IMPACT OF FISH FARMING ACTIVITIES ON MACROBENTHIC COMMUNITIES

Transkript

1 YETİŞTİRİCİLİK AKTİVİTESİNİN MAKROBENTİK TOPLULUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Ferah KOÇAK, Mehmet Rıza ŞAHİN, Güzel YÜCEL GİER Dokuz Eylül Üniversitesi-Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü E-Posta: ÖZET Türkiye de denizel ortamda yetiştiricilik faaliyetleri 1984 yılından beri hızla gelişmektedir. Genelde, yarı kapalı kıyısal alanlarda yer alan yüzer ağ kafesler yardımıyla bu aktivite sürdürülmektedir. Yoğun olarak üretim yapılan ağ kafeslerde ortamdaki bazı bentik bileşenlerin kompozisyonu, yayılımı ve yapısı etkilenmektedir. Bu çalışma balık çifliklerinin bentik organizmalar üzerine yaptığı etkiyi araştırır ve İzmir Körfezi nin kuzeybatısında yer alan Engeceli Limanı nda Nisan 2001 den Şubat 2002 ye kadar olan 4 aylık dönemleri kapsar. Örnekler, yetiştiricilik faaliyetlerinden yoğun olarak etkilenen iki nokta (İstasyon 1 ve 2) ile bu faaliyetin dışında kalan bir noktadan (İstasyon 3) alınmıştır. Bentik fauna istasyonlara ve dönemlere bağlı olarak büyük değişiklikler göstermiştir. Kafeslerin altında yer alan 2 numaralı istasyonda, baskın grup poliketlerdir. Grup bolluklarından hesaplanan Çeşitlilik (H ) ve Evenness (J ) İndeks değerleri poliketlerin yoğunluğu ile çok sıkı ilişkilidir. Tüm istasyonlarda yer alan temel gruplar, Crustacea, Mollusca, Nematoda, ve Nemertinea dır. Faunal kompozisyon ile fiziko-kiyasal parametreler (çözünmüş oksijen miktarı, sedimanda karbon miktarı gibi) arasında iyi bir bağıntı vardır. Sonuç olarak, balık çiftliğinin aktivitesi 1 ve 2 numaralı istasyonlarda bentik kommunite kompozisyonunu, ötrofik ortamlarda belirlenen sonuçlara benzer şekilde etkiler. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Akuakültür, kirlilik, bentos IMPACT OF FISH FARMING ACTIVITIES ON MACROBENTHIC COMMUNITIES ABSTRACT In Turkey, marine fish farming industry has been developing rapidly since In general, floating cages located in the semi-enclosed coastal basins are used for this activity. The intense production of fish in net cages has impacts on structure, distribution and composition of some benthic components. This study focused on the effects of waste from a fish farm on the benthos. It covers a time period of four quarters from April 2001 to February 2002 on the northwestern part of the Izmir bay (Engeceli Bay).Samples were collected from two sites affected intensively by culture activities (Stations 1 and 2) and a site located out of this activity (Station 3). The benthic fauna showed marked variations in different quarters and stations. In the Station 2, which was directly beneath of the cages, the dominant group was. The Diversity Index (H ) and Evenness Index (J ) values calculated from group abundances were strictly related to abundance. In all stations, the main groups were, Crustacea, Mollusca Nematoda and Nemertinea. A good correlation has been found between the physico-chemical parameters such as dissolved oxygen, carbon content of sediment samples and faunal composition. The results show the fish farming activity affected intensively benthic community composition at the stations 1 and 2 as other incidents of organic enrichment. KEYWORDS: Aquaculture, pollution, benthos 503

