KATILIMCILAR VE YÖNTEM

Transkript

1 EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ İSTANBUL ÇALIŞTAYI SONUÇ RAPORU 31 Ocak 2013-İSTANBUL GİRİŞ VE AMAÇ Sürekli gelişen dünyamızda sağlık hizmetlerinin üstlendiği görevlerde değişmekte olup bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir diye tanımladığımız sağlığın, her yönden geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ortalama yaşam süresinin uzaması, yaşlı nüfus artışı ve buna bağlı olarak kronik ve dejeneratif hastalıklarda artma, kanser olgusunun artması, bedensel engelli sayısının artması, sağlık bilincinin gelişmesi ile birlikte koruyucu, destekleyici ve rehabilite edici sağlık ve sosyal hizmet ihtiyacının öneminin artması, evde sağlık hizmetlerinin gelişimine neden olmuştur. Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş ve bu şekilde özel sektör tarafından yürütülen evde bakım uygulamaları bu yönetmeliğe tabi tutulmuştur. Yönetmeliği takiben Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge tarihinde yürürlüğe girmiş ve Sağlık Bakanlığı na bağlı sağlık kurum ve kuruluşlarınca evde sağlık hizmetleri başlatılmıştır. Yönergenin yayımlanmasını takiben bir yıllık geçiş sürecinin ardından, tarihinde İstanbul Sağlık Müdürlüğü nde Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi kurulmuş ve ilimizde Evde Sağlık Hizmetleri başlamıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesinin katkıları ile Sağlık Müdürlüğümüz tarafından, tarihinde Şişli Etfal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Konferans Salonunda, Evde Sağlık Hizmetleri İstanbul Çalıştayı düzenlenmiştir. Amacımız Evinizde Yalnız Değilsiniz temasıyla paydaşlarımızla birlikte çıktığımız bu yolda, İstanbul da Evde Sağlık Hizmetlerinde nerede olduğumuzun değerlendirmesini yapmak, sorunlar ve çözüm önerilerini paylaşmaktır. KATILIMCILAR VE YÖNTEM Çalıştay, İstanbul Sağlık Müdürlüğü, İstanbul Halka Sağlığı Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, hizmet sunan temsilciler ile toplam 81 kişinin katılımıyla tarihinde İstanbul da gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların tam listesi Ek:II de yer almaktadır. Çalıştay Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Hastane İşletmeciliği Anabilim Dalı Başkanı Prof.Dr. Metin ATEŞ moderatörlüğünde gerçekleştirilmiştir. Çalıştay öncesinde, moderatör ve grup başkanları ile İstanbul Sağlık Müdürlüğünde ön değerlendirme toplantısı yapılmıştır. Bu toplantıda sorunlar değerlendirilmiş (EK:III) ve belirlenen 4 ana başlık altında, 4 grup çalışması planlanmıştır. Çalıştay gruplarında kurumların dengeli şekilde temsil edilmesi sağlanmıştır. Her grupta grup başkanlarının rehberliğinde belirtilen konuların tartışılması ve önerilerin belirtilmesi istenmiştir. Grup başkanları çalışmalarını ve önerilerini tüm katılımcılara sunmuşlar ve katılımcılardan gelen soruları yanıtlamışlardır. Çalıştay, taslak sonuç raporu grup başkanlarına duyurularak rapor ile ilgili görüşleri alınmıştır. Tüm çalışmanın sonucunda çalıştayın kesin raporu oluşturulmuştur. Çalıştayın tam programı EK:I de yer almaktadır. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 1

2 ÇALIŞTAYIN HEDEFLERİ A) Evde Sağlık Hizmet sunumunun tüm basamaklarında, hizmet sunum sürecinde yaşanan sorunların tartışılması, çözüm önerilerinin paylaşılması B) Evde sağlık hizmeti ile ilgili yasal düzenlemelerdeki eksiklerin tartışılması, döner sermaye ödemeleri ve performans değerlendirmesi ile ilgili sorunlar ve önerilerin paylaşılması C) Evde Sağlık hizmeti sunumunda görev alan personel, mobil araç, çalışma şartlarının değerlendirilmesi ve çözüm önerilerinin paylaşılması D) Evde Sağlık Hizmetlerinde çalışan ekibin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi, önerilerin paylaşılması ve ilaç, tıbbi cihaz raporları ve özürlü sağlık kurulu raporları ile ilgili süreçlerde yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerinin paylaşılması A) EVDE SAĞLIK HİZMET SUNUMUNUN TÜM BASAMKALARINDA, HİZMET SUNUMUN SÜRECİNDE YAŞANAN SORUNLARIN TARTIŞILMASI, ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİN PAYLAŞILMASI 1) Mevcut uygulamada çok kanallı başvuru yapılmaktadır. (Toplum Sağlığı Merkezleri, Aile Hekimliği, Evde Sağlık Hizmetleri Birimleri, Koordinasyon Merkezlerine telefon yada doğrudan başvuru yapılabilmektedir.) Başvurular standardize edilmelidir. Evde Sağlık Hizmetleri başvurularının çok kanallı yollarla olması koordinasyon sorunlarına ve taleplerin kayıt sisteminde tekrarlamalara neden olmaktadır. Evde Sağlık Birimlerine yönlendirme tek kaynaktan yapılmalıdır. Bu kaynak Aile Hekimin olmalı Aile Hekimi hastayı değerlendirdikten sonra evde sağlık birimine yönlendirmeli ve evde sağlık biriminden istenen hizmeti de tanımlamalıdır. Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerine Başvuru Yöntemi: 1.1) Aile Hekiminin Hastayı Yönlendirmesi: Aile Hekimi hastayı evinde/yerinde görmeli, yatalak olduğunu ve evde sağlık hizmeti ihtiyacını standart ölçekler doğrultusunda tespit etmeli, aile hekimince verilmesi gereken hizmetin sunumu dışında hastanın ikinci ve üçüncü basamak evde sağlık hizmetine ihtiyacı olduğu taktirde, Evde Sağlık Hizmetleri Başvuru Formu ayrıntılı olarak doldurularak doğrudan yönlendirme yapılabilmelidir. Evde Sağlık Hizmetleri Birimleri ile Aile Hekimlerinin arasında, hastanın takip ve tedavisinin koordine edilerek, Evde Sağlık Hizmetleri Planlanması yapılabilmelidir. 1.2) Hasta Hastanede Yatıyorsa: Taburculuk sırasında hastanın doktoru kişinin evde sağlık hizmeti alması gerektiğini düşünüyorsa; hastanın ihtiyacı olan sağlık hizmetini ayrı bir formda belirtmelidir. Bu formda hastaya sunulması gereken evde sağlık hizmeti zamanlaması ile planlanmalıdır (Taburculuk planlaması) Kullanılacak form bu konuda Bakanlığımızın hazırlayacağı standart bilgileri içermelidir. Hasta veya hasta yakınları, bu form ile evde sağlık hizmeti alacağı, ikametine en yakın Evde Sağlık Hizmetleri Birimine başvurabilmelidir. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 2

3 2) Aile Hekimlerinin ve Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerinin hizmete kabul sırasında kullanabileceği standart ölçekler tanımlanmalı ve bu ölçekler kullanılmalıdır. Başvuru formu revize edilmeli, sağlık profesyonelleri tarafından doldurulabilecek ölçekler yer almalıdır. 3) Yürüyebilen, her özürlü raporu olan ve yatağa bağımlı olmayan 65 yaş üstü hasta grupları, Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerinin kapsamında değerlendirilmemelidir. Bu hastalar yatağa bağımlı olmadığı sürece, aile hekimlerinden ve gerekirse diğer sağlık kuruluşlarının 65 yaş üstü polikliniklerinden öncelikli hizmet alabilirler. Özürlü Sağlık Kurulu Raporları genellikle bakım ücreti alabilmek, özürlüler için sunulan hizmetlerden faydalanmak için çıkarılmaktadır. Evde Sağlık Hizmetleri kapsamı ölçekleri net bir şekilde belirlenmelidir. (Örneğin yatağa bağımlı olmak gibi) 4) Başvuru kabul sürecinde, sosyal hizmet uzmanı tarafından hastanın sosyal değerlendirmesinin yapılması, hizmetin sunumu sürecini kolaylaştıracaktır. 5) Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerinin hastalara verdiği bakım ve tedavi ile ilgili önerilerin hasta/hasta yakınları tarafından yerine getirilmemesi durumunda ailelere yazılı bilgilendirme yapılması, ailenin ihmali söz konusu ise hasta ihmali/istismarı yönünden sosyal hizmet uzmanı tarafından Durum Tespit Raporu hazırlanarak gerekli işlemler başlatılmalı, gerektiği durumlarda birimler tedaviye uyumsuzluk nedeniyle hizmeti sonlandırabilmelidir. Hizmet sonlandırma sürecinde bu durumla ilgili gerekli düzenleme yapılmalıdır. 6) Hasta kayıtlarının saklanması ve başvuruların daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için, uzaktan erişimi olan, ortak bir veri tabanına ihtiyaç vardır. Ortak veri tabanı olduğunda, Evde Sağlık Hizmetini sunan paydaşlara, uzaktan erişim imkânı vereceğinden, koordinasyon, iletişim ve bilgilerin geri bildirimi daha kolay olacaktır. 7) Evde sağlık hizmetlerinin kapsamının, topluma doğru anlatılması: Toplum tarafından evde sağlık hizmetleri tam anlaşılamamıştır. Hangi hastalara, hangi şartlarda, hangi hizmetlerin verilebileceği ile ilgili doğru bilgilendirme yapılmalıdır. 8) Çalışan güvenliği ile ilgili sorunlar: Çözüm önerileri: 8.1) Her ekibe güvenlik personeli dâhil edilebilir. 8.2) Her ekip bir erkek bir kadın en az iki sağlık personellinden oluşturulmalı ve tek personel ile ev ziyaretleri yapılmamalıdır. 8.3) Acil durumlar için, Evde Sağlık Ekiplerine özgü bir kod sistemi oluşturulabilir. Evde güvenlik ile ilgili bir sorun olduğunda bu kod mobil telefonlardan arandığında anında yardım alınamayabilir ama ekibin yardıma ihtiyacı olduğu bilinir ve süreç başlatılır. 8.4) Telsiz veya bas konuş gibi güvenlik ile ilgili teknolojiler kullanılabilir. 8.5) Evde Sağlık Hizmetleri Birim Personeli için, çalışan güvenliği iş akışı hazırlanmalıdır. 8.6) Hasta veya yakınlarının evde sağlık hizmetleri birimi personeline uygunsuz fiil ve davranışları nedeniyle hizmetin verilmesine engel bir durum tespit edildiğinde, İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 3

4 hizmetin sonlandırılması veya başka bir birim tarafından hizmetin devamı ile ilgili usul ve esaslar bakanlık tarafından düzenlenmelidir. 9) Personel yetersizliği, yoğunluk nedeniyle hizmet gecikmesi ve bunun getirdiği karşılıklı iletişim problemleri. Hasta yakınlarından sağlık çalışanına yönelik sözel ve fiziksel şiddet, hizmetin beklentileri karşılamadığı ve planlanan zamanda verilemediği durumlarda ortaya çıkmaktadır. Şiddeti azaltmanın yolu, Evde Sağlık Hizmeti kapsamının doğru anlaşılması, güçlendirilmiş Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerince hizmetin sunulmasıdır. Birimlerin güçlendirilmesi için: 9.1) Hastane yönetimlerince birimlere sahip çıkılması, 9.2) Ekiplerin ihtiyacı olan şartların sağlanması, 9.3) Ekiplerin personel yönünden desteklenmesi, 9.4) Ekipteki personelin sabitlenmesi, görev değişimlerinin yapılmaması 9.5) Performans ek ödeme kat sayısının arttırılması ve her hastanede standardize edilmesi, 9.6) ESH Birimlerinin, özellikli ve riskli birimler olarak kabul edilmesi, 9.7) Personelin Evde Sağlık Hizmetlerinin dışında başka bir işte görevlendirilmemesi (Nöbet sistemine dâhil edilmemesi vb.). 