TEKĠRDAĞ GÜZEL SANATLAR VE SPOR LĠSESĠ VE 4. SINIFLARDA PĠYANO ÖĞRETĠMĠNDE KARġILAġILAN ZORLUKLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ

Transkript

1 1 T.C. TRAKYA ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ MÜZĠK ANASANAT DALI PĠYANO SANAT DALI YÜKSEK LĠSANS TEZĠ TEKĠRDAĞ GÜZEL SANATLAR VE SPOR LĠSESĠ VE 4. SINIFLARDA PĠYANO ÖĞRETĠMĠNDE KARġILAġILAN ZORLUKLAR VE ÇÖZÜM ÖNERĠLERĠ PELĠN EREL TEZ DANIġMANI YRD. DOÇ. AKIN ARABOĞLU EDĠRNE 2012

2

3

4 i Tezin Adı: Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi ve 4. Sınıflarda Piyano Öğretiminde KarĢılaĢılan Zorluklar ve Çözüm Önerileri Hazırlayan: Pelin EREL ÖZET Mesleki sanat eğitiminde hedef bilgili, bilinçli, düzenli-planlı-yöntemli, kurallı ve profesyonel anlamda yeterli sayıda yorumlayan, kuramlayan, araģtıran, uygulayan ve öğreten sanatçı, bilimci, eğitimci yetiģtirmektir. Konservatuvarlardan sonra, lise seviyesinde tek kurum olan Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri bu amacın yanında, lisans düzeyinde mesleki eğitim görecek öğrencileri yetiģtirmektedir. Bu okullarda piyano ana çalgı olarak kabul edilmiģ ve tüm öğrenciler piyano eğitimi ve öğretimine tabi tutulmuģlardır. Müzik eğitimcisi için piyano, öğrencinin geliģimini sağlayan en önemli araçlardan biridir. Bu çalıģmada araģtırma evreni Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi alınmıģ ve bu kurumda eğitim gören öğrencilerden yola çıkılarak, Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde piyano öğretiminde karģılaģılan zorluklar tespit edilip, çözüm önerileri sunulmuģtur. Anahtar Kelimeler: Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri Piyano Eğitimi Müzik

5 ii Name of the thesis : Challenges Confronted In Teaching Piano Classes To And 4. Graders In Tekirdag Fine Arts And Sports High School And Solution Suggestions Prepared By : Pelin EREL ABSTRACT The target of vocational art training is to train artists, academicians and educationalists who are well educated, conscious, organised, planned and systematic; and who create, interpret, theorise, research, perform and teach art professionally. As well as these targets, Fine Arts and Sports High Schools,which are the only institutions at high school level except from conservatories, train students who will recieve professional training at bachelor degree. In these schools piano is accepted as the main instrument and all students are trained to play the piano.for music trainers, piano is one of the most important instruments in the improvement of students. In this study the research field is Tekirdag Fine Arts and Sports High School and based on the students studying in this school, problems and difficulties in piano training are identified and solutions are suggested. Key Words: Fine Arts and Sports High Schools Piano Education Music

6 iii TEġEKKÜR Bu çalıģma, T.C. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anasanat Dalı Piyano Sanat Dalı yüksek lisans programı tezi olarak hazırlanmıģtır. Tezin oluģumunda yardımlarını esirgemeyen, Trakya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müdürü, Müzik Bölüm BaĢkanı ve Piyano Ana Sanat Dalı BaĢkanı Prof. Süleyman Sırrı GÜNER e, danıģmanım Yrd. Doç. Akın ARABOĞLU na, Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi Müdür Yardımcısı PaĢa HARPCI ya, anketleri samimi olarak cevaplandıran Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi öğretmen ve öğrencilerine, her aģamada yanımda olan aileme ve öğrenim hayatım boyunca bana emeği geçen tüm hocalarıma teģekkür ederim. Pelin EREL Eylül 2012

7 iv ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET... i ABSTRACT... ii TEġEKKÜR... iii ĠÇĠNDEKĠLER... iv ġekġl LĠSTESĠ... vi TABLO LĠSTESĠ... vii BÖLÜM I GĠRĠġ PROBLEM Alt Problemler AMAÇ ÖNEM SAYILTILAR SINIRLILIKLAR TANIMLAR... 7 BÖLÜM II 2.1 ARAġTIRMA MODELĠ EVREN VERĠLERĠN TOPLANMASI ÖRNEKLEM... 9 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUMLAR... 10

8 v 3.1 BĠRĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Türkiye de Müzik Eğitimi Veren Devlet Kurumlarının Tarihsel GeliĢimi ĠKĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Güzel Sanatlar Ve Spor Liseleri Günümüzde Güzel Sanatlar Ve Spor Liseleri Tekirdağ Güzel Sanatlar Ve Spor Liseleri ÜÇÜNCÜ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Piyanonun Tarihsel GeliĢimi DÖRDÜNCÜ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Güzel Sanatlar Ve Spor Liselerinde Piyano Eğitimi BEġĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesindeki Piyano Öğrenci ve Öğretmenlerinin KiĢisel ve Mesleki Bilgileri ALTINCI ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Alan Öğrenciler Ġçin Sağlanan ÇalıĢma ġartları YEDĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Müfredatında Bulunan Uygulamaların Öğrenciye Etkileri SEKĠZĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Müfredatı DıĢında Piyano Dersindeki Uygulamaların Öğrenciye Etkileri... 60

9 vi 3.9 DOKUZUNCU ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Müfredatta Yer Alan Diğer Derslerin Piyano Eğitimine Destek Durumları ONUNCU ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Alan Öğrencilerin Performansını Etkileyen Faktörlerin Etki Düzeyleri ONBĠRĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde Piyano Eğitimi Alan Öğrencilerin GeliĢimini Etkileyen Diğer Faktörlerin Etki Düzeyleri BÖLÜM IV SONUÇ VE ÖNERĠLER KAYNAKÇA EKLER... 86

10 vii ġekġl LĠSTESĠ Sayfa No ġekil 1. Psalterion ġekil 2. Timpanon ġekil 3. Psalterion un icrasını gösteren bir heykel ġekil 4. Timpanon un icrasını gösteren bir gravür ġekil 5. Epinet ġekil 6. Klavsen ġekil 7. Klavikord ġekil 8. Klavinet ġekil 9. Kuyruklu-Konser Piyanosu (Grand Piyano) ġekil 10. Duvar Piyanosu (Konsol Piyano) ġekil 11. Dijital Piyano... 39

11 viii TABLO LĠSTESĠ Sayfa No Tablo 1. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi Müzik Bölümü Eğitim-Öğretim Yılı Öğrenci Dağılımı Tablo 2. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi Müzik Bölümü Haftalık Ders Çizelgesi Tablo 3. Piyano Öğrencilerinin Eğitim Gördükleri Sınıfa Göre Dağılımı Tablo 4. Piyano Öğrencilerinin Eğitim-Öğrenim Yılında YaĢadıkları Ortam Tablo 5. Piyano Öğrencilerinin YaĢam Ortamlarında Kendilerine Ait Piyano Sahibi Olup Olmadıkları Tablo 6. YaĢama Ortamında Piyano Sahibi Olanların ÇalıĢma Ġmkânları Tablo 7. Piyano Öğrencilerinin Daha Önce Müzik Öğrenimi Alıp Almadıkları Tablo 8. Piyano Öğrencilerinin Daha Önce Piyano Öğrenimi Görüp Görmedikleri Tablo 9. Piyano Öğrencilerinin Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi nde Eğitim Öğretim Görmeyi Seçmelerinde Etkili Olan Unsurlar Tablo 10. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Haricinde Çaldıkları Enstrümanlar Tablo 11. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Son Mezun Olduğu Okul Tablo 12. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Son Mezun Olduğu Program Tablo 13. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Mezun Oldukları Ana BranĢlarının Piyano Olup Olmadığı Tablo 14. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Çaldığı Ġkinci Enstrüman Var mıdır? Tablo 15. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Müzik Öğretmeni Olarak ÇalıĢtığı Yıl Sayısı Tablo 16. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi nde Müzik Öğretmeni Olarak ÇalıĢtığı Yıl Sayısı... 47

12 ix Tablo 17. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi ndeki Görev Biçimleri Tablo 18. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Eğitimi Ġçin AyrılmıĢ Hafta Ġçi Etüt Saati Hakkında GörüĢleri Tablo 19. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Eğitimi Ġçin AyrılmıĢ Hafta Sonu Okulda AyrılmıĢ ÇalıĢma Ġmkânı ve Etüt Saati Hakkında GörüĢleri Tablo 20. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin BoĢ Geçen Derslerde Öğrencilerin Piyano ÇalıĢma Ġmkânlarını Değerlendirmeleri Tablo 21. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano ÇalıĢmak Ġçin Okuldaki Oda Sayısı Hakkında GörüĢleri Tablo 22. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano ÇalıĢmak Ġçin Okuldaki Oda Sayısı Hakkında GörüĢleri Tablo 23. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano ÇalıĢmak Ġçin Okuldaki Piyano Sayısı Hakkında GörüĢleri Tablo 24. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano ÇalıĢmak Ġçin Okuldaki Piyano Sayısı Hakkında GörüĢleri Tablo 25. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano Öğretim Programını Ġnceleme Oranları Tablo 26. Öğrencilerin Piyanodaki GeliĢmeleri Ġzlendiğinde Piyano Öğretim Programı nın Uygunluk Düzeyi Tablo 27. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano Öğretim Programını Hangi Sınıflarda Ne Düzeyde Ġzleyebildikleri Tablo 28. Piyano Öğretim Programındaki Konuların Zamanında ĠĢlenmesi Tablo 29. Öğrencilerin Piyano Öğretim Programı nı Algılama Düzeyleri Tablo 30. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Ders Saatlerinin Yeterliliği Hakkında GörüĢleri Tablo 31. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano Öğretmeni Sayısının Yeterliliği Hakkında GörüĢleri Tablo 32. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Öğretim Programı Hakkında GörüĢleri... 55

13 x Tablo 33. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Öğretim Kitabı ndaki Etüt ve Eser Seçiminin ÇalıĢmaya Motive Edici Olması Hakkında GörüĢleri Tablo 34. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Piyano Öğretim Kitabı ndaki Etüt ve Eser Seçiminin Öğrencilerin Piyano Çalmasını GeliĢtirmede Yeterli Olması Hakkında GörüĢleri Tablo 35. Örneklem Öğrenci Grubunun Zorunlu Parça Uygulamasının ÇalıĢmaya Motive Edici Olması Hakkında GörüĢleri Tablo 36. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Eğitiminde Uygulanan ÇalıĢmalar Hakkında GörüĢleri Tablo 37. Örneklem Öğretmen Grubunun Piyano Eğitiminde Uygulanan ÇalıĢmalar Hakkında GörüĢleri Tablo 38. Piyano Öğrencilerinin Piyano Eğitiminde, Kendilerinde Eksik Buldukları ĠĢlevleri Değerlendirmeleri Tablo 39. Piyano Öğretmenlerinin Piyano Eğitiminde, Öğrencilerde Eksik Buldukları ĠĢlevleri Değerlendirmeleri Tablo 40. Öğretim Programının Uygulanması Yönünde Zümre Öğretmenleri Ġle Gerekli Değerlendirme Yapılması Tablo 41. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Öğretim Programı DıĢında BaĢka Kaynaklardan da Faydalanıp Faydalanmadıkları Tablo 42. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Piyano Öğretim Programı DıĢında BaĢka Kaynaklardan da Faydalanıp Faydalanmadıkları Tablo 43. Örneklem Öğrenci Grubunun Diğer Kaynaklardaki Etüt ve Eser Seçiminin ÇalıĢmaya Motive Edici Olması Hakkında GörüĢleri Tablo 44. Örneklem Öğrenci Grubunun Yabancı Terimleri Derste Öğrenmeleri Hakkında GörüĢleri Tablo 45. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Yabancı Terimleri Derste Öğretmeleri Tablo 46. Örneklem Öğrenci Grubunun Öğretmenden veya Kayıttan ÇalıĢacakları Eserleri Derste Dinlemeleri Hakkında GörüĢleri Tablo 47. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun ÇalıĢacakları Eserleri Derste Dinlemeleri Hakkında GörüĢleri... 62

14 xi Tablo 48. Piyano Öğrencilerinin Yapılan ÇalıĢmaların Piyano Performanslarını Etkileme Düzeylerini Değerlendirmeleri Tablo 49. Piyano Öğrencilerinin Müfredatta Yer Alan Diğer Derslerin Piyano Eğitimine Katkısını Değerlendirmeleri Tablo 50. Piyano Öğretmenlerinin Müfredatta Yer Alan Diğer Derslerin Piyano Eğitimine Katkısını Değerlendirmeleri Tablo 51. Piyano Öğrencilerinin Müfredatta Yer Alan, Piyano Eğitimine Katkısı Olan Diğer Derslerdeki Eğitimin Yeterliliğini Değerlendirmeleri Tablo 52. Müfredatta Yer Alan, Piyano Eğitimine Katkısı Olan Diğer Derslere Piyano Öğretmenlerinin Verdiği Destek Tablo 53. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano ÇalıĢırken Metronom Kullanmaları Tablo 54. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Öğrenci Piyano ÇalıĢırken Metronom Kullandırmaları Tablo 55. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Çalarken Tempoya Dikkat Etmeleri Tablo 56. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Öğrenci Piyano Çalarken Tempoya Dikkat Etmeleri Tablo 57. Örneklem Öğrenci Grubunun Haftalık ÇalıĢma Saatlerinin Yeterli Olup Olmadığı Hakkında GörüĢleri Tablo 58. Örneklem Öğrenci Grubunun Tatillerde ÇalıĢma Saatlerinin Yeterli Olup Olmadığı Konusunda GörüĢleri Tablo 59. Örneklem Piyano Öğretmeni Grubunun Öğrencilerin Tatillerden ÇalıĢmıĢ Olarak Dönüp Dönmedikleri Konusunda GörüĢleri Tablo 60. Örneklem Piyano Öğretmen Grubuna Göre Öğrencinin Piyano ÇalıĢmayı Sevmesi Tablo 61. Ödevlerde Öğrencinin Beğenisinin Gözetilmesi Tablo 62. Piyano Öğrencilerinin Piyano Performanslarını Etkileyen Faktörleri Değerlendirmeleri Tablo 63. Piyano Öğrencilerinin Piyano Performanslarını Etkileyen Öğretmen Faktörünün Nasıl Olması Gerektiği Konusunda Değerlendirmeleri... 71

15 xii Tablo 64. Piyano Öğrencilerinin Piyano Performanslarını Etkileyen Psikolojik Faktörleri Değerlendirmeleri Tablo 65. Piyano Öğrencilerinin Piyano Eğitimi Sonunda Hedefleri Konusunda Değerlendirmeleri Tablo 66. Piyano Öğrencilerinin Piyano Eğitiminde KarĢılaĢtıkları Bedensel Rahatsızlıklar Tablo 67. Örneklem Öğrenci Grubunun Sanatsal Etkinlikleri Ġzlemeleri Tablo 68. Örneklem Piyano Öğretmenlerinin Öğrencileri Sanatsal Etkinliklerini Ġzlemeleri Konusunda Desteklemeleri Tablo 69. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Konserlerini Ġzlemeleri Tablo 70. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Konseri Vermeye TeĢvik Edilmeleri Tablo 71. Örneklem Öğrenci Grubunun Piyano Konseri Vermeye TeĢvik Edilmeleri... 75

16 1 BÖLÜM I GĠRĠġ Müziği diğer sanatlardan ayıran en önemli özellik, duygu ve düģünceyi seslerle esere dönüģtürmesidir. Sesin fiziksel bir yapı olmasına rağmen görülmemesi, sadece kulakla duyulmasından dolayı müziğin maddeden çok manaya yakınlığı anlatım gücünü kuvvetlendirmekte, müziği diğer sanatlardan ayıran sembolik dile kavuģturmaktadır. Müziğin bu yapısı, yetenek ve yaratıcılığın yanında doğru bir eğitimi de gerektirmektedir. Çünkü müzik, baģlı baģına bir dildir. Bu bakıģ açısıyla bakıldığında müzik eğitimi sadece eğitim alınan bir alan olmaktan çıkar, öğretilme alanına girer. Eğitim ve öğretim, geniģ anlamıyla bireyin, topluma güvenli, bilgili, baģarılı, verimli kiģi olarak yetiģmesini amaçlayan, doğumla baģlayan, ölüme kadar süren süreçtir. Makro açıdan bakıldığında eğitimin amacı bireylere bilgi ve beceri kazandırmanın yanında, uygulandığı toplumun varolan yapısını muhafaza etmek, ileriye dönük olarak kalkınmasını ve devamını sağlayacak değer üretmek, yeni ve eski değerleri birbiriyle buluģturmaktır. Eğitim, bilimsel temellere dayandırılması gereken bir süreçtir. Eğitimin yaģama yön veren, yaģam biçimine özellik kazandırdığı düģünüldüğünde eğitim sadece yaģama hazırlık değil, aslında yaģamın ta kendisidir diyebiliriz. Bu durum çağdaģ eğitim bilim, sanat ve teknik denilen üç alanını da kapsayan ya da bunların her üçüne de açılan ve uzanan çerçevede gerçekleģtirilmesini gerektirir. Çünkü bu alanlar, insanın biyopsiģik bütünlüğü içinde yer alan biliģsel, duyuģsal ve deviniģsel yapıları yoluyla, çevresiyle etkileģimin ürünleridir. ÇağdaĢ insan, çevresiyle etkileģirken ya da onunla daha etkili ve verimli bir etkileģime hazırlanırken bu ürünleri kullanmadan edemez. 1 1 Mine Devrim Mumcu, Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Uygulanan Piyano Eğitiminin Program, Öğretmen, Öğrenci Ve Çalışma Ortamı Değişkenlerine Göre Değerlendirilmesi, (Abant Ġzzet BaysalÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi), Bolu 2002, s.2.

17 2 KiĢilerin okul ya da okul benzeri niteliği taģıyan yerlerde, yetiģmelerini sağlamak amacıyla, ders ve/veya uygulamalara devam etme zorunluluğunda oldukları bazı sanat dalları ders olarak verilmektedir. Bu sanat derslerinden biri olan müzik eğitiminin çeģitli amaçları vardır. Ana amaç, toplumdaki düģünce ve beğeni düzeyini, müzik sanatından yararlanarak yükseltmek ya da bu sanatı, özel yetenekli kiģilere, belirli bir zaman dilimi içinde hobi veya meslek olarak kazandırmaktır. Müzik eğitimi, ağırlıklı olarak kapsanan temel davranıģ ve içerik, kullanılan araç ve gereç, izlenen yöntem ve teknik, gerçekleģtirilen ortam ve düzey, öngörülen aģama ve süre bakımından kendi içinde çeģitlilik gösterir ve her bir çeģide bağlı olarak değiģik biçimlerde adlandırılır. 2 Müzik eğitimi; Bireye, kendi yaģantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranıģlar kazandırma, bireyin müziksel davranıģında kendi yaģantısı yoluyla amaçlı olarak belli değiģiklikler oluģturma, ya da bireyin müziksel davranıģını kendi yaģantısı yoluyla amaçlı olarak değiģtirme sürecidir. Müzik eğitimi bireye kendi yaģantısı yoluyla belirli müzikal davranıģlar kazandırırken, belirlenen amaçlar bireye göre eğitimsel farklılıklar gösterebilir. Bu farklılıklar Ali Uçan a göre Ģöyle sıralanmaktadır: 3 Genel müzik eğitimi, iģ-meslek, okul, bölüm, kol-dal ve program ayrılığı gözetmeksizin, her düzeyde, her aģamada, herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir insanca yaģam için gerekli asgari-ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar. Özengen müzik eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalında özengence (amatörce) ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliģtirmek için gerekli müziksel davranıģlar kazandırmayı amaçlar. 2 Ali Uçan, Müzik Eğitimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1997, s Ali UÇAN, a.g.e, s.30

18 3 Meslekî müzik eğitimi, müzik alanının bütününü, bir kolunu yada dalını, o bütün, kol yada dal ile ilgili bir iģi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme eğilimi gösteren, seçme olasılığı olan yada öyle görünen, müziğe belli düzeyde yetenekli kiģilere yönelik olup, kolun, dalın, iģin yada mesleğin gerektirdiği müziksel davranıģları ve birikimi kazandırmayı amaçlar. Uçan mesleki müzik eğitimi görecek kiģide bulunması gereken özellikleri Ģu Ģekilde anlatmıģtır: Kişide, öncelikle, seçilen kol, dal, iş ya da mesleğin gerektirdiği boyutlarda ve asgari yeterlikte olmak üzere, belirli yetenek düzeyi ve kapasitesi aranır. Kişinin (adayın) söz konusu yetenek düzeyi ve kapasitesi belli bir tercih ve ön kayıt sonrası yapılan yetenek sınavında gerçekleştirilen sınama-eleme-sıralama-seçme ve bunları izleyen yerleştirme işlemleriyle belirlenir. 4 Mesleki müzik eğitimi kurumlarını, mesleki müzik eğitimini oluģturan dallara (kollara) göre sınıflandırabiliriz. 1. Konservatuvarlar (bestecilik ve seslendiricilik / yorumculuk eğitimi verirler). 2. Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği A.B.D (müzik öğretmenliği eğitimi verirler). 3. Güzel Sanatlar Fakülteleri Müzik ve Müzikoloji Bölümleri (müzikbilimciliği ve müzik teknologluğu eğitimi verirler). 4. Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri (müzik yüksek öğretim kurumlarına yetiģmiģ öğrenci hazırlar). Tez konusu ile bağlantılı olarak çalgı eğitimini konu alan araģtırmalar incelendiğinde, bunların program (Kalyoncu N., Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinde Piyano Öğretim Programlarının Hedeflerine UlaĢma Durumu,,YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi); öğretmen, öğrenci, program ve çalıģma ortamı gibi değiģkenler (Mumcu, M,D; Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Uygulanan Piyano Eğitiminin Program, Öğretmen, Öğrenci ve ÇalıĢma Ortamı DeğiĢkenlerine 4 Ali Uçan, Müzik Eğitimi..., s.28.

19 4 Göre Değerlendirilmesi YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi); müzik alan bilgisinin derse transfer durumu (Kahramansoy, C. Müzik Öğretmenliği Programlarında Görevli Piyano Öğretim Elemanlarının Müzik Alan Bilgisini Derse Transferi: Bir Üniversite Örneği YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi); derse hazırlık (ÇalıĢkan, E. Türkiye deki Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinde Keman Eğitimi Alan Öğrencilerin Derse Hazırlık Süreçlerinin Ġncelenmesi YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi); çalgıların teknik boyutları (Özer, U. Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde Verilen Keman Eğitiminde Çift Ses Çalma Durumlarının Ġncelenmesi YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi); kullanılan metotlar (Erim, A. Türkiye'de Klasik Gitar Eğitiminde Kullanılan BaĢlangıç Metotlarından Bazılarının Öğretme - Öğrenme Süreçleri Açısından KarĢılaĢtırılması YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi; CoĢkuner, S. Türkiye de Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri (Yaylı Çalgılar) Bireysel Çalgı Eğitimi Dersinde Piyano EĢlikli ÇalıĢmalara ĠliĢkin Öğretmen GörüĢleri YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi; Gönen, M.R. Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dallarında Modern Gitar Metodlarının Uygulanması Kapsamında Elektrik Gitara BakıĢ, YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi; ġahin, G. Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Bireysel Çalgı- Gitar Eğitim Programı ile Rodriguez ARENAS ın La Escuela De La Guitarra Libro 1 Metodunun ÖrtüĢme Durumu YayınlanmıĢ Yüksek Lisans Tezi) gibi konulara odaklandığı görülmektedir.( Çiğdem Uluç un Güzel Sanatlar Liselerinde Keman Eğitiminde KarĢılaĢılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri ve G.Yılmaz ın Güzel Sanatlar Lisesine Yeni BaĢlayan Piyano Öğrencilerinin Biyolojik, Psikolojik ve Müzikal Yönden Ġncelenmesi) isimli araģtırmalarda ise; iletiģim sürecinde ergenlik döneminin özelliklerini dikkate alıp farklı yaklaģımların ortaya konulması ve ortaya çıkabilecek sorunları çözerek öğrenci performansının ileriye götürülmesi önerilmektedir. 5 5 Ersin TURHAL, Çalgı Eğitiminde Öğretmen-Öğrenci İletişiminin Transaksiyonel Analiz Ego Durumları Açısından İncelenmesi : Bir Anadolu Güzel Sanatlar Örneği,(Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi), Bolu 2010, s.4.

20 5 Piyano; Entonasyon güçlüğünün yaģanmadığı ender çalgılardan birisidir. Ayrıca hem kadın, hem erkek ve hem de diğer çalgıların seslerini verebilen geniģ bir ses yelpazesine sahiptir. Piyanoda, her türlü çabukluk mümkündür ve çok sesli iģitme eğitiminde de en etkin Ģekilde kullanılabilen bir çalgıdır. Aynı zamanda önemli bir eģlik çalgısıdır. Koral ve orkestral eserler seslendirilebilir, büyük eserlerin analizine elveriģlidir ve edebiyatı da zengindir. Bütün bu bahsedilen özellikleriyle piyano, Yök programlarında da yer aldığı gibi; müzik eğitiminin temel çalgısı dır. 6 Piyano eğitimi ve öğretimi, müzik eğitimi programının temelini oluģturur. Bu eğitimin içeriği aģamalı olarak, teknik alıģtırma ve etütleri, Türk ve Dünya bestecilerinin eserlerinden örnekleri, eğitim müzik örneklerini, piyano literatürü ile okul müzik eğitiminde öğrenme ve öğretme tekniklerini kapsar. Aynı zamanda piyano dersi alan öğrencilerin iģitme eğitimi, çok sesli duyuģları ve tonal duyguları geliģir. Bu sebeplerle Anadolu Güzel Sanatlar Liselerinde her öğrenci dört yıl boyunca piyano dersini almak zorundadır. 7 Bu çalıģmada, mesleki müzik eğitimi veren kurumlardan biri olan Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesindeki eğitim ve öğretim genel olarak ele alınmıģ, piyano öğretimindeki öğrencilerin zorlandıkları konular gözlenmiģ ve piyano öğretiminde karģılaģılan zorluklar tespit edilerek çözüm önerileri sunulmaya çalıģılmıģtır. 1.1 Problem Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi piyano öğretiminde karģılaģılan zorluklar ve çözüm önerileri nelerdir? Alt Problemler Bu araģtırmanın amacı Ģu sorulara (alt problemlere) yanıt bulmaktır: 6 Halil Bedii YÖNETKEN, Okulda Çalgı Sorunu ve Çalgısal Müzik Etkinlikleri, (Haz: Ahmet Say). Müzik Öğretimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara, S.69 7 Milli Eğitim Bakanlığı, Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Piyano Dersi Öğretim Programı, Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Ankara 1996, s.7

21 6 1. Türkiye de Müzik Eğitimi Veren Devlet Kurumlarının Tarihsel GeliĢimi nasıl olmuģtur? 2. Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinin tarihi ve amacı nedir? kuruluģ yerleri nerelerdir? 3. Piyanonun Tarihsel GeliĢimi nasıl olmuģtur? 4. Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde Piyano Eğitimi nasıl yapılmaktadır? 5. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesindeki Piyano Öğrenci ve Öğretmenlerinin KiĢisel ve Mesleki Bilgileri nelerdir? 6. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde piyano eğitimi alan öğrencileri için sağlanan çalıģma Ģartları ne düzeydedir? 7. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde piyano eğitiminde piyano müfredatında bulunan uygulamalar öğrenciyi nasıl etkilemektedir? 8. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde piyano eğitiminde piyano müfredatı dıģında piyano dersindeki uygulamalar öğrenciyi nasıl etkilemektedir? 9. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde müfredatta yer alan diğer derslerin piyano eğitimine desteği ne durumdadır? 10. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde piyano eğitimi alan öğrencilerin performansını etkileyen faktörlerin etki düzeyi nedir? 11. Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde piyano eğitimi alan öğrencilerin geliģimlerini etkileyen diğer faktörlerin etki düzeyi nedir? 1.2 Amaç Bu araģtırmanın amacı, Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesinde uygulanan eğitimin ve öğretimin piyano öğrenimine etkisi ve piyano öğretimine etki ettiği düģünülen fiziki Ģartlar, piyano müfredatının uygulanması, müfredattaki diğer derslerin piyano eğitimine desteği, öğrenciyi etkileyen diğer dıģ faktörler ve sanatsal etkinliklerle motive etme değiģkenlerine göre değerlendirilmesidir.

22 7 1.3 Önem Bu araģtırma, alanında yapılan az sayıda araģtırma olması ve sonuçları Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde verilen piyano eğitiminin nasıl uygulandığına yönelik olup, Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde uygulanan piyano eğitiminin program geliģtirme çalıģmalarına katkı sağlayacak olması, araģtırmanın önemini arttırmaktadır. 1.4 Sayıltılar Bu araģtırmada kullanılan anket, Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi piyano öğretmenleri ve öğrencileri tarafından Ekim 2011-Aralık 2011 tarihleri arasında uygulanmıģ olup, sorular içtenlikle ve doğru olarak cevaplandırılmıģtır. Ankette kullanılan soruların geçerliliği ve güvenirliliği yüksek olup sağlıklı sonuçlar elde etmemize yardımcı olmuģtur. Kendilerine anket uygulanan piyano öğretmenleri ve öğrencileri evrenlerini doğru olarak temsil edebilmiģlerdir. KullanılmıĢ olan veri toplama yöntemlerinden anket, gözlem ve kaynak tarama bu araģtırmanın sonuçlandırılması için yeterince uygundur. 1.5 Sınırlılıklar Bu araģtırma, Tekirdağ ilinde bulunan Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi nde görev yapan yedi piyano öğretmeni ve doksan Piyano öğrencisinin görüģleri ile sınırlıdır. 1.6 Tanımlar Arpej: Akor seslerini çabukca ardıllama. 8 8 Feridun ÇalıĢır, Müzik Dili Sözlüğü, Evrensel Müzikevi, 1996

23 8 Çokseslilik: Akorlarla ve akorların birbirlerine bağlanmasıyla, ya da aynı süre içinde duyulan birden çok ezgi oluģturduğu karģıt (kontrpunt) biçimde olsun, bir müzik yapıtında seslerin aynı zamanda iģitilebilecek biçimde düzenlenmesine denir. 9 DeĢifre: Henüz çalıģılmamıģ bir eseri ilk görüģte çalma ya da okumaya denir. 10 Entonasyon: Doğru tonlama. Enstrüman, frekansı doğru olan bir temel ses üzerine çalındığında, sabit olan frekansa uyum sağlayabiliyorsa entonasyon doğrudur. Etüt: ÇalıĢarak ve araģtırarak bir çalgı (ya da ses) üzerinde güçlülüğü arttırmak ve tekniği geliģtirmek amacıyla belli bir konu ele alınarak yazılmıģ parçalardır. 11 Gam: Sekiz bitiģik ve komģu notanın oluģturduğu dizidir. 12 Kulak Eğitimi: Yaygın olarak müzikal iģitme eğitimine verilen genel ad. Metronom: (Metron: Ölçü, nomos: yasa) Müzik tempolarının hız derecelerinin göstermeye yarayan alet. Müfredat: Öğretim programı. 13 Performans: BaĢarım. 14 Solfej: Notaları, adları-sesleri ve süreleri ile müzikal olarak okumaya denir Muammer Sun-Hilmi Seyrek, Okul Öncesi Eğitiminde Müzik, Mey Yayınları, Ġzmir,s Ahmet Say, Müzik Ansiklopedisi Cilt II, Müzik Ansiklopedisi Yayınları,Ankara 1999, s Nurhan Cangal, Müzik Formları, ArkadaĢ Yayınevi, 1.Basım, Ankara, Feridun ÇalıĢır, Müzik Teorisi, K.K.Basımevi, tdkterim.gov.tr/bts/ 14 tdkterim.gov.tr/bts/ 15 Muammer Sun, Solfej 1, Sun Yayınevi, Ankara 2004, s.1

24 9 BÖLÜM II YÖNTEM 2.1 AraĢtırma Modeli AraĢtırmanın modeli örnekolay tarama modelidir. Örneklem grubundaki öğretmenlerin ve öğrencilerin mevcut durum ile ilgili görüģleri geliģtirilen anket yoluyla toplanıp, değerlendirilmiģtir. seçilmiģtir. 2.2 Evren AraĢtırmanın evreni olarak Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi 2.3. Verilerin Toplanması AraĢtırmacı tarafından, Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde verilen piyano eğitiminin uygulanıģına yönelik araģtırma, amacına uygun olarak hazırlanan anketin uygulanması ile gerçekleģtirilmiģtir. Anket sonuçlarından elde edilen verilerle tablolar oluģturulmuģ, frekans ve yüzde hesapları yapılmıģtır Örneklem Anket, örnekolay tarama modeline uygun olarak, Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Lisesi ndeki tüm piyano öğrencilerine ve piyano öğretmenlerine uygulanmıģtır.

25 10 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUMLAR 3.1 BĠRĠNCĠ ALT PROBLEME ĠLĠġKĠN BULGULAR VE YORUMLAR Türkiye de Müzik Eğitimi Veren Devlet Kurumlarının Tarihsel GeliĢimi Ülkemizde eğitim ve öğretimin, batılı anlamda baģlaması geç tarihlerde gerçekleģmiģtir. 16 Mart 1848 de açılan ilk Öğretmen Okulundan bu güne kadar geçen zaman içinde, öğretmen eğitimi ile ilgili çeşitli programlar ve yeniden yapılanma çalışmaları süregelmiştir. 16 Eğitimde çağdaģlaģma anlayıģı içinde, her alanda planlı ve programlı çalıģmaların baģlaması ve uygulanması, Cumhuriyet döneminde gerçekleģmiģ, Atatürk ün gösterdiği hedefler doğrultusunda, Türkiye nin yüksek devletler seviyesinde yerini alması için gerekli düzenlemeler yapılmıģtır. Genel kanının aksine Batılı anlamda müzik eğitimi ülkemizde 1848 den önce baģlamıģtır. Kendisi de besteci olan II. Mahmud un ( ) tonal müziğe ilgisi, modern bandoyu (Muzıka-i Hümayun) kurması Batılı Müzisyenlerin sarayda görevlendirilmesi ve sarayın ileri gelenlerine ders vermeye baģlamaları Batılı anlamda müzik eğitiminin miladı olmuģtur. Muzıka-i Hümayun un kuruluş aşamasında, bu işle ilgili olarak o sıralarda İstanbul da bulunan Fransız orkestra şefi Manguel görevlendirilmiştir. Daha önce Boru Trampet Takımı niteliğindeki bu topluluk, Manguel tarafından eğitilmeye başlamış, fakat II. Mahmud un istediği gibi Avrupa bandolarının özelliklerine çok kısa bir zamanda kavuşturulamamıştır. Manguel in yeni bir takımı yoktan var edemeyeceği kısa zamanda anlaşıldığından, daha usta bir öğretmenin elçilikler 16 Ġlknur Okatan. Müzik Eğitimi Yönetimi Ve Değerlendirme İlişkileri Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni YetiĢtirme Sempozyumu Bildirisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta 7-10 Nisan ( ), s. 1.

26 11 vasıtasıyla araştırılmasına başlanmıştır. O zamanlar İtalya, bando müziği alanında en ileri durumda idi. Giuseppe Donizetti ( ) ye başvurularak kendisi İstanbul a davet edilmiş ve Donizetti 17 Eylül 1828 de İstanbul a gelerek bu tarihten itibaren kendisine tanınan geniş yetkilerle bandonun çalışmalarını başlatmıştır. 17 Donizetti, Osmanlı Devleti Muzıkaları Umum Mürebbisi olarak görevlendirilmiģ ve kaynakların belirttiğine göre ilk iģ olarak öğrencilerine batı notasını ve müzik kurallarını öğretmeye baģlamıģtır. Bunun yanında Ġtalya dan bando enstrümanları ve bunları çalmayı öğretmek için öğretmenler getirtmiģtir yılları arasında saltanat sürmüģ olan II. Mahmud un baģlattığı bu değiģim, oğlu Abdülmecid ( ) - (saltanatı ) zamanında da sürmüģtür. Abdülmecid döneminde yaģananları Gülay Karamahmutoğlu Ģöyle anlatır: Muzıka-yı Hümâyun ilk olarak bir bando vasfı ile kurulmuşsa da daha sonra kadrosunu geliştirmiş, bünyesinde bandonun dışında 1840 lı yıllarda küçük yaylı çalgı toplulukları oluşturulmaya başlanmıştır. Askerî müziğin dışındaki türlere de yönelmesi neticesinde teşkilât bir konservatuvar niteliğini kazanmaya başlamıştır. Sarayın teşkilâtında daha önceleri var olan; dinî, resmî ve özel vazifelerde ananevi bir biçimde ilgisi bulunan Müezzi-nân, Fasıl Takımı, Orkestra gibi bölümlerle birleştirilmiş olan Muzıka-yı Hümâyun, daha sonra Tiyatro, Orta Oyunu, cambazlık, hokkabazlık, koro, Karagöz, kukla ve hattâ Opera ile Operet gibi bölümleri bünyesine katarak, genişlemiş ve özel bir eğitim teşkilâtı olmuştur. Donizetti den gençlerin sarayda müzikli oyunlar oynamak üzere yetiştirilmesi istenince, bulduğu İtalyan öğretmenler aylıklı olarak saraya alınmış ve 1848 yılında sarayda şan, saz, orkestra, koro ve dans çalışmaları başlamıştır. Bu çalışmaların sonucunda saray operetleri oynanmıştır. İstanbul a gelen yabancı 17 Mehru Ensari, 19.Yüzyılda Çok Seslendirilmiş Türk Müziği Eserleri, (Ġstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Anasanat Dalı, BasılmamıĢ Sanatta Yeterlilik Tezi) Ġstanbul 1999, s.6.

27 12 opera kumpanyalarının sergiledikleri operalara eşlik eden orkestra da Muzıka-yı Hûmâyun daki gençlerden kurulu bir saray orkestrasıydı. 18 Vedat Kosal Abdülmecid Han zamanında Muzıka-yı Hûmâyun un sarayda yaģayan kiģileri eğiten bir müzik okuluna dönüģümünü Ģu sözlerle anlatır: 19. yüzyılda artık Türkler de batı müziğiyle uğraşmaya başladılar. Sultan Abdülmecid devrinde piyano çalan ilk hanımlar arasında meselâ meşhur bestekâr Leylâ (Saz) Hanımefendi vardır. Bu mevzuda epey bilgi edinmemizi sağlayan hatıratında yüksek burjuvaziye mensup kızların da Çırağan ve Dolmabahçe Saraylarının meşkhânesinde Muzıkây-ı Hümâyûn âzasından (yani erkeklerden) ders aldığını yazar. Hanımların tesettür ederek girdiği bu derslere dansözler ve halayıklar başı açık olarak katılır. O devirde sarayda hanımlardan müteşekkil bir orkestra ve koro da mevcuttur. Üyeleri rolüne göre hanım veya bey kılığına girerek opera, operet ve bale temsilleri verirler. 19 Muzıkây-ı Hümâyûn, bandoyu kapsayan, saraydakilere müzik eğitimi vermenin yanında yetiģtirdiği müzisyenlerle de ülkenin müzik hayatını etkilemiģtir yılında Muzıka-i Hümayun a giren Notacı Hacı Emin Efendi, Guatelli PaĢa nın öğrencisi olarak Türk ve Batı Müziği ni öğrendikten sonra geleneksel müzikleri batı müziği notasyonuyla kaleme alır, bu eserler çok seslendirilmiģ Ģekildeki piyano notalarıdır. Saraya ve diğer ilgililere nota ve müzik malzemesi sağlayan yabancı ve azınlık yayıncıların yanı sıra Hacı Emin Efendi kendi hesabına pek çok nota yazıp yayınlamış, bir kısım eserleri de notaya alıp Malumat Dergisi nin ekleri arasında yayınlanmasını sağlamıştır. Hepgür ün belirttiğine göre, Hacı Emin Efendi nin yayınlamış olduğu eserlerin çoğu Guatelli Paşa tarafından, bir kısmı da Zâti Bey, Melik Efendi, Osman 18 Gülay Karamahmutoğlu, Tanzimat Dönemi nde Müzik-Dönem Padişahları Ve Müzik Anlayışları, Osmanlı Cilt IX. Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s Vedat Kosal, Osmanlı İmparatorluğu nda Klasik Batı Müziği, Osmanlı Cilt IX. Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999, s

28 13 Efendi, Faik Daim Bey, Toni D. Görög, Faik Ethem Bey tarafından çok seslendirilmiştir. Bu eserlerin bir kısmı da Aleksan Efendi ve Kanuni Ethem Efendi tarafından notaya alınmıştır. 20 Yukarıda ki alıntılardan da anlaģılabileceği gibi, ülkemizde eğitimde BatılılaĢma hareketinin ilk olarak görüldüğü alanlardan biri müziktir. Ġlk Batılı anlamda müzik eğitiminin baģlangıç noktası ise Muzıkây-ı Hümâyûn olmuģtur. Tanzimat Dönemi nde, müzik alanındaki uygulamaların dikkate değer yönü, o zamana dek askerî alanda, mehter tarzında uygulanmış olan eğitim müziğine, devletin el atmasıdır. Osmanlı ordusunda yapılan değişiklikler, eğitim düzeninde olduğu kadar eğitim biçimini de etkiler. O zamana kadar sarayın tek müzik eğitim kurumu Enderun ve ona bağlı teşkilâtı Saray Fasih kadrosuyken, Tanzimat Dönemi ile birlikte Batılı anlamdaki ilk müzik eğitimine de Muzıka-yı Hümâyun ile başlanmıştır. 21 Sarayın içinde kurulmuģ ve saraya bağlı bir kurum olan Muzıkây-ı Hümâyûn dan sonra, halka açık Batılı anlayıģla müzik öğretimini uygulayan ilk kurum yine Osmanlı zamanında, ikinci meģrutiyet in ilk günlerinde 1908 yılında kurulan Dârü l-mûsîkî-î Osmânî (Osmanlı musiki evi) olmuģtur. Muzıkây-ı Hümâyûn dan gördüğü Batılı okul anlayıģıyla eğitim veren bu kurum, Türk Musikisi dalında öğrenciler yetiģtirmiģtir da Dârü t-tâ lîm-i Mûsikî adını alan bu kurum hakkında Tarihçi Yılmaz Öztuna Ģu bilgileri vermektedir: Kurucu ve başkanı, Şehzade Dr. Zıyâeddin Efendi dir e kadar Koskâ da Râgıbpaşa Kütüphanesi nin karşısındaki binasında faaliyet gösterdi. Bu târihte Çemberlitaş a nakledildi. Öğretmenleri şunlardı: Edhem Efendi (santur), Arif Bey (kanun), Sami Bey (ud), Aleksan (keman), Kirkor (keman), Levon Hancıyan, 20 Mehru Ensari, 19.Yüzyılda..., s Gülay Karamahmutoğlu, Tanzimat Dönemi nde..., s.634

29 14 Hacı Kirâmî Efendi, Arap Cemal Bey, Hüsâmeddin Bey, Hafız Âşir Ef. (hepsi repertuar), Nevzen Tevfîk (ney). 22 Ġstanbul da kurulan Dârü l-mûsîkî-î Osmânî bir çok müzisyene örnek olmuģ, Cumhuriyetin kuruluģundan sonra, baģka Ģehirlerde benzeri dernekler kurulmuģ, kurulan bu derneklerin bir kısmı özel konservatuar gibi çalıģmıģlardır. Türk ve Batı müziği eğitiminin birlikte verildiği ilk kurum 1917 yılında kurulan Darü l Elhan (ezgiler evi) olmuģtur. Müessesenin reîsi vezîr Zıya Paşa, müdürleri sırasıyla A. R. Çağatay, Rahmî Bey, Refik Tal at Bey idi. 23 Ali Rıfat Çağatay, Tanburi Cemil Bey, Hüseyin Saadettin Arel, Suphi Ezgi gibi öğretmenlerin eğitmen kadrosunda yer aldığı kurumda ney, tanbûr, keman, sînekemânı, kemençe, ud, kanun, lavta, santur, kudüm, def, arp, violonsel, viola, piyano ve gına (hanendelik) dersleri veriliyordu yılında yeni bir talimatname ile dönemin en önemli kuruluşlarından biri olan Dar ül-elhan açılmışsa da dört sınıflı olan bu okul 1.Dünya Savaşı zorlukları içinde pek varlık gösterememiş ve kapatılmıştır yılında programına Batı Musikisi de ilave edilerek yeniden açılmış ve hem batı müziği, hem de Türk müziği alanında verimli faaliyetlerde bulunmuştur. 24 Buraya kadar anlatılan kısa tarihçeye bakıldığında Osmanlı döneminde Batı Müziği ve Türk Musikisi eğitimi konusunda çalıģmalar yapıldığı görülmekte, ancak Türk Halk Müziği dalında herhangi bir formal eğitimin varlığına rastlanmamaktadır. DüĢünüldüğünde, bunun nedeni olarak, Türk Halk Müziği nin usta çırak iliģkisiyle devam eden eğitim sisteminin gelenekler içinde korunmuģ olması ve aydınların halk kültürüne XIX. yüzyılın sonuna doğru ilgi göstermeye baģlaması akla gelmektedir. Halk müziği nden çok halk kültürüne yönelik olan bu ilginin sebebi, bakir bırakılmıģ 22 Yılmaz Öztuna. Türk Mûsıkîsi Kavram ve Terimleri Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi BaĢkanlığı Yayınları, Ankara 2000, s Yılmaz Öztuna, a.g.e., s Kaygusuz, Nermin. Enderun dan Konservatuvara Türk Musikisi Eğitiminde Dönüm Noktaları. Müzikoloji Derneği Sempozyum Bildirileri, Müzikoloji Yayını, Ġstanbul 2001, s.69.

30 15 bir alana duyulan aydınca bir meraktı. Halk kültürü, diğer bir deyiģle Folklor bilimi Osmanlı aydınlarının yabancılardan öğrendiği bir kavram olmuģ ve ilgi görmüģtür. Trakya ve Anadolu da araştırmalar yapan Ignacz Kunus, derlediği halk edebiyatı malzemelerini 1899 yılında yayımlamış; yine George Jacob, gölge tiyatrosu ile Karagöz üstüne yazılar yazmıştır. Daha sonraları gelen folklor araştırmacılarına kaynak olan bu yayınlar, Osmanlı aydınlarına da katkıda bulunmuştur. 25 Bu yeni ve keģfedilmemiģ alana aydınların ilgi göstermesi gecikmemiģtir: Memalik-i Osmaniye de Raks ve Muhtelif Tarzları adı altında 1909 yılında, Rıza Tevfık ( ); Etnografya Hakkındaki Ders Notları ise İlm-i Akvam adıyla, 1912 yılında Mustafa Satı Bey tarafından yayınlanmıştır. Ziya Gökalp tarafından Halkiyat diye anılan folkloru, ilk olarak Tevfık Rıza uluslararası bir deyim olarak benimsemiş, 1914 te, Peyam Gazetesi nin Edebi ekine Folklor- Folklore adlı bir yazı yazmış; Köprülüzade Mehmed Fuad da aynı yıl İkdam da Yeni Bir İlim: Halkiyat; Folklore adıyla bir makale yazarak, bu yeni sözcüğü aydınların gündemine iyice sokmuşlardır. 26 Ziya Gökalp in, 1912 yılından 1922 ye kadar yaptığı araģtırmaları hem dikkat çekici, hem de Cumhuriyet dönemi müzik politikalarını etkilemesi bakımından önemlidir. Halk müziğinin araģtırılması, çağdaģ kültürle iģlenmesi ve yeni bir Ģekle sokularak milli müziğin geliģtirilmesi fikrini ortaya atan ilk kiģilerden biri Ziya Gökalp olmuģtur. O halde milli musıkimiz memleketimizdeki halk musıkisiyle Garp musıkisinin imtizacından doğacaktır. Halk musıkisi bize birçok melodiler vermiştir. Bunları toplar ve Garp musıkisi usulünce armonize edersek hem milli hem de Avrupai bir musıkiye malik oluruz Mesude Eğilmez, Gelenekten Geleceğe Halk Oyunları, Ütopya Yayınları, Ankara, 2006, s Mesude Eğilmez, a.g.e., s Cem Behar, Ziya Gökalp ve Türk Musıkisi. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul 1985, s.1225.

31 16 Cumhuriyet in kurulması ile Osmanlı daki BatılılaĢma anlayıģının yerini çağdaģlaģma almıģ ve bu doğrultuda kültür politikaları uygulanmıģtır. Başta müzik olmak üzere sahne sanatlarının modernleştirilmesi cumhuriyet hükümetlerinin başlıca amacı olmuştur. Burada amaç sanatların kurumsallaştırılmasıdır. 28 Genç Cumhuriyet in yeni politikaları doğrultusunda, çağdaģlaģma ve millileģme anlayıģıyla yeni çalıģmalar yapılmıģtır. Yukarıda da belirtildiği gibi, Ziya Gökalp in fikirlerinin de etkisiyle Dar ül Elhan çatısı altında düzenlenen Türk Halk Müziği derleme çalıģmaları Türk müzik kültürü ve tarihi açısından oldukça önemlidir yılında cumhuriyet ilânıyla birlikte devletin resmi müzik politikası batı müziği olarak belirlendi. Dar ül - Elhan programına Batı Müziği de ilave edilerek yeniden açıldı. Fakat 1926 yılında, hükümet politikasına uygun olarak Türk Müziği bölümü kaldırıldı, sadece klâsik eserleri tasnif ve tesbit eden bir kurul oluşturuldu ve Türk müziği eğitimi-öğretimi kaldırıldı. 29 Atatürk döneminde bugünkü Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde Hars (Kültür) Müdürlüğü kurularak (1920) 1925 yılında Seyfettin ve Sezai (Asal) kardeşler Batı Anadolu ya halk müziği derlemelerine gönderilmiş, derlenen türküler aynı yıl Yurdumuzun Nağmeleri adıyla yayımlanmıştır. İstanbul Konservatuarı yılları arasında Anadolu ya 4 derleme gezisi düzenlemiş, derlenen türkü ve oyun havaları 14 defter halinde yayımlanmıştır. Konservatuar 1932 yılında 5. derleme gezisini de gerçekleştirmiştir Halil AvĢar, Cumhuriyet Felsefesi, Çağdaşlaşma, Atatürk AraĢtırma Merkezi Dergisi, Sayı 44, Cilt: XV, Temmuz ( ) 29 Nermin Kaygusuz, Türk Müziğinin Son İkiyüz Yıllık Gelişimi, ( ) 30 Atınç Emnalar, Tüm Yönleriyle Türk Halk Müziği Nazariyatı, Ege Üniversitesi Basımevi, Ġzmir 1998, s.653.

32 li yıllar, Cumhuriyet in eğitim alanında yaptığı altyapı kurulumu ile geçmiģtir. 1 Kasım 1924 te öğretim hayatına baģlayan Musiki Muallim Mektebi kaliteli müzik eğitimi verilebilmesi için açılmıģtır. Bu okul öğretim yılında deneme niteliğinde eğitim verdikten sonra öğretim yılından itibaren gerçek bir öğretmen yetiştiren kurum niteliğini kazanmıştır. Cumhuriyetimizin ilk yıllarındaki kurtuluş sevinci ve heyecanı ile Yüce Milletimizin eğitim alma - öğrenim görme özlemlerinin yükselttiği başarma isteği ve başarım gücü, Musiki Muallim Mektebi nin de başarılı bir eğitim kurumu olmasını sağlamıştır. 31 Tüm bu geliģmeler, çağdaģlaģmanın amaçlarından biri ve Atatürk ün deyimiyle en zor devrim olan Müzik devrimi nin birer parçası niteliğindedir. Sadi Irmak kitabında bir gün sohbet esnasında Atatürk ün en zor devrimin hangisi olduğunu sorduğunu ve onu tatmin eden bir yanıt alamadığında kendi sorusunu Ģu sözlerle yanıtladığını aktarır: En güç devrim müzik devrimidir. Çünkü müzik devrimi, şahsa önce kendi iç dünyasını unutturmayı, sonra da yeni bir âleme yönelmeyi gerektirir... Çok zor ama, yapılacaktır. 32 Sadi Yaver Ataman ise, Atatürk le bir sohbeti sırasında dönemin ünlü tarihçilerinden Emil L. Ludwig in Batının tekseslilikten çoksesliliğe geçebilmek için 400 yıl beklediğini söylediğinde Atatürk ün: Bizim o kadar beklemeye vaktimiz yoktur. diye tepki gösterdiğini anlatır Kasım 1934 teki Meclis açılıģ konuģmasında Atatürk, müzik devrimini açıklar, böyle bir devrimin neden gerekli olduğu ve nasıl yapılacağını halka anlatır: 31 Ġlknur Okatan. a.g.m., s Sadi Irmak, Atatürk'ten Anılar, O Günlerden Bu Günlere Bir Bakış, GüneĢ Matbaası, Ankara 1978, s Sadi Yaver Ataman, Atatürk ve Türk Musikisi, Kültür Bakanlığı, Ankara 1999, s7..

33 18 Bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, musıkide değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. Bugün acuna dinletmeye yeltenilen musıki bizim değildir. Onun için yüz ağartıcı değerde olmaktan çok uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Ulusal, ince duyguları, düşünceleri anlatan yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce genel son musıki kurallarına göre işlemek gerektir. Ancak bu yolda Türk ulusal musıkisi yükselebilir, evrensel musıkide yerini alabilir. 34 Müzik devrimi düģüncesiyle bir konservatvuar kurulmasına karar kılınır ve bu konservatuarı oluģturması için Alman Profesör Paul Hindemith Türkiye ye çağırılır. Konu üzerine yılları arasında çalıģan Hindemith, Atatürk e Türk Musiki Hayatını kurmak için teklifler baģlıklı geniģ kapsamlı bir rapor sunmuģtur. Raporda Hindemith in değerlendirmelerinin yanı sıra, kurulacak olan konservatuvarın amacı, yönetimi, öğretim ilkeleri, ders programları sınav yönetmeliği yer almaktadır yılında Ankara-Cebeci Semti nde Musiki Muallim Mektebi kurulmuştur. Bunu izleyen yıllarda Mustafa Kemal, reformların müzik eğitimi alanında da gerçekleştirilmesini ve bir konservatvuar kurulmasını istediğini belirtir ten itibaren Alman kompozitör Prof. Paul Hindemith ( ) tarafından yapılan araştırmalardan ve kuruluşu için gerekli düzenlemelerden sonra 20 Mayıs 1940 ta Yücel tarafından, Devlet Konservatvuarı nın kuruluş yasası çıkarılır. Müzik ve Temsil olarak iki ana bölümden oluşan Devlet Konservatvuarı nın amacı, Türkiye de müzik, tiyatro, opera ve bale kültürünü ve sanatını işlemek ve yetenekli öğrenciler yetiştirmektir. Yasa üzerine yapılan tartışmalar sırasında bazı tutucu milletvekilleri, Türk müziğinin ve folklorunun batılı eserler yüzünden geri planda kalacağını dile getirerek konservatuarın Türk musikisi ve garp musikisi olmak üzere iki bölüme ayrılmasını önerirler. Yücel, planlanan Devlet konservatuarının, millî olmayan bir kuruluş anlamına gelmediğini ileri sürerek görüşünde ısrar eder ve böyle bir ayırım denemesine karşı çıkar. Cebeci deki eski Musiki Muallim Mektebi nin sahası üzerine inşa edilen Ankara Devlet Konservatuvarı nın 34 Filiz Ali, Türkiye Cumhuriyeti nde Konservatuvarlar., Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul 1988, s.1531.

34 19 kuruluşunda, Paul Hindemith ve Dr. Ernst Praetorius tan ( ) başka özellikle, Yücel in davetiyle uzun yıllar Türkiye de kalmayı kabul eden Prof. Carl Ebert ( ) büyük rol oynamıştır yılında Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Terbiye Enstitüsü nde Müzik ġubesi nin açılması ve öğretim yılında müzik öğretmeni yetiģtirme görevini üstlenmesiyle, 1924 te faaliyete geçen, ortaokul, lise ve öğretmen okullarına müzik öğretmeni yetiģtiren Musik-i Muallim Mektebi sanatçı yetiģtirmeye baģladı. 36 Müzik devrimi nin sonuçlarından biri, Türk Musikisi nin konservatuar çatısı altında eğitiminin verilmemesidir. Türk Musikisi, uzun yıllar dernekler ve topluluklar çatısı altında yaģatılmıģ ve bu yapılar içinde eğitimi verilmiģtir. Türk Halk Müziği eğitimi ise sadece okul niteliğini taģıyan radyonun bünyesinde yaģatılmıģtır. Halk müziğiyle ilgili radyo yayınları Sarısözen in 1938 de Ankara ya gelmesiyle, önceleri birer ikişer solo program olarak sürmüş, Milli Musiki Sanatkarları Kolu adıyla Türk Halk Müziği ve Klasik Türk Müziği birlikte yürütülmüştür. Halk müziği yayınlarının dikkatle dinlenmeye başlandığı yılları arasında, müzik yayınları şefi Mesut Cemil, halk müziğinden sorumlu şef yardımcısı ise Sarısözen di yılında Ġstanbul Belediye Konservatuvarı nın baģına getirilen Hüseyin Saadettin Arel, eğitim programına tekrardan Türk Müziği eğitimini dahil ettiyse de bu kısa süreli olmuģtur. 35 Ankara Devlet Konservatuvarı Milli Eğitim Bakanlığı, ( ). 36 Küçüköncü, Yılmaz. Türkiye de Genel Müzik Kültürüne Etkileri Bakımından Cumhuriyet Döneminde Müzik Eğitimi Ve Müzik Öğretmenleri Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni YetiĢtirme Sempozyumu Bildirisi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta 7-10 Nisan ( ) s Yudum Koral, Türk Musıkisi Devlet Konservatuvarı Mezunu Solistlerin Profesyonel İcra Alanlarında Karşılaştıkları Problemler Ve Çözüm Önerileri, (Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Musikisi Anasanat Dalı, BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi) Ġstanbul 2010, s.22.

35 20 İstanbul Üniversitesine bağlanan bu Konservatuvarın Türk Müziği eğitimi tamamen kaldırılmış, konser faaliyetleri hemen hemen durdurulmuş kadro imkânları dondurulmuş yani bitkisel hayata sokulmuştur. 38 Eğitimini ve yaģamını, uzun yıllar radyo ve dernekler çatısı altında sürdüren Türk Musikisi ve Türk Halk Müziği, Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı nın 1975 te kurulup, 3 Mart 1976 da resmi olarak öğretim hayatına baģlamasıyla resmi bir eğitim kurumu altında formal bir eğitime kavuģmuģtur. Konservatuarın fiilen kurulması için, kolaylık olmak bakımından, öğretmen okulları genel müdürlüğüne bağlandı. Genel müdür Ayvaz Gökdemir, kurulabilmesi için, hiç bir gayreti esirgemedi. Böyle bir müesseseye tam mânâsıyle inanmışidi ve Türk kültürü için elzem olduğunu biliyordu. Konservatuar yönetmeliği gün ve sayılı Resmî Gazete de yayınlandı. Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuarı, da eğitime açıldı. 39 Özetlemek gerekirse: Cumhuriyet döneminde belirtilen çağdaģlaģma anlayıģının gerçekleģmesi için, öncelikle eğitim ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıģ, kanun ve yönetmelikler çıkarılmıģ, okullar açılmıģtır. Örgün eğitimin düzenlenmesine yönelik ise, müzik eğitiminin düzenlenmesini ilgilendiren Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924), Sanayi-i Nefise Encümeni Kararları (1926), Milli Musiki ve Temsil Akademisi Kanunu (1934), Devlet Konservatuvarları Kanunu (1940), Milli Eğitim Temel Kanunu (1973), Yüksek Öğretim Kanunu (1981) uygulamaya konmuģtur (Küçüköncü, 2004). Alp Özeren, Cumhuriyet döneminde müzik eğitimi açısından gerçekleģtirilen köklü atılım ve yapılanımları maddeler halinde Ģu Ģekilde sıralamıģtır 40 : 38 Kaygusuz, Nermin. Enderun dan..., s Yılmaz Öztuna. a.g.e., s Alp Özeren, Cumhuriyet Ve Müzik Eğitimi, Uluslararası Tarihsel Süreç Ġçinde Türkiye de Müzik Kültürü ve Müzik Müzesi Kongresi Bildirisi, Bilkent Üniversitesi Mayıs 2006, Ġstanbul. ( ).