2 GİRİŞ Kıyısal bölgede yer alan balık çiftliklerinin aktivitesi sonucu deniz tabanında yaşayan bentik organizmalar farklı şekillerde etkilenir. Bunların içinde en önemlisi yetiştiricilikten kaynaklanan organik atıklardır. Sediment karakterinin değişimini destekler ve sonuç olarak burada yaşayan bentik kommunite yapısını değiştirir (Oyarzun et al, 1987; McGhie et al, 2000; Dominguez et. al, 2001). Askıdaki organik maddenin (POM) önemli kaynağını teşkil eden yenmeyen besinler bakteriler için bir substrat teşkil eder. Yüksek POM değerleri fouling organizmaların da yerleşimini destekler. Su içindeki ağ kafeslerde oluşan fouling biomasından kaynaklanan atıklar böyle ortamlardaki organik madde yüküne ilave olur (Wu, 1995). Dipte organik maddenin birikimi, orada oksijensiz koşulların oluşumunu teşvik eder. Balık çiftliklerinin aktivitesinden kaynaklanan bu tür bir kirlilik self-pollusyon olarak tanımlanır (Braaten et al, 1986). Bu tür bir etkinin derecesi yetiştiriciliği yapılan türe, yetiştiricilik yöntemine, bölgenin hidrografik koşullarına ve kullanılan besin tipine göre değişir (Wu et al, 1999). Bentos ile ilgili ekolojik araştırmaların hemen hemen tümünde tür sayısı, biyo-kütle ve tür bolluğu nicel ve temel parametreler olarak değerlendirilir. Sediment ve su kolonunun fiziko-kimyasal özellikleri yanında organik maddenin parçalanması nedeniyle oluşan dip sularındaki düşük oksijen konsantrasyonları bu temel parametrelerin değişimine neden olur (Pearson and Rosenberg, 1978). Kafeslerin altında organik maddenin depolanması, sadece bentik organizmaların kompozisyonunda değil, fitoplankton kommunitelerinde de değişime neden olur. Microflagellatlar ve nanoplankton hypoxic çevrelerde kommunitede baskın olarak görülür (Wu, 2002). Yetiştiricilik aktivitelerinin sürdürüldüğü ortamlarda, ortamın kendi kendini tahrip etmesi dikkatli yer seçimi (Peres et al, 2003), kaliteli yem kullanımı (Tacon and Forster, 2003) ve poli-kültür çalışmaları (Troell et al., 1997) ile bir ölçüde önlenebilir. Çevresel kalite ile ilgili olarak yapılacak izleme çalışmaları, denizel ortamdaki yetiştiricilik çalışmalarının sürdürülebilir bir gelişme göstermesi için gereklidir (Yokoyama, 2003).Bu çalışmanın amacı, 13 yıldır aktif olan balık çiftliğinin ortamdaki makrobentik topluluklar üzerindeki etkisini araştırmaktır. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışma alanı Bu çalışma Engeceli Liman ında (İzmir körfezi, Ege Denizi, Fig.1) Nisan 2001 ve Şubat 2002 tarihleri arasında yapılmıştır ve dört mevsimsel periyodu kapsar. Çalışma alanı dalga etkisine kapalıdır ve dip kısmı çoğunlukla kum çamur sedimentlerle örtülüdür. İstasyonların derinlikleri 1,5m ile 11m arasında değişir. Deniz tabanı kısmen Posidonia oceanica (Linnaeus), Zostera marina (Linnaeus) ve ölü Posidonia kalıntıları ile örtülmüştür. Yılda yaklaşık olarak 250 ton levrek (Dicentrarchus labrax L.) ve çipura (Sparus aurata L.) üretimi yapılan balık çiftliğinde, dört mevsimsel periyodu kapsamına alacak şekilde üç istasyonda çalışılmıştır. İstasyon 1 kafeslere yakın bir bölgede yer alır ve derinliği 1,5 m dir. İstasyon 2 kafeslerin hemen altında seçilmiştir ve bu bölgede derinlik 11 m dir. Referans istasyon olarak değerlendirilen 3 numaralı istasyon ise 1,5 m derinlikte ve yetiştiricilik aktivitesinden diğer iki istasyona göre daha uzaktır. 504