9.8) Personeli motive edici, morallerini ve bilgilerini yükseltici uygulamalara (kongre, sempozyum, eğitim) katılımlarının sağlanması, 10) Konsültasyon hizmetlerinde yaşanan sorunlar: Konsültasyonlar için eğer hastanenin uzmanları yeterli değil ise (mevcut durumda yetersiz) evde sağlık hizmetleri konsültasyonu ile ilgili uzman görüş alışverişi havuzu oluşturulmalıdır. Uzman Hekimlere evde konsültasyon hizmeti ve mevzuatı hakkında bilgilendirme yapılmalıdır. 11) Hastaların nakli ile ilgili sorunlar: Hasta nakli, ESH birimlerinin koordinasyonunda olmalıdır. Her hastanede her birimde farklı uygulamalar olmaktadır. Hasta naklinin standardizasyonu sağlanmalıdır. Hangi durumda, ne zaman, ne şekilde, nasıl ve kim tarafından hasta nakli yapılacağı tanımlanmalıdır (Bölge dışına gitmesi gereken hastaları kimin taşıyacağı, tedavinin yapılacağı kurum tarafından mı yoksa ESH aldığı ve kayıtlı olduğu birim tarafından mı taşınacağı vb. ). Her birimde hasta nakil aracı bulunmadığı için belediyeler ile işbirliği sağlanıp, bu görev belediyelere verilebilir. 12) Evde Sağlık Hizmeti alan hastanın, hastaneye nakli sırasında hastanede karşılanması ile ilgili sorunlar: Bu hastalar, hastaneler tarafından yatırılmak istenmeyen/sorunlu hastalar olarak görülmekte olduğundan, acile veya polikliniğe gelen hastalarla ilgili sorunlar yaşanmaktadır. Bu hastaların uygun bir şekilde karşılanmasına yönelik düzenlemeye ihtiyaç vardır. 13) Her türlü hastanın Evde Sağlık Hizmetleri ile ilgili talebi olmaktadır. Hastalar, birimler tarafından geri çevrildiğinde üst kurumlara şikayetler olmakta, üst kurumlardan hizmetin verilmesi için baskı gelmektedir. Hasta kabul ve red kriterlerinin sınırlarının belirlenmesi gereklidir. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 4

5 14) Evde Sağlık Hizmetlerinin görevi, tanı koymak değildir. Tıbbi tanısı konulmamış evde sağlık hastaları ile ilgili süreç tanımlanmalıdır. 15) Hizmet sonlandırılması ile ilgili yaşanan sorunlar: Evde Sağlık Hizmetleri kapsamında olup, gerekli hizmeti aldıktan sonra birimler tarafından Evde Sağlık Hizmetleri kapsamı dışına çıkarılan hastaların hizmetinin sonlandırılmasında sorunlar yaşanmaktadır. Hizmet sonlandırılması ile ilgili net kriterlerin geliştirilmesine, usul ve esasların tanımlanmasına ihtiyaç vardır. 16) Hasta yakınlarının psiko-sosyal sorunları: Hasta yakınlarına psiko-sosyal destek sağlanmasına ihtiyaç vardır. Sadece hastayı değil, bütün aileyi bakım ihtiyacı olan bir birim olarak kabul etmek gerekir. Hastayı ev ortamıyla, sosyal çevresiyle ve aile bireyleriyle değerlendirmek önemlidir. Evde Sağlık Hizmetleri Birimi ekiplerine, psikolog ve sosyal hizmet uzmanı da dahil edilmelidir. Hastanelerde sayılarının arttırılması sağlanmalıdır. Başvurularda ilk ziyaretin mutlaka sosyal hizmet uzmanının da olduğu ekiple gerçekleşmesi, ailenin ve ev ortamının bu yönde değerlendirilmesinin yapılması, evde sağlık hizmeti sürecini kolaylaştıracaktır. Psikolog ve Sosyal Hizmet Uzmanı da, bu ekibin bir üyesi olacağı için ek performans ve özlük haklarından faydalandırılmalıdır. 17) ESH kapsamındaki tedavi uygulamaları sınırlarının net olmaması: Tedavi uygulamaları sınırlarının belirlenmesi, evde yapılan parenteral uygulamaların (IV/İM enjeksiyon, TPN) ne şekilde ve kim tarafından yapılacağı net olarak tanımlanmalıdır. Bu hizmetler için diğer kurumlar ile (belediye, sivil toplum kuruluşları ) görev paylaşımı yapılmalı ve bu hizmetler hakkında kurumlar bilgilendirilmelidir. Evde ilaç uygulaması vb. durumda çıkabilecek sağlık sorunları ile ilgili hangi akış şemasının takip edileceği belirlenmelidir. Yara bakımı ve parenteral uygulama hizmetlerinde personel yetersizliği: IV/İM enjeksiyon, IV tedavi ve yara bakımı pansuman hizmetleri belli sıklıkta yapılması gereken hizmetlerdir. Hiçbir birim bu şartlarda hizmet verememektedir. İstanbul ilinin nüfus yoğunluğu ve taleplerin fazlalığı nedeniyle, kamu hastanelerinin mevcut insan kaynağı ile bu hizmetlerin karşılanması mümkün değildir. Bu hizmetlerin karşılanabilmesi için, evde sağlık/bakım hizmetleri SGK kapsamına alınması uygun olacaktır. 18) Hasta randevuları ile ilgili yaşanan sorunlar: Ekip başına düşen hasta sayısının sınırlandırılması gerekmektedir. Bir birime düşen hasta sayısı belirlenmeli ve bu sayıya ulaşıldığında, ekip ve personel sayısı arttırılmalıdır. Günlük hasta ziyaret sayısı çalışma verimi ölçülerek belirlenmeli ve hasta sayısı bir ekip için sınırlandırılmalıdır. 19) Evde Sağlık Hizmetleri, illerde yerel yönetimlerce de verilebildiğinden, daha fazla evde bakım hastasına ulaşılabilmesi, kaynakların verimli ve yerinde kullanımı için, belediye ile bu hizmetin entegre edilmesi ve işbirliği sağlanması gerekmektedir. Verilen hizmetlerle ilgili görev dağılımı yapılması, verimlilik acısından önemli olacaktır. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 5

6 20) İllerde kurumlar arası işbirliği açısından (Belediye, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü, Kaymakamlıklar, STK) koordinasyon merkezi oluşturulması ihtiyacı: Evde Sağlık Hizmetleri Birimleri, hastanın sağlık hizmeti dışındaki ihtiyaçlarını tespit ettiğinde, bu ihtiyaçların karşılanması birim personelinin bilgisi ve inisiyatifi ile sınırlı olmaktadır. Bu gibi sağlık dışı ihtiyaçların temini için, il düzeyinde koordinasyon merkezinin oluşturulması faydalı olacaktır. 21) Evde Sağlık Ekiplerinin hizmetin sunumunda, kayıt sisteminde işleyişi kolaylaştıracak teknolojik uygulamalar ile desteklenmelidir. 22) Kurumlar arası acil bakım kodu / alarmı oluşturulabilir. Sosyo-ekonomik durumu kötü olan, bakıma muhtaç, yoksul kişilere öncelik verilmelidir. B) EVDE SAĞLIK HİZMETLERİ İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELERDEKİ EKSİKLİKLER, DÖNER SERMAYE ÖDEMELERİ VE PERFORMANS DEĞERLENDİRİLMESİ İLE İLGİLİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 1) Yönerge, Evde Sağlık Hizmetleri gibi kapsamlı ve detaylı bir hizmet için yeterli değildir. Bu durumda hizmetin sunumda pek çok sorunun çözümünde yetersiz kalmaktadır. Evde Sağlık Hizmetleri için daha ayrıntılı standartların ve uygulamaların tanımlandığı yeni bir Yönetmeliğe ihtiyaç vardır. 2) Yeni Taşra Teşkilat yapısına uygun gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır. 3) Aile Hekimlerinin Evde Sağlık Hizmeti sistemin içerisinde aktif rol almaması: Aile Hekimleri sisteme dahil edilmelidir. Yönergede, Aile Hekimine bir rol verilmiş olsa da, bu rolün görev tanımı, sorumlulukları ve sınırları ayrıntılı tanımlanmamıştır. Aile hekimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları belirlenmeli, 2. ve 3. basamak evde sağlık hizmetleri birimleri ile koordinasyon içinde çalışmaları sağlanmalıdır. 4) Aile Hekimlerince verilen evde sağlık hizmetleri performansa dahil edilmelidir. 5) Evde Sağlık Hizmeti hastalarını ilk aile hekimleri değerlendirmelidir. Aile Hekimleri, hastalarