EVREN VE DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Evrenin ve Dünyanın oluşumu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Biz bunların sadece ikisinden bahsedeceğiz.

Transkript

1

2 EVREN VE DÜNYAMIZIN OLUŞUMU Evrenin ve Dünyanın oluşumu ile ilgili birçok teori ortaya atılmıştır. Biz bunların sadece ikisinden bahsedeceğiz. 1. Hareketsiz ve başlangıcı olmayan evren teorisi 2. Büyük Patlama (Big Bang) 2

3 Oluşum Teorileri 1. Hareketsiz ve başlangıcı olmayan evren teorisi 1600 yıllarında Newton un öne sürdüğü bir teoridir. Newton, Evren sonsuzdan beri böyledir, sonsuza kadar böyle olacaktır. der. 3

4 Oluşum Teorileri 2. Büyük Patlama (Big Bang) İlk olarak 1927 yılında Georges Lemaitre tarafından ortaya kondu. Büyük patlama yaklaşık 13 milyar yıl önce evrenin çok yoğun ve sıcak bir noktadan geldiğini ileri sürer. (Minimum hacim, maksimum kütle) 1929 yılında astronom Edwin Hubble tarafından evrenin genişlediği tespit edildi. Büyük patlama desteklendi yılında Büyük Patlama dan gelen radyasyon tespit edildi. Bu çalışma Nobel Ödülü ne hak kazandı. 4

5 Big Bang 5

6 Big Bang 6

7 Dünyamızın Oluşumu 7

8 Dünyamızın Yapısı 8

9 Katmanlarla Dağ Oluşumu 9

10 10

11 Yer Kabuğu ve Levhalar 1912 yılında Alfred Wegener 250 milyon yıl önce Dünyada tek bir kıta olduğunu ileri sürmüştür. Zamanla tek kıta parçalanmış küçük kıtalara bölünmüş. Ortaya attığı bu teoriye Kıtaların Kayması Teorisi denir. Bugün geçerli olan 1950 yılında ortaya atılan Levha (Plaka) Teorisi dir. 11

12 Yer Kabuğundaki Ana Levhalar Yerkürenin üst katmanları bir bütün değildir. Sürekli hareket eden iç içe geçmiş parçalardan oluşur. Bu parçalara plaka veya levha denir. Başlıca levhalar: Okyanusal levha, Kıtasal levha, Okyanusal Kıtasal levha 12

13 Önemli Levhalar Ana levhalar: 1. Afrika Levhası 2. Antarktika Levhası 3. Avrasya Levhası 4. Kuzey Amerika Levhası 5. Güney Amerika Levhası 6. Büyük Okyanus Levhası Önemli küçük levhalar 1. Hint Levhası 2. Arabistan Levhası 3. Karaip Levhası 4. Nazka Skotia Levhası 5. Anadolu Levhası 13

14 Yer Kabuğundaki Levha Hareketleri Levhaların altında erimiş kayalardan (magma) oluşan ateş küre bulunur. Ateş küredeki ısı akımlarıyla (konveksiyon) magma hareket eder. Magmanın hareketi levhaları da hareket ettirir. Bu hareketler: 1. Birbirlerini sıyırabilirler. 2. Birbirlerinden uzaklaşabilirler. 3. Birbirlerine yaklaşabilirler. 14

15 Levha Hareketleri 15

16 Levha Yaklaşma Hareketleri 1. Kıtasal Levha Kıtasal Levha Yaklaşması birbirine yaklaşan levhalar yer kabuğunu çok büyük kıvrımlar oluşacak biçimde yukarı iter ve kıvrımlı dağların oluşmasına neden olur. Aynı zaman da depremlere de neden olur. 2. Okyanusal Levha Kıtasal Levha Yaklaşması Okyanusal levha kıtasal levhanın altına girer. Yüzeyde çukur oluşur. Derine inen okyanusal levha magmaya ulaşıp yukarı çıkmasını sağlar. Volkanlar ve dağlar oluşur. 3. Okyanusal Levha Okyanusal Levha Yaklaşması Birbirlerinin altına girmeye çalışırlar. Büyük çukurlar oluşur. Levha ateş küre ile temas ederse volkan dizileri oluşur. 16

17 Yaklaşma (Animasyon) 17

18 Uzaklaşma Hareketleri Levha Uzaklaşma ve Yanal Hareketleri İki levha birbirlerinden uzaklaştığında volkanik sıradağları meydana getirir. Okyanusların da şekli değişir. Yanal Hareketleri Levhaların aynı veya zıt yönde hareketidir. Kısa zamanda aniden meydana gelir. 18

19 Uzaklaşma (Animasyon) 19

20 Yanal (Animasyon) 20

21 Volkanlar 21

22 Deprem ve Önemli Terimler Levhaların kırılma ve kopmalar sırasında açığa çıkan enerji dalgalar halinde yayılarak yeryüzünde sarsılmaya neden olur. Bu olaya deprem denir. Depremler farklı şekilde olabilir. Ancak büyük bölümü fay hattı üzerinde gerçekleşir. Fay hattı: Yer kabuğunda oluşan arazi kırığıdır. Bu kırığın başlama ve bitme noktası arasındaki mesafeye fay hattı denir. Odak noktası: Deprem enerjisinin açığa çıktığı noktadır. Merkez üssü: Odak noktası üzerinde, deprem dalgalarının yeryüzüne en kısa yoldan ulaştığı yerdir. Bu bölge odak noktasına çok yakın olduğu için deprem hasarları diğer yerlere göre daha fazladır. Deprem odak noktasından dalgalar halinde etrafa yayılır. Odak noktasından uzaklaştıkça deprem dalgaları enerjilerini kaybederler. Bu nedenle deprem merkez üssünden uzak bölgelerde yıkıcı etkisini daha az gösterir. 22

23 Deprem ve Önemli Terimler Öncü deprem: Ana depremden önce meydana gelen küçük sarsıntılara öncü deprem denir. Artçı deprem: Ana depremden sonra kayaçların yerlerine oturması sürecinde meydana gelen ana depremin büyüklüğünü geçmeyen sarsıntılardır. Deprem büyüklüğü: depremin merkezinde açığa çıkan enerjinin miktarı depremin büyüklüğüdür. Deprem büyüklüğü sismograf adı verilen aletler ile ölçülebilmektedir. Deprem büyüklüğü arttıkça açığa çıkan dalgalar daha uzağa gidebilir. Deprem şiddeti: Deprem bölgesindeki hasara göre belirlenen göreceli bir değerdir. Depremin binalara, insanlara verdiği zarardır. Deprem bölgesi: depremlere sebep olan levha hareketleri, volkanik püskürmeler gibi olayların yerkabuğu üzerin.de nerelerde olduğu bilinmektedir. Bu olayların gerçekleştiği ve fayların çok olduğu bölgelere denir. 23

24 Deprem Bölgelerimiz 24

25 Depremde Ne Yapmalı Bu konu ile ilgili bilgiler, adresinden alınmıştır. 25

26 26

27 27

28 28

29 29

30 30

31 31

32 32

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37

38 HAVA OLAYLARI HAVAYI OLUŞTURAN GAZLAR Evden çıkarken, tatil planı yaparken televizyon, radyo gibi iletişim araçlarından hava tahminlerine bakarız. Bu tahminler için hava gözlemleri yapan ve bilimsel araştırmalar yapan kişiler meteoroloji mühendisleridir. 38

39 Hava Tahmin Simgeleri 39

40 Rüzgarlar Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru olan hava hareketlerine rüzgar denir. Rüzgarın etkisini Beaufort (Bifort) Ölçeği ölçer. 40

41 Yağış Şekilleri

42 Yağış Şekilleri

43 Günlük Sıcaklık Değişimi Mevsimler Sıcaklık Farkları 43

44 Mevsimler 44

45 İklim ve Hava Olayları 45

46 Ünitenin Kavram Haritası 46