Özel engelliler lisesi

Transkript

1 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Lise Zorunlu eğitim programını tamamlayan öğrencilerin hemen hemen hepsi liseye gitmektedir. İsveç liselerinde iş hayatı, sosyal yaşam ve yüksek öğrenim ile ilgili temel bilgiler verilir. Liseye gitmek zorunlu değildir ancak zorunlu eğitim programını tamamlayan bütün genç öğrenciler üç yıllık liseye gitme hakkına sahiptir. Öğrenciler 20 yaşına geldiklerinde takvim yılının ilk altıncı ayına kadar lise öğrenimine başlama hakkını elde eder. Bu aşamadan sonra, yetişkinler için olan lisedeki derslere katılabilir. 1/20

2 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Özel engelliler lisesi Liseye gitmek için gerekli niteliklere sahip olmayan genç öğrenciler özel engelliler lisesine gidebilir. Örneğin, zihinsel engelli gençler bu okula gider. Belediyelerin bu hizmeti vermesi zorunludur. Özel engelliler lisesinde ulusal, özel olarak uyarlanmış ve bireysel programlar uygulanır. Normal lisedeki ulusal programlardan daha az program bulunmaktadır ancak mesleki hazırlık eğitimi normal lisedekiyle aynı şekilde verilmektedir. Eğitim programları öğrencileri boş zaman faaliyetlerine ve bağımsız yaşamaya da hazırlayabilir. Özel engelliler lise programlarının hepsi dört yıllıktır. Lise eğitimi Lisede öğrencilere, mesleki yaşamlarında ve yüksek öğrenimde gereksinim duyabilecekleri bilgi ve beceriler verilir. Lise eğitimi çeşitli programları kapsamaktadır. Öğrenciler teorik ya da mesleki dersleri alabilir. Öğrenci farklı dersleri seçerek ilgi duyduğu alanda ayrıntılı bilgi edinebilir. Öğrencilerin lisede, zorunlu ilkokuldakinden daha fazla bireysel sorumluluk alması istenmektedir. Daha uzun vadeli görev ve çalışma dönemi planı yapılması gerekmektedir. Öğrenciler bir sınıf veya mentor grubunun parçası olsa da birçok dersi diğer sınıf ve gruplardaki kişilerle birlikte çalışabilir. Öğrenciler grup çalışması ve bağımsız çalışmalar yapabilir. Kimler liseye gider? yaş arasındaki gençler lise ye gidebilir. Zorunlu eğitimi tamamlamış 16 yaşındaki gençlerin çoğu liseye başlar. İsveççe, İkinci Dil olarak İsveççe, matematik ve İngilizce derslerinden onaylanmış bir zorunlu ilkokul diploması olmayan öğrenciler ulusal ya da özel olarak uyarlanmış program için başvuruda bulunamaz. Bunun yerine öğrenciler geçer not almak için bireysel programa katılır, daha sonra ulusal veya özel olarak uyarlanmış bir programa geçiş yapabilir. 2/20

3 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Çalışma ortamı İyi bir çalışma ortamı, öğrencilerin okula gitmekten hoşlanmasına ve öğrencilerin öğrenme kapasitesinin olmasına bağlıdır. Çalışma ortamını etkileyen birçok faktör bulunur. Odalar, mobilyalar, aydınlatma, ses ve hava bu konuda çok önemlidir. Okul programı, yazılı ve yazılı olmayan yönetmelikler ile farklı grup ve kişiler arasındaki iş birliği de nasıl hissettiğimizi etkiler. Çalışma Ortamı Yasası bütün okullar ve diğer çalışma yerleri için geçerlidir. Ayrıntılı bilgi: İsveç Çalışma Ortamı Kurumu nun okulla ilgili web sayfasından Çalışma Ortamı Yasası ve okullardaki çalışma ortamları hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Ücretler Lise eğitimi ücretsizdir. Öğrenciler kitap, araç-gereç ve diğer yardımcı kaynakları hiçbir ücret ödemeden temin edebilir. Ancak bazen öğrencilerin küçük masraf yapmasına neden olabilecek özel durumlar olabilir. Bazı durumlarda, lise öğrencileri kendi kaynaklarını kendileri karşılayabilir. Ayrıca okullar, okulda çıkan öğle yemekleri için ücret talep edebilir. Notlar Lisede dört dereceli not sistemi uygulanır: G (geçer), VG (iyi), MVG (çok iyi) ve IG (başarısız). Konular çeşitli derslere bölünür. Dersler farklı sayıda krediden oluşur. Öğrenciler her dersten sonra not alır. Notlar bu hedeflere ve ders programında belirtilen derecelendirme kriterine göre verilir. Öğrenci yeni bir derse başladığında, öğretmen G, VG veya MVG almak için yapılması gerekenleri belirtmelidir. Öğrenciler durumlarını öğrenmek için ders dönemi süresince öğretmenleriyle notları hakkında görüşebilir. 3/20

4 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Öğretmen sınıfta bir öğrencinin notunu diğer öğrencininkiyle karşılaştırmaz ancak öğrencilerin dersin hedeflerine ulaşma başarısını değerlendirir. Notlara itiraz edilemez. Öğrencilere ülke çapında testler yapılır böylece ülkedeki bütün öğrencilerin notları karşılaştırılabilir. Bu işlem öğretmenlerin öğrencilerini değerlendirip not vermesine yardımcı olur. Okul ve program değiştirme Yanlış eğitim programını seçtiğini düşünen bir öğrenci bazı durumlarda programını değiştirebilir. Genel olarak, öğrencinin katıldıktan kısa süre bir sonra programı değiştirmesi daha kolaydır. Okulun eğitim ve mesleki rehber memurları bu konuda yardımcı olabilir. Program değiştirirken öğrencinin bazı dersler alması, seneyi tekrar etmesi veya çok fazla şey kaçırdıysa baştan başlaması gerekebilir. Geçiş yapılan okuldaki eğitim kurulu programda değişiklik yapmayı reddederse bu karara itiraz edilemez. Bu bağlamda, kurul liseden sorumlu belediye komisyonu veya bir özel okul kuruludur. Öğrenci sorumluluğu Öğrenciler eğitimlerini tamamlamak için yardım alma hakkına sahiptir ancak öğrenciler belirli hedeflere ulaşmak için ellerinden gelenin en iyisini yapmakla sorumludur. Öğrencilerin lisedeki derslere aktif olarak katılması istenmektedir. Devamsızlığı çok olan bir öğrencinin lisede öğrenim görme şansını ve bursunu kaybetme riski vardır. Arda arda 30 gün okula gitmeyen bir öğrencinin okulu bıraktığı kabul edilir. Ancak bu, hastalık durumunda geçerli değildir. Öğrenci hastalandığında durumu okula bildirir ve hastalık raporu verir. Öğrencilerin eğitimleri konusunda sorumluluk almaları, vaktinde derse gelmeleri ve ders için gerekli araç-gereçleri getirmesi istenir. Öğretmen dersi bölen öğrenciden sınıfı terk etmesini isteme hakkına sahiptir. Bunu tekrarlayan veya daha ciddi suçlar işleyen bir öğrenci yazılı uyarı alabilir. Son çare olarak, öğrenci iki hafta veya üç döneme kadar uzaklaştırma cezası alabilir. 4/20

5 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Öğrenciye özel ders programı Her öğrencinin kendine özel ders programı vardır. Bu program öğrencinin eğitimiyle ilgili bilgileri ve yaptığı ders seçimini kapsar. Program ayrıca öğrencinin tam, daraltılmış veya genişletilmiş program alıp almadığını belirtir. Kabul Öğrenciler dokuzuncu yılın güz dönemi içinde liseye başvurur. Güz döneminin notlarına göre bahar döneminde ön kabul yapılır. Böylece öğrencilerin çoğu başvurdukları programa kabul edilip edilmeyeceğini bilir. Son kabul yaz döneminde yapılır. Öğrenciler bahar dönemi sonunda verilen final notlarına başka bir ifadeyle bahar dönemi notlarına göre başvurur. Bir öğrencinin tercih ettiği programa kabul edilme konusunda şüphesi olduğunda, çeşitli başvuru alternatifleri kabul edilir. Kimin kabul edileceğini notlar belirler. Notlar öğrencinin dokuzuncu yıldan itibaren girdiği final sınavlarından en iyi 16 sı baz alınarak verilir. 10 puan Geçer (G), 15 puan İyi (VG) ve 20 puan Çok İyi (MVG) olarak değerlendirilir. Başka bir ifadeyle maksimum puan 320 dir. Öğrencinin kabul edilmesi üzerine etik programları gibi bazı eğitim programlarında yeterlilik sınavı öngörülebilir. Anadil eğitimi Anadili İsveççe olmayan bir öğrenci anadilinde eğitim alabilir. Dil, evdeki normal konuşma sırasında kullanılan günlük dil olmalı ve öğrencinin temel dil bilgisi olmalıdır. Bir grup oluşturabilecek sayıda başka bir deyişle en az beş öğrenci olduğunda derslerin uygun bir öğretmen tarafından verilmesi mümkündür; belediyenin eğitimi öğrencilerin anadiline göre ayarlaması zorunludur. Evlat edinilen öğrenciler anadillerinde eğitim alma hakkına sahiptir. Sami, Meänkieli veya Romen olan bir öğrencinin her gün evinde anadili konuşulmasa da, öğrenci anadilinde dil eğitimi alabilir. Program Lisede farklı programlar uygulanmaktadır: 5/20

6 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise 17 ulusal program, temel konular, ek ders, seçmeli ders, kişisel seçmeli ders ve proje çalışmasından oluşur. Özel olarak uyarlanmış programda çeşitli ulusal programların dersleri birleştirilir. Bireysel program özel eğitim gereksinimleri olan öğrenciler içindir. Bu programlar zorunlu eğitimden sonraki eğitimini tamamlamak ya da çıraklık eğitimi almak isteyen öğrenciler içindir. Mesleki hazırlık eğitimi programlarında eğitimin en az on beş haftası iş yerinde geçer. Her programda öğrencinin belli bir alanda ders seçerek o konuda uzmanlaşma imkânı vardır. Ayrıca, bir öğrenci matematik ya da dil gibi daha ileri seviyede ders seçerek kendisini yüksek öğrenime hazırlayabilir. Ulusal programlar Lisede 17 ulusal program bulunmaktadır. Programların çoğu 2. ve 3. senelerde farklı oryantasyon alanlarına ayrılır. Ulusal oryantasyon alanlarının yanı sıra yerel odak alanları olabilir. Ayrıca, bireysel programlara ilaveten özel olarak uyarlanmış programlar da bulunur: Her bir ulusal lise programı aşağıda belirtilenleri kapsar: Sekiz temel konu: İsveççe veya İkinci Dil olarak İsveççe, İngilizce, matematik, sanatsal etkinlikler (müzik, grafik sanatları, tiyatro), beden eğitimi ve sağlık, doğa bilimi, vatandaşlık bilgisi ve din bilimleri. Medya programında multimedya, araç mühendisliği programında motor teknisyenliği ve sosyal bilimler programında psikoloji gibi programa özgü çeşitli konular seçilebilir. Proje çalışmasında, öğrenci bağımsız bir çalışma planlayıp uygular. Bu çalışmada belirli bir alan bilgisini kullanıp geliştirir. Seçmeli dersler programda bulunur. Kişisel seçenekler öğrenci okulda verilen dersler arasından seçim yapar. Ulusal programlar eğitime hazırlık ve mesleki hazırlık programları olarak ayrılabilir. Eğitime hazırlık programı arasında Estetik, Doğa Bilimi, Vatandaşlık Bilgisi ve Teknoloji programları yer alır. Öğrenciler mesleğe yönelik programlarda eğitimlerinin bir kısmını iş yerinde tamamlar. 6/20

7 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Ulusal programlar Çocuk Eğlence Programı (BF) İnşaat Programı (BP) Elektrik Mühendisliği Programı (EC) Enerji Programı (EN) Sanat Programı (ES) Araç Mühendisliği Programı (FP) İşletme ve Yönetim Programı (HP) El Sanatları Programı (HV) Otel, Restoran ve Yiyecek-İçecek Programı (HR) Endüstri Programı (IP) Yiyecek Programı (LP) Medya Programı (MP) Doğal Kaynak Kullanım Programı (NP) Doğa Bilimi Programı (NV) Sağlık Bakım Programı (OP) Sosyal Bilim Programı (SP) Teknoloji Programı (TE) Oryantasyon Boş zaman, Pedagojik ve sosyal aktiviteler Bina ve inşaat, Boyama, Sac işi Otomasyon, Elektronik, Elektrik teknolojisi, Bilgisayar teknolojisi İşletim ve bakım teknolojisi, Gemi teknolojisi, Isıtma, havalandırma, sanitasyon ve soğutma teknolojisi Sanat ve tasarım, Dans, Müzik ve Tiyatro Uçak mühendisliği ve bakımı, Karoser, Otomobil teknolojisi, Makine ve kamyon teknolojisi, Nakliyat Ticaret ve servis, Turizm ve seyahat El sanatlarıyla ilgili çeşitli işler Otel, Restoran ve yiyecek-içecek servisleri Yerel oryantasyon, herkese açık Yerel oryantasyon, herkese açık Medya üretimi, Baskı teknolojisi Yerel oryantasyon Matematik ve bilgisayar bilimi, Çevre bilimi, Doğa bilimi Ulusal oryantasyon yok Finans, Kültür, Sosyal bilimler, Diller Yerel oryantasyon Özel olarak hazırlanmış programlar Özel olarak hazırlanmış programda ulusal programla aynı temel konular bulunur ancak farklı programlara özgü konular bir programda birleştirilebilir. Program ayrı olarak bir öğrenci veya bir grup öğrenci için 7/20

8 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise ortaklaşa olarak düzenlenebilir. Özel olarak hazırlanmış programlar üç yıllıktır ve üniversitede yüksek öğrenim görme imkânı sunar. Bireyselsel programlar Bireysel program farklı uzunlukta ve içerikte olabilir ve her bir öğrencinin gereksinimlerine göre hazırlanabilir. Temel hedef İsveççe, İkinci Dil olarak İsveççe, İngilizce ve matematik gibi zorunlu eğitim derslerinden öğrencilerin geçer not almasını sağlamaktır. Böylece öğrenciler ulusal veya özel olarak hazırlanmış programa geçiş yapıp lise eğitimlerini burada tamamlayabilir. Bireysel programda çıraklık eğitimi de bulunur. Amaç, öğrencinin belirli konuların birleştirildiği bir programda mesleki eğitim almasıdır. Programa yönelik bireysel program (PRIV) öğrencileri ulusal veya özel olarak hazırlanmış programa hazırlar. PRIV öğrenci grubu için hazırlanır ve bir öğrenim yılı boyunca devam eder. Sınav hakkı Ders veya proje çalışmasından not almamış veya Başarısız (IG) derecesi almış bir lise öğrencisinin sınavlara girmesi gerekmektedir. Başka bir ifadeyle öğrenci bilgisini göstermek için özel sınavlara girecektir. Geçer (G) veya İyi (VG) not almış bir öğrenci notunu yükseltmek için sınava girebilir ancak bu hakkını ancak liseden mezun olduktan sonra kullanabilir. Öğrenciler dersleri hazırlayan belediyelerde sınava girebilir. 500 İsveç Kronu ndan fazla olmadığı takdirde okul sınavlar için ücret talep eder. Öğrenci aldığı dersin sınavında Başarısız (IG) olduysa ücret alınmayabilir. Okul sağlık servisi/öğrenci sağlığı Lisedeki öğrencilerin tümü okulun sağlık servisinden faydalanabilir. Okulun sağlık servisi ücretsizdir. Okulun sağlık servisi öğrencilerin sağlık gelişimlerini takip eder. Sağlık servisi esas olarak hastalığı önlemeyi amaçlar ve sağlık check-up ları ve basit tıbbi yardım hizmetleri verir. Okul doktorları ve hemşireleri okulun sağlık servisinde çalışır. Psikolojik sorunlar yaşayan bir öğrenci okulun hemşiresi aracılığıyla okulun sağlık yetkilisinden veya psikologdan yardım alabilir. 8/20

9 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Eğitim danışmanlığı ve mesleki rehberlik Okulun sunduğu seçenekleri seçmeden ve eğitime devam etmeden veya iş hayatına atılmadan önce okulda eğitim danışmanlığı ve mesleki rehberlik hizmeti verilir. Rehberlik danışmanı genellikle kişisel rehberlik konferansları ve eğitim programları ve meslekler ile bilgi verir. Rehberlik danışmanı ders planı, değişiklikler ve geçişler konusunda yardım edebilir. Denetmen belgeleri Liseler geniş bir yerel sorumluluğu olan hedef merkezli bir sisteme dahildir. İşlemlerin esas sorumluluğu belediyelere aittir. İşlemleri yönetmek için çeşitli denetmen belgeleri bulunmaktadır. Denetmen belgeleriyle ilgili aşağıda birkaç örnek verilmiştir: Eğitim Yasası Meclisten geçen Eğitim Yasası, liselerle ilgili temel koşulları kapsamaktadır. Eğitim Yasasının yalnızca bazı bölümleri özel okullar için geçerlidir. Yönetmelikler Yönetmelik, hükümet tarafından belirlenen koşullardan oluşur. Eşit muamele planı çerçevesinde çocukların ve öğrencilerin eğitime katılımı konusundaki yönetmelikler gibi zorunlu liselerle ilgili çeşitli yönetmelikler bulunmaktadır. Özel okullar için de yönetmelikler bulunmaktadır. Müfredat (Lpf 94) ve programın amaçları Müfredat yönetmeliklere tabidir. Seçmeli okulların müfredatı (Lpf 94) hükümet tarafından belirlenir. Devlet yapılacak görevler ve liselerin sahip olacağı kapsamlı hedeflerin yanı sıra eğitimin temelini oluşturacak değerleri belirler. Liselerde uygulanan her bir ulusal programın belirli bir hedefi vardır. Eğitimin amacı ve hedefleri burada belirtilir. Ders programı Her ders ve proje çalışması için ders programı bulunur. Dersleri ve proje çalışmasının hedeflerinin yanı sıra ders tamamlandığında öğrencilerin hangi bilgi düzeyine ulaşacağını içerir. 9/20

10 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Ders programı, İsveç Okullar Genel Müdürlüğü tarafından belirlenir. Yerel ders programı eğitim kurulu tarafından belirlenir. Okul planları Her belediyede, belediye okullarının nasıl organize edilip geliştirildiğini gösteren bir okul planı bulunur. Bu planlar, okulların ulusal hedeflere ulaşması için belediyenin yapmayı planladıklarını açıklar. Çalışma planları Çalışma planı müdür/müdire, öğretmenler, diğer okul personeli ve öğrenci temsilcileri tarafından hazırlanır. Çalışma planı derslerin ders programı ve ders planlarındaki hedeflere ulaşmak için nasıl yapıldığını belirtir. Ayrıntılı bilgi: İsveç Okullar Genel Müdürlüğü nün web sitesinden liselerle ilgili belgeler hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Özel yardım Yardım hakkıyla ilgili ayrıntılı bilgi lise yönetmeliklerinde bulunmaktadır. Geçer (G) not alamayarak hedeflere ulaşamama riski olan öğrencilerin destek programına katılma hakkı vardır. Destek programı öğrencinin geçer not almak ve bilgilerini geliştirmek için neler yapması gerektiğini belirtir. Ayrıca okulun öğrenciyi desteklemek için neler yapması gerektiğini ve verilen desteğin nasıl takip edilip değerlendirileceğini açıklar. Destek programı öğrenci, öğretmen ve müdür göz önünde bulundurularak hazırlanır. Öğrenci 18 yaşın altında ise veliler de programa dahil edilir. Öğrenci reşitse velisinin dahil edilip edilmeyeceğine kendisi karar verir. Lise sonrası eğitim Uygunluk Liseye gidenlerin çoğu eğitimlerine devam etmeye karar verir. Halk lisesinde, ileri mesleki eğitim okullarında veya üniversitede öğrenim 10/20

11 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır görmek için bazı ön bilgiler gereklidir. Bu durum uygunluk olarak adlandırılır. Uygunluk açısından, genellikle lise öğrenimini tamamlamış bir öğrencinin devam edeceği alana göre diğer bilgiler de gerekebilir. Özel engelliler lisesine giden bir öğrencinin, belli bir alanda yeterlilik veya mesleki deneyim sahibi olması gerekir. Öğrenci uygun değilse, öğrenimini Komvux (belediye yetişkin okulu) veya halk lisesinde tamamlayabilir. Bazı durumlarda öğrenciler üniversitede hazırlık sınıfına gidebilir. Seçim Başvuranların sayısı mevcut kontenjandan fazla olduğu durumlarda, seçim yapılır. Kural olarak en yüksek puana sahip öğrenci kontenjan hakkını kazanır. Lise notları veya üniversite sınav sonuçlarında puanlar ya da giriş için aranan nitelikler baz alınır. Görüşmeler, kişisel mektuplar ve çalışma örnekleri de kullanılabilir. Okuldaki eğitim danışmanları ve mesleki rehberlik görevlileri, farklı eğitim programları için yapılabilecekleri tespit etme konusunda yardımcı olabilir. Çeşitli ilgi alanları konusunda görüşmek ve çalışma planları yapmak için önceden rehberlik görevlisiyle irtibata geçmek iyi bir yöntemdir. Lütfen üniversiteye kabul edilmeyle ilgili yeni yönetmeliklerin 2010 un güz döneminden itibaren geçerli olacağını unutmayın. Ayrıntılı bilgi: Yüksek Öğrenimden Sorumlu İsveç Okullar Genel Müdürlüğü nün web sitesinden ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Okullar Genel Müdürlüğü nün Üniversite ve Üniversite Kolejlerine sunduğu hizmetle ilgili ayrıntılı bilgiye aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz. İsveç teki eğitim programları ve okullar ile ilgili ayrıntılı bilgiye utbildningsinfo.se adresinden ulaşabilirsiniz. Aşağıdaki sitede okul ve eğitim programı seçecek olan öğrenciler için bilgi ve yardım bulunmaktadır. Ayrıntılı bilgi için Högskoleprovet in web sitesine bakınız. 11/20

12 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Gelişim toplantıları Öğretmen ve öğrenciler derslerdeki gelişmeyi ve öğrencinin düşüncelerini görüşmek için her dönem en az bir kez toplanır. Bu gelişim konferansı olarak adlandırılır. Bu toplantı öğrencinin gelişimi, eğitimi ve gelişiminin nasıl destekleneceği konusunda genel bir inceleme niteliğindedir. Gelişim toplantısı bireysel eğitim planı baz alınarak yapılır. Öğrenci 18 yaşına girene kadar veliler gelişim toplantılarına katılma hakkına sahiptir. Öğrenci 18 yaşına girdikten sonra velisinin katılıp katılmayacağına kendisi karar verir. Program seçimi Farklı eğitim programları arasından doğru programı tespit etmek zor olabilir. Kişi nasıl seçim yapmalı? Bunun cevabı tamamen bireye bağlıdır. Bazı kişiler farklı seçeneklere sahip olmak için geniş bir temel eğitim almayı tercih eder. Bazıları bir an önce iş hayatına atılmak ister. Bazıları uzun zaman önce ne yapmak istediğine karar vermiştir, bazıları ise daha kararsızdır. İlgi alanlarına yönelmek başlangıç noktası alabilir. Eğlenceli ve ilginç işlerde yer alırsanız motive olmanız ve birşeyleri başarmanız daha kolay olur. Bu nedenle, başlangıç noktası olarak ilgi alanlarınıza yönelmeniz iyi bir yöntem olabilir. Böylece ilgi alanlarınızı çeşitli meslek dallarıyla, konularla ve iş gücü piyasasındaki fırsatlarla birleştirmenin mümkün olduğunu görebilirsiniz. İş gücü piyasası farklı endüstri dallarına ayrılmıştır. Belli bir endüstri dalında çalışma imkânı genellikle tahmin edilebilir. Tahmin raporu kesinlikle tamamen doğru olmasa bile gelecekte nerede iş bulunabileceği konusuna dair ipucu almak için okunabilir. Ayrıntılı bilgi: İsveç teki eğitim programları ve okullar ile ilgili ayrıntılı bilgiye utbildningsinfo.se adresinden ulaşabilirsiniz. Aşağıdaki sitede okul ve eğitim programı seçecek olan öğrenciler için bilgi ve yardım bulunmaktadır. 12/20

13 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Okul seçimi Liseler belediyeye ait veya özel olabilir. Herkes okul seçme hakkına sahiptir. Bu öğrencilerin oturdukları ya da farklı bir bölgedeki belediye okulu ya da özel okul olabilir. Özel bir okulda okumak isteyen öğrenciler direkt olarak okulla irtibata geçmelidir. Bir öğrenci başka bir belediyenin lisesinde öğrenim görmek isterse, başvurusunu oturduğu bölgedeki belediyeye gönderir sonra bu başvuru derhal okulun bulunduğu yerdeki belediyeye gönderilir. Belediye okulu ve özel okuldaki genel eğitim hedef ve değerleri aynıdır. Eğitim programı karşılaştırılabilir bilgi ve yeterlilik sağlar. Özel okullar Özel okulların belediyeden farklı bir kurucusu (sahibi) vardır. Örneğin, okulun kurucusu bir şirket, vakıf veya dernek olabilir. Hangi bölgede oturduğuna bakılmaksızın herkes özel okula başvurabilir. Okullar öğrencilerin kendi belediyelerinden gelen bağışlarla finanse edilir. Herkese açık ulusal bir okuluna gidildiğinde bazı şartlar altında yemek ve konaklama imkânı sağlanır. CSN (öğrencilere maddi destek sağlayan İsveç ulusal yardım kurumu) yemek ve konaklama konusunda karar verir. Belediye okulları gibi özel okullarda da öğrenci ücreti talep edilmez. Ayrıntılı bilgi: CSN web sitesi (İsveç Ulusal Öğrenci Yardım Kurulu.) 13/20

14 01/01/08'de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Lisede söz sahibi olma Tüm öğrencilerin eğitimlerinde söz sahibi olacağı, derslere katılacağı ve okulda sorumluluk alacağı müfredatta belirtilmiştir. Demokrasiyi sadece öğretmek yeterli değildir; aynı zamanda okulların demokratik bir şekilde çalışması gerekir. 14/20

15 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Nasıl söz sahibi olabilirim? Okul faaliyetleriyle ilgili görüşleriniz için aşağıda belirtilen kişilerle irtibata geçmelisiniz: Öğretmenler ve diğer personel sınıf, grup ya da normal bir okul gününde meydana gelen meselelerle ilgili konularda bu kişilerle irtibata geçilmelidir. Müdür/müdire finansal ya da ilgili personelin yardımcı olamadığı konularda bu kişilerle irtibata geçilmelidir. Belediyenin okuldan sorumlu memuru veya hükümet görevlisi müdürün/müdirenin çözemediği daha önemli konularda bu kişilerle irtibata geçilmelidir. Müdürün/müdirenin görüşlerinizi dinlemediğini düşündüğünüz durumda da bu kişilerle irtibata geçebilirsiniz. Okul yönetim kurulu. Özel okulların sorumluluğu belediyelere ait değildir. Bu okullardaki öğrenciler ve velileri okulun yönetim kuruluyla irtibata geçmelidir. Durumun ele alınışından memnun olmayan veya geçerli şartların belediye ya da kurul tarafından uygulanmadığını düşünenler İsveç Okullar Genel Müdürlüğü ile irtibata geçebilir. İsveç Okullar Genel Müdürlüğü, bütün devlet okulu kurucularının bu okulların faaliyetleri sırasında tüm koşulları yerine getirip getirmediğinin kontrol edilmesini sağlayan bir teftiş makamıdır. Bazı konularla ilgili olarak, belirli itiraz kararlarını inceleyen ve bağımsız bir kurum olan Eğitim İtiraz Kuruluna başvurabilirsiniz. Meselelerin çoğu öğrencilerin liseye ve belediye yetişkin okuluna (Komvux) kabulü ile ilgilidir. Ayrıntılı bilgi: İsveç Okullar Genel Müdürlüğü web sitesi. Eğitim İtiraz Kurulu web sitesi. 15/20

16 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Birçok kişi aynı şekilde düşünürse Bir konu hakkında aynı şekilde düşünen ne kadar çok kişi olursa, o konuyla ilgili değişiklik yapmak o kadar kolay olur. Fikirlerinizi hayata geçirmenin yollarından biri, diğer kişilerle iletişim kurmaktır. Bu hem öğrenciler hem de velileri için geçerlidir. Bilmeniz gereken en önemli gruplardan bazıları aşağıda belirtilmiştir: Sınıf kurulu sınıftaki öğrenciler ve bir öğretmenden oluşur. Sınıf kurulunda sınıfı ilgilendiren meselelerin yanı sıra tüm okulu ilgilendiren sorunlara da çözüm aranabilir. Çözüme kavuşturulması gereken meseleleri ve ne karar verildiğini not etmek iyi bir yöntemdir. Böylece toplantıda alınan kararların uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek kolaylaşır. Okul toplantıları müdür/müdire ve öğrenci temsilcileri ile öğretmenlerden oluşan bir grup tarafından her lisede yapılır. Okul toplantılarında öğrencinin eğitimde söz sahibi olmasıyla ilgili meseleler ele alınır. Liselerin çoğunda öğrenci kurulu bulunur. Bu kurul, öğrencilerin okuldaki çıkarlarını korumak için arkadaşları arasından seçtikleri kişilerden oluşur. Öğrenci kurulu, öğrencilerin hep birlikte önemli olduğuna karar verdikleri çeşitli meseleleri ele alır. Bunlar, okuldaki çalışma ortamı veya eğitimin nasıl olması gerektiği gibi meselelerdir. İsveç Öğrenci Kurulları (SVEA) ve İsveç Öğrenci Kurulu Merkez örgütü (SECO) öğrencilerin okulda söz sahibi olması ve öğrenci kurullarını çalışmalarında desteklemek için birlikte çalışır. Ayrıntılı bilgi: SVEA İsveç Öğrenci Kurulları web sitesi. SECO İsveç Öğrenci Kurulu Merkez örgütü web sitesi. Okul seçimi Söz sahibi olmanın yollarından biri okul seçme imkânıdır. Bu imkân okul faaliyetlerinden beklenen kaliteyi arttırır. 16/20

17 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Bunu yapmanın en iyi yolu ilgilendiğiniz okul veya okullarla irtibata geçmek, okulları ziyaret ederek ilgili kişilere sorular sormak, müdür, müdire, personel ve öğrencilerle görüşmektir. Okulların hepsi planlar hazırlar. Bu planları ve kalite garanti raporlarını okuyabilirsiniz. Ayrıca, faaliyet değerlendirmesi ve öğrenci anketlerinin sonuçlarını isteyebilirsiniz. Neler için söz sahibi olabilirim? Öğrencilerin eğitimin yanı sıra çalışma ortamı, ders kitapları, ders programları ve dersler konusunda da söz ve sorumluluk sahibi olma hakkı vardır. Çalışma ortamı Diğer bütün iş yerleri gibi okul da bir iş yeridir. Çalışma Ortamı Yasası okuldaki herkes için geçerlidir. Çalışma Ortamı Yasası bütün öğrencilerin çalışma ortamı ve işteki pozisyonu konusunda söz sahibi olma hakkı olduğunu belirtir. Çalışma ortamı, öğrencilerin söz sahibi oldukları okul ortamı, kız ve erkek öğrencilerin aynı ölçüde söz sahibi olup olmadığı, her bir bireyin saygı görüp görmediği, stres, gürültü, temizlik ve havalandırma gibi farklı etmenlerden oluşabilir. Öğrenci güvenlik temsilcisi Her okulda daha iyi bir çalışma ortamı için teşvik edici çalışmalar yapan bir öğrenci güvenlik temsilcisi bulunur. Bu Çalışma Ortamı Yasasının bütün iş yerleri için öngördüğü bir koşuldur. Çalışma Ortamı koşulları gereğince, öğrenciler her sınıftan ve lise programından veya bir yıldan fazla süren her dersten iki öğrenci güvenlik temsilcisi seçme hakkına sahiptir. İstenildiği takdirde birden fazla güvenlik temsilcisi olan okullarda, öğrenci güvenlik temsilcisi faaliyetlerini koordine edecek baş temsilci seçmek mümkündür. Okul ortamından memnun olmayan kişiler okul personeli, öğrenci kurulu veya öğrenci güvenlik temsilcisiyle irtibata geçebilir. Sorunlar çok ciddi ise, başka bir ifadeyle kaza olma riski varsa ya da ortam doğrudan tehlike altındaysa, durum derhal müdüre/müdireye bildirilmelidir. 17/20

18 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Okul personeli ve öğrenci güvenlik temsilcisi çalışma ortamındaki yetersizlikleri okul müdürüne/müdiresine iletebilir. Hiçbir önlem alınmazsa, daha ileri gidilerek belediyedeki okuldan sorumlu memur veya hükümet görevlisi ya da son çare olarak İsveç Çalışma Ortamı Kurumu ile irtibata geçilebilir. Özel okulların sorumluluğu belediyelere ait değildir. Bu okullardaki öğrenciler ve velileri okulun ilgili yönetim kuruluyla irtibata geçmelidir. Ayrıntılı bilgi: İsveç Çalışma Ortamı Kurumu nun okulla ilgili web sitesinden Çalışma Ortamı Yasası, öğrenci güvenlik temsilcileri ve okullardaki çalışma ortamları hakkında ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Çalışma ortamını geliştirme çalışmaları konusunda tavsiye alabilirsiniz. Sağlık ve güvenlik Okuldaki herkes kendini güvende hissedebilmelidir. Öğrenciler sataşılma riski olmadan veya diğer saldırgan muamelelere maruz kalmadan okula gitme hakkına sahiptir. Güvenli çalışma ortamı öğrencilerin bilgi gelişimleri için ön koşuldur. Sataşma ve saldırgan muamele Okul personeli sataşma eylemlerini etkili bir şekilde önlemekten ve böyle bir eylem meydana geldiğinde bu duruma son vermekten sorumludur. Saldırgan muamele, bir kişinin görünümü veya çekingen ya da farklı oluşu nedeniyle sürekli kendisiyle alay edilmesini içerebilir. Saldırgan muamele kişinin etkinliklere katılmasına izin verilmemesini de içerebilir. Saldırgan muamele ayrıca şiddet eylemlerini ve farklı türdeki tehditleri de kapsar. Kendisine sataşıldığını veya hakarete uğradığını düşünen bir öğrenci durumu öğretmenine bildirmelidir. Herhangi bir gelişme kaydedilmezse, öğrenci durumu müdüre/müdireye iletmelidir. Öğrenci güvenlik temsilcisiyle de irtibata geçilebilir. Öğrenci güvenlik temsilcisi her lisede bulunur. Öğrenci güvenlik temsilcisi okul arkadaşları tarafından seçilir ve iyi bir çalışma ortamı sağlanması için çalışır. 18/20

19 İsveç Eğitim Sistemi: Lise 01/01/08 de basılmıştır Okulun yeterince önlem almadığını düşünen bir öğrenci veya veliler durumu daha ayrıntılı bir şekilde ele alacak olan Çocuk ve Öğrenci temsilcisiyle irtibata geçebilir. Ayrıca, öğretmen veya diğer okul personeli tarafından ayrımcılığa maruz kaldığını düşünen bir öğrenci yine bu kişiyle temas kurabilir. Çocuk ve Okul Öğrenci Temsilcisi İsveç Okullar Genel Müdürlüğü ne bağlıdır ve öğrencilerin okulda daha fazla hak sahibi olması için çalışır. Sataşmayı ve ayrımcı muameleyi engellemenin sorumluluğu öğrenci veya velilere değil okullara aittir. Eşit muamele planı Tüm okullarda eşit muamele planı olmalıdır. Eşit muamele planı bireylerin birbirlerine nasıl saygı gösterecekleri, bir öğrenci kötü muameleye maruz kaldığında personelin nasıl davranacağı ve bu gibi olayların nasıl bildirileceği konusundaki kuralları kapsar. Eşit muamele planı öğrencilerle birlikte hazırlanıp uygulanacaktır. Plan cinsiyet, etnik köken, din veya diğer inanç kavramları, cinsel tercih ya da fonksiyonel engellilik gibi faktörlere bakılmaksızın tüm öğrencilerin eşit haklara sahip olmasını sağlamak içindir. Plan ayrıca, taciz veya diğer saldırgan muameleleri önlemeye yardımcı olur. Yönetmelikler Her okulda, okulun güvenli ve teşvik edici bir yer olmasına katkıda bulunan yönetmelikler bulunmalıdır. Yönetmelikler öğretmenler, diğer okul personeli, öğrenci temsilcileri ve velilerle birlikte hazırlanır. Yönetmeliklerin okulda uygulanmasını sağlamak müdürün/müdirenin sorumluluğudur. 19/20

20 01/01/08 de basılmıştır İsveç Eğitim Sistemi: Lise Ayrıntılı bilgi: Çocuk ve Okul Öğrenci Temsilcisi, Çocuk ve Öğrenci Güvenlik Yasası ve Eşit muamele planları ile ilgili ayrıntılı bilgi aşağıdaki adreste bulunmaktadır. İsveç Okullar Genel Müdürlüğü nün web sitesinden yönetmeliklerle ilgili ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Çocuk Ombudsman Bürosu (BO) çocukların ve gençlerin toplumsal hakları için çalışır. Arkadaşlar adlı örgüt genellikle okulla birlikte sataşma eylemlerine karşı çalışır. Eğitim Müfredat ve Okul Yasası, lise öğrencilerinin eğitimlerinde söz sahibi olma hakkı olduğunu belirtir. Öğrencilerin söz sahibi olma hakkı Öğrencilerin eğitimlerinde söz sahibi olması, öğrencilerin derslere katılma ve öğretmenleriyle birlikte eğitim planı yapma hakkına sahip olması anlamına gelir. Öğrenciler farklı çalışma yöntem ve şekilleri deneyebilir. Ayrıca eğitimlerini değerlendirebilirler. Bir öğrenci olarak eğitimde en kolay öğrenci kurulu aracılığıyla söz sahibi olunur. Sınıf kurulu sınıftaki tüm öğrencilerin yanı sıra sınıf başkanından veya mentordan oluşur. Sınıf kurulunda öğrenci ve öğretmenler, öğretim ve genel anlamda eğitimin nasıl geliştirilebileceği gibi sınıfın genel çıkarlarıyla ilgili meseleleri çözüme kavuşturur. Öğretmen öğrencilerin fikirlerini dinlemezse, öğrenci okul müdürü/müdiresiyle görüşebilir. Bu kişiler okuldan sorumludur ve bütün şartların yerine getirilmesini sağlar. Bir veli öğretim yöntemleri veya eğitimle ilgili görüşleri için öğretmen veya müdür/müdire ile irtibata geçmelidir. 20/20