler fakat bu konuda tereddüt mevcutsa dokular nihai patolojk incelemeye b rakmaktansa ikinci bir görüfl alarak cerrahi tedaviyi geciktirmemek daha do ru bir yaklafl m olacakt r. Bu derlemede genital tümörlerde frozen inceleme için genel bilgiler verilecek ve üzerinde tart flma olan konulara de inilecektir. Over Tümörleri Literatürde frozen incelemenin en çok yan ld lezyonlar over tümörleri ve özellikle müsinöz tümörlerdir (3-5). Bu ayr mda hastan n yafl ve tümörün gros görüntüsü önem kazanmaktad r. Ay r c tan daki en önemli problem seröz ya da müsinözborderline over tümörlerinin seröz ya da müsinöz adenokarsinomlardan ayr m nda, metastatik ya da primer tümör ayr m nda ya da malign tümörlerin alt türlerinin ayr m nda olmaktad r. Tümörün bilateral olmas daha çok metastatik bir süreci akla getirmelidir. Metastatik tümörler genelde 10 cm alt ndaki büyüklüklerde olmaktad r. Seidman ve arkadafllar müsinöz over tümörlerinin %90 n nda sadece bilateralite ve tümör büyüklü üne göre (10 cm alt ve üstü olmas ) tan koyabilmifllerdir. (6). Over yüzeyinin incelenmesi önemlidir fakat düzgün bir yüzey tam olarak overe olan metastaz ekarte ettirmez. Yüzeydeki bilateal tümörlerde krukenberg tümörü akla gelmelidir ve azalan s rayla mide, kolon, meme ve biliyer yollar n detayl olarak araflt r lmas gerekmektedir (7). Ovaryen tümörlerde frozen incelemenin sensitivite ve spesifisitesi invaziv ve non-invaziv olmas na göre de iflmektedir. Geomini ve ark yapt 18 çal flman n dahil edildi i bir metaanalizde invaziv tümörlerde sensitivite ve spesifisite %65 ve %97, non-invaziv tümörlerde ise bu oranlar s ras yla %97 ve %100 olarak rapor edilmifltir ve sonuç olarak incelenen çal flmalarda benzer sonuçlara rastland ve borderline over tümörlerinde (BOT) frozen incelemenin iyi bir test oldu u ifade edilmektedir (8). Fakat BOT lerinde frozen inceleme sensitivite ve spesifisite benign ve malign over patolojilerine göre çok daha düflük olmakta r (9). BOT leri over kanserlerinin %10 unu oluflturdu u için bu tür hastalarla frozen inceleme için yap lan çal flma say s da k s tl d r. Tempfer ve ark yapt çal flmada BOT için %71.1 sensitive saptanm flsa da %6.6 hastada nihai patoloji daha düflük dereceli, %30.6 hastada ise nihai patoloji daha ileri derecede gelmifltir. Sonuç olarak bu çal flmada BOT için frozen incelemede vakalar n önemli bir k sm nda nihai patolojilerde uyuflmazl k olmas nedeniyle dikkatli bir flekilde ele al nmas gerekti i vurgulanmaktad r (10). Literaürdeki çal flmalar n sonuçlar n n heterojen olmas ndaki di er bir önemli sebep de BOT lerin hala optimal bir tedavi flekl olmamas ndan kaynaklanmaktad r. Tan da yard mc bulgular olsa da primer ovaryen tümörleri metastatik tümörlerden ay rmada frozen incelemede sadece orta derecede yararl d r (11). Metastatik pankreatikobiliyer bir tümör hem gros hem de mikroskopik olarak primer over tümörüne ileri derecede benzeyebilir. Endometrioid karsinomlar frozen incelemede seks kord stromal tümörlerine ileri derecede benzeyebilir (12). Özellikle seröz ya da müsinöz tümörlerde borderline ya da malign tümör ayr m güç olmaktad r. Bu tümörlerin do ru tan s iin çok say da kesit gerekti inden ve yak n bölgelerde benign borderline ve malign alanlar beraberce bulunabilece inden cerraha en az borderline tan s vererek nihai patolojinin de iflebilece i bilgisinin verilmesi önemlidir. Bir seride özellikle müsinöz tümörlerde %25 hastada nihai patolojide tan benignden borderline tümöre de iflmifltir (13). Baz durumlarda fertilitenin korunmas amaçl sadece kistektomi yap larak frozen incelemeye gönderilmektedir, ço u zaman inceleme sonucu fonksiyonel ya da benign kist olarak bildirilmektedir. Özellikle endometrioma vakalar nda yüzey epitelinin soyulma