SORU: İstanbul un yenilik performansının arttırılması için yapılması gerekenler nelerdir?

Transkript

1 İSTANBUL BÖLGE PLANI HAZIRLIK ÇALIŞMALARI ETKİNLİK RAPORU Etkinlik Adı Ar-Ge ve Yenilik Tematik Çalıştayı Tarih, Saat 09 Mayıs 2013, 9:30 17:00 Yer WOW İstanbul Kongre Merkezi Ar-Ge ve Yenilik Tematik Çalıştayı 9:30 da İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA) Genel Sekreteri Doç. Dr. Abdülmecit Karataş ın hoşgeldiniz konuşması ve katılımcıların kendilerini tanıtması ile başlamıştır. İSTKA Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi Başkanı Burcu Özüpak Güleç tarafından İstanbul Bölge Planı hazırlık sürecine, Tematik Çalıştay ın amaç ve yöntemine dair bilgi verildikten sonra, İstanbul un Ar-Ge ve Yenilik Konusunda mevcut durumunu açıklayan teknik bir sunum Planlama Programlama ve Koordinasyon Birimi uzmanlarından Fatih Pişkin tarafından gerçekleştirilmiştir. Teknik sunumları takiben katılımcılar alt çalışma gruplarına bölünmüş olup, strateji çalışmaları başlamıştır. Alt Grup Çalışma Konuları 1. OTURUM (Fikir Tepsisi Yöntemi) SORU: İstanbul un yenilik performansının arttırılması için yapılması gerekenler nelerdir? 2. OTURUM: (World Café Yöntemi) SORU: Ar-Ge ve Yenilik alanlarında elde edilen çıktıların ticarileştirilmesi ve ekonomik katma değer yaratmalarının sağlanması amacı ile özel sektör-üniversite işbirliğinin geliştirilmesi için neler SORU: Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarında özel sektörün ön plana çıkması ve öncü rol oynaması amacı ile KOBİ-KOBİ ve KOBİ-Büyük Ölçekli Firma işbirliğinin geliştirilmesi için neler SORU: Bölgedeki paydaşların uluslararası Ar-Ge ve Yenilik ağlarına bağlanmaları ve global işbirliği kapasitelerini geliştirebilmeleri için neler 3. OTURUM: (World Café Yöntemi)

2 SORU: Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul un uluslararası bir bilim ve yenilik merkezi olabilmesi için ihtiyaç duyduğu yetişmiş, nitelikli insan kaynağının bölgeye çekilmesi için neler SORU: Bölgenin mevcut insan kaynağı sayısının ve niteliğinin arttırılması için neler SORU: Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarında finansmana erişimin kolaylaştırılması için neler Kamu destekleri dışında alternatif finansman modelleri neler olabilir? 4. ALT OTURUM SORU: Bölgedeki Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarının sürdürülebilir olması nasıl sağlanabilir? Kullanılan Yöntem/Yöntemler Birinci oturumda önerilerin yazılı olarak yapıldığı ve sonrasında masadaki grup tarafından tartışılarak belli başlıklar altında konsolide edildiği Fikir Tepsisi yöntemi kullanılmıştır. İkinci oturumda ise her bir masada grup tarafından seçilen moderatörün moderasyonunda gerçekleştirilen grup tartışmalarının yer aldığı World Café yöntemi uygulanmıştır. Bu yöntem sırasında ayrıca her bir masada bir İSTKA uzmanı raportör olarak görev yapmış; öneri ve görüşleri kayıt altına almıştır. Çalışmanın Genel Açıklaması Bölge Planı çerçevesinde TR(10) İstanbul bölgesinin Ar-Ge ve Yenilik alanlarında stratejik öncelikleri ve hedeflerini belirlemek amacıyla düzenlenen çalıştay kamu, özel sektör, üniversite, yerel yönetim ve sivil toplum kuruluşlarını temsilen, 32 uzman paydaşın katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Tüm gün devam eden ve toplam sekiz oturumda gerçekleştirilen çalıştay boyunca katılımcılar etkileşim içerisinde konuyu farklı açılardan ele alarak fikirlerini ifade etmişlerdir. Yapılan Sunumlar ve Strateji Önerileri 1. OTURUM (Fikir Tepsisi Yöntemi) SORU: İstanbul un yenilik performansının arttırılması için yapılması gerekenler nelerdir? İstanbul un yenilik performansının arttırılması için yapılması gerekenler nelerdir sorusuna cevap aranan ilk oturumda katılımcılar işbirliği, eğitim ve insan kaynağının geliştirilmesi ana konuları etrafında fikir birliğine varmışlardır. Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarında başarıya ulaşılabilmesi için işbirliğinin vazgeçilmez bir koşul olduğunun belirtildiği bu oturumda üniversite-özel sektör işbirliği en çok konuşulan konu olmuştur. Üniversite-özel sektör işbirliğini özellikle taraflar arasında bilgi ve teknoloji transferinin sağlanması, elde edilen sonuçların ticarileştirilmesi gibi konularda gerekli altyapı ve ara yüz mekanizmalarının

3 oluşturulması kapsamında değerlendiren katılımcılar bununla birlikte iki taraf arasında eğitim alanında da işbirliği içerisinde hareket etmenin önemini vurgulamışlardır. İstanbul un Ar-Ge ve Yenilik alanlarında küresel bir cazibe merkezi olması gerektiği konusunda hemfikir olan katılımcılar bunun gerçekleşebilmesi için farklı alanlarda yapılması gerekenler hakkında paylaşımlarda bulunmuşlardır. İstanbul bölgesi için Ar-Ge ve Yenilik alanlarında öncelikli sektörler belirlenmesinin ve bu sektörlere odaklanmanın önemine değinen katılımcılar bölgenin bu sektörlerde uluslararası bir merkez olması yönünde çalışılması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu yolla hem uluslararası fonların hem de bu sektörlerde faaliyet gösteren yabancı firmaların İstanbul a daha fazla yatırım yapmalarının sağlanabileceği üzerinde anlaşılmıştır. İstanbul un aynı zamanda yabancı bilim insanları için de bir çekim merkezi haline gelmesinin önemi vurgulanırken, tersine beyin göçü ile İstanbul un nitelikli insan kaynağının arttırılabileceğinin üzerinde durulmuştur. İlk oturumda öne çıkan bir başka konu ise Yenilik ve Yenilikçiliğin aslında bir yaşam kültürü olduğu ve bu kültürün toplumun tüm kesimlerine yayılması gerektiği olmuştur. Katılımcılar yenilik eğitiminin çok erken yaşlarda başlamasının altını çizerken her seviyedeki eğitim kurumlarında yenilik ve araştırmanın öneminin vurgulanması gerektiğini belirtmişlerdir. Toplumda Ar-Ge ve Yenilik konularında bilincin arttırılması ve farkındalığın sağlanması amacı ile düzenlenecek faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve sayıca arttırılması gerektiğinin önemine değinen katılımcılar konunun basın ve yayın organlarında yeterince yer bulmadığının altını çizmişlerdir. Katılımcılar tarafından vurgulanan bir başka önemli nokta ise Ar-Ge ve Yeniliğin sadece ekonomik değil aynı zamanda sosyal bir yönünün de olduğu, yenilikçi düşüncenin toplumsal yaşamın tüm alanlarına ve kamusal politikalara da taşınması gerektiği olmuştur. 2. OTURUM: (World Café Yöntemi) İkinci oturumda ise katılımcılar İşbirliği genel başlığı altında gerçekleştirilen üç alt oturumda üniversite-özel sektör, özel sektör-özel sektör ve uluslararası işbirliği konularını tartışmışlardır. SORU: Ar-Ge ve Yenilik alanlarında elde edilen çıktıların ticarileştirilmesi ve ekonomik katma değer yaratmalarının sağlanması amacı ile özel sektör-üniversite işbirliğinin geliştirilmesi için neler Üniversite-özel sektör işbirliği oturumunda üzerinde ağırlıklı olarak durulan konu üniversitelerdeki Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarından elde edilen çıktıların ticarileşmesi ve ekonomik değer yaratmasının sağlanması olmuştur. Katılımcılar özel sektör ve üniversiteler arasında bu amaca hizmet edecek ara yüz mekanizmaları oluşturmanın önemine değinmişlerdir. Bu bağlamda teknopark ve teknoloji transfer ofislerinin desteklenmesi

4 gerektiği ancak bunlar dışında farklı ara yüz modelleri geliştirmenin de gerekliliği vurgulanmıştır. Üniversitelerdeki araştırma ve yenilik çalışmalarının özel sektörden gelen talep doğrultusunda eş güdümlü olarak yürütülmesi gerektiği vurgulanırken, uygulamalı derslerin arttırılması, derslerde özel sektör profesyonellerinin yer alması, proje ve staj gibi ortak çalışma imkânlarının arttırılması, özel sektörün ihtiyaçlarına yönelik endüstriyel doktora programları oluşturulması, özel sektörün post-doktora programlarına ve öğrencilerine desteklerinin arttırılması öne çıkan konular olmuştur. Bunlar dışında üniversitelerdeki öğretim görevlerinin ders yükünün hafifletilerek araştırma çalışmaları için daha çok zaman ayırabilmeleri, sadece yayın odaklı değil gerçekleştirdikleri projeler ve elde ettikleri sonuçların da değerlendirildiği bir performans sisteminin uygulanması ve özellikle fikri mülkiyet hakları konusunda öğretim görevlilerinin daha fazla bilgilendirilmeleri gerektiği üzerinde durulan diğer konular olmuştur. SORU: Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarında özel sektörün ön plana çıkması ve öncü rol oynaması amacı ile KOBİ-KOBİ ve KOBİ-Büyük Ölçekli Firma işbirliğinin geliştirilmesi için neler İkinci alt oturumda ise özel sektör oyuncuları arasındaki işbirliğine değinilmiştir. Bu alanda hem KOBİ ler hem de KOBİ ler ve büyük ölçekli işletmeler arasında rekabet öncesi araştırma işbirliğinin dahi mümkün olmadığını ve bunu gerçekleştirecek mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiği vurgulanırken KOBİ ler arasında sektörel uzmanlaşma ve kümelenme çalışmalarının arttırılarak işbirliği ağlarının genişletilip kuvvetlendirilebileceği belirtilmiştir. KOBİ lerin fikri mülkiyet haklarının paylaşımı konusunda yeterince bilinçli olmadığı önemli bir sorun olarak ortaya konarken özel sektörde gerçekleştirilen iyi işbirliği örneklerinin çeşitli araçlarla duyurularak özellikle küçük işletmelerin işbirliği yapmanın sağlayacağı avantajlar hakkında bilinçlendirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu alanda meslek odaları ve derneklere çok iş düştüğü ve işletmeler arasında işbirliği kültürünün geliştirilmesi amacı ile daha aktif çalışmaları gerektiği belirtilmiştir. SORU: Bölgedeki paydaşların uluslararası Ar-Ge ve Yenilik ağlarına bağlanmaları ve global işbirliği kapasitelerini geliştirebilmeleri için neler Üçüncü alt oturumda ise katılımcılar bölgedeki paydaşların uluslararası Ar-ge ve Yenilik ağlarına bağlanmaları ve küresel işbirliği kapasitelerinin geliştirebilmeleri için neler yapılması gerektiğini tartışmışlardır. Öncelikle kurumların bu ağların varlığı ve işlevleri konusunda bilgilendirilmesi gerektiğini belirten katılımcılar uluslararası ağlara ulaşmadan önce ülke içinde de iyi bir ağ ve işbirliği yapısı oluşturulması gerektiğinin altını çizmişlerdir. Türk ve yabancı araştırmacıların pasaport, vize sorunu yaşamaması gerektiği vurgulanırken,

5 gerek özel sektör gerekse üniversitedeki araştırmacıların uluslararası hareketliliklerinin arttırılabilmesi için kamu tarafından desteklenmeleri gerektiği vurgulanmıştır. Türkiye nin kuracağı bilim ataşeliklerinin, üniversitelerin yurtdışındaki üniversitelerle geliştirdikleri ortak programların faydalı olabileceği gibi tersine beyin göçü ile yurtdışından Türkiye ye dönen bilim adamı ve uzmanların bu ağlara ulaşmada katkı sağlayabilecekleri belirtilmiştir. 3. OTURUM: (World Café Yöntemi) Üçüncü oturumun ilk konu başlığı İnsan Kaynağı olurken katılımcılar konuyu bölge dışında yetişmiş nitelikli insan kaynağının bölgeye kazandırılması ve bölgenin sahip olduğu mevcut insan kaynağının geliştirilmesi olmak üzere iki alt oturumda değerlendirmişlerdir. SORU: Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul un uluslararası bir bilim ve yenilik merkezi olabilmesi için ihtiyaç duyduğu yetişmiş, nitelikli insan kaynağının bölgeye çekilmesi için neler SORU: Bölgenin mevcut insan kaynağı sayısının ve niteliğinin arttırılması için neler Öncelikle bölgenin yabancı bilim adamları ve profesyoneller için cazip hale getirilmesi gerekliliği üzerinde duran katılımcılar, bunun hem bu kişilere yönelik iş fırsatları yaratmak hem de şehrin yaşam kalitesi ile ilgili ulaşım, güvenlik, çevre, eğitim, sosyal donatılar gibi alanlarda gelişim göstermesine bağlı olduğunun önemini vurgulamışlardır. Mevcut insan kaynağının niteliğinin arttırılması konusunda ise yabancı dil eğitiminin kalitesinin arttırılarak yaygınlaştırılması, üniversitelerde teorik olduğu kadar uygulamalı derslerin ve staj programlarının geliştirilmesi, araştırma, yenilik ve girişimcilik konusundaki derslerin eğitim programlarında daha fazla yer alması, öğrencilerin bu alandaki kariyer olanakları ile ilgili olarak bilgilendirilmeleri ve yönlendirilmeleri, kadınların daha fazla eğitim alması ve işgücünde yer alması, özellikle KOBİ lerde ve tüm özel sektörde çalışan araştırmacılara yönelik eğitim programlarının arttırılması katılımcılar tarafından vurgulanan başlıca çözüm önerileri olmuştur. SORU: Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarında finansmana erişimin kolaylaştırılması için neler Kamu destekleri dışında alternatif finansman modelleri neler olabilir? Bu oturumda tartışılan bir başka konu da Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarının finansmanı olmuştur. Kamu teşvikleri dışında ne tür alternatif finansman modelleri geliştirilebileceği sorusuna cevap arandığı çalışmada bireysel katılım sermayesi çalışmalarının önemi vurgulanırken bu sistemin kurumsal katılımı da içerecek şekilde genişletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Girişim sermayesi şirketlerinin Ar-Ge projelerine finansman sağlama konusunda

6 teşvik edilmeleri, Ar-Ge ve Yenilik çalışmaları için banka kredileri almanın kolaylaştırılması ve bankaları bu alanlarda finansman sağlamaya teşvik edecek mevzuat düzenlemeleri yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Meslek örgütlerinin kendi finansman modellerini ortaya koyabilmeleri gerektiği belirtilirken patentlerin teminat gösterilerek finansman sağlanması ve faize karşı hassasiyeti olan kesimlerin ortaklık yolu ile finansmana katılmalarının sağlanabileceği söylenmiştir. Sermaye piyasalarının da finansmana ulaşmada değerlendirilmesi gerektiğini belirten katılımcılar bu amaçla Ar-Ge ve Yenilik şirketlerinin halka arz edilmelerinin maliyetinin düşürülmesi ve halka arz işlemlerini kolaylaştıracak düzenlemeler yapılması gerektiğinin önemi vurgulamışlardır. Kamunun ise doğrudan finans sağlamak yerine oluşturulacak alternatif finansman modellerini farklı araçlar ile desteklemesi ve teşvik etmesi gerektiği üzerinde katılımcılar fikir birliğine varmışlardır. 4. ALT OTURUM SORU: Bölgedeki Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarının sürdürülebilir olması nasıl sağlanabilir? Günün son oturumunda ise Ar-Ge ve Yenilik çalışmalarının sürdürülebilir olması için neler yapılabileceğini tartışan katılımcılar öncelikle bu alanlardaki devlet politikalarının istikrarlı olması gerektiği ve devlet kurumları arasında entegrasyonun vazgeçilmez olduğunu belirtmişlerdir. Projelerin bittikten sonra takip edilmemesinin proje yapan kurumların sürdürülebilirlik konusunda bir taahhüt altına girmesini engellediğini, verilen desteklerin projeler bittikten sonra da takip edilmeleri gerektiğinin önemli olduğu vurgulanmıştır. Katılımcılar verilen teşviklerin amaç değil araç olması gerektiğini ve destekler sonrası faaliyetlerin devam edeceği bir yapının oluşturulması gerektiğini savunurken toplumda Ar-Ge ve Yenilik kültürünün yaygınlaşması ve farkındalığın artmasının da sürdürülebilirliğe katkısı olacağını belirtmişlerdir. İsim Işık ÖZMEN Samir DELİORMANLI Hakan ÖZCAN Prof. Dr. Şirin TEKİNAY Zeynep BİRSEL İffet MEYDANLI Mehmet Nurşah SÖZER Nilay PAPİLA Fatih AKŞENER Murat AKMAN Fatih İLKUS Hande Sinem ERGUN Ömer İLERİ KATILIMCI LİSTESİ Kurum TÜBİTAK Koç Holding A.Ş. Destek Patent Kadir Has Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Sabancı Üniversitesi Arçelik A.Ş. Araştırma ve Geliştirme Merkezi Türk Patent Enstitüsü Özyeğin Üniversitesi Türk Telekom Ar-Ge Direktörlüğü Boğaziçi Üniversitesi Teknoloji Transferi Ofisi Boğaziçi Üniversitesi Teknopark Marmara Üniversitesi AVEA

7 Seniha DAL Başak CANDEMİR Önder YILMAZ Hasan KÖMÜRCÜ Ebru OCAK Kaan KEÇECİ Mustafa CELEP Dr. Cemil ARIKAN Mahmut KARAMAN Gökhan EZGİN Ahmet FEYZİOĞLU Ziya Hakan ZİNG Özlem ER Hüseyin ÇAMUR Prof. Dr. Özgen Ümit ÇOLAK Prof. Dr. Cengizhan ÖZTÜRK Gökhan ÇELEBİ Prof. Dr. Orhan ALANKUŞ İhsan KARATAYLI Doç. Dr. Abdülmecit Karataş Burcu Özüpak Güleç Fatih Pişkin Ahmet Alperen Sağkaya Furkan Coşkun Betül Celep Osman Altay Hakan Sipahioğlu Duygu Çelebi Marmara Üniversitesi İngilizce İşletme Bölümü British Consulate-General İstanbul İstanbul Şehir Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Teknokenti Sabancı Üniversitesi İstanbul Medeniyet Üniversitesi KOSGEB Teknopark İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark TİM Marmara Üniversitesi İnovasyon ve Teknoloji Transfer Ofisi KOSGEB İTÜ KOSGEB Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi Boğaziçi Üniversitesi Life Sci Teknopark İstanbul Okan Üniversitesi TTGV