3 Şekil 1. Çalışma alanı ve istasyonlar (Gier, 2004) Figure 1. Study area and stations (Gier, 2004) FİZİKO-KİMYASAL PARAMETRELERİN ANALİZİ Sıcaklık, çözünmüş oksijen, tuzluluk ve ph ölçümleri için su örnekleri 1,5m derinlikten Nansen şişesi ile toplandı. Çözünmüş oksijen değerleri Winkler yöntemi kullanarak belirlendi. Deniz suyunun tuzluluk ve ph değerleri WTW ph/cond 340i/ yardımı ile yerinde ölçüldü. Askıdaki toplam katı maddeyi belirlemek için su örnekleri 0,45 μm membran filtreden geçirildi ve tartıldı. Aynı derinlikten toplanan su örnekleri %10 luk hidroklorik asid ile yıkanmış polietilen şişelere (100 ml) kondu ve nutrient değerlerinin [NH 4 -N, (NO 3 +NO 2 )-N, PO 4 -P] ölçümü için hemen donduruldu. Saklanan örneklerin (-20 C de) analizi (Strickland and Pearsons, 1972) de belirtilen yöntemle bir hafta içinde tamamlandı. Sedimentteki organik maddeyi belirleyebilmek için (%), 1gr kurutulmuş ve öğütülmüş sedimentten elde edilen solüsyon (Hach, 1988) e göre spektrofotometre yardımı ile ölçüldü. FAUNAL GRUPLARIN ANALİZİ Dört mevsim boyunca her istasyondan Van-Veen grab yardımı ile örnekler toplandı. Her örnekleme istasyonu için iki kez örnek alındı (replicate). Alınan çamur örnekleri 0,5 mm göz açıklığındaki bir elekten yıkanarak geçirildi ve %5 lik formaldehit solüsyon içinde fikse edildi. Laboratuvarda, örnekler stereomikroskop yardımı ile filum düzeyinde gruplara (, Mollusca, Crustacea, Echinodermata gibi) ayrıldı. Her bir örneklemdeki gruplara ait birey sayıları (birey/m 2 ) ve onlara ait yaş ağırlık değerleri (gr/m 2 ) belirlendi. Kafeslerin yakınında, altında ve kontrol noktasında belirlenen (sırasıyla 1, 2 ve 3) istasyonlarda makrofaunal grupların mevsimsel değişimlerini gösteren veriler metre karedeki toplam bio-kütle ve birey sayısı olarak ifade edildi. Ortalama standart hata ve % 95 lik güvenirlik sınırları her bir grup için hesaplandı. (Shannon and Weaver, 1949) Çeşitlilik İndeksi (H ) and (Pielou, 1975) Evenness İndeks 505

4 değerleri bütün istasyon ve dönemlerden elde edilen gruplara ait birey sayıları kullanılarak hesaplandı. BULGULAR Çevresel Koşullar Belirlenen fiziko-kimyasal parametrelere ait ölçümler çizelge 1 de verilmiştir. Bahar ve Yaz 2001 periyodu ile Kış 2002 periyodunda ölçülen sıcaklık değerleri istasyonlar arasında önemli farklılık göstermez. Bütün istasyonlarda en yüksek değer yaz döneminde (27,50ºC), en düşük değer ise kış döneminde (14,00 C) belirlenmiştir. Çözünmüş oksijen değerleri istasyon 1 ve 3 arasında önemli farklar göstermezken (8,00-6,29 mgl -1 ), düşük değerler tüm istasyonlar için yaz döneminde belirlenmiştir. Bu değer 2 numaralı istsyonda en düşük seviyededir (4,65 mgl -1 ). Toplam askıdaki katı madde (TSS) 1 numaralı istasyonda yüksektir. Bu istasyonda en yüksek değer (5,30 mgl -1 ) kış periyodunda belirlenmiştir. En düşük değer ise 3 numaralı istasyonda yaz periyodundadır (4,00mgl -1 ). İstasyon 2 de ise her hangi bir mevsimsel farklılık gözlenmemiştir. Bentik kommunite analizine ilave olarak yetiştiricilik aktivitelerinin çevreye olan etkisinin belirlenmesinde besleyici elementlerin konsantrasyonlarının bilinmesi önemlidir. Çözünmüş inorganik fosfatın mevsimsel değişimleri bütün istasyonlarda gözlenmiştir. Fosfat değerleri bahar dönemlerinde düşüktür. Genel olarak 3 numaralı istasyonda tüm mevsimlerde düşük fosfat değerleri belirlenmiştir. Fakat en düşük değer (0,33μg.at/l) 1 numaralı istasyonda ilkbahar periyodunda ölçülmüştür. Mevsimsel değişimler toplam inorganik azot (nitrate and nitrite) konsantrasyonunda da gözlenir. Yaz periyodunda en yüksek değer 1 numaralı istasyonda (2,20 μg.at/l), en düşük değer (0,53 μg.at/l) ise yine aynı dönemde 2 numaralı istasyonda ölçülmüştür. Kış dönemi hariç, 3 numaralı istasyonda belirlenen ortalama değerler diğer istasyonlardan daha yüksektir. Özellikle yaz aylarında daha yüksek ölçülen sedimentteki organik madde miktarı (%), kafeslerin altında tüm dönemlerde yüksektir. En yüksek değer (%7,96) yine bu dönemde ölçülmüştür. Faunal Kompozisyon Balık çiftliklerinin aktivitesi sonucu oluşan ve bentik faunal değişime neden olan organik kirliliğin etkilerini ortaya koyabilmek için Nisan 2001 ve Şubat 2002 tarihleri arasında sürdürülen bu çalışmada bentik faunayı oluşturan başlıca grupların, Crustacea, Mollusca, Nematoda ya ait olduğu belirlenmiştir. grubuna ait birey sayılarında yaz ve kış periyodunda bir azalma gözlenirken, en düşük ortalama bio-kütle değeri istasyon 3 de belirlenmiştir. Crustacea grubunda birey sayısındaki değişimler sadece istasyonlara göre değil mevsimlere göre de farklılıklar gösterir. Mollusca grubu için istasyonlar arasındaki en yüksek ortalama bio-kütle değeri 1 numaralı istasyonda, en düşük bio-kütle değeri ise 3 numaralı istasyonda belirlenmiştir. Nematoda grubuna ait örnekler küçük bireylerle temsil edildiklerinden, bu gruba ait bio-kütle değerleri diğer gruplara göre daha düşüktür. Fakat bu grup için en düşük ortalama biokütle değeri referans olarak seçilen 3 numaralı istasyonda kaydedilmiştir. 506

5 Tablo 1. Çevresel parametreler. Table 1. Environmental parameters 1: İlkbahar; 2: Yaz; 3: Sonbahar; 4: Kış İstasyon 1 İstasyon 2 İstasyon Sıcaklık (ºC) 18,0 27,5 19,0 14,0 18,0 27,5 18,5 14,0 18,0 27,5 18,0 14,0 Çözünmüş oksijen (mgl -1 ) 7,51 7,07 8,00 7,37 7,30 4,65 6,64 7,37 7,17 6,29 7,37 7,50 Toplam askıdaki katı madde (mg/l) 2,10 3,40 1,60 5,30 0,80 2,10 1,80 5,25 1,00 4,00 1,20 2,20 PH 8,24 8,11 7,88 8,81 8,20 8,06 7,88 8,83 8,16 8,19 7,75 8,77 Tuzluluk(%0) 40,8 40,1 41,2 40,8 41,7 40,1 41,2 41,7 40,7 40,4 41,4 40,7 o.po -3 4-P (μg.at/l) 0,64 0,76 0,33 1,80 0,73 1,18 0,37 1,47 0,73 0,78 0,44 0,76 (NO - 3+NO - 2)-N(μg.at/l) 0,79 2,20 0,85 0,63 2,00 0,53 0,78 0,91 0,77 1,60 1,80 1,50 NH + 4-N(μg.at/l) 1,81 2,26 0,45 0,48 2,82 2,67 1,10 0,25 3,61 2,26 0,68 1,23 Organik madde (%) 2,26 1,87 1,98 1,76 7,69 7,96 4,84 6,92 1,15 1,12 1,46 1,41 Tablo 2. Farklı mevsim ve istasyonlar için hesaplanan kommunite indeks değerleri; S: Grup sayısı, N: Birey sayısı, H': Çeşitlilik indeksi, J': Evenness indeksi. Table 2. Community Indexs values calculated for different seasons and stations S: Number of groups, N: Number of individuals, H': Diversity Index, J': Evenness Index. İstasyon 1 İstasyon 2 İstasyon 3 Mevsimler S N H' J' Baskın Group İlkbahar ,49 0,23 (%89,13) Yaz ,79 0,44 (%80,10) Sonbahar ,62 0,32 (%83,75) Kış ,13 0,63 (%64,26) İlkbahar ,37 0,19 (%92,12) Yaz ,95 0,48 (%72,09) Sonbahar ,81 0,37 (%79,72) Kış ,55 0,3 (%86,87) İlkbahar ,98 0,61 (%51,06) Yaz ,13 0,81 (%44,68) Sonbahar ,98 0,71 (%61,41) Kış ,35 0,84 (%39,71) 507

6 Mevcut grupların bolluğundan, farklı mevsim ve istasyonlar için hesaplanan Çeşitlilik (H ) ve Pielou (J ) İndeks değerleri çizelge 2 de gösterilmiştir. İstasyon 1 de bahar periyodunda 8 grup belirlenmiştir. Poliketler en yüksek birey sayısı (30040 individuals/m 2 ) ile %89,13 lük bir paya sahiptir. Poliketlerin baskın olması her iki indeksin de bu dönemde 1 numaralı istasyonda en düşük değere sahip olmasına neden olur. Bununla beraber, kış periyodunda bu gruba ait birey sayısı bahar dönemine göre oldukça düşüktür (4027individuals/m 2 ). Bu dönemde de diğer gruplara göre baskın olmasına rağmen toplam içindeki payı indirgenmiştir. 3 numaralı istasyonda bu grubun her dönemde toplam bolluk içindeki payı, diğer istasyonlara göre daha düşüktür ve bu istasyonda kış döneminde en düşük seviyededir. Bu yüzden, en yüksek çeşitlilik ve evenness değeri (H :1,35; J :0,84) 3 numaralı istasyonda bu dönem için hesaplanmıştır. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Yetiştiricilik aktivitesi sonucu değişen çevresel parametreler içinde, yaz aylarında artan sıcaklık değerlerine ve organik madde girdisine paralel olarak azalan çözünmüş oksijen miktarı önemli bir göstergedir. En düşük değer (4,6 mgl -1 ) kafeslerin altında seçilen 2 numaralı istasyonda belirlenmiştir. Nutrient değerlerinde hem mevsimsel hem de istasyonlara bağlı değişimler gözlenmiştir. Her bir istasyonda ölçülen çözünmüş inorganik fosfat konsantrasyonu hem ilkbahar hem de sonbaharda düşüktür. Kışın yüksek ölçülen nutrient değerleri ile ilk üreticilerin alımları arasında bir bağlantı olabilir (Tovar et al, 2000). Bu tür mevsimsel değişimler toplam inorganik azot ve amonyum için gözlenmemiştir. Suda ölçülen çözünmüş fosfat değerinin 2 ve 1 numaralı istasyonlarda daha yüksek oluşu, bu bölgelerde organik madde birikiminin daha fazla olduğunu düşündürür. Referans olarak seçilen 3 numaralı istasyonda da toplam inorganik azot değerlerinin yüksek oluşu burada mevcut zayıf akıntı sistemlerinin etkinliğini ifade eder (Gier ve Sayın, kişisel görüşme). Sedimentteki organik madde miktarı kafeslerden uzaklaştıkça düşer. En düşük değer (%1,12) 3 numaralı istasyonda ölçülmüştür. Deniz tabanının yapısı, su derinliği, su hareketleri ve organik madde girdisinin miktarı bu değerin belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır (Lumb, 1989). Değişen çevresel parametrelere bağlı olarak makrofaunai grupların farklılaştığı veya bu makrofaunal grupların sedimentteki aktiviteleri sonucunda nutrient değerlerinin değiştiği bilinir (Cognetti et al, 1999). Bentik faunadaki önemli değişimler; tür sayısı, birey sayısı ve bio-kütle değerlerine yansımaktadır (Brown et al, 1987; Anderlini and Wear, 1992). Organik kirlilik nedeni ile oluşan bentik faunadaki bu farklılıklar, bir grubun baskın oluşu ile belirginleşir (Tsutsumi et al, 1991). Bu çalışmada bentik faunanın önemli bir kısmını istasyon 1 ve 2 de daha baskın olan poliket grubuna ait bireyler oluşturur. Bahar döneminde, hem ortalama bolluk hem de ortalama bio-kütle açısından Mollusca grubunun 1 numaralı istasyonda yüksek değerlere sahip oluşu Chiton olivaceus Spengler, 1797 ve Modiolus barbatus (Linneo, 1758) nedeniyledir. Nematodların ise organik maddece zengin sedimentleri tercih ettiği bilinir (Mazzola et al, 1999). Faunanın ortamdan yok olmaya başladığı fazda bu gruba ait maksimum yoğunluk (Yokoyama, 2002) tarafından birey/m 2 olarak bulunmuştur. Bu gruba ait en yüksek birey sayısı (1400 birey/m 2 ) 3 numaralı istasyonda bahar periyodunda not edilmesine karşın, en yüksek ortalama birey sayısı 1 numaralı istasyondadır. Organik maddece zenginleşen bentik bölgeler kirlilik indikatörü olarak değerlendirilen fırsatçı türlerin artışı ile dikkat çekerler (Pearson and Rosenberg, 1978; Oyarzun et al, 1987, Kocak et al, 1999). Yoğun kirlilik etkisi altında kalan 508

7 bentik bölgelerde özellikle fırsatçı poliket türlerinin kommunitedeki payları giderek artar (Galope-Bacaltos and San diego-mcglone, 2002). İstasyon 1 ve 2 de bu grubun yüzde oranları içindeki artışı düşük çeşitlilik ve evenness indeks değerlerine de yansımıştır. Kommunite indeksleri (H and J ), sedimentin karbon içeriği, kommunite kompozisyonu içinde poliketlerin artan yoğunluğu, düşük çözünmüş oksijen konsantrasyonu değerleri istasyon 3 ün yetiştiricilik aktivitelerinden daha az etkilendiğini ortaya koymaktadır. Genelde baskın rüzgarlara bağlı olarak değişen zayıf akıntı sistemleri beslenmeden kaynaklanan organik maddenin büyük ölçüde taşınımına izin vermemektedir. Bu nedenle referans istasyon olarak, tümü ile bu aktivitelerden uzak, doğru bir yer seçimi sonuçların daha sağlıklı tartışılması açısından faydalı olacaktır. KAYNAKLAR Anderlini Victor C., Wear Robert G., 1992, The effect of sewage and natural seasonal disturbances on benthic macrofaunal communities in Fitzroy Bay, Wellington, New Zealand. Marine Pollution Bulletin, 24: Braaten B., Poppe T., Jacobsen P., Maroni K., 1986, Risk from self-pollution in aquaculture: evaluation and consequences. Aquaculture 86 Proceedings of the 3rd. International Conference on Aquafarming October Verona Italy Brown J.R., Gowen R.J., McLusky D.S., 1987, The effect of salmon farming on the benthos of a Scottish sea loch. J. Exp. Mar. Biol. Ecol., 109: Cognetti G., Sarà M., Magazzù G., 1999, Biologia Marina. Calderini Bologna, Milano, s: Dauvin J.C., Gesteira J.L.G., Fraga M. S., 2003, Taxonomic sufficiency: an overview of its use in the monitoring of sublittoral benthic communities after oil spills. Marine Pollution Bulletin, 40: Domínguez L.M., Calero G.L., Martín J.M.V., Robaina L.R.,2001, A comparative study of sediments under a marine cage farm at Gran Canaria Island (Spain) preliminary results, Aquaculture, 192: Galope-Bacaltos D.G., San diego-mcglone M.L., 2002, Composition and spatial distribution of infauna in a river estuary affected by fishpond effluens, Marine Pollution Bulletin, 44: Gesteira J.L.G., Dauvin J.C., 2000, Amphipods are good bioindicators of the impact of oil spills on soft-bottom macrobenthic communities, Marine Pollution Bulletin, 40: Gier G.Y., 2004, Ağ kafeslerde üretimi yapılan çipura ve levrek çiftliklerinin bentik canlılar ve su kolonu üzerindeki etkileri, DEÜ Araştırma Fon Saymanlığı Projesi no:0921, Final Raporu. Hach Publications., 1988, Procuders for water and wastewater analysis, Hach Pub, s: Katavić I., Antolić B., 1999, On the impact of a sea bass (Dicentrarchus labrax L.) cage farm on water quality and macrobenthic communities. Acta Adriat., 40 (2):

8 Kocak F., Ergen Z. & Çınar M. E., (1999). Fouling organisms and their devolpments in a polluted and an unpolluted marina in the Aegean sea (Turkey). Ophelia, 50:1-20. Lumb C.M., 1989, Self-pollution by Scottish Salmon Farms. Marine Pollution, 8: Mazzola A., Mirto S., Danovaro R., 1999, Initial fish-farm impact on meiofaunal assemblages in coastal sediments of the Western Mediterranean., Marine Pollution Bulletin, 38 (12): McGhie T.K., Crawford C.M., Mitchell I.M., O Brien D., 2000, The degradation of fish- cage waste in sediments during following, Aquaculture, 187: Oyarzun C., Carrasco F.D., Gallardo V.A., 1987, Some characteristics of macrobenthic fauna from the organic enriched sediments at Talcahuana, Chile. Cah. Biol. Mar. 28: Pearson T.H., Rosenberg R., 1978, Macrobenthic succesion in relation to organic enrichment and pollution of marine environment, Oceanogr. Mar. Biol. Ann. Rev., 16: Pérez O.M., Ross L.G., Telfer T.C., del Campo Barquin L.M., 2003, Water quality requirements for marine fish cage site selection in Tenerife (Canary Islands):predictive modelling and analysis using GIS, Aquaculture 224: Pielou E.C., 1975, Ecological Diversity. Wiley-Inter Science, London, s: Shannon C.E., Weaver W., (1949). The mathematical theory of communication. Univ.Press., Illinois, Urbana, s: Strickland J.D.H., Parsons T.R., 1972, A pratical handbook of sea water analysis. Fisheries Research Board of Canada, Ottawa, Bull. No.167, s: Tacon A.G.J., Forster I.P., 2003, Aquafeeds and the environment: policy implications, Aquaculture 226: Tovar A., Moreno C., Manuel-Vez M.P., Garcia-Vargas M., 2000, Environmental Implications of Intensive Marine Aquaculture in Earthen Ponds, Marine Pollution Bulletin, 40(11): Troell M., Halling C., Nilsson A., Buschmann A.H., Kautsky N., Kautsky L., 1997, Integrated marine cultivation of Gracilaria chilensis (Gracilariales, Rhodophyta) and salmon cages for reduced enviromental impact and increased economic output, Aquaculture, 156: Tsutsumi H., Kikuchi T., Tanaka M., Higashi T., Imaska K., Miyazaki M.,1991, Benthic faunal succession in a cove organically polluted by fish farming, Marine Pollution Bulletin, 23: Wu R.S.S., 1995, The environmental impact of marine fish culture : towards a sustainable future, Marine Pollution Bulletin 31: Wu R.S.S., 2002, Hypoxia: from molecular responses to ecosystem responses. Marine Pollution Bulletin 45: Wu R.S.S., Shin P.K.S., MacKay D.W., Mollowney M., Johnson, D., 1999, Management of marine fish farming in the sub-tropical environment: a modelling approach, Aquaculture, 174:

9 Yokoyama H., 2002, Impact of fish and pearl farming on the benthic environments in Gokasho Bay:Evaluation from seasonal fluctuations of the macrobenthos, Fisheries Science, 68: Yokoyama H., 2003, Environmental quality criteria for fish farms in Japan. Aquaculture, 226: