mtiyaz Sahibi Dr. Kemal KÖYMEN Genel Yay n Yönetmeni Dr. Levent ÇEL K Editör ve Sorumlu Yaz flleri Müdürü Dr. Bülent ARMAN

Transkript

1

2 mtiyaz Sahibi Dr. Kemal KÖYMEN Genel Yay n Yönetmeni Dr. Levent ÇEL K Editör ve Sorumlu Yaz flleri Müdürü Dr. Bülent ARMAN Yürütme Kurulu Dr. Nesrin SARIMAN, Dr. Alpay ÖRK, Dr. Berna HAL LO LU, Dr. Alper KARAO LAN Yay n Kurulu Dr. Oya UYGUR BAYRAM ÇL, Dr. Öner ÇEL K, Dr. Rahmi ÇUBUK, Dr. Berna HAL LO LU Dr. Canan HÜRDA, Dr. Alper KARAO LAN, Dr. Manuk MANUKYAN, Dr. Alpay ÖRK, Dr. Nesrin SARIMAN Dr. Attila SAYGI, Dr. fievki fiah N, Dr. Nuri TASALI, Dr. Orhan TÜRKEN T p Fakültesi Dergisi Dan flma Kurulu Dr. Fehime B. AKSUNGAR Dr. Osman AKDEM R Dr. Nüvit ALTINKAYA Dr. Harun ARBATLI Dr. Bülent ARMAN Dr. Oya UYGUR BAYRAM ÇL Dr. H. Serpil BOZKURT Dr. Melahat CENG Z Dr. Levent ÇEL K Dr. Nilgün ÇINAR Dr. Rahmi ÇUBUK Dr. Bahad r DA DEV REN Dr. Kadir DEM R Dr. U ur DEVEC Dr. Gökmen ERCAN Dr. Sinan EK C Dr. Aynur EREN Dr. R fk EVRENKAYA Dr. Peykan GÖKALP Dr. Esen KASAPO LU GÜNAL Dr. Hakan GÜNDEfi Dr. Semih HALEZERO LU Dr. Berna HAL LO LU Dr. Canan HÜRDA Dr. Ahmet ILGAZLI Dr. Cem KALAYCI Dr. Alper KARAO LAN Dr. Kubilay KARfiIDA Dr. Sibel KARfiIDA Dr. fievket KAVUKÇU Dr. Abud KEBUD Dr. Öncel KOCA Dr. fieref KÖMÜRCÜ Dr. Bahire KÜÇÜKKAYA Dr. Ender LEVENT Dr. Manuk MANUKYAN Dr. Ahmet M D Dr. Nil Molinas MANDEL Dr. lker ÖKTEM Dr. Alpay ÖRK Dr. Ümit ÖZEK C Dr. Melih ÖZEL Dr. Eflref ÖZER Dr. Güler ÖZTÜRK Dr. Esra SA LAM Dr. Nesrin SARIMAN Dr. Attila SAYGI Dr. Kamil SERDENGEÇT Dr. Gülbüz SEZG N Dr. fievki fiah N Dr. Sad k fiencan Dr. Selçuk fi MfiEK Dr. Günay TOSUN Dr. Orhan TÜRKEN Dr. M. Yaflar TÜLBEK Dr. Dilek YILMAZ T.C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi, y lda 3 kez yay nlanan ve yay nland tarihten (2009) itibaren hakemli dergidir. ISSN Bask ve Cilt: Ege Bas m Ege Plaza Esatpafla Mah., Ziyapafla Cad., No:4 Ataflehir / STANBUL Tel: (0216) Tasar m: ATT Bas m Yay n Reklam Org. nfl. San. ve Tic. Ltd. fiti. Yal Mah. Küçükyal Cad. Ulusoy Apt. No: 44/3 Maltepe / STANBUL Tel: (0216) (pbx) Faks: (0216) Yaz flma Adresi: T.C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Feyzullah Cad. No: Maltepe / STANBUL Tel: (0216) Faks: (0216)

3 Önsöz Hakemli bilimsel dergiler etkin bilgi üretim kaynaklar d r. Bilimsel araflt rmalar akademik anlamda kal c eserler b rakma yolunda at lan en temel ad m olup, bilimsel dergiler yoluyla yap lan bilgi paylafl m n n akademik sayg nl ise tart flmas zd r. Günümüzde iletiflim teknolojilerinin bafl döndürücü geliflmesi bilgiye ulafl m da buna paralel olarak kolaylaflt rm flt r. Giderek ço alan sayfalar halinde sunulan bilgilerin izini sürmek zaman zaman araflt r c lar için eskisinden farkl bir sorun olarak ortaya ç kmaktad r. Bu ba lamda ça m zda bilginin etkin kullan m, üretiminden daha önemli hale gelmifltir. Üniversitemizin ilk bilimsel dergisi olan MALTEPE TIP DERG S ile t p fakültemiz üniversitemizin lokomotifi olmay sürdürmektedir. T p fakültemizin 2009 y l nda yay nlamaya bafllad elinizdeki dergi k sa sürede ülkemiz akademisyenleri taraf ndan ilgi ve be eniyle takip edilir olmufltur. Çok k sa sürede internetten ulafl labilir hale gelen dergimiz internet üzerinden bu y l içinde yay n baflvurusu kabul edebilir olacakt r. Dergimizin zamanla uluslar aras standartlarda da hedeflenen yerini alaca n umuyorum. T p Fakültemiz etkin bilgi sahibi hekimler yetifltirmeyi hedeflemekte ve her branflta ça dafl bilgi ve deneyimin peflinde koflmaktad r. Fakülte dergimizin her say s bu yolda bir ad m daha ileri gitti imizin somut göstergesi olacakt r. Dergimizin yay nlanmas na eme i geçen herkese teflekkür eder ve katk sa layan tüm araflt rmac lara çal flmalar nda baflar lar dilerim. Dekan Prof. Dr. Levent Çelik

4 çindekiler Contents Cilt: 2 Say : 2 / Ekim 2010 Çok Kesitli Bilgisayarl Tomografi Koroner Anjiografi Yap lacak Esmolol Kullan lan The Research of the Effectiveness and Reliability of the Usage of Midazolam... Çak r ve Arkadafllar Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Ö rencilerinin Sigara çme Al flkanl klar...11 Smoking Habits of The Students at Maltepe University Medical Faculty Levent ve Arkadafllar Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Ö rencilerinde Olas Yeme Bozuklu u S kl...18 Prevalence of Potential Eating Disorders Among the Students of Maltepe University, Faculty of Medicine Yaflar ve Arkadafllar C vitamini Uygulamal K s tl G da Al n m n n Baz Dokular n C vitamini Düzeylerine Etkisi...26 The Effect of Limited Food Intake with Vitamin C Application on the Some Tissues Vitamin C Levels Kaplan ve Arkadafllar K562 Hücrelerinde Eritroid Farkl laflmay Uyaran Hemin, Siklik AMP Oluflumunu Bask lar...32 Erythroid Differentiation Inducer, Hemin Inhibits Cyclic AMP Production in K562 Cells Küçükkaya Sadece Plevral Efüzyon ile Kendini Gösteren Lenfoma Olgusu...37 Lymphoma Presented with Only Pleural Effusion Akgül ve Arkadafllar Trakeal Patolojilerde Cerrahi...39 Surgery for Tracheal Pathologies Akgül ve Arkadafllar Yüksek Atefl, Rafl ile Gelen Eriflkin Still Hastal...42 Adult s Still Disease with High Fever and Rash Cengiz ve Arkadafllar Beyin Tümörlü Hastadan zole Edilen Corynebacterium Pseudodiphtheriticum: Olgu Sunumu...45 Corynebacterium pseudodiphtheriticum is Isolated from Patient with Brain Cancer: A Case Report Bal kc ve Arkadafllar Olgu Sunumu: Wellen Sendromu...47 Case Report: Wellen s Syndrome Ayd n ve Arkadafllar Uzun Süreli Lityum Tedavisine Ba l Bilateral Parotis Hiperplazisi...50 Bilateral Parotid Gland Hyperplasia Due To Long-Term Lithium Treatment Özel ve Arkadafllar Primer Mediastinal Ektopik Guatr...52 Primary Mediastinal Ectopic Goitres Uraz ve Arkadafllar Acil Serviste Renal Kolik Tan ve Tedavisi...55 Diagnosis and Management of Renal Colic in Emergency Department Sinano lu ve Arkadafllar laçlar ve Kimyasal Ajanlar n Neden Oldu u Karaci er Hastal klar...59 Liver Diseases Caused By Drugs and Chemical Agents Özel ve Arkadafllar

5 Çok Kesitli Bilgisayarl Tomografi Koroner Anjiografi Yap lacak Esmolol Kullan lan Hastalarda Anksiyolitik ve Sedatif Olarak Eklenen Midazolam ve Hidroksizinin Güvenilirli inin ve Etkinli inin Araflt r lmas The Research of the Effectiveness and Reliability of the Usage of Midazolam and Hydroxyzine as an Sedative and Anxiolytic on the Patients Who Have Multi-Slice Computed Tomography Coronary Angiography Dr. Mahmut Çak r / Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Anestezijoloji ve Reanimasyon Klini i, stanbul Dr. Tülay Kayacan Örki / Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Anestezijoloji ve Reanimasyon Klini i, stanbul Dr. Rezan Yalt r k / Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Anestezijoloji ve Reanimasyon Klini i, stanbul Dr. Füsun Güzelmeriç / Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Anestezijoloji ve Reanimasyon Klini i, stanbul Dr. Tuncer Koçak / Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Anestezijoloji ve Reanimasyon Klini i, stanbul ÖZET Amaç: Çok-Kesitli Bilgisayarl Tomografi taramas koroner arter anatomisini incelemede yüksek do rulukta bilgi veren noninvaziv tan sal bir tetkiktir. Günümüzde beta bloker ilaçlar; ifllem öncesinde rutin medikasyon uygulamas halini alm flt r. Çal flmam zda, Kartal Kofluyolu Y..E.A.Hastanesi Radyoloji Bölümünde Çok kesitli bilgisayarl tomografi koroner anjiografi (ÇKBTKA) görüntülemesi yap lacak ASA I ve II grubundaki hastalarda; sedatif, anksiyolitik etkinlikleri bulunan midazolam ve hidroksizinin k sa etkili beta bloker olan esmololle beraber ifllem öncesi kullan m n n hedef kalp h z na ulafl lmas ndaki etklinli ini ve güvenilirli ini araflt rmak amaçland. Gereç ve Yöntem: Hastanemiz radyoloji bölümüne, BTKA görüntülenmesi amac yla yönlendirilmifl ve kalp h z 70 vuru/dk n n üzerinde olan 63 hastaya çal flmam z anlat larak yaz l onamlar al nd. Hastalar rastgele üç gruba ayr ld, görüntüleme öncesi haz rlanma odas nda Beck Anksiyete Ölçe i ile de erlendirildi, ifllem öncesi kan bas nçlar, kalp h zlar kaydedildi ve damar yollar aç ld. M grubuna görüntülemeden 10 dakika önce Midazolam 0.05 mgr/kg V yoldan verildi. H grubuna görüntülemeden yar m saat önce Hidroksizin 1 mgr/kg oral yoldan verildi. Kontrol grubuna ise sedatif anksiyolitik uygulanmad. ÇKBTKA görüntüleme odas na al nan hastalar n kalp h zlar tekrar de erlendirildi. Kalp h zlar vuru/ dk olanlara Esmolol 1 mgr/kg dan, kalp h zlar vuru/ dk olanlara Esmolol 2 mgr/kg dan IV olarak uyguland. 2 dakika sonra hedef kalp h z na ulafl lamayan olgulara Esmolol 1 mg /kg IV ek doz uyguland. Gelifl kalp h z 90 vuru/dk n n ABSTRACT Objective: Multi-slice computed tomography is a highly accurate non-invasive diagnostic test for coronary artery analysis. In present day, beta-blocker drugs are routine medications before the procedure. In our work, we aimed to study the effectiveness and reliability of use of midazolam and hydroxyzine (which have sedative and anxiolitic effects) along with esmolol (which is a short term beta blocker) in reaching targeted heart rates. The study was done with ASA I and II patients who will have multislice computerized tomography coronary angiography at the radiology department at the Kartal Kosuyolu Medical Training and Research Hospital. Method: 63 patients who are selected for multislice computed tomography coronary angiography (CTCA) and whose heart rates are over 70 pulse/minute are informed for the study and approvals are gained. Patients are randomly divided into three groups, assessed with Beck Anxiety Scale and arterial blood pressures and heart rates are noted down. An intravenous line is opened before the procedure. In group M, midazolame 0.05 mg/kg is given intravenously 10 minutes before the procedure. In group H, hydroxyzine 1 mg/kg is given perioral. In control group, no sedative anxiolytic drug is added. Every patient undergone to the multislice CTCA procedure are reevaluated. Patients who have heart rates between 70 to 80 pulse/min are given 1 mg/kg esmolol and patients with heart rates between 80 to 90 pulse/min are given 2 mg/kg esmolol intravenously. 2 minutes after the medication, patients who could not reach the target heart rates are received esmolol with an additional dose of 1 mg/kg intravenously. Patients with heart rates over 90 pulse/min are

6 üzerinde olan hastalar çal flma d fl b rak ld. fllem s ras nda sedasyon derinli i Ramsey Sedasyon Skalas kullan larak de erlendirildi. Her grup için görüntüleme öncesi, görüntüleme esnas, görüntüleme sonras üç dönemde kan bas nc, kalp h z, periferik oksijen saturasyon de erleri, toplam kullan lan esmolol dozu, komplikasyonlar (hipotansiyon, bradikardi, hipoksi) kaydedildi. fllem sonras nda tüm hastalar anestezist taraf ndan de erlendirilip Modifiye Aldrete Skorlamas 10 puan üzerinde olunca taburcu edildi. Bulgular: Üç grup aras nda demografik özellikler aç - s ndan anlaml bir fark yoktu (p>0,05). Hidroksizin uygulanan grupta midazolam uygulanan gruba göre daha fazla hastada hedef kalp h z na ulafl lm fl ve esmolol ihtiyac daha az bulunmufltur (p<0,05). Hastalarda herhangi bir komplikasyona rastlanmam flt r. Sonuç: ÇKBT koroner anjiografi görüntülemesi öncesi hastalarda uygulad m z midazolam ve hidroksizin hedef kalp h z na ulaflmak için kulland m z esmolole olan ihtiyac azaltt n, ancak hidroksizin midazolama göre kalp h z - n düflürmede daha etkili oldu unu saptad k. Anahtar kelimeler: Çok kesitli bilgisayarl tomografi koroner anjiografi, kalp h z, esmolol, midazolam, hidroksizin. not included to the study. Intraoperative sedation is evaluated by using Ramsey Sedation Scale. In every group, arterial blood pressures, heart rates, peripheral oxygen saturations, total esmolol doses, complications (hypoxia, bradycardia, hypotension) are noted down before, at the time of and after the procedure. After the procedure, each patient is evaluated by anesthesiologist with Modified Aldrete Scale and discharged when the score becomes 10 points. Results: There is no statistically difference between three group(p>0,05).we have observed a higher number of patients with targeted heart rate in the group of patients who had hydroxyzine than the group who were given midazolam; moreover the need for esmolol was lower in the group who had hydroxyzine (p<0,05). There were no complications in our patients. Conclusion: We have observed that the midazolam and hydroxyzine that we applied to the patients before the Multislice Computerized Tomography Coronary Angiography reduced the amount of esmolol needed for reaching the target heart rate; on the other hand, we have also observed that hydroxyzine is more effective in reducing the hart rate than midazolam. Key words: Multi-slice computed tomography, heart rate, esmolol, hydroxyzine, midazolam. 6 Çak r ve Arkadafllar G R fi VE AMAÇ Koroner arter anatomisini incelemede yüksek do rulukta bilgi veren noninvaziv tan sal bir tetkik olan ÇKBTKA kesitsel bir yöntem olup damar duvar n n ve damar lümeninin beraber de erlendirilmesine olanak verir(1,2). Özellikle 64 ve daha az kesitli bilgisayarl tomografi görüntülenmesinde koroner damarlar n görülebilirli i yüksek oranda kalp h z na ba l d r(1,3). Beta bloker uygulanmas ; kalp h z de iflkenli- inde azalma sa lamakta, ayn zamanda kalbin nispeten daha hareketsiz oldu u diastolik intervali uzatmak suretiyle kalp hareketinin oluflturdu u görüntü artefaktlar n azaltmaktad r(4,5). ÇKBTKA uygulanacak hastalarda; ileri yafl nedeniyle efllik eden fiziksel hastal klar n bulunma ihtimalinin fazla olmas, hastane ortam nda tek bafl na bir cihaz içinde hareketsiz yatma gereklili i anksiyete olas l n artt r r ve gelifl kalp h z nda yükselmeye neden olur. ÇKBTKA öncesinde kalp h z n düflürmek için beta blokörler kullan m n n etkinli i ile ilgili birçok çal flma yap lm flt r. Biz bir beta blokör ile birlikte herhangi bir sedatif-anksiyolitik ilaç n birlikte kullan lmas, kalp h z n ve kullan lan beta bloker dozunu de ifltirmesi ile ilgili herhangi bir çal flmaya ulaflamad k. Bu çal flman n amac ; ÇKBTKA görüntülemesi uygulanacak ASA I - II grubunda olan, daha önce beta bloker kullans n ya da kullanmas n hedef kalp h z n n üzerinde kalp at m say s olan (>70 vuru/dk ) olgularda olas anksiyetenin kalp h z n artt r c etkilerini engellemek amac yla sedatif ve anksiyolitik etkinlikleri bulunan biri benzodiazepin olan midazolam ve di eri antihistaminik olan hidroksizinin k sa etkili bir beta bloker olan esmololle beraber ifllem öncesi kullan m n n hedef kalp h z na ulafl lmas ndaki etkinli ini ve güvenilirli ini araflt rmakt r. MATERYAL VE METOD Bu çal flma; Kartal Kofluyolu Yüksek htisas E itim ve Araflt rma Hastanesi Yerel Etik Kurulu nun onay al nd ktan sonra ASA I II grubu, E/K = 38/25 olan 63 eriflkin hastada prospektif randomize olarak gerçeklefltirildi. Supraventriküler veya ventriküler aritmisi bulunanlar, renal yetmezlik (Glomerüler filtrasyon h z <30 mlt/dk), yotlu kontrast maddeye karfl alerjisi olanlar, ciddi klostrofobisi, hamile veya hamilelik flüphesi olanlar, nefesini tutamayanlar, beta bloker kullan m n n kesin kontrendike oldu u hastalar, kronik sedatif anksiyolitik kullananlar, çal flmada kullan lan ilaçlara karfl alerji öyküsü olanlar çal flma d fl b rak ld. Oral s v ve g da al m en az 8 saat k s tlanm fl tüm hastalar ÇKBTKA görüntüleme odas na al nmadan bir saat önce haz rl k odas na al nd. Ayr nt l anamnezleri al narak fizik muayeneleri yap ld. Noninvaziv olarak kan bas nçlar ve dakika nab z say lar ölçülüp kaydedildi. Nab z say lar 90 vuru/dk n n üzerinde olan hastalar tedavilerinin düzenlenmesi için kardiyoloji poliklini ine yönlendirildi ve en az bir hafta sonras na tekrar randevu verildi. ÇKBTKA görüntülemesine uygun tüm hastalara periferik venöz damar yolu aç ld. nvaziv ifllemler hastada strese ve

7 kalp h z nda artmaya neden olabilece i için, invaziv ifllemler ile ölçümler aras nda en az befl dakika süre b rak ld. 1 dakika süreyle radial arter palpasyonu ile say lan nab z de eri 70 vuru/dk üzerinde olan hastalara yap lacak çal flma anlat l p yaz l onamlar al nd ktan sonra noninvaziv kan bas nc, elektrokardiyogram (EKG), periferik oksijen saturasyonu (SpO2) ve solunum say s n içeren monitörizasyon (Petafl KMA 800 monitörü ile) uyguland. Ölçülen de erler gelifl baz de erleri olarak kaydedildi. Çal flma için haz rlanan hasta bilgi formu ve Beck Anksiyete skoru karfl l kl soru cevap fleklinde doldurulduktan sonra hastalar kendi içlerinde randomize olarak üç gruba ayr ld. Grup M: Bu gruba ifllemden 10 dakika önce midazolam 0.05 mgr /kg IV yoldan bolus uyguland. Grup H: Bu gruba ifllemden 30 dakika önce hidroksizin 1 mgr/kg oral yoldan uyguland. Grup K: Bu gruba ansiyolitik sedatif etkili herhangi bir ilaç verilmedi. Her üç gruptaki hastalar görüntüleme odas na al narak tekrar monitörize edildi. Ölçülen kan bas nc, EKG, SpO2 ve solunum say s BT girifl de erleri olarak kaydedildi. Görüntüleme odas nda tüm hastalara ifllemin evreleri ve kendisinden beklenenler (hareketsizlik ve nefes tutma) ayr nt l olarak radyoloji teknisyeni taraf ndan anlat ld ve nefes tutma egzersizleri hasta düzgün yapana kadar tekrarlat ld. EKG trasesinde oluflabilecek sapmalar ve artefaktlar önlemek için EKG elektrotlar n n yap flt r laca cilt bölgesi alkolle temizlendi. Kas artefaktlar n önlemek için de elektrotlar kemik ç k nt lar n n üzerine yerlefltirilmesine özen gösterildi. Sa ayak bile i medial yüzüne toprak elektrodu ba lanarak mümkün oldu unca artefakts z trase elde edildi. Tüm hastalar n periferik venöz yollar üç yollu musluk eklenerek h z ayarl otomatik enjektöre ba land (Medtron injektron CT2) Venöz yolun çal fl p çal flmad n kontrol etmek için 20 mlt serum fizyolojik h z ayarl otomatik enjektör ile yüksek h zda verilirken venöz trasede oluflturdu u tril elle kontrol edildi. Bu kontrol ayn zamanda yüksek h zla periferik damara verilecek kontrast maddenin damar d fl na kaçmamas için venöz yolun kontrolünü sa lad. Tüm çekim süresince hastan n kendisi ve monitörize parametreleri hastaya yönlendirilmifl dahili kamera ile gözlendi. Gerekti inde dahili mikrafon sistemi ile sözlü iletiflim sa land. Kalp h z ndan ba ms z basamak olan kalbi konumlama ve kalsiyum skorlamas evreleri ile çekime baflland. Kalp h - z ndan ba ms z olan evrelerden sonra koroner dilatasyon ile daha kaliteli görüntü elde etmek için tüm hastalara sublingual nitrogliserin 0,4 mgr uyguland. Bu aflamada hedef kalp h z na ulaflmak için; kalp h z vuru/dk olanlara 1mgr/kg dan, kalp h z 80 vuru/dk dan yüksek olanlara 2 mgr/kg dan IV esmolol uyguland. ki dakika sonra hala hedef kalp h z na ulafl lamayan hastalara 1 mgr/kg dan ek doz IV esmolol uyguland. Her uygulamadan sonra ilac n verildi- i venöz yol 10 mlt serum fizyolojikle y kand. ÇKBTKA görüntülemesinde; 120 kv l k tek tüpe sahip, tüp ak m ma olan Toshiba 64-Kesitli BT kullan ld. Kontrast madde olarak suda çözünen iohexol ortalama mlt kullan ld ve hastaya 5,5 mlt/sn h z nda otomatik enjeksiyon kullan larak verildi. Çekim karinan n 1 cm alt ndan bafllayarak kalp taban na kadar yaklafl k cm lik mesafenin ortalama 9 saniyede taranmas ile gerçekleflti. Çekim esnas nda sedasyon derinli i Ramsey Sedasyon Skalas kullan larak de erlendirildi. Sesli uyar yla 10 saniye süreyle nefes tutma görüntüleme için gerekli oldu undan sedasyonu çok derinleflen (skoru 3 ün üzerinde olan) ve sesli uyar ile 10 saniye nefes tutamayan hastalar çal flmaya dahil edildi fakat çekim yap lmad. Her grup için görüntüleme öncesi, görüntüleme esnas, görüntüleme sonras üç dönemde kan bas nc, kalp h z, SpO2 de erleri, toplam kullan lan esmolol dozu, komplikasyonlar (Kan bas nc n n %30 dan fazla azald hipotansiyon, atropin veya pacemaker ihtiyac olan bradikardi, saturasyonun % 90 n alt na indi i hipoksi ) kaydedildi. Tüm hastalar olas komplikasyonlar aç s ndan en az yar m saat gözlendi. fllem sonras nda anestezist taraf ndan de erlendirilerek Modifiye Aldrete Skorlamas 10 üzerinde olunca taburcu edildi. Verilerin de erlendirilmesi SPSS for Windows 15.0 versiyon istatistik program kullan larak, ki-kare, One Way ANO- VA testi, posthoc analiz testi Benferroni ve ndependent Samples T testi uygulanarak yap ld. Sonuçlar ortalama ±SD olarak verildi. p<0,05 istatistiksel anlaml l k düzeyinde de erlendirildi. BULGULAR Çal flma ÇKBTKA görüntülemesine al nm fl 63 eriflkin hastada yap lm flt r. Gruplar aras nda demografik veriler, Beck Anksiyete Skorlar aç s ndan anlaml fark saptanmad (Tablo 1). Gruplar aras nda; kalp h z, gelifl sistolik ve diyastolik arter bas nc, SpO2 de erleri ve hasta karakteristikleri aç s ndan anlaml fark saptanmad. Gruplar aras nda, takip edilen Ramsey Sedasyon skorlar aç s ndan istatistiksel olarak fark gözlenmedi. Midazolam uygulanan bir hastada (1/21 - % 4,8) hedef kalp h z na ulafl lmas na ra men sedasyonun derinleflti i ve hastan n sözel uyar yla nefes tutamamas üzerine görüntüleme gerçeklefltirilemedi. Gruplar aras nda sedatif anksiyolitik sonras, çekim s ras nda, en az kalp h zlar ve ç k fl kalp h zlar aras nda istatistiksel olarak fark gözlenmifltir (s ras yla p=0,025, p=0,03, p=0,01, p=0,04)). (fiekil 1). Sedatif anksiyolitik uygulanan hastalarda esmolol ihtiyac olmayan hasta say s aç s ndan gruplar karfl laflt r ld nda; Hidroksizin grubunda esmolol ihtiyac olmayan hasta say s midazolam grubuna göre anlaml olarak daha fazla bulundu (p=0,006) (Tablo2). Gruplardaki ikinci doz esmolol uygulanan hasta say s karfl laflt r ld nda; M grubunda ikinci doz esmolol uygulanan hasta say s n n di er iki gruba göre anlaml olarak fazla oldu u saptand (p=0,03) (Tablo 3). Cilt: 2 Say :2 Ekim

8 Tablo 1. Demografik veriler ve Beck Anksiyete Skorlar Grup M (n = 20) Grup H (n = 22) Grup K ( n = 21) p Yafl (Y l) 50,3 ± 9,5 52,5 ± 11 52,9 ± 11,2 0,5 Cinsiyet (E/K) 10/10(%50/50) 14/8(%57/43) 14/7(%50/50) 0,3 A rl k (kg) 83,3 ± 10,4 80 ± 6,2 86,6 ± 13,4 0,09 Beck Anksiyet Skoru 8 ± 6 8,1 ± 5,5 7,6 ± 3,9 0,9 fiekil 1. Gruplardaki Kalp h z n n seyri * p < 0, Grup M Grup H Grup K 40 Girifl KH Sedatif Anksiyolitik sonras KH sonras KH Esmolol Çekim KH En az KH Ç k fl KH Tablo 2. Sedatif-Anksiyolitik uygulanan hastalarda esmolol ihtiyac olmayan hasta say s GrupM (n=20) 4 % 20 Grup H (n=22) 14* % 63,6 * p < 0,05 Tablo 3. Gruplardaki ikinci doz esmolol uygulanan hasta say s Çak r ve Arkadafllar Grup M (n=20) 10* % 50 Grup H (n=22) 4 % 18,2 Grup K (n=21) 5 % 23,8 * p < 0,05 8

9 fiekil 2. lk ilaç uygulamalar sonras nda hastalar n da l m lk ilaç uygulamalar sonras hastalar n da l m (n=63) 11% Sadece Midazolam uygulanarak hedef kalp h z na ulafl lan hasta yüzdesi (%11) 49% Sadece Hidroksizin uygulanarak hedef kalp h z na ulafl lan hasta yüzdesi (%40) 40% Esmolol uygulanan ve ek doz esmolole ihtiyac olamayan hasta yüzdesi (%49) TARTIfiMA ÇKBTKA iflleminde görüntü kalitesi kalp h z ile yak ndan iliflkilidir ve kalp h z azald kça görüntü kalitesi artar(7). ÇKBTKA uygulanacak hastalarda; ileri yafl nedeniyle efllik eden fiziksel hastal klar n bulunma ihtimalinin fazla olmas, hastane ortam nda tek bafl na bir cihaz içinde hareketsiz yatma gereklili i anksiyete olas l n artt r r ve gelifl kalp h z nda yükselmeye neden olur. Kalp h z n normal de erlerde tutmak için etki mekanizmalar farkl olan çeflitli ilaçlar kullan lmaktad r. Günümüzde en popüler olan beta bloker ilaçlard r. ÇKBTKA öncesinde kalp h z n düflürmek için beta blokörler kullan m n n etkinli- i ile ilgili birçok çal flma yap lm flt r. Biz bir beta blokör ile birlikte herhangi bir sedatif-anksiyolitik ilaç n birlikte kullan lmas, kalp h z n ve kullan lan beta bloker dozunu de ifltirmesi ile ilgili herhangi bir çal flmaya ulaflamad k. De ertekin ve arkadafllar (1); 64 kesitli BTKA öncesi haz rlanmada uygulanan IV esmololün hastalar üzerindeki etkinlik ve güvenilirli adl yapt klar 500 hastal bir çal flmada; kalp h z > 65 vuru/dk olan 391 hastaya IV bolus esmolol uygulam fllar ve esmololün kalp h z n %21 azaltt n belirtmifllerdir. Ellenbogen ve arkadafllar Egzersiz yapan sa l kl olgularda IV bolus esmololün etkileri adl yapt klar çal flmada; ayn egzersiz protokolü uygulanan 13 erkek hastaya bolus esmolol uygulam fllar, ilk ölçüm de erlerine göre kalp h z nda %13-18 azalma oldu unu saptam fllar ve elde ettikleri sonuçlara göre esmolol kullan m n n kalp h z n düflürmede etkili bir ajan oldu unu belirtmifllerdir(6). Çal flmam zda sedatif-anksiyolitik etkiye sahip herhangi bir ilaç uygulanmaks z n sadece esmolol kullan larak kalp h - z kontrolü sa lanmaya çal fl lan grubu kontrol grubu olarak belirledik. Çal flma gruplar ise midazolam ya da hidroksizin verilen ve hedef kalp h z na ulafl l ncaya kadar bolus esmolol uygulanan iki gruptan oluflmaktad r. Çal flmam z sonucunda; Esmolol ihtiyac gösteren hasta say s n de erlendirdi imizde; Kontrol grubuna göre Hidroksizin kullan lan grupta % 63,6 hastada esmolol ihtiyac gerekmedi ini %36,4 hastada ise gerekti ini tespit ettik. Midazolam kullan lan grupta ise % 20 hastada esmolol ihtiyac gerekmedi ini %80 hastada ihtiyac oldu u tespit ettik. Bu sonuçlara göre hidroksizin uygulanan grupta midazolam uygulanan gruba göre daha fazla hasta hedef kalp h z na ulafl lm flt r. Midazolam n kalp h z üzerine olan etkileri tart flmal d r. Ni Ni Win ve arkadafllar n n yapt bir çal flmada; ASA I-II grubu 30 dental hastaya sedasyon için 0,1mg/kg V midazolam uygulam fllar. Hastalar n sedasyon sonras kalp h zlar nda artma ve sistemik bas nçlar nda azalma görmüfller. Bunu barorefleks aktivite kompansasyonu ile aç klam fllard r(8). Komatsu ve arkadafllar (9); 0,3 mg/kg midazolam verdikleri hastalarda kalp h z n n etkilenmedi ini rapor etmifllerdir. Galletly ve arkadafllar ise, midazolam uygulad klar hastalarda kalp h z ve sistemik bas nçta bizim çal flmam zdaki gibi azalma tespit etmifllerdir(10). Midazolam uygulanan gruptaki esmolol ihtiyac olan hasta say s n n hidroksizin uygulanan gruptakinden daha fazla olmas n n nedeni; midazolam n erken dönemde refleks taflikardi yapma özelli ine ba l yoruz. De ertekin ve arkadafllar yapt klar çal flmada(1); 4 hastada hedef kalp h z na ulafl lamad ndan ÇKBTKA görüntülemesi yap lamad n belirtmifllerdir. Bizim çal flmam zda ise tüm hastalarda hedef kalp h z sa lanm flt r. Bunun iki nedenden kaynaklad n düflünmekteyiz. Birincisi De ertekin ve arkadafllar n n yapt klar çal flmada populasyonu daha genifl tutup 391 hastaya beta bloker uygulam fl ve hedef kalp h z n bizim çal flmam zda belirledi imiz 70 vuru/dk yerine 65 vuru/dk olarak belirlemifllerdir. ÇKBTKA görüntüleme ifllemleri s ras nda hastalarda bilinçli sedasyon sa lanmas ve sözel emirle nefes tutma ifllemini gerçeklefltirmesi gerekmektedir. Hidroksizin uygulad - Cilt: 2 Say :2 Ekim

10 m z grupta sedasyon düzeylerinin yükselmedi ini, Ramsey sedasyon skalas n n 2 nin üzerine ç kmad n, böylece hastan n çekim an nda yaklafl k 10 saniye süre ile nefes tutma ifllemini yapabildi ini tespit ettik. Ancak Midazolam grubunda bir hastada (grubun %4,8 inde) hedef kalp h z na ulafl lmas na ra men Ramsey sedasyon skoru 2 nin üzerine ç kt n ve hastayla kooperasyonu kaybetmemiz nedeniyle hastan n nefesini tutamad n, bu nedenle görüntüleme iflleminin gerçekleflmedi ini tespit ettik. Bu sonuca göre, bu tür giriflimlerde bilinçli sedasyon aç s ndan hidroksizinin midazolama göre daha güvenilir oldu unu düflünmekteyiz. Kulland - m z dozlarda midazolam n ve hidroksizinin baflka herhangi bir yan etkisine rastlamad k. Hidroksizin uygulamas ile hastalar n % 63,6 s nda beta bloker gerekmeksizin hedef kalp h z na ulafl lm fl, sadece beta bloker uygulamas yap lan gruba göre daha az beta bloker uygulamas gerekmifl, ayr ca hastalarda anksiyetenin giderilmesiyle ek avantaj sa lanm flt r. ÇKBTKA görüntülemesi öncesi uygulad m z, sedatif anksiyolitik etkili; biri benzodiazepin olan midazolam, di eri H1 reseptör blokörü olan hidroksizin hedef kalp h z na ulaflmak için kulland m z esmolole olan ihtiyac azaltt n saptad k. Midazolamla karfl laflt r ld nda Hidroksizin kalp h z n düflürmede daha etkili görülmektedir. Sedatif-anksiyolitik uygulamas n n tek bafl na beta bloker uygulamas kadar etkin oldu unu, ayr ca bu uygulaman n anksiyolitik etkiyle hasta konforunu daha olumlu etkileyece ini düflünmekteyiz. KAYNAKLAR 1) De ertekin M., Gemici G., Kaya Z., Bayrak F., Güneysu T., Sevinç D.: Safety and efficacy of patient preparation with intravenous esmolol before 64-slice computed tomography coronary angiography. Coronary Artery Disease 2008;19: ) de Graaf FR., Schuijf JD., Van Velzen JE. ve ark.: Evaluation of Contraindications and Efficiacy of Oral Beta Blockade Before Computed Tomographic Coronary Angiography. Am J Cardiol 2010; 105: ) Schussler JM, Grayburn PA.: Non-invasive coronary angiography usingmultislice computed tomography. Heart 2007; 93: ) Achenbach S, Ropers D, Holle J, Muschiol G, Daniel WG, Moshage W.: In-plane coronary arterial motion velocity: measurement with electron- beam CT. Radiology 2000;216: ) Leschka S, Wildermuth S, Boehm T, Desbiolles L, Husmann L, Plass A, Koepfli P, Schepis T, Marincek B, Kaufmann PA, Alkadhi H.: Noninvasive coronary angiography with 64-section CT: effect of average heart rate and heart rate variability on image quality. Radiology 2006;241: ) Ellenbogen KA, McCarthy EA, Pritchett EL.: Effects of bolus injection of esmolol in healthy, exercising subjects. Clin Pharmacol Ther 1987; 41: ) Manghat NE, Morgan-Hughes GJ, Marshall AJ.: Roobottom CA Multi-detector row computed tomography: imaging the coronary arteries. Clin Radiol Sep; 60(9): ) Ni Ni Win, Haruhisa F.: The different effects of intravenous Propofol and Midazolam sedation on hemodynamic and heart rate variabilitiy. Anesth Analg 2005; 101: ) Kamatsu T, Singh PK, Kimura et al.: Different effects of ketamine and midazolam on HR variability. Can J Anaesth 1995;42: ) Galletly DC, Williams TB, Robinson BJ.: Periodic cardiovasculer and ventilatory activity during midazolam sedation. Br J Anaesth 1996; 76: Çak r ve Arkadafllar 10

11 Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Ö rencilerinin Sigara çme Al flkanl klar Smoking Habits of The Students at Maltepe University Medical Faculty Dr. Ender Levent / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilm Dal, stanbul Dr. Berra Kalkavan / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi, Dönem 3 Ö rencisi, stanbul Dr. Mehmet Akif Çelik / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi, Dönem 1 Ö rencisi, stanbul Dr. Meyse Hüseyin / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi, Dönem 3 Ö rencisi, stanbul Dr. Ebru Polat / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi, Dönem 2 Ö rencisi, stanbul Dr. Tamer Ekentok / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi, Dönem 5 Ö rencisi, stanbul Dr. Nesrin Sar man / T. C. Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Gö üs Hastal klar Anabilim Dal, stanbul ÖZET Amaç: Bu araflt rmada, Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi ö rencilerinin sigara içme al flkanl klar n n belirlenmesi ve sigara içimini etkileyebilecek faktörlerin incelenmesi amaçlanm flt r. Yöntem: T p fakültesi bünyesindeki tüm ö rencilere, Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi sorular n da içeren, demografik özellikleri ve sigara al flkanl klar n sorgulayan anket formu da t lm flt r. Bulgular: Çal flmaya al nan 243 ö rencinin yafl ortalamas 22±2 yafl (18-28 yafl aras ) idi ve %45.7 si (n:111) erkek idi. Ö rencilerin %18.9 u (n:46) sigara içiyordu. Sigara içenlerin %80.4 ü (n:37) erkek ve sigaraya bafllama yafl 18±3 yafl (13-23 yafl aras ) idi. Sigara içenlerin %32.6 s (n:15) t p fakültesine girdikten sonra sigara içmeye bafllam flt. Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi skoruna göre yüksek yada çok yüksek ba ml l k saptananlar n oran %26 idi. Sigara içenlerin; %43.5 i sigaraya keyif veriyor oluflu nedeniyle bafllam flt, %69.6 s sigaray b rakmay denemiflti ve %43.5 i sigaray b - rakmay düflünüyordu. Sigaray b rakmay istemelerindeki en önemli neden sa l n koruma iste i (%50) idi. Sonuç: Sigara içenlerin %32.6 s sigaraya ilk kez üniversitede bafllamaktad r. T p e itimi al yor olmak sigaraya bafllamay önleyememektedir. Anahtar sözcükler: Sigara, tütün, sigara içme al flkanl klar, t p fakültesi ö rencileri. ABSTRACT Aim: The aim of this study was to investigate the smoking habits of the students of Maltepe University Faculty of Medicine and to examine the factors affecting smoking. Methods: The study was conducted in all classes of the faculty of medicine by using a questionnaire about demographic characters and Fagerström Test for Nicotine Dependence. Results: Two-hundred and forty-three students were enrolled to the study and 45.7% of them (n:111) were male. Mean age of the students was 22±2 years (range;18-28 years). Prevalance of current smokers was 18.9% (n:46) (males:80.4%, females:19.6%). The mean age of starting smoking was 18±3 years (range;13-23 years). Of the smokers 15 had (32.6%) started to smoke at the university years. According to the Fagerström Test for Nicotine Dependence scores; 26% of smokers had high and very high levels of nicotine dependence. It was found that 43.5% of smokers had begun smoking because they enjoyed smoking and 69.6 % had tried to quit smoking and 43.5 % intended to quit. Health protection requirements were found to be the most important reason (50%) for quiting smoking. Conclusion: In 32.6% of smokers starting age of smoking fell at the university years. To be a medical student did not prevent cigarette smoking. Key words: Smoking, tobacco, smoking habits, faculty of medicine students.

12 Levent ve Arkadafllar G R fi Dünya nüfusunun 1/4 ü tütün ürünleri (sigara, nargile, puro, pipo, tütün çi neme ve tütün sarma gibi) kullanmaktad r (1,2). Tütün kullan m dünyada en s k görülen bafll ca sekiz ölüm nedeninden alt s için risk faktörüdür. Sa l a zarar yan s ra, tütün kullan m, ücret kayb na, azalan verimlili e ve sa l k giderlerinin artmas na yol açarak ailelere ve ülkelere önemli ekonomik zararlar vermektedir(1). Baflta sigara olmak üzere, tütün ürünlerini kullanma al flkanl önlenebilir bir halk sa l sorunudur. Hekimler, tütün ürünleri ile savaflta büyük etkilere sahip toplumsal bir gruptur(2,3). Ancak; araflt rma sonuçlar, hekimler aras nda sigara içme al flkanl n n oldukça yayg n oldu unu ve sigara içme oranlar aç s ndan genel nüfus ile aras nda anlaml bir fark bulunmad n göstermektedir(3). Ülkemizde t p fakültesi ö rencileri aras nda yap lan araflt rmalar, bir çok gencin özellikle fakülte y llar nda sigara kullanmaya bafllad n ortaya koymaktad r(3). Oysa, sigara içme al flkanl n n azalt lmas nda en baflar l ülkeler, hekimler aras nda sigara içme oran n n en düflük oldu u ülkelerdir(3). Bu nedenle hekimler, tütün ürünleri ile savaflta, daha ö rencilik y llar ndan bafllayan bir süreçte, rol ve sorumluluk bilinci ile yetifltirilmelidir(2). Bu araflt rmada, Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi ö rencilerinin sigara içme al flkanl klar n n belirlenmesi ve sigara içimini etkileyebilecek faktörlerin incelenmesi amaçlanm flt r. YÖNTEM Nisan 2010 tarihinde, Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi ne devam eden (dönem 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 daki) tüm ö rencilere (n:243); Heatherton ve ark. taraf ndan gelifltirilen Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi (Tablo 1) sorular n da içeren, demografik özellikleri ve sigara al flkanl klar n sorgulayan anket formu da t lm flt r(4,5). Bilgilerin anket formu arac l yla toplanmas nda t p fakültesinde okuyan 4 ö renci görevlendirilmifltir. Bu anketörler, ö rencilere ön bilgilendirme yapt ktan sonra, gözetim alt nda anket sorular n n yan tlanmas n sa lam fllard r. Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi nde toplam 6 soru bulunmaktad r ve en yüksek puan 10 dur. Ba ml l k düzeyi olarak, 0-2 aras puan çok az ba ml l k, 3-4 aras puan az ba ml l k, 5 puan orta derecede ba ml l k, 6-7 puan yüksek ba ml l k ve 8-10 puan çok yüksek ba ml l k olarak de erlendirilmifltir. STAT ST KSEL ANAL Z Bu çal flmada istatistiksel analizler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences for Windows software; Version 12, Chicago, IL, USA) istatistik program ile yap lm flt r. Verilerin de erlendirilmesinde tan mlay c istatistiksel metotlar n (ortalama, standart sapma) yan s ra, ikili gruplar n karfl laflt rmas nda ba ms z t testi, nitel verilerin karfl laflt rmalar nda ki-kare testi kullan lm flt r. Sonuçlar, anlaml l k p<0,05 düzeyinde ve %95 lik güven aral nda de erlendirilmifltir. SONUÇLAR Çal flmaya al nan 243 ö rencinin tümü (111 erkek, 132 k z) anket sorular n yan tlam flt r. Dönem 1 de 72, dönem 2 de 56, dönem 3 de 23, dönem 4 de 25 dönem 5 de 32 ve dönem 6 da 35 ö renci vard. Olgular n yafl ortalamas 22±2 yafl (18-28 yafl aras ) idi ve %45.7 si (n:111) erkek idi. Ö rencilerin %18.9 u (n:46) sigara içiyordu ve %16.9 u (n:41) sosyal içici olarak aras ra alkollü içecekler kulland klar n bildirdi. K z ö rencilerin %6.82 si, erkek ö rencilerin %33.33 ü sigara içiyordu. Sigara içenlerin %80.4 ü (n:37) erkek idi. Sigaraya bafllama yafl 18±3 yafl (13-23 yafl aras ) idi. Sigara içenlerin %32.6 s (n:15) t p fakültesine girdikten sonra sigara içmeye bafllam flt. çilen sigara miktar 16±7 adet/gün (6-40 adet/gün aras ) ve sigara içme süresi 5±2.6 y l ( y l aras ) idi. Sigara içen olgular n ba ml l k durumu, sigaraya bafllama ve b rakmay düflünme nedenlerinin da l m Tablo 2 de gösterilmifltir. Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi skoruna göre yüksek yada çok yüksek ba ml l k saptananlar n oran %26 (n:12) idi. Sigara içenlerin; %43.5 i sigaraya keyif veriyor oluflu nedeniyle bafllam flt, %69.6 s (n:32) sigaray b rakmay denemiflti ve %43.5 i (n:20) sigaray b rakmay düflünüyordu. Sigaray b rakmay istemelerindeki en önemli neden sa l n koruma iste i (n:23; %50) idi. Ö rencilerin %27.2 si (n:66) ailesiyle ayn evde yafl yor, %21.8 i (n:53) yurtta kal yor, ve %51 i (n:124) ö renci evinde yaln z ya da arkadafllar ile kal yordu. Ö renci evinde kalanlar n %23.39 u, ailesiyle kalanlar n %19.70 i ve yurtta kalanlar n %7.55 i sigara içmekteydi. Ö rencilerin %17.3 ünün (n:42) annesi, %31.7 sinin (n:77) babas, %23.9 unun (n:58) en az bir kardefli ve %74.5 inin (n:181) en az bir yak n arkadafl sigara içmekteydi. Sigara içen ve içmeyen olgular n demografik ve ay r c özellikleri karfl laflt rmal olarak incelenmifl ve Tablo 3 de gösterilmifltir. Sigara içenler içmeyenlere göre, anlaml olarak yaflça daha büyük idi (p=0.003). Sigara içme oran anlaml olarak erkeklerde daha fazla saptand (p=0.000). statistiksel olarak; dönem 1, 3, 4 ve 5 de sigara içen ve içmeyenlerin oran farkl de ilken, dönem 2 de sigara içenlerin oran içmeyenlere göre anlaml olarak daha düflük ve dönem 6 da anlaml olarak daha yüksek saptanm flt r (Tablo 3). Sigara içenlerde alkollü içecekleri kullanma oran da içmeyenlere göre anlaml olarak daha yüksek saptanm flt r (p=0.000). Yurtta kalanlarda, ailesiyle yada ö renci evinde kalanlara göre anlaml olarak sigara içme oranlar düflük saptanm flt r (p=0.017). Anne, baba, kardefl yada yak n arkadafllar sigara içenlerde, sigara içme oranlar anlaml olarak daha yüksek saptanm flt r (Tablo 3). 12

13 Tablo 1: Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi Soru 1: lk sigaran z sabah uyand ktan ne kadar sonra içersiniz? a. Uyand ktan sonraki ilk 5 dakika içinde (3 puan) b dakika içinde (2 puan) c dakika (1 puan) d. 1 saatten fazla (0 puan) Soru 2: Sigara içmenin yasak oldu u örne in; otobüs, hastane, sinema gibi yerlerde bu yasa a uymakta zorlan yor musunuz? a. Evet : (1 puan) b. Hay r : (0 puan) Soru 3: çmeden duramayaca n z, di er bir deyiflle vazgeçemeyece iniz sigara hangisidir? a. Sabah içti im ilk sigara (1 puan) b. Di er herhangi biri (0 puan) Soru 4: Günde kaç adet sigara içiyorsunuz? a. 10 adet veya daha az (0 puan) b (1 puan) c (2 puan) d. 31 veya daha fazlas (3 puan) Soru 5: Sabah uyanmay izleyen ilk saatlerde, günün di er saatlerine göre daha s k sigara içer misiniz? a. Evet (1 puan) b. Hay r (0 puan) Soru 6: Günün büyük bölümünü yatakta geçirmenize neden olacak kadar hasta olsan z bile sigara içer misiniz? a. Evet (1 puan) b. Hay r (0 puan) Toplam skor: 0-2 puan : Çok az ba ml l k 3-4 puan : Az ba ml l k 5 puan : Orta derecede ba ml 6-7 puan : Yüksek ba ml l k 8-10 puan : Çok yüksek ba ml l k Cilt: 2 Say :2 Ekim

14 Tablo 2: Sigara içen olgular n (n:46) ba ml l k durumu, sigaraya bafllama ve b rakmay düflünme nedenlerinin da l m Ba ml l k düzeyi Özellikler n % Çok az ba ml l k Az ba ml l k Orta derecede ba ml Yüksek ba ml l k Çok yüksek ba ml l k Sigaraya bafllama nedeni Arkadafl ndan etkilenme Ailede içen olmas Stres (maddi/manevi/dersler...) Merak Özenti Keyif Di er Sigaray b rakmay deneme Evet Hay r En uzun b rak lan dönem 1hafta 1 hft-1 ay 1-6 ay 6 ay Sigaray b rakmay düflünme Evet, gelecek 1 ay içinde Evet, gelecek 6 ay içinde Hay r, düflünmüyorum Bilmiyorum Sigaray b rakmay düflünme nedenleri Levent ve Arkadafllar Sa l n korumak Kendi öz disiplinini sa lamak Baz belirtilerin ortaya ç kmas Mesleksel sorumluluk Di er insanlar rahats z etmemek Para tasarrufu Çevreye iyi örnek olmak

15 Tablo 3: Sigara içen ve içmeyen olgular n demografik ve ay r c özelliklerinin karfl laflt r lmas Maltepe T p Dergisi/ Maltepe Medical Journal Karakteristik Özellikler Sigara içen (n:46) Sigara içmeyen (n:197) p Yafl (y l) 23±2 22± Cinsiyet; kad n/erkek (n) (%) 9/37 (19.6/ 80.4) 123/74 (62.4/37.6) Dönem 1 (n) (%) 13 (28.3) 59 (29.9) Dönem 2 (n) (%) 5 (10.9) 51 (25.9) Dönem 3 (n) (%) 4 (8.7) 19 (9.6) Dönem 4 (n) (%) 3 (6.5) 22 (11.2) Dönem 5 (n) (%) 8 (17.4) 24 (12.2) Dönem 6 (n) (%) 13 (28.3) 22 (11.2) Alkol kullan m (n) (%) 29 (63) 12 (6.1) Ailesiyle yaflayan (n) (%) 13 (28.3) 53 (26.9) Yurtta kalan (n) (%) 4 (8.7) 49 (24.9) Ö renci evinde kalan (n) (%) 29 (63) 95 (48.2) Annesi sigara içen (n) (%) 14 (30.4) 28 (14.2) Babas sigara içen (n) (%) 24 (52.2) 53 (26.9) En az bir kardefli sigara içen (n) (%) 19 (41.3) 39 (19.8) En az bir yak n arkadafl sigara içen (n) (%) 43 (93.5) 138 (70.1) Yafl ortalamalar n n karfl laflt r lmas nda ba ms z t testi, ba ms z grup oranlar n n karfl laflt r lmas nda ki-kare testi kullan lm flt r. TARTIfiMA Tütün kullan m konusunda hekimlerin ve di er sa l k personelinin rol model olma, tütünle savaflma ve tütün kullan m na ba l hastal klar n yükünü azaltmaya çal flma aç - s ndan özel bir yeri vard r. Bu nedenle sa l k personeli aras nda tütün ürünlerinin kullan m na iliflkin olarak çok say da çal flma yap lm flt r. Bu çal flmada da; t p fakültesi ö rencilerinin sigara içme al flkanl klar ile sigara içen ve içmeyen ö rencilerin demografik ve ay r c özellikleri karfl laflt rmal olarak incelenmifltir. Çal flmam zda ö rencilerin %18.9 u sigara içiyordu. Sigara içenler içmeyenlere göre, yaflça daha büyük idi (p=0.003) ve sigara içenler aras nda erkeklerin oran anlaml olarak daha fazla saptand (p=0.000). Sigaraya bafllama yafl 18±3 yafl (13-23 yafl aras ) idi. Sigara içenlerin %32.6 s t p fakültesine girdikten sonra sigara içmeye bafllam flt. Sigara içenlerde alkollü içecekleri kullanma oran da içmeyenlere göre anlaml olarak daha yüksek saptand (p=0.000). Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi skoruna göre yüksek yada çok yüksek ba ml l k saptananlar n oran %26 idi. Sigara içenlerin; %43.5 i sigaraya keyif veriyor oluflu nedeniyle bafllam flt, %69.6 s sigaray b rakmay denemiflti ve %43.5 i sigaray b rakmay düflünüyordu. Sigaray b rakmay istemelerindeki en önemli neden sa l n koruma iste i (%50) idi. statistiksel olarak; dönem 1, 3, 4 ve 5 de sigara içen ve içmeyenlerin oran farkl de ilken, dönem 2 de sigara içenlerin oran içmeyenlere göre anlaml olarak daha düflük ve dönem 6 da anlaml olarak daha yüksek saptanm flt r (Tablo 3). Yurtta kalanlar n, ailesiyle yada ö renci evinde kalanlara göre anlaml olarak daha düflük oranda sigara içtikleri saptanm flt r (p=0.017). Anne, baba, kardefl yada yak n arkadafllar sigara içenlerde ise sigara içme oranlar anlaml olarak daha yüksek saptand (Tablo 3). Tütün kullan m ve tütüne ba ml l k oluflmas na yönelik; genetik özelliklerden çevresel özelliklere; sosyoekonomik özelliklerden psikolojik faktörlere kadar çok say da etken bulunmaktad r. Tüm bu etkili oldu u bilinen faktörleri Cilt: 2 Say :2 Ekim

16 16 Levent ve Arkadafllar sorgulama aç s ndan araflt rmam z k s tl l k tafl sa da; t p fakültesi ö rencilerinin sigara içme durumu ve ba ml l k düzeyleri aç s ndan yeterli bilgi vermekte ve onlara özgü bir tütün kontrol program oluflturma konusunda bize yol göstermektedir. Türkiye de hekimlerin sigara içme davran fl ile ilgili, s - n rl say da ve genellikle ülke genelini temsil etmeyen örneklerde az say da çal flma bulunmaktad r. Bu çal flmalar n sonuçlar n, yap ld tarih, metodoloji, sigara içme tan m ndaki farkl l k, çal flma gruplar ndaki (yafl ve cinsiyet) farkl l klar nedeniyle karfl laflt rmak güçtür. Hekimler aras nda erkeklerde % , kad nlarda % lük sigara içme oranlar n n genel popülasyona ait oranlardan büyük farkl l k göstermedi i bilinmektedir(6). Ülkemizdeki t p fakültesi ö rencileri aras ndaki sigara içme s kl % aras nda, yurt d fl nda yap lan çal flmalarda ise ülkelere göre de iflmekle birlikte % aras nda oldu u belirtilmektedir(3). Kocabafl ve ark. n n 1994 y l nda 7 t p fakültesi birinci ve son s n f ö rencilerinde yapt çal flmada sigara içme oranlar ; % , erkek ö rencilerde % , k z ö rencilerde % saptanm flt r(6). Celal Bayar Üniversitesi T p Fakültesi ö rencilerinde bu oran %12.2 saptanm flt r(3). Akdeniz Üniversitesi T p Fakültesi dönem I ö rencilerinin sigara içme oran %14.7 bulunurken; dönem VI ö rencilerinde sigara içme oran %49.6 bulunmufltur(7). Araflt rmam zda ise bu oran %18.9 saptanm fl olup ülkemiz ve dünya verilerine göre biraz daha düflüktür. Bir çok araflt rma, t p fakültesi ö rencilerinin yüksek s - n flara geçtikçe sigara içme s kl n n artt n ortaya koymufltur(3). Bizim çal flmam zda da dönem 2 de sigara içenlerin oran içmeyenlere göre anlaml olarak daha düflük iken ve dönem 6 da anlaml olarak daha yüksek saptanm flt r. Sigara içenlerin %32.6 s t p fakültesine girdikten sonra sigara içmeye bafllad klar n belirtmektedir. Sigara içen ö rencilerimizin ço u birinci s rada keyif verici olmas n, ikinci s rada ise stres (maddi, manevi ve ders yo unlu u gibi) nedeniyle sigaraya bafllad klar n belirtmektedir. Dönem 3 solunum ders kurulunda ve farmakoloji derslerinde, dönem 4 iç hastal klar staj kapsam ndaki gö üs hastal klar staj nda, dönem 5 psikiyatri staj s ras ndaki ba ml l k ile iliflkili derslerde ve dönem 6 gö üs hastal klar staj nda tütün ürünlerinin zararlar ve tütün kontrolüne yönelik bilgiler verilmesine karfl n dönem 6 ö rencileri aras nda sigara içme oranlar en yüksektir. T p fakültesine bafllad ktan sonra sigara kullanmaya bafllama ve dönem 6 ö rencilerinde sigara içenlerin oran n n daha yüksek oluflu, t p fakültesi ö rencilerinin tütünle mücadele fikrini yeterince içsellefltiremediklerini düflündürmektedir. Bu nedenle dönem 1 den itibaren her y l tütün kontrolüne yönetik bir ders program n n t p e itimi içinde yeralmas n n yararl olaca n düflünüyoruz. Dünyadaki t p fakültelerinin tütün kontrolü konusundaki müfredatlar n n de erlendirildi i bir çal flma sonucuna göre, fakültelerin %12 sinin bu bafll kapsamad, sadece %11 inde tütün kontrolüne özel bir modül oldu u belirtilmifltir(8). T p e itiminin bafllang c nda tütün kontrolü programlar n n müfredatta olmamas, hekim adaylar n n herhangi bir tütün ürününü kullanma riskini erken yafllara çekebilir. Bu da toplum için rol modeli olmas gereken hekimler aras nda tütün kullan m s kl n artt rabilir(2). Aile içinde ve arkadafllar aras nda sigara içenlerin bulunmas, sigara içen genç ve yetiflkinleri izlemenin sigara içme oranlar n artt rd bilinmektedir(9). Özellikle aile içinde sigara içen ebeveynlerin ve arkadafllar n varl sigara içicili i ile ilgili bulunmufltur(10). Bizim çal flmam zda da; sigara içmeyenlere göre, sigara içenlerin ailesinde ve yak n arakadafllar aras nda sigara içenlerin varl anlaml olarak daha fazla bulunmufltur. Araflt rmam zda; ö renci evinde kalanlar n %23.39 u, ailesiyle kalanlar n %19.70 i ve yurtta kalanlar %7.55 i sigara içmekteydi. Yurtta kalan ö rencilerin ailesiyle yada ö renci evinde kalanlara göre anlaml olarak daha az sigara içme al flkanl na sahip olduklar ortaya ç km flt r (p=0.017). Oysa bir çok çal flmada ailenin koruyucu ve bask lay c tutumu nedeniyle, ailesiyle kalanlarda sigara al flkanl daha düflük bulunmufltur(3). Ö rencilerimizin kald - yurt ortam ve yurtta kalan ö rencilerin sigaraya iliflkin tutumlar bu sonuçlar üzerinde etkin olmufl olabilir. Ayr ca bu konuda; Tütün mamülleri zararlar n n önlenmesi ve kontrolüne dair 4207 say l kanun sayesinde toplu yaflan - lan ortamlarda sigara içmenin yasaklanmas n n da büyük katk s oldu unu düflünülmelidir. Bu kanunun öncesinde ve sonras nda yap lan araflt rma sonuçlar n n karfl laflt rmas, bize bu görüflümüzü destekleyen sonuçlar verebilir. Bir çok çal flmada ve bu çal flmada (k z ö rencilerin %6.82 si, erkek ö rencilerin %33.33 ü sigara içmektedir) sigara içme oranlar erkek ö rencilerde k zlara göre daha fazla bulunmufltur. Sigara içicili i ile cinsiyet aras ndaki ilflki, dünyan n çeflitli co rafyalar nda farkl d r. Geliflmekte olan ülkelerde erkek ö renciler k zlara göre daha yüksek oranda sigara içerken, geliflmifl toplumlarda iki cinsiyet aras nda ço u zaman fark bulunmamaktad r(10). Bu sonuç Türk halk n n geleneksel yap s na uygun düflmektedir(6). Dünya Sa l k Örgütü, tütünü mental ve davran flsal bozukluklara yol açan bir psikoaktif madde olarak tan mlamaktad r(11). Tütün ba ml l n n patogenezinde de; di er ba ml l k türlerinde oldu u gibi, psikolojik, davran flsal ve nörobiyolojik olmak üzere üç boyut vard r. Sigara b rakt rma tedavilerinde bu üç boyutun eflit oranda dikkate al nmas ve gerekli giriflimlerin yap lmas önemlidir. Aksi takdirde sigaran n kal c olarak b rak lmas zorlaflmaktad r(12). Çal flmam zdaki sigara içenlerin %69.6 s (n:32) sigaray b - rakmay denemifl ancak hiç biri b rakmay baflaramam flt r. Fagerström Nikotin Ba ml l k Testi puan 5 ve üzeri olanlar ba ml olarak de erlendirildi inde; ö rencilerin %36.9 unda nikotin ba ml l saptanm flt r. Hem ba ml insanlar hem de deney hayvanlar nda yap lan çal flmalar, ba ml l n tütünün kullan l fl flekliyle ba lant l oldu unu

17 göstermektedir. Özellikle duyusal uyaranlarla beraber kullan lmas ba ml l çok güçlendirmektedir. Bu yüzden nikotin yerine koyma tedavileri ile elde edilen baflar istenilen düzeyde olmamaktad r(13). Sigaray b rakmak isteyip de baflar s z olanlar n oran nikotin ba ml l bulunanlar n yaklafl k iki kat d r. Bu da; ö rencilerin sigara içme davran - fl n n arkas ndaki nedenin fiziksel ba ml l ktan çok psikolojik ba ml l k oldu unu düflündürmektedir(10). Sigara kullan m n n genelde alkol kullan m yla birlikte oldu u bilinmektedir(10). Bizim araflt rmam zda da; sigara içenler sigara içmeyenlere göre anlaml olarak daha fazla alkol kullanma oranlar na sahip bulunmufltur (Tablo 3). Bu sonuçlar, sigara ve alkol ba ml l klar n n benzer zeminde ortaya ç kan davran fl paternleri oldu unu düflündürmektedir(10). SONUÇ: Sigara içenlerin %32.6 s sigaraya ilk kez t p fakültesinde bafllam flt r. T p e itimi al yor olmak bile sigaraya bafllamay önleyememektedir. Oysa bir toplumda baflar l bir tütün kontrol program için öncelikli olarak hekimler aras ndaki sigara içim oranlar n azaltmak gerekir. Bu aç dan da gelece in hekimleri olacak t p fakültesi ö rencilerinin tütün kontrolü konusunda bilinçlendirilmesi, bunun için gerekli stratejinin belirlenmesi büyük önem tafl maktad r. KAYNAKLAR 1) Ergüder T.: Dünyada tütün kontrolü ve dünya sa l k örgütü önerileri (MPOWER). Aytemur ZA, Akçay fi, Elbek O (editörler).: Tütün ve Tütün Kontrolü. stanbul, Aves yay nc l k, 2010; s ) Aslan D.: T p e itiminde tütün kontrolü. Aytemur ZA, Akçay fi, Elbek O (editörler).: Tütün ve Tütün Kontrolü. stanbul, Aves yay nc l k, 2010; s ) Özyurt BC.: Celal Bayar Üniversitesi T p Fakültesi ö rencilerinin sigara içme durumu. Solunum 2009;11: ) Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerström KO.: The Fagerström Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerström Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991;86: ) Uysal MA, Kadakal F, Karfl da Ç, Bayran NG, Uysal Ö, Y lmaz V.: Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2004;52: ) Kocabafl A.: Tütün kontrolünde hekimlerin ve gö üs hastal klar uzmanlar n n rolü. Aytemur ZA, Akçay fi, Elbek O (editörler): Tütün ve Tütün Kontrolü. stanbul, Aves yay nc l k, 2010; s ) Ö üfl C, Özdemir T, Kara A, fienol Y, Çilli A.: Akdeniz Universitesi T p Fakultesi Donem I ve VI ö rencilerinin sigara icme al flkanl klar. Akci er Arflivi 2004;5: ) Richmond R, Taylor R.: Global dissemination of a tobacco curriculum in medical schools. Int J Tuberc Lung Dis 2006;10: ) De Leon J, Rendon DM, Baca-Garcia E, et al.: Association between smoking and alcohol use in the general population: stable and unstable odds ratios across two years in two different countries. Alcohol Alcohol 2007;42: ) Çelikel S, Erkorkmaz Ü, Seyfikli Z.: Tokat Gaziosmanpafla Üniversitesi ö rencilerinin sigara içme al flkanl klar ve nikotin ba ml l alg lar. Solunum 2009:11: ) Raw M, Anderson P, Batra A, et al.: WHO Europe evidence based recommendations on the treatment of tobacco dependence. Tobacco Control 2002;11: )K l nç O.: Sigara b rakma tedavisinde davran flç ve biliflsel yöntemler. Aytemur ZA, Akçay fi, Elbek O (editörler): Tütün ve Tütün Kontrolü. stanbul, Aves yay nc l k, 2010; s ) Balfour DJ.: The neurobiology of tobacco dependence: a preclinical perspective on the role of the dopamine projections to the nucleus accumbens. Nicotine Tob Res 2004;6: Cilt: 2 Say :2 Ekim

18 Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi Ö rencilerinde Olas Yeme Bozuklu u S kl Prevalence of Potential Eating Disorders Among the Students of Maltepe University, Faculty of Medicine Dr. Keskin Yaflar / Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l ABD Dr. Lüleci Nimet Emel / Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l ABD Çelik fiimal, Erflan Nurcan, Dikyol Mürvet, Durucu Bilge, Erflan Tezcan, Hekim Osman / Maltepe Üniversitesi Dönem 6 ö rencileri ÖZET Amaç: Bu çal flman n amac Maltepe Üniversitesi T p Fakültesi ö rencileri aras nda yeme bozuklu u s kl n n saptanmas d r. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte yap lan bu araflt rmaya Maltepe Üniversitesi T p fakültesinde ö renim görmekte olan ö rencilerin tümü (224) dâhil edilmifl olup çeflitli nedenlerden dolay 136 (%60.71) ö renciye ulafl lm flt r. Ö rencilere, sosyodemografik özellikleri, beslenme tarzlar ve al flkanl klar n n yan nda YTT-40 (Yeme Tutum Testi) ni de içeren bir anket uygulanm flt r. Elde edilen veriler bilgisayar ortam na aktar larak, Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) for Windows 16.0 yaz l m arac l ile analiz edilmifltir. Sonuçlar yüzde olarak belirtilmifl, istatistiksel analiz yöntemi olarak ki-kare testi kullan lm flt r. Bulgular: Ö rencilerin %55.9 unda yeme bozuklu u saptanm flt r. Araflt rmaya kat lan ö rencilerin %58.5 i k z, %41.5 i erkektir. K z ö rencilerde yeme bozuklu u erkeklere göre daha fazlad r (p<0.05). Ailelerinin ayl k gelir düzeyi 1000TL üzerinde olan ö rencilerde daha fazla yeme bozuklu u saptanm flt r (p<0.05). Ayr ca kilo vermeye çal flt klar n ifade edenlerde yeme bozuklu u s kl kilo vermeye çal flmayanlardan fazlad r (p<0.001). Sonuç: Yeme bozukluklar üniversite ça ndaki gençler aras nda oldukça yayg n bir sa l k sorunudur. Bu nedenle üniversite ö rencileri aras nda yeme bozuklu u s kl n n belirlenmesi ve bu sorunun giderilmesi için çal flmalar yap lmas gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Yeme tutum testi (YTT-40), yeme bozuklu u, t p fakültesi ö rencileri, sa l kl yaflam biçimi davran fllar ABSTRACT Objective: The aim of this study is to determine the prevalence of potential eating disorders among the students of Maltepe University Medical Faculty. Method: Though it was planned to include all the students at Maltepe University Faculty of Medicine (224) in this cross-sectional study, for several reasons 136 (60.71%) students were reached. A questionnaire covering sociodemographic characteristics, dietary habits and EAT-40 (Eating Attitudes Test) has been applied to the students. The data were analyzed by Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) for Windows 16.0 software. Results were expressed as percentage and chi-square test was performed. Results: 58.5% of the study group were female and 41.5% were male. 55.9% of the female students were found to have eating disorder. Eating disorder was diagnosed significantly higher in female students (p<0.05), the students coming from families which have a monthly income more than 1000 TL (p<0.05) and the students who intend to lose weight (p<0.001), Conclusion: Eating disorders are important health problems for university youth; for this reason, it is neccessary to screen the university students and provide them early diagnose and if needed, treatment facility. Key Words: EAT-40, eating disorders, medical students, healthy life style behavior G R fi VE AMAÇ: Beslenme yaflamda büyüme, geliflme ve sa l kl olma halinin devam ettirilebilmesi aç s ndan önem tafl yan bir etkendir(1). Gençlerin sahip oldu u beslenme al flkanl klar ileriki yafllarda kalp hastal klar, diyabet, obezite, osteoporoz ve kanser gibi sa l k sorunlar n n gelifliminde önemli rol oynamakla birlikte dengesiz beslenme sonucu ö renmede güçlük, davran fl bozukluklar ve zeka ortalamalar nda düflüfl gibi mental problemlerin de ortaya ç kt yap lan çal flmalarda gösterilmifltir(1,3). Üniversite ö rencileri, fakültenin ilk y llar nda eriflkin döneme geçmekte olan çocukluk ça sonras ilk gruptur. Al flt klar aile ortam ndan ayr ld klar bu dönemde kendi özgür seçimlerini daha belirgin uygulayabilmeleri sebebiyle beslenmelerinde de yeni tercihler ortaya ç kmakta-

19 d r(1). Yeme bozukluklar kiflinin yemek, vücut a rl ve fiziksel görüntüsü ile ilgili hem bedensel hem de psikososyal boyutu olan ve son y llarda insidans nda art flla kendini gösteren bir durumdur(4,5). Adolesanlarda yeme bozuklu u insidans n n %5 oldu u bildirilmektedir(6). Yeme bozukluklar olarak bilinen Anoreksiya ve Bulumiya Nervosa s k görülmelerinin yan s ra yaflam kalitesinde belirgin düflmeye neden olmas nedeniyle de sa l k aç s ndan önemlidir(7). Bu iki hastal k Dünya Sa l k Örgütü taraf ndan t bbi dikkat gerektiren önemli t bbi durum olarak tan mlanm flt r(8). Yeme bozukluklar, adolesan ve genç eriflkinlerdeki yüksek prevalans ile neden olabilece i morbidite ve mortalite aç - s ndan erken tan ve tedaviyi gereken bir durumdur(8,9,10). Adelosan dönemde edinilen ve yaflam boyu devam etme olas l yüksek olan beslenme al flkanl klar n n ve yeme bozukluklar n n tespit edilmesi ileride ortaya ç kabilecek hastal klar n önlenmesi koruyucu hekimlik aç s ndan büyük önem tafl maktad r. Yapt m z bu çal flman n amac Maltepe Üniversitesi t p fakültesi ö rencileri aras nda yeme bozuklu u s kl n n saptanmas d r. GEREÇ VE YÖNTEM: Kesitsel tipte olan bu çal flma 2010 Haziran ay nda Maltepe üniversitesi T p fakültesi ö rencilerine gözlem alt nda anket yöntemi uygulanarak yap lm flt r Araflt rmaya Maltepe Üniversitesi T p fakültesinde ö renim görmekte olan ö rencilerin tümü (224) dâhil edilmifl olup çeflitli nedenlerden dolay 136 (%60.71) ö renciye ulafl lm flt r. Ö rencilere, sosyodemografik özellikleri, beslenme tarzlar ve al flkanl klar n n yan nda YTT-40 (Yeme Tutum Testi) ni de içeren bir anket uygulanm flt r. Yeme Tutum Testi Garner ve Garfinkel taraf ndan 1979 y l nda gelifltirilmifltir. YTT nin Türkiye de geçerlilik ve güvenilirlik çal flmas Savafl r ve Erol taraf ndan yap lm flt r(11). Test 40 sorudan oluflmakta cevaplar daima- hiçbir zaman fleklinde alt basamakl Likert formunda de erlendirilmektedir. YTT-40 için kesme de eri 30 puand r. 30 puan ve üzerinde alan kifliler yeme bozuklu u bulunma riski yüksek kifliler olarak de erlendirilmektedir. Puan art fl do rudan patolojinin fliddeti ile iliflkilidir. Araflt rmada Body Mass Index (BMI) kilo(kg)/boy(m)2 formülü ile hesaplanm flt r. 20 kg/m2 nin alt düflük kilolu; aras normal; aras fazla kilolu; 30 ve üzeri obez olarak de erlendirilmifltir(12). Elde edilen veriler bilgisayar ortam na aktar larak, Statistical Package for the Social Sciences (SPSS) for Windows 16.0 yaz l m arac l ile analiz edilmifltir. Sonuçlar yüzde olarak belirtilmifl, statistiksel karfl laflt rmada ki-kare testi, Fisher in Kesin Ki-Kare Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi kullan lm flt r. BULGULAR: Araflt rmaya kat lanlar n %58.8 in (80)kad n, %41.2 si (56) erkek ö rencilerden oluflmaktad r. Bütün dönemlerdeki ö renciler (N=224) çal flmaya dâhil edilmesine ra men 73 dönem-1 ö rencisinin %53.4 ü (N=39), 59 dönem-2 ö rencisinin %6.7 si (N=4), 24 dönem-3 ö rencisinin %87.5 i (N=21), 25 dönem-4 ö rencisinin %100 ü (N=25), 33 dönem-5 ö rencisinin %72.7 si (N=24) ve 35 dönem-6 ö rencisinin %65.7 si (N=23) anket formunu cevapland rm flt r. Kat l mc lar n en büyük k sm %28.7 pay ile 39 kiflilik grubun oluflturdu u dönem-1 ö rencileri olup, en az pay %6.7 ile 4 kiflinin oluflturdu u dönem-2 ö rencileri alm flt r. Grubun %13.2 si sigara ve alkol kullan rken, %61.1 si sigara ya da alkol kullanmamaktad r. Ö rencilerin %52.2 inin kilosunun normal olmad ve % 55.9 unda yeme bozuklu u oldu u görülmüfltür (tablo 1). Araflt rma grubunun %24.3 ü düflük kilolu, %24.3 ü fazla kilolu, %3.7 si obez, %47.8 i ise normal kilodad r. Grubun %50.7 si arkadafllar yla yaflarken, %33.8 i ailesiyle yaflamaktad r. Ayl k harçl klar göz önünde tutuldu unda %30.9 u TL aras, %17.6 s 1000TL üzeri, %3.7 si ise 250TL alt ndad r. Araflt rma grubunun %41.9 unun anne e itim durumu üniversite, %15.4 ünün ise ilkokuldur. Baba e itim durumu ise %73.5 i üniversite, %3.7 si ilkokuldur. %16.9 unun 1 kardefli varken, %10.7 sinin kardefl say s 4 ün üzerindedir. Araflt rma grubunun %8.8 inin mevcut bir kronik hastal varken, %91.2 sinin herhangi bir kronik hastal yoktur (tablo 1). Çal flmaya kat lan ö rencilerin %22.8 i ö ün atlamad - n, %43.8 i bazen atlad n ve %33.8 i ise yeme düzeninin olmad n bildirmifltir. Grubun %14 ü günde 5 ö ünden fazla, %47.8 i günde 3 ö ün, %11.8 i ise günde 2 ö ün yemek yemektedir ve grubun %50 si sabah kahvalt - s n, %16.9 u ara ö ünleri atlamaktad r. Baz kat l mc lar ise birden fazla ö ün atlad klar n ifade etmifltir. Son 3 ayl k zaman diliminde grubun %98.5i kusma ya da laksatif ilaç almazken, %5.1 i kilo verme amaçl doktor önerisi olmaks - z n diyet hap ya da toz veya s v lardan kullanm flt r. Ö rencilerin %66.9 u son 3 ayd r kilo vermeye yönelik herhangi bir egzersiz yapmam flt r. Araflt rma grubunun %47.8 i normal kilolu olmalar na ra men %37.5 i kendilerini normal kilolu olarak tarif etmektedir. Grubun %24.3 ü normalin üzerinde bir kiloya sahipken kendilerine kilolar n ifade etmeleri soruldu unda %45.6 s kilolar n normalin üzerinde olarak ifade etmifltir. Kilolar yla ilgili olarak %35.3 ü kilo vermeyi denerken, %7.4 ü kilo almay, %19.8 luk kesim ise ayn kiloda kalmay düflünmektedir (tablo 2 ve 3). Araflt rmaya kat lan ö rencilerin yeme tutum testine verdikleri cevap da l m na bak ld nda; %31.5 i yedi i yiyeceklerin kalorisini hiçbir zaman bilmezken, %7.4 ü daima bilmektedir. Grubun %33.8 i ekmek, patates, pirinç gibi yüksek kalorili yiyeceklerden hiçbir zaman kaç nmazken, %5.9 u daima kaç nmaktad r. Baflkalar ile yemek yemekten hofllan r m cümlesine %41.9 u daima fleklinde cevap verirken, Akl m fikrim yemektedir cümlesine %29.4 ile bazen fleklinde cevap vermifllerdir. Çal flmaya kat lanlar n, %80.9 u yemek yedikten sonra hiçbir zaman kusmazken, %0.7 si daima kusmaktad r. Araflt rmaya kat lanlar n %33.8 i et yemekten daima hofllanmaktad r. Araflt rma Cilt: 2 Say :2 Ekim

20 Tablo 1: Ö rencilerin sosyodemografik özellikleri Say (n) Yüzde (%) Say (n) Yüzde (%) Say (n) Yüzde (%) Dönem Cinsiyet Ayl k harçl k Dönem ,7 Erkek den az 5 3,7 Dönem 2 4 2,9 Kad n TL 26 19,1 Dönem ,4 Kiminle yaflad TL 42 30,9 Dönem ,5 Ailemle 46 33, ,7 Dönem ,6 Arkadafllar mla 69 50, üstü 24 17,6 Dönem ,9 Kardeflimle 9 6,6 En uzun süreli ikamet yeri Anne e itim durumu Akrabalar mla 2 1,5 l ,0 lkokul Di er 10 7,4 lçe 13 9,6 Ortaokul 10 7,4 Kardefl say s Köy 1 0,7 Lise 48 35, ,9 Kasaba 1 0,7 Üniversite 57 41, ,4 Kulland madde Baba e itim durumu ,9 Sigara 14 10,3 lkokul 5 3,7 4 ve üzeri 16 10,7 Alkol 21 15,4 Ortaokul 4 2,9 Kronik hastal k varl Kullanm yorum 83 61,1 Lise 27 19,9 Var 12 8,8 Sigara ve alkol 18 13,2 Üniversite ,5 Yok ,2 BMI Yeme Tutum Testi Düflük kilolu 33 24,3 Yeme bozuklu u yok 60 44,1 Normal 65 47,8 Yeme bozuklu u var Fazla kilolu 33 24,3 Obez 5 3,6 20 Yaflar ve Arkadafllar grubunun %12.5 i yiyecekler konusunda kendilerini daima denetlerken, %11 i hiçbir zaman denetleyememektedir. Ö rencilerin %8.1 i baflkalar için yemek piflirip, piflirdi i yeme i yemezken, %50 lik k sm bunu hiçbir zaman yapmamaktad r. Çal flmaya kat lanlar n %11 inin ailesi fazla yemek yemelerini beklemektedir. Grubun %83.2 si hiçbir zaman müshil kullanmamaktad r. Araflt rmaya kat lanlar n %4.4 ü daima diyet yemekleri yerken, %38.2 si hiçbir zaman diyet yemekleri yememektedir. Ö rencilerin %4.4 ü kab zl ktan yak n rken %35.3 ünün hiçbir zaman kab zl k flikayeti olmamaktad r (tablo 4). Çal flmaya kat lan ö rencilerin yafl aras ndaki bölümüne bakt m zda %50 sinde yeme tutum bozuklu u oldu u görülürken, yafl aras nda %57.6, 25 yafl ve üzerinde ise bu oran %58.8 fleklindedir. Yaflla yeme tutum bozuklu u aras nda anlaml bir iliflki bulunamam flt r (p=0.704). Cinsiyetleri göz önünde bulundurarak de erlendirdi imizde ise k z ö rencilerde yeme tutum bozuklu u %63.3 iken erkek ö rencilerde bu oran %44.6 d r. (p=0.031) (tablo 5). BMI de erlerine göre zay f kabul edilen kiflilerde yeme bozuklu u oran %51.5 iken normal de erdeki kiflilerde %52.3, fliflman olarak kabul edilen kiflilerde ise bu oran %65,8 dir (p=0.349) (tablo 5). Ayl k gelirlerine göre yeme tutum bozukluklar de erlendirildi inde 1000TL alt nda geliri olanlarda yeme tutum bozuklu u oran %51.8 iken, 1000TL üzerinde geliri olanlarda bu oran %75tir.(p=0.030). Evde ailesiyle birlikte kalan ö rencilerin %54.9 unda yeme tutum bozuklu u varken, yurtta kalanlarda bu oran %57.7 dir (p=0.973). Araflt rma grubunun kilolar n tarif edilme flekillerine göre yeme bozukluklar de erlendirildi inde kendilerini normal kiloda olarak de erlendirenlerin %56.9 unda yeme tutum bozuklu u varken, normalin üstü kiloda de erlendirenlerde bu oran %73.1dir(p=0.054). Kilolar n kontrol etmek için hiçbir fley yapmayanlarda yeme tutum bozuklu u oran