ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME

Transkript

1 ĠZLEME DEĞERLENDĠRME SĠSTEMĠ Deneyimler ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME Dikkat edilmesi gereken hususlar Cemil ÜN Orman Y. Mühendisi ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME; Değişimi ölçmemize yarayan süreci ifade eder. Yani, değişimi (bir anlamda projenin hedeflerine ulaşmasını) ne kadar başarabildiğimizi /başaramadığımızı; neden başaramadığımızı; nerelerde sorunlarla karşılaştığımızı; sorunları çözme konusundaki kapasitemizi, stratejimizi anlama, yorumlama ve düzeltme olanağı tanıyan (kolaylaştırıcı) bir aktiviteler silsilesidir. İzleme ve değerlendirme, proje kapsamında yapmak istediklerimizde nerede hangi aşamada olduğumuzu gösterir İZLEME, yapılan işlerle ilgili çıktı, etkiler ve tepkilerin gözlendiği, sürekliliği olan bir süreçtir. İzleme, projedeki değişimleri ölçmek için, göstergelere ait ilk durum bilgileri ile, belli dönemlerdeki bilgilerin kıyaslanmasıyla yapılır. İzleme göstergeleri, değişimi en iyi temsil eden faktörler arasından seçilir. Örneğin: Mardin de, 0-5 yaş arası çocuklarda görülen ishale bağlı ölümlerin iki yıl sonunda tümüyle önlenmesi. Türkiye de enflasyonun 2015 yılı sonuna dek, %5 düzeyine indirilmesi. Atatürk Baraj Gölü nün içme suyu standartlarında kalitesinin korunması. Ġzlemeyi sağlıklı yapabilmemiz için: İlk durum (mevcut durum) bilgilerinin doğru ve güvenilir olması; Göstergenin değişimi çok iyi temsil ediyor olması; İzlenmesi zor, pahalı, riskli olan göstergelerin seçilmemesi; İzlenecek göstergenin izleme programı ile birlikte proje içinde gösterilmesi; İzlemenin mümkün olduğu kadar aynı zaman aralıklarıyla, aynı mekânlarda ve aynı yöntemlerle yapılması (örneğin su kirliliği için örneklerin belli zaman aralıklarında, belli yerlerden alınması ve aynı yöntemle aynı parametrelerin analizlerinin yapılması); Projeyi yürüten ekip içinde, herkesin konusuyla ilgili olarak neyi izleyeceğinin daha önce planlanması ve izleme uzmanı tarafından belli aralıklarla kontrol edilmesi, İzlemenin düzenli kayıt altına alınması, gerekiği zamanlarda doğruluğunun kontrol edilmesi. 1

2 Ölçülebilir Güvenilir İlişkili Yönetim için faydalı Doğrudan Hassas Tepkisel Bölünebilir Pratik Gösterge Seçimindeki Kriterler Numerik çoğu zaman nitelik içeren bilgilerle tamamlanır. Tekrarlanabilir, farklı kişiler tarafından aynı şekilde ölçülebilir. İlgi duyulan programa atfedilebilir/ilişkilendirilebilir. Net anlam, fikirleri destekler İlgi duyulan konunun sonucu ile net ve anlaşılır bir ilişkisi vardır. İlgi süresince değişmesi muhtemel. Eylem ile değiştirilebilir. Bölge, yaş ve cinsiyete göre ayrılabilir. Makul maliyetle uygun zamanda toplanabilir. Temel İzleme Çeşitleri Uygulama Sonuçlar Etki Sonuç Çıktı Faaliyet Girdi 8 Sonuç İzleme Uygulamayı İzleme (Araçlar ve Yöntemler) Değerlendirme aşamaları Değerlendirme, izlemeden elde edilen sonuçların yorumlandığı aşamadır. İzlemeyi yapan kişi ya da ekibin veriyi ilk elde ettiği an değerlendirmesi; Verilerin belli sürelerde birikmesi ile proje ekibinin birlikte değerlendirmesi; Projede belirtilen sonuçlara ait göstergelerin, belirlenen tarihlerde ulaşılıp ulaşılamadığının proje ekibi ve diğer ilgililerle birlikte değerlendirilmesi; Proje hedeflerine yönelik göstergelere ulaşılıp, ulaşılamadığının değerlendirilmesi Uygunluk Verimlilik Etkinlik Etki Değerlendirme kriterleri Sürdürülebilirlik açısından faklı biçimlerde ve farklı zamanlarda ele alınmaktadır. ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRMENĠN FARKI İzleme proje faydalanıcısı tarafından yapılır. Ara değerlendirme bağımsız Ara Değerlendirme Ekibi tarafından yürütülür. İzleme bilgi temini ve aktarımına dayanır. Ara değerlendirme izleme sürecinde elde edilen bilgiden faydalanır. İzleme ne olduğu, nasıl ve niçin olduğu sorularını cevaplarken, değerlendirme nasıl bir farkın ortaya konduğu sorusuna cevap arar. İzleme sürekli bir aktivite olmakla beraber, değerlendirme uygulamadan önce, uygulama sırasında ve uygulama sonrasında yani, belirli sıklıklarla yapılır. 12 2

3 Ġzleme Değerlendirmenin yapım sıklığı İzlenecek objeye göre izleme sıklığı, aralığı Fiziki ve finansal izleme açısından özellikle proje yıl sonlarında izleme ve değerlendirmeler, Belli proje faaliyetlerinin sürekli bir izlemeye tabi tutulabildiği İnteraktif bir İzleme Değerlendirme Sistemi, Sosyo-ekonomik açıdan proje başlangıc ve sonunda Mevcut durum Proje/Program Değerlendirme Zamanı Arzulanan durum Ulaşılan fayda ve etki Zaman Tamamlama sonrası (Ex-post) veya etki değerlendirmesi Proje/Program bitimi (End of project) veya son değerlendirme Ara dönem (Mid-term) değerlendirmesi Uygulama öncesi (Ex-ante) Değerlendirme-Analiz ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME SĠSTEMĠ NEYİ, izlenecek obje iyi tanımlanmalı NASIL, hangi metodlarla izleyeceğiz,uydu görüntüsü hava fotoğrafı, yersel gözlem vb. NE KADAR, hangi ayrıntıda izleyeceğiz (et,hbc) vejetasyon izleme (spot, landsat aster vb.) MH detay planlama (uydu görüntüsü-hava fotoğrafı) (Zaman ve para kaybı) NE ZAMAN, hangi sıklıkta NEREDE, izlemenin yapılacağı yerler KİMLER, iş tanımı ve yetki, görev ve sorumluluklar, İzlenecek veri teması Süreç İzlenecek durum Alt süreç İzlenecek Veri Alt Bileşenleri Veri Alt Bileşen Ölçeği Elde Edileceği Kaynak İzleme Kriterleri İzleme Yöntem İzleme Sıklığı orman bozuk ormanlar İyileştirilen Bozuk Orman Alanları ve Yeni Ormanların Tesisi Erozyon Kontrolü Ağaçlandırma Durumu ve Başarı Oranı Amenajman Planları Başarı Oranı (veri kaynağı) Fidan Sayısı / Miktarı Kapalılık, Çap ve Boy Gelişimi, Adaptasyon, Alansal/Sayısal, Yöresel Türde Uyumluluk Alansal/Sayısal Artış Tür çeşitlerinde Değişim Uzaktan Algılama, Arazi Çalışması Plan Dönemine Bağlı veya Gerektiğinde Veri Sağlanacak Kurum Verinin Mevcudiyeti Elde Edilme Yöntemi (Protokol, satın alma) Verinin Durumu (Güncelliği, kalite durumu, eksiklikleri, kullanılabilirliği) Veri ile ilgili ihtiyaçlar, öneriler (örn: İlave olarak Tamamlanmalı, güncellenmeli, vb.) Uzaktan Algılama Verisi (Pankromatik, multispektral görüntü Uzaktan Algılama Veri Alt Bileşeni hava fotoğrafı, uydu görüntüsü Çözünürlük (Mekansal, Radyometrik, Spektral (Pan,MS, HS, Mdalga), Zamansal) 3

4 Ġlave olarak, veri formatı (OGC, herkes tarafından kullanılabilir, açık, kapalı sadece kendi yazılımında) Metaveri: Verinin kim tarafından hangi tarihte hangi yöntemle (datum, projeksiyon, kullanılan standartlar, format) hangi ayrıntıda, yapılan güncellemeler STANDARTLAR. Dikkat edilmesi gereken hususlar Dikkat edilmesi gereken hususlar Doğru zamanda doğru veriyi tam olarak toplamak gerekir, Veri dönüşümünde muhakkak veri kaybı olmaktadır. Çalışılacak ölçeğin ve oluşturulacak veri tabanının iyi belirlenmesi gerekir. Metaveri: Verinin kim tarafından hangi tarihte hangi yöntemle (datum, projeksiyon, kullanılan standartlar, format) hangi ayrıntıda, yapılan güncellemeler Girdi-Ġşlem-Çıktı = Sonuç Neleri sorgulayarak sonucunda ne almak, ne elde etmek istiyoruz? verileri ona göre toplayacak, sisteme aktaracak, analiz edecek, Sorgulayacak ve sonucunu alacağız Sisteme ne verirsen onu alırsın elma diktim armut alayım olmaz. Dikkat edilmesi gereken hususlar Kurumlarca benimsenmiş ortak standartların kullanılması (örnekleme şekli, analiz ve değerlendirmeler vb.) paydaşlarla ortak veri setleri, sonuçların tüm paydaşların kullanımına sunulması, çalışma amacına ve çalışmadan elde edilmek istenen detaya uygun uydu görüntüsü veya hava fotoğrafı seçimi, 4

5 Hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri %30-35 Boyuna,%60-65 Yan Bindirmeli Çekilmiş Sayısal Hava Fotoğrafı Çifti (RGB+İnfrared,40 cm çözünürlüklü (ölçek yaklaşık 60000)) Sayısal Hava Fotoğrafları Çekim anında eģ zamanlı olarak pankromatik, renkli ve kızılötesi görüntülerin de elde edilmesi ile geniģ bir ürün yelpazesine sahip olunmaktadır. Aynı bölgeye ait farklı özellikli bu görüntüler, çok çeģitli çalıģma alanlarında kullanılabilmektedir. Pankromatik Renkli Yakın IR Renkli IR 30/57 5

6 Sayısal Hava Fotoğrafları Radyometrik çözünürlüğün yüksek olması hava Ģartlarından daha az etkilenilmesi anlamına geldiği için uçuģa uygun zamanın artmasını sağlamaktadır. Dinamik Aralık 8 bit Çözünürlük aşamaları 8 aşama = 3 bit 16 aşama = 4 bit 32 aşama = 5 bit İnsan gözü Hava filmi Sayısal kamera dinamik aralığı: 16 bit = aşama 64 aşama = 6 bit 256 aşama = 8 bit Sayısal Hava Fotoğrafları Kıymetlendirme sırasında aynı bölgeye ait değiģik bantlardaki görüntülerin dönüģümlü olarak kullanılması ile birlikte, birinde görülemeyen detayların diğer bantlarda görülmesi mümkün olamaktadır. UYGUN UYDU GÖRÜNTÜSÜ SEÇĠMĠ ÇalıĢma için uygun olan uydu görüntülerinin seçiminde aģağıdaki faktörler önemlidir. Bütçe Bunlar dikkate alınarak iki kriter önemlidir. 1-Uydu sensörü 2-Görüntü tarihi ÇalıĢma alanının büyüklüğü Görüntü iģleme sisteminin kapasitesi Görüntü iģleme ve yorumlamada uzman kiģiler Amaca uygun uydu görüntüsü. Uydu sensörü,uydu platformunun yeryüzünü algılama iģini gören parçasıdır.algılamayı buradaki dedektörler yapar ve çözünürlük bu dedektörlerin yapısıyla ilgilidir. Görüntü tarihi ise yeryüzünün kaydedildiği andır.ormancılık çalıģmalarında en uygun zaman vejetasyon mevsiminin baģlangıcı ve bitiģi arasındaki zaman dilimidir(mayıs-ekim ayları arası) 6

7 Uydu Görüntüleri Landsat 2000 Worldview LANDSAT TM 432 Bant Kombinasyonu Uydu Görüntüsü (İkonos) Yapılan çalışmalar uydu görüntülerinin, geniş sahalarda orman alanlarının belirlenmesi ve haritalanmasına olanak sağlayan ucuz ve güvenilir bilgi kaynağı olduğunu göstermektedir. Diğer yandan uydu görüntüleri, belirli zaman aralıkları içinde orman alanlarında meydana gelen değişikliklerin izlenebilmesine olanak vermektedir. Yüksek yersel çözünürlüklü Ikonos, QuickBird,Worldview2,Geoaye,IRS, SPOT-5 gibi uydu görüntülerinin, mescere haritalarının üretilmesinde ve güncelleştirilmesinde kullanılabilmesi mümkün olmaktadır. Böcek,Kar,Fırtına,Yangın gibi biyotik ve Abiyotik zararların incelenmesinde kullanılmaktadır. Çözünürlük Özellikleri Çözünürlük bir görüntüleme sisteminde kayıt edilen detayların ayırt edebilebilirlik ölçüsüdür. Uydu Görüntüleri için 4 farklı çözünürlük tanımlanmaktadır a-) Mekansal Çözünürlülük: Mekansal çözünürlülük,sensörün tasarımına ve yüzeyden yüksekliğine iliģkin bir fonksiyondur. Bir görüntüde farkedilebilir en küçük detay ve görülebilen en küçük hedef boyutunu tanımlar. Çok büyük nesnelerin görülebildiği görüntülerin çözünürlüğü düģük, küçük nesnelerin ayırt edilebildiği görüntüler ise yüksek çözünürlüklüdür. Landsat 7 (30x30m) UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE MEKANSAL ÇÖZÜNÜRLÜK FARKLILIKLARI Ġkonos 2 (1 x1 m) Spot 5 (20x20 m) QUİCKBİRD 2 (0,6X0,6m) Spot 5 (20x20 m) QUĠCKBĠRD 2 (0,6X0,6m) 7

8 2-)Spektral Çözünürlük: Görüntünün elektromanyetik spektrumda kapladığı aralığın(bant aralığı)büyüklüğüdür.spectral çözünürlüğün iyi olması bir kanal yada bandın algıladığı dalga boyu aralığının küçük olduğunu gösterir.çok geliģmiģ çoklu-spectral algılayıcılar hiperspectral algılayıcılar. Manuel ve otomatik olarak yapılan analiz ve yorumlamalarda spectral imzalardan yararlanılır.yapılmak istenen çalıģmaya bağlı olarak bandlar belirlenir. 3-)Radyometrik Çözünürlük: Radyometrik çözünürlük sensörün parlaklık farklılıklarına olan hassasiyetini belirtmektedir. Görüntünün radyometrik çözümlemesi, enerji kapsamındaki çok ince farklılıkları ayırt etme (Dinamik aralık-dn) kabiliyeti olarak da tanımlanmaktadır. Bu çözümleme sayısal numaralarla ifade edilmektedir. Band Spektral Aralık (μm) Alansal Çözünürlük (m) 1.band: band: band: band: Pan.: QUİCKBIRD 32 bit QUİCKBIRD 16 bit 2^8 =0-255 Ikonos Uydu Görüntüsü(Beykoz) ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN UZAKTAN ALGILAMA ÇALIŞMALARINDA KULLANDIĞI UYDULAR VE ÇÖZÜNÜRLÜK ÖZELLİKLERİ ÇÖZÜNÜRLÜLÜK ÖZELLİKLERİ UYDU ADI SENSÖR MEKANSAL (m) SPEKTRAL (um) RADYOMETRİK (BİT) ZAMANSAL (GÜN) SPOT 5 (Fransa)) PAN 2, BAND (0,49-0,69 MS 2, BAND 8BİT 26(5)GÜN Haziran 2004 CARTOSAT 1 P5 (Hindistan) PAN 2,5 0,45-0,90 10 BİT 0,45-0,88 10 BİT 5GÜN Haziran 2005 Haziran )Zamansal Çözünürlük: Zamansal çözünürlük bir uzaktan algılama sisteminin aynı bölgeyi görüntüleme sıklığı ile ilgilidir..örneğin bu zaman Landsat uydusu için 16 gün,spot uydusu için 26 gün,irs 1 C/D uydusu için gün v.s.bir bölgedeki değiģimlerin çok zamanlı görüntü setleri kullanarak değiģim analizleri yapmaya olanak sağlar. İKONOS 2 (ABD) QUİCKBİRD 2 (ABD) Geoeye (ABD) Worldview2 (ABD) PAN 1 1 BAND(0,45-0,90) MS 4 4 BAND PAN 0,61 1 BAND(0,44-0,90) MS 2,44 4 BAND PAN 0,5 1 BAND MS 2 4 BAND PAN 0,46 1 BAND MS 2 8 BAND 11 BİT 3 GÜN 11 BİT 1-3,5GÜN 11 BİT 3 Günden Az 1,1Gün 3,7 Gün(Nadir20 11 BİT Derece de) Geometrik Düzeltmesi yapılmamıģ görüntü Geometrik Düzeltmesi yapılmıģ görüntü VERİ TABANI VE STANDARTLAR OGM ÖRNEĞI 8

9 Veri Seti Orman İdari Sınırlar Katmanı Amenajman Katmanı Silvikültür Katmanı Koruma Katmanı Tali Ürünler Katmanı Kent Ormanları Mesire Yerleri Katmanı BALIKESIR_OBS KLASORU Bölge Müdürlüğü Sınırı Bölme Fidan Üretim Yerleri Yangın Gözetleme Kulesi Depo Binaları ĠĢletme Müdürlüğü Sınırı Bölmecik Üretilen Tohum Miktarı Yangın HaberleĢme Merkezleri Tali Ürünler VEKTOR KLASORU PROJE KLASORU RASTER KLASORU ÇIKTI KLASORU META DATA KLASORU Orman ĠĢletme ġefliği Bölme Tipi Arboretum Yangın Ġlk Müdahale Ekipleri BALIKESIROBS.mdb MESCERE.mxd FONKSIYON.mxd KADASTRO.mxd... FONKSIYON.pdf MESCERE.pdf YOL.pdf KADASTRO.pdf... Detay Tepe YerleĢim Arazöz Ekiplerinin Yerleri Ekipman Yerleri Su Temini Yerleri Uçak,Helikopter Pisti Yerleri Helikopter Yedek Yakıt Tankeri Yerleri Orman Ġdari Sınırlar Projeksiyon hataları SayısallaĢtırma iģlemlerinde kullanılan altlık haritalar Orman Harita ve Fotogrametri Müdürlüğünce verilmektedir. Verilen Topografik haritalarda kullanıcıların karģılaģtığı problemlerde(yanlıģ rektifikasyon,eski tarih,yazılı paftalar v.b) kesin surette Müdürlüğümüz ile iletiģime geçilmeli ve paftalarda gereken düzeltmeler müdürlüğümüzce yapılmalıdır!!! 9

10 VERILERDE EN ÇOK TESPIT EDILEN HATALAR: Sınır hataları VERILERDE EN ÇOK TESPIT EDILEN HATALAR: Topoloji hataları VERILERDE EN ÇOK TESPIT EDILEN HATALAR: VERILERDE EN ÇOK TESPIT EDILEN HATALAR: Çizim hataları (çizim ölçeği) Vektör veri üretilirken 1/5000 ile 1/8000 ekran ölçeğinde çalıģılmalıdır. Tablo verisindeki hatalar Tablo verisindeki hatalar 10

11 bağlantılarının yapılmadığı Bazı TCK yolları,orman yolları,köy yollarında aģağıda görüldüğü üzere üst üste çakıģmalar olduğu, COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ EĞĠTĠMĠ Aralık 2009,Antalya COĞRAFĠ BĠLGĠ SĠSTEMLERĠ EĞĠTĠMĠ Aralık 2009,Antalya Yolların 1/ lik topografik haritalardan tamamlanması gerekmekte yol_durumu 4 (planlanan yol) olarak gösterilen bir yol mevcut _tulu sutununa değilde yapılacak_tulu sutununa miktarı yazılması gerektiği, Dikkat edilmesi gereken hususlar CBS TABANLI ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME SĠSTEMĠ Kurulacak sistemle ilgili; Sistem ihtiyaçları Veri İhtiyaçları İdari / Yasal Çerçeve /Yetki İhtiyaçları Yazılım İhtiyaçları Eğitim ve işletim destek ihtiyaçları taraflarca tekrar gözden geçirilmeli ve mutabık kalınmalı Oluşturulacak sistem, tüm faaliyetleri kapsamalı ve projenin temel amacın gerçekleşmesine odaklanmalı, Sistem; karar vericilere (her aşamadaki yöneticiler) uygulama konusunda bilgi vermeli, karar vermelerinde destek olmalıdır. 11

12 CBS TABANLI ĠZLEME VE DEĞERLENDĠRME SĠSTEMĠ CBS tabanlı bir izleme ve değerlendirme sistemi, Servis bazlı, web tabanlı, (analiz, modelleme vb. masaüstü), interaktif, uygulayıcıların verilerini girebildiği, İlişkisel veri tabanı çapraz sorgulama, raporlama Kullanıcı dostu ara yüzler Belli bilgilere verilen yetki dahilinde erişim. Vejetasyon İzleme, Erozyon İzleme Çığ İzleme SĠSTEMDE Proje Faaliyet İzleme (MHPlanları) Sosyo-Ekonomik İzleme, Finansal İzleme modülleri bulunmaktadır. NEDEN CBS TABANLI Grafik ve grafik olmayan her tür mekansal bilginin toplanması, depolanması, birbiriyle ilişkilendirilmesi, güncellenmesi, sorgulanması, analiz edilmesi ve sunulması işlemlerini bütünleşik olarak yerine getiren donanım ve yazılım bileşenlerinden oluşan bir sistemdir. Coğrafi bilgi sistemlerinin sağlıklı bir Ģekilde çalıģması aģağıdaki 4 temel iģlevlerin yerine getirilmesine bağlıdır. Bunlar; 1- Veri toplama 2- Veri yönetimi 3- Veri işlem 4-Veri sunumu Veri Toplanması Kağıt ortamdaki haritaların taranarak sayısal ortama aktarılması Verinin koordinatlandırılması GPS yardımıyla arazide toplanan bilgilerin CBS ortamına aktarılması Veri Yönetimi GeniĢ kapsamlı verilerin saklanması, organize edilmesi ve yönetilmesi için Veri Tabanı Yönetim Sistemleri kullanılır. CBS için en kullanıģlı sistem iliģkisel (relational) veri tabanı yönetim sistemidir. 12

13 Veri Analizi Mevcut ham verilerin iģlenmesi ve analiz edilmesi sonucunda farklı kullanım amaçlarına yönelik yeni veriler elde edilebilmektedir. Örnek:EĢyükselti eğrilerinin enterpolasyonu sonucunda 3 Boyutlu Sayısal Arazi Modeli elde edilebilir. Veri Sunumu Coğrafi Bilgi Sisteminde hazırlanan çalıģmaların sonuçları harita ve grafik gösterimlerle diğer kullanıcılara sunulabilir. Haritalar, yazılı raporlarla, üç boyutlu gösterimlerle, fotoğraf görüntüleri ve çok-ortamlı (multimedia) çıktı çeģitleriyle birleģtirilebilmektedir. narak Deneyimler Web Tabanlı CBS Uygulamaları 13

14 1- Biyolojik Çeşitlilik İzleme Sistemi (http//

15 15

16 Orman alanlarında meydana gelen değişimlerin (her türlü ormancılık faliyetleri sonucu oluşan değişimler, yangın,sel,fırtına gibi doğa olaylarının ormanlık alanlarında yaptığı etkiler sonucu oluşan değişimler,her türlü iç ve dış faktörlerin orman ekosisteminde meydana getirdiği değişimler gibi) dijital ortamda Coğrafi Bilgi Sistemlerini kullanarak, izlenilmesi ve karar verilmesi sistemidir. Mescere Haritasında Bulunan Rumuzların Anlamları Mescere Haritasında Bulunan Rumuzların Anlamları 6831 sayılı Orman Kanununun 16, 17, 18 ve 115 inci maddelerine göre verilecek muvafakat, izin ve irtifak haklarının harita destekli (Coğrafi Bilgi Sistemleri) bilgisayar ortamında yönetilmesine yönelik web bazlı bir yazılım geliştirilmektedir. Bu yazılım ile verilen izinlerin tüm aşamaları CBS destekli olarak izlenebilmektedir. İzin süreçlerinde etkin bir yönetim sağlanmaktadır. 16

17 Sisteme, izinlerle ilgili tüm bilgiler internet ortamında girilebilmekte, süreçler takip edilebilmektedir. İnternet ortamında, izinlere ilişkin konumsal bilgiler girilmekte, bu bilgiler editlenebilmektedir sayılı Orman Kanunu nun 16 maddesine istinaden ormanlık alanlarda verilmiş ve verilecek olan maden izinlerinde altlık veri olarak kullanılmak üzere orman içi dinlenme yerleri, kent ormanı, tohum bahçesi, tohum meşçeresi, gen koruma ormanı, muhafaza ormanı,araştırma ormanı, araştırma amaçlı sabit deneme alanları milli park, tabiat parkı, tabiat koruma alanı, tabiat anıtı, mesire yeri, sulak alanlar gibi statülü alanlar sayısallaştırılmıştır. 34T03 TREYLER 34D09-DOZER 34A15-ARAZÖZ İlk 2 harf bağlı Bölge Müdürlüğünü, 3. harf araç cinsini, son 2 harf araç numarasını göstermektedir. 17

18 7- Ormanlarda zamansal değişimin, gelişimin izlenmesi (Ġstanbul Örneği) Orman alanlarındaki zaman içersindeki değişimin, gelişimin incelenmesi ve irdelenmesi ve geleceğe yönelik olarak gerek ağaç türleri ve gerekse meşcere tipleri asçısından ormanın durumunun belirli periyotlarla ( 10 yıl, 20 yıl sonra) neler olabileceğinin tahmin edilmesi açısından Ġstanbul örneğinde bu güne kadar yapılmış 1971, 1985,1992,2002 dönemlerine ait bütün planlar taranarak bilgisayar ortamına aktarılmış, sayısallaştırma işlemleri tamamlanmıştır. Tablo verilerinin tamamlanmış ve matematiksel kurguların tamamlaması sonrasında ormandaki değişim gelişim izlenmiş ve simulasyon teknikleri ile geleceğe yönelik olarak gerek ağaç türleri ve gerekse meşcere tipleri asçısından ormanın durumunun belirli periyotlarla ( 10 yıl, 20 yıl) neler olabileceği ortaya konulmuştur. 18

19 19

20 Ġstanbul Ġli Ormanlarında yılları arasındaki değişimler Verimli Orman %43.5 %40.96 Bozuk Orman %5.46 %3.07 OT %1.13 %5.98 Ziraat %43.18 %31.10 İskan %3.82 %14.87 Verimli Orman %2.11 azalma Bozuk Orman %2.37 azalma OT %4.85 artış Ziraat %11.90 azalma İskan %11.07 artış Uydu Görüntüleri ile yapılan uygulamalar

21 1- STEREO UYDU GÖRÜNTÜSÜNÜN 1989 YILI MEġCERE TASLAĞI ĠLE3 BOYUTLU OLARAK YORUMLANMASI IRS-P5 Cartosat-1 Stereo Spot5 mono SENSOR RESOLUTİON COLOUR RESOLUTİON KAPSAMA ALANI COLOUR PanA - PanF 2.5 m Siyah - Beyaz 2.5 m 60X60 m Renkli (3 band) ÇAM-GÖKNAR-MEŞE-KAYIN AYIRIMI İKİ ŞEFLİK SINIRI KENARLAŞTIRMASI 2009 YILI DENİZLİ-YENİDERE ŞEFLİĞİ QUICKBİRD UYDU YORUMU (İKİ BOYUTLU) SINOP BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DIKMEN ŞEFLIĞI WORLDVIEW 2 UYDU GÖRÜNTÜSÜ YORUMU 21

22 ESKİ VERİ VE GÜNCELLEŞTİRİLMİŞ VERİ 1989 YILI MEġCERESĠ Güncelleştirilmiş veri(küre Şefliği) 1989 sayısal amenajman haritası 2010 YILI GÜNCELLEġTĠRĠLMĠġ VERĠ 2- Arazi kullanımı Sınıflaması (Landsat ) CORİNE SINIFLAMASI YAPILMIŞ BİR UYDU GÖRÜNTÜSÜ ALANI KarıĢık tarım alanı (2421) Ġbreli orman (312) Bitki değiģim alanı (324) GeniĢ yapraklı orman (311) 2- Korumada Öncelikli Alanların Belirlenmesi (Boşluk Analizi) Büroda CBS ( ARcGIS) ve Uzaktan Algılama (ERDAS,İdrisi,TNTMips) programları kullanılarak gerekli altlık veriler hazırlanmaktadır. TEHDİT ANALİZİ Arazi ekipleri belli noktalarda deneme alanları alarak, formlar doldurulmaktadır. Bölgedeki biyolojik çeģitliliğe yönelik tehditlerin belirlenmesi, gelecekte tehdide açık olabilecek yerlerin saptanması ve bu tehditlerin azaltılması için alınacak önlemlerin koruma maaliyetini nasıl etkileyeceklerinin irdelenmesi TEHDĠT ANALĠZĠ ile yapılmaktadır. 22

23 TEHDİT ANALİZİ Arazi ekibi ile merkezde yapılan toplantılar sonucunda 10 tehdit katmanı belirlenerek bunlar GIS ortamında sayısallaştırılmış, tehdit cinsine göre ilişki fonksiyonları, kontrol uzaklıkları ve üç tehdit yoğunluk sınıfına verilecek olan ağırlıklar konunun uzmanları tarafından belirlenmiş, Arc Gıs ve ĠDRĠSĠ programları kullanılarak analizleri yapılmış, türler için optimum yaşam uygunluk alanlarının tespiti için modelleme çalışmaları yapılmıştır. Tür Zenginliği ENDEMİKLER MEMELİLER YAŞAM BİRLİKLERİ KELEBEKLER AÇIK MADEN OCAĞI SAHALARI TURIZM YERLESIM ETKISI YANLIġ ORMANCILIK UYGULAMALARI BASIBOS EVCĠL HAYVAN MAKĠLERĠN TARIM ALANINA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ KENTSEL VE SANAYĠ KĠRLĠLĠĞĠ AġIRI OTLATMA SU KAYNAKLARININ YANLIġ KULLANIMI USULSÜZ AVCILIK TIBBĠ AMAÇLI BĠTKĠ TOPLAMA Toplam 449 türden 112 tanesi bu karede bulunuyor 3-Çölleşmeyi İzleme Projesi Bu çalıģmayla ortaya çıkartılan öncelikli koruma bölgeleri,yöredeki biyolojik çeģitliliğin en az maaliyetle en verimli biçimde korunmasına olanak sağlar. Çölleşmeyi İzleme Projesi, Avrupa Uzay Ajansı (ESA), İtalya, Portekiz ve ülkemiz tarafından ortaklaşa yürütülmektedir. DesertWatch Projesi,2004 yılında İtalya,İspanya,Portekiz,Yunanistan,Türkiye olarak proje başlatılmış,daha sonra İspanya ve Yunanistan ayrılmış ve diğer 3 ülke tarafından devam ettirilmiştir. Ülkemizde de çölleşmeyi izlemek amacıyla, çalışma yapılacak pilot bölge olarak; Çoruh Vadisi,Konya Karapınar da çalışmalar yapılmıştır. Eksiksiz bir koruma için her birimde koruma önlemleri almak gerekir. 136 DW(Desert Watch) TÜRKİYE Proje kapsamında; mülga Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü nün koordinasyonunda, Orman Genel Müdürlüğü, Harita ve Fotogrametri Müdürlüğü nde ÇölleĢmeyi izleme faaliyetlerinde yardımcı olmak üzere uydu teknolojisine dayalı olarak geliģtirilen ÇölleĢmeyi Ġzleme Sistemi kurulmuģtur. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri teknolojileri ile çölleģmeye duyarlı olan alanların saptanması, bu alanların yıllar itibariyle izlenmesi, mevcut ve potansiyel durumun ortaya konması, ilgili senaryoların hazırlanması, tehditlerin belirlenerek, farklı kaynaklardaki verilerin depolanması, paylaģılması, analizlerin yapılması, bu konudaki kaynakların yayınlanması, toprak ve arazi bozulumunun olası sonuçları konusunda halkın eğitimi ve bilinçlendirilmesi, zamanında müdahaleler açısından çölleģmeyle mücadelede daha etkin rol alınmasına neden olacaktır. 23

24 4-Uydu görüntüleri ile Ormanların Korunması, Kontrolü Beykoz,Ümraniye, Sultanbeyli, Çavuşbaşı, Mahmut Şevketpaşa ile Elmalı ve Ömerli Barajı mıntıkalarını kapsayan alanlarda ( ) Ikonos Çarpık kentleşme ve izinsiz yapılaşma nedeniyle orman varlığını korumak amacıyla belirli periyotlarla uydu görüntüleri temin edilerek değişim analizleri yapılmaktadır. Beykoz Şefliği 2003 Yılı uydu görüntüsü Orman alanlarının değişiminin izlenmesi (İstanbul Çalışması vs.) Ikonos Uydu Görüntüsü(Beykoz) Haziran 2005 Haziran 2004 Beykoz Şefliği 2004 yılı uydu görüntüsü Uydu görüntüleri veya hava fotoğraflarını kullanarak yangın sonrasında ne kadar alan yandığı ve hangi işlemlerin yapılacağına yönelik çalışmalar yapılmaktadır

25 Zarar görmeyen alan 2008 yılında Antalya Serik-Taşağıl bölgesinde çıkan orman yangınına ilişkin uydu görüntüleri Yanan alan Orman yangınları kadar ormanlarımıza zarar veren böcek zararlılarının mekan ve zamansal olarak incelenmesinde ve gerekli önlemlerin zamanında alınmasında uydu görüntülerinden yararlanılmaya başlanılmalıdır. Bu konuda ilk yapılan denemede, Hatila Vadisi Milli Parkı nda yaşayan Sekiz Dişli Kabuk Böceği ( İps typographus (L.) ) nin sebep olduğu yoğun Ladin kurumalarının 1m. çözünürlükteki İkonos uydu görüntüsü ile yayılım alanının belirlenmesine çalışılmıştır. Ormanda zarara yol açan böcekli ve hastalıklı alanların tesbiti. KASTAMONU ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÇÖME ĠġLETME ġeflġğġne AĠT QUICKBIRD UYDUSUNDAN GÖRÜLEN BÖCEK ZARARI ETKI ALANI 19.5 Ha TEŞEKKÜRLER 25