sonucu kayb endomeriyal stroman n hemoraji ya da fibroz sonucu gözlenememesi nedeniyle de erlendirme yetersiz olmaktad r. Bu durumlarda nihai patolojiyi beklemek en iyi seçenek olacakt r. Bir baflka durum da overde ya da kist materyalinde yo un hemorijinin oldu u vakalarda ortaya ç kar. Buna yol açabilecek durumlar en çok torsiyone olmufl benign over kisti olmak üzere, rüptüre adult granüloza hücreli tümör ve nadir de olsa gestasyonel tipte koryokarsinomdur. Granüloza hücreli tümörler rüptüre ya da nekroze olsa da patolojik özellikleriyle, koryokarsinom ise sitotrofoblast, sinsityotrofoblast oluflmuyla kolayca di erlerinden ay rt edilebilir. Fallop Tüp Patolojileri Malignensilerin %1 inden az bölümü fallop tüp orijinlidir fakat benign patolojilerden de konsültasyon istenebilmektedir. En s k karfl lafl lan durumlar-

3 KADIN GEN TAL KANSERLER NDE NTRAOPERAT F PATOLOJ K KONSÜLTASYONA YAKLAfiIM 79 dan biri de fallop tüpü distalinden köken alan kistik yap n n ovaryen kökenli oldu u düflünülerek istenen intaoperatif konsültasyondur. Genelde bu gibi durumlara hidrosalpinks ya da tuboovaryen yap fl kl klara sekonder geliflen psödokistler neden olur. Bu tür durumlarda özellikle tubo-ovaryen abse gibi inflammatuar orijinli patolojiler de göz önünde bulundurulmal d r (14). Vulva Di er patolojilere göre vulvar frozen istekleri daha az yer tutmaktad r. Önceleri vulvar lezyonlarda invaziv skuamöz kanserin s n r tutulumu için ya da Cloquet lenf nodu de erlendirmeleri için daha s k frozen inceleme istenmekteydi fakat günümüzde vulvar kanserin multisentrik özelliklerinden dolay frozen inceleme iste i azalm flt r (15). Bazal hücreli karsinom gibi daha nadir durumlarda ise hala s n r tutulumu için inceleme istenmektedir. Paget hastal s kl kla al fl lmad k lokalizasyonlarda görülür. Geçmiflte s n r durumu aç s ndan frozen inceleme istenmekteydi fakat vakalar n neredeyse üçte birinde yanl fl sonuçlar n oldu u rapor edilmifltir (16). Ayr ca pozitif s n rlara s k biçimde rastlanmaktad r ve s n r pozitifli i ve lokal rekürrens aras nda korelasyon bulunmamaktad r (17). Tüm bu nedenlerden dolay paget hastal nda s n r de erlendirilmesi amaçl frozen inceleme önerilmemektedir. Melanom oldu undan flüphelenilen lezyonlarda ise tan amaçl ya da s n r de erlendirilmesi amaçl frozen incelemeden kaç n lmal d r çünkü dondurma iflleminde histopatolojik özellikler kaybolmakta invazyon derinli i ve hücresel atipinin de erlendirlmesi zorlaflmaktad r. Böylelikle evreleme ve sonuçta hastan n tedavisi zorlaflmaktad r (16). Vulvar kanserde inguinofemoral lenfnodu disseksiyonu lenfödem ya da yara yer aç lmalar gibi önemli morbiditelere yol açt için sentinel lenf nodu uygulamas ortaya at lm flt r. Sentinel lenf nodu tümörden lenfatik drenaj alan ilk bölgesel lenf nodudur. ntralezyoner verilen mavi boya ya da teknesiyum uygulamas sonras ingunal kesiyle mavi boyal ve teknesyum detektörü ile saptanan lenf nodlar ç kar larak frozen incelemeye gönderilir, sonuç negatifse lenfadenektomi prosedürü yap lmaz. Fakat vulva kanserinde en önemli prognostik faktör lenf nodu tutulumu oldu u için ve lenf nodundaki rekürrensler fatal oldu u için bu konuya dikkatle yaklafl lmaktad r. Hauspy ve ark yapt sentinel lenf nodu çal flmas nda frozen inceleme sonucu sensitivite %94, spesifisite ise %100 olarak bulunmufltur (18). Sentinel lenf nod örneklemesinin uzun dönemli takibinin yap ld baflka bir çal flmada ise sentinel lenf node negatif saptan p lenf nod disseksiyonu yap lmayan hastalarla, sentinel nod pozitif ç k p lenf nodu disseksiyonu yap lan hastalar n rekürrens oranlar benzer bulunmufltur ayr ca lenf nodu yap lmayan hastalarda çok daha az lenfödem ve yara yeri aç lmas gözlenmifltir (19). Bu bulgular sentinel lenf nodunun güvenilirli i ve komplikasyonlar azaltmadaki etkisini gösterse de rutin kullan ma girmesi çin daha büyük ölçekli çal flmalara ihtiyaç vard r. Vajen Vajenin primer tümörleri oldukça nadirdir; bu nedenle frozen inceleme nadir olarak istenmektedir. Serviks Servikal spesmen için frozen iste i e er tan cerrahi fleklini de ifltirecekse istenmelidir. nvaziv kanser tan s konuldu unda cerrahi ifllem tamamlan p hasta anksiyetesi azalt lm fl olur. Ayr ca tamamlay c cerrahi için 6 hafta bekleme zorunlulu u da ortadan kalkar (20). Skuamöz displazinin derecesini belirleme aç s ndan frozen incelemeden donma artefakt nedeniyle kaç n lmal d r fakat invaziv anser derinli inin de erlendirilmesi için istenilecek bir frozen inceleme yerinde olacakt r. Önceki biyopsinin invazyon aç s ndan belirsiz oldu u, invazyon derinli inin bilinmedi- i ve fertilite iste inin oldu u vakalar frozen inceleme için aday vakalard r. Her ne kadar kon biyopside invaziv hastal n varl ve yayg nl tespit edilebilse de frozen inceleme ifllemi nispeten uzundur (18-45 dakika) (21). Fakat bu tür frozen incelemelerde mutlaka önceden tan sal biyopsi ifllemi yap lm fl olmal - d r ve bulgular önceki biyopsi sonuçar yla beraber de erlendirilmelidir. Önceki spesmenlerde ve intraoperatif al nan parçalarda uyumsuzluk mevcutsa tan nihai patolojiye b rak lmal d r. Literatürde kon biyopsi için frozen inceleme hakk nda farkl görüfller mevcuttur. Ço u yazar frozen inceleme ve nihai patolojinin parallelik göstedi ini savunmaktad r (21). Fletcher ve ark yapt çal flmada displazi derecesi frozen incelemede parafin blo a göre daha yüksek bulunmufltur fakat yanl fl kla invaziv kanser tan s konan herhangi bir vaka yoktur (22). Giuntoli nin yapt çal flmada da erken invaziv ( 3mm) skuamöz

4 80 DO AN ve Ark. kanserlerde frozen inceleme 100 %do ruluk saptam flt r fakat adenokarsinom ya da adenoskuamöz karsinomlarda herhangi bir oran belirtilmemifltir (21). Her ne kadar kon biyopsilerinin do rulu u, sonuçlar 40 y l aflk n süredir literatürde yer almaktaysa da, patologlar aras nda pratikte genifl yer bulmam flt r. Erken evre serviks kanserinde cerrahi uygulanan hastalarda pelvik lenf nodu için frozen incelemede negatif prediktif de er %90 ila 97, pozitif prediktif de- er ise %100 olarak rapor edilmifltir (23-24). Bu kapsamda nod negatif gelen hastlarda paraaortik lenf nodu yap lmayabilir. Fertilite koruyucu cerrahi kapsam nda yap lan trakelektomi operasyonunda patologlara da yeni bir kavram olan spesmen s n rlar n n de erlendirildi i frozen inceleme için çal flmalar s n rl d r. Ismiil ve ark yapt çal flmada 132 hastan n trakelektomi materyali intraoperatif frozen incelemesi farkl bir patolojik kesit yöntemi kullan larak analiz edilmifltir. Vakalar n %98,5 inde frozen inceleme nihai patolojiyle uyumluyken sadece 2 hastada uyumsuzluk bulunmufltur (25). Park ve ark 19 erken evre adenokarsinomlu hastayla yapt çal flmada, trakelektomi spesmenleri Ioffe skorlama sistemi kullan larak frozen incelemesi uygulanm flt r. Bu skorlama sistemi uygulanmadan %84, uyguland nda ise %95 oran nda nihai patolojiyle uyum izlenmifltir (26). Sentinel lenf nodu çal flmalar melanom ve meme kanseri gibi rutine girmemifl olsa da bu konuda oldukça fazla yay n mevcuttur. Sentinel lenf nodu frozen incelemeye gönderilerek lenfadenektominin gerekli olup olmad na bak lmaktad r. Literatürde %0 20 aras nda de iflen oranlarda yanl fl negatif oran bildirilmektedir ve bu vakalar n büyük k sm bulky tümörlü veya lenfovasküler saha invazyonu olan vakalard r (27-29). Bu tür hastalarda lenf nodu drenaj bozularak skip metastazlar görülebilmektedir. Bu konuda daha genifl ölçekli çal flmalar flu flamada deneysel olan bu konuya aç kl k getirecektir. Ayr ca neoadjuvan kemoradyoterapi alan lokal ileri evre serviks kanserli hastalar n kemoradyasyon sonras ndaki radikal cerrahisinde yap lan frozen çal flmalar nda, frozen do rulu u kemoradyasyon almayan di er erken evre hastalara benzer oranda oldu u saptanm flt r, her ne kadar kemoradyoterapi lenf nod yap s n de ifltirse de lenf nodlar için intraoperatif frozen incelemesi güvenilir sonuçlar vermektedir (30). Endometrium Frozen incelemeyle ekstrauterin yay l m riski tafl - y p cerrahi evreleme gerektiren hastalar belirlenmifl olur. Lenf nodu metastaz, tümörün myometriyal invazyon derinli i ve tümörün derecesi ile ilgilidir (31-32). Paraaortik lenf nodu tutulumu pelvik lenf nodu tutulumuna ba l d r; pelvik lenf nodu metastaz olmadan paraaortik lenfnodu tuulum oran ancak %1 2 kadard r (33). Bu nedenle histerektomi materyali intaroperatif frozen incelemeye g?nderilerek tÿm?r tipi, derecesi ve myometriyal invazyon derecesi belirlenmeye çal flarak lenf nodu disseksiyonuna ihtiyaç duyan hastalar belirlenir. Ben-Shachar ve ark yapt bir çal flmada ameliyat öncesi biyopsiyle ispatlanm fl FIGO evre 1, grade 1 hastalarda ameliyat sonras nihai patolojik incelemede tümörün derecesi (grade) %15.5 vakada upgrade olmufl, %2.5 hastan n histolojisi seröz ya da berrak hücreli olarak de iflmifltir (34). Gros olarak myometriyal invazyonun de erlendirilmesi özellikle tümörün ileri dereceli oldu u vakalarda çok do ru sonuçlar veremektedir (35). Nadir de olsa grade I endometriod tip tümörlerde derin invazyon olmas na ra men gros olarak derin invazyon gözlenmeyebilir. Myometriyal invazyon için frozen incelemenin do rulu u %70 ila 90 aras nda de iflirken sadece gros gözlemde bu oran %71 olarak rapor edilmifltir (32, 36-37). Intraoperatif endometriyal küretaj frozen incelemesi dondurulan dokunun tüm dokuyu temsil etmemesi, dokunun fragmente olmas ve dondurman n sitolijik yap y bozmas gibi nedenlerden dolay yap lmamal d r, bu tür diagnostik ifllemlerde nihai patolojik tan beklenmelidir (38). Bir baflka konu da grade I endometriod karsinomla kompleks atipili hiperplazinin intraoperatif ayr m d r. Kompleks atipili hiprplazili olgular n %40 kadar na grade I endometriod karsinom efllik edebildir fakat bu iki durumda da tedavi seçene i histerektomidir (39). Son zamanlarda endometriyum kanserinde rutin sistemik lenfadenktomi tercih edilmektedir. Pelvik nodlar n frozen incelemesiyle negatif vakalar n paraaortik lenf nodu disseksiyonunun yap lmad çal flmalarda %59 a varan oranlarda yanl fl negatif sonuçlar elde edilmifltir (40). Lenf Nodu Örneklemesi Lenfatik haritalama (lymphatic mapping) ve sentinel lenf nod biyopsisi onkolojik cerrahideki en önemli geliflmelerdendir fakat jinekoloji prati inde intra-

5 KADIN GEN TAL KANSERLER NDE NTRAOPERAT F PATOLOJ K KONSÜLTASYONA YAKLAfiIM 81 operatif frozen inceleme rutinde kullan lan bir uygulama de ildir (41). Meme kanseri uygulamalar nda sentinel lenf nodu uygulamas pratikte kullan lmaktayken son zamanlardaki yay nlar özellikle vulva ve serviks kanserinde sentinel lenf nodu için frozen uygulamas n n rolünü sorgulamaktad r (41-42). Taze lenf nodu örneklerinin frozen için haz rlanmas s ras nda iç taraftaki baz metastaz alanlar gözden kaçabilmektedir ve yr ca doku kalitesi normal parafin bloklara göre azalmaktad r. Sonuçta intraoperatif frozen incelemede mikrometastazlar gözden kaçabilmektedir (43). Palpasyonla intraoperatif lenf nodu de erlendirilmesi metastaz bulunan lenf nodlar n n ancak %10 unda palpabl olmas ndan dolay önerilmemektedir (44). Larson un yapt çal flmada palpasyonda normal olan lenf nodlar n n %13 ünde tümör tespit edilmifltir, Chuang ve ark ise palpasyon ile metastatik lenf nodlar n n %50 sinin gözden kaçabilece ini rapor etmifllerdir (45-46). Bu nedenle önceden de bahsedildi i gibi vulva ve serviks kanserinde sentinel lenf nodu uygulamalar için daha çok say da çal maya ihtiyaç vard r. Sonuç olarak frozen inceleme pratikte s k kullan - lan, cerrahi tedavi fleklini de ifltiren, baz durumlarda daha az agresif cerrahinin yap lmas n sa layarak hastalar n yaflam kalitesini artt ran önemli bir patoloji tan arac d r. Cerrah ve patolo un iyi bir iletiflim içinde oldu u durumlarda hasta maksimum fayda görmektedir. Vulva ve serviks kanseri için sentinel lenf nodu çal flmalar bu uygulamalar n gelecekteki durumlar n belirleyecektir. KAYNAKLAR 1. Baker P. and E. Oliva A practical approach to intraoperative consultation in gynecological pathology. Int J Gynecol Pathol, (3): p Acs G., Intraoperative consultation in gynecologic pathology. Semin Diagn Pathol, (4): p Saglam E.A., et al., Mistakes prevent mistakes: experience from intraoperative consultation with frozen section. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, (2): p Boriboonhirunsarn D. and A. Sermboon, Accuracy of frozen section in the diagnosis of malignant ovarian tumor. J Obstet Gynaecol Res, (5): p Taskiran C., et al., The role of frozen section evaluation in the diagnosis of adnexal mass. Int J Gynecol Cancer, (2): p Seidman J.D., R.J. Kurman, and B.M. Ronnett, Primary and metastatic mucinous adenocarcinomas in the ovaries: incidence in routine practice with a new approach to improve intraoperative diagnosis. Am J Surg Pathol, (7): p Kiyokawa T., R.H. Young, and R.E. Scully, Krukenberg tumors of the ovary: a clinicopathologic analysis of 120 cases with emphasis on their variable pathologic manifestations. Am J Surg Pathol, (3): p Geomini P., et al., Diagnostic accuracy of frozen section diagnosis of the adnexal mass: a metaanalysis. Gynecol Oncol, (1): p Rose P.G., et al., Accuracy of frozen-section (intraoperative consultation) diagnosis of ovarian tumors. Am J Obstet Gynecol, (3): p Tempfer C.B., et al., Accuracy of intraoperative frozen section analysis in borderline tumors of the ovary: a retrospective analysis of 96 cases and review of the literature. Gynecol Oncol, (2): p Stewart C.J., et al., Accuracy of frozen section in distinguishing primary ovarian neoplasia from tumors metastatic to the ovary. Int J Gynecol Pathol, (4): p McCluggage W.G. and R.H. Young, Ovarian sertolileydig cell tumors with pseudoendometrioid tubules (pseudoendometrioid sertoli-leydig cell tumors). Am J Surg Pathol, (4): p Houck K., et al., Borderline tumors of the ovary: correlation of frozen and permanent histopathologic diagnosis. Obstet Gynecol, (6 Pt 1): p Powell J.K., Benign adnexal masses in the adolescent. Adolesc Med Clin, (3): p Rodolakis, A., et al., Vulvar intraepithelial neoplasia (VIN) diagnostic and therapeutic challenges. Eur J Gynaecol Oncol, (3-4): p Smith-Zagone M.J. and M.R. Schwartz, Frozen section of skin specimens. Arch Pathol Lab Med, (12): p Black D., et al., The outcomes of patients with positive margins after excision for intraepithelial Paget s disease of the vulva. Gynecol Oncol, (3): p Hauspy J., et al., Sentinel lymph node in vulvar cancer. Cancer, (5): p Van der Zee, A.G., et al., Sentinel node dissection is safe in the treatment of early-stage vulvar cancer. J Clin Oncol, (6): p Gu M. and F. Lin, Efficacy of cone biopsy of the uterine cervix during frozen section for the evaluation of cervical intraepithelial neoplasia grade 3. Am J Clin Pathol, (3): p Giuntoli R.L., 2nd, et al., Frozen section evaluation of cervical cold knife cone specimens is accurate in the diagnosis of microinvasive squamous cell carcinoma. Gynecol Oncol, (2): p

6 82 DO AN ve Ark. 22. Fletcher S., G.E. Smart, and J.R. Livingstone, Grading of cervical dysplasias by frozen section. Lancet, (8455): p Morice P., et al., Frozen section of lymph nodes in uterine cervical carcinoma. Clin Exp Pathol, (5): p Bader A.A., et al., Is intraoperative frozen section analysis of pelvic lymph nodes accurate after neoadjuvant chemotherapy in patients with cervical cancer? Gynecol Oncol, (1): p Ismiil N., et al., Intraoperative margin assessment of the radical trachelectomy specimen. Gynecol Oncol, (1): p Park K.J., et al., Frozen-section evaluation of cervical adenocarcinoma at time of radical trachelectomy: pathologic pitfalls and the application of an objective scoring system. Gynecol Oncol, (3): p Angioli R., et al., Role of sentinel lymph node biopsy procedure in cervical cancer: a critical point of view. Gynecol Oncol, (2): p Rob L., et al., Study of lymphatic mapping and sentinel node identification in early stage cervical cancer. Gynecol Oncol, (2): p Fader A.N., et al., Sentinel lymph node biopsy in earlystage cervical cancer: utility of intraoperative versus postoperative assessment. Gynecol Oncol, (1): p Ferrandina G., et al., Is frozen section analysis of pelvic lymph nodes accurate in locally advanced cervical cancer patients administered preoperative chemoradiation? Gynecol Oncol, (1): p Quinlivan J.A., R.W. Petersen, and J.L. Nicklin, Accuracy of frozen section for the operative management of endometrial cancer. BJOG, (8): p Malviya V.K., et al., Reliability of frozen section examination in identifying poor prognostic indicators in stage I endometrial adenocarcinoma. Gynecol Oncol, (3): p Boronow R.C., et al., Surgical staging in endometrial cancer: clinical-pathologic findings of a prospective study. Obstet Gynecol, (6): p Ben-Shachar I., et al., Surgical staging for patients presenting with grade 1 endometrial carcinoma. Obstet Gynecol, (3): p Goff B.A. and L.W. Rice, Assessment of depth of myometrial invasion in endometrial adenocarcinoma. Gynecol Oncol, (1): p Kucera E., et al., Accuracy of intraoperative frozen-section diagnosis in stage I endometrial adenocarcinoma. Gynecol Obstet Invest, (1): p Doering D.L., et al., Intraoperative evaluation of depth of myometrial invasion in stage I endometrial adenocarcinoma. Obstet Gynecol, (6): p Wang X., et al., Clinical factors affecting the diagnostic accuracy of assessing dilation and curettage vs frozen section specimens for histologic grade and depth of myometrial invasion in endometrial carcinoma. Am J Obstet Gynecol, (2): p. 194 e1-194 e Salman M.C., et al., The accuracy of frozen section analysis at hysterectomy in patients with atypical endometrial hyperplasia. Clin Exp Obstet Gynecol, (1): p Pristauz G., et al., How accurate is frozen section histology of pelvic lymph nodes in patients with endometrial cancer? Gynecol Oncol, (1): p Adib T. and D.P. Barton, The sentinel lymph node: relevance in gynaecological cancers. Eur J Surg Oncol, (8): p Popa I., et al., Negative sentinel lymph node accurately predicts negative status of pelvic lymph nodes in uterine cervix carcinoma. Gynecol Oncol, (2): p Scolyer R.A., et al., Intraoperative frozen-section evaluation can reduce accuracy of pathologic assessment of sentinel nodes in melanoma patients. J Am Coll Surg, (5): p ; author reply Creasman W.T., et al., Surgical pathologic spread patterns of endometrial cancer. A Gynecologic Oncology Group Study. Cancer, (8 Suppl): p Larson D.M. and K.K. Johnson, Pelvic and para-aortic lymphadenectomy for surgical staging of high-risk endometrioid adenocarcinoma of the endometrium. Gynecol Oncol, (3): p Marino B.D., et al., Staging laparotomy for endometrial carcinoma: assessment of peritoneal spread. Gynecol Oncol, (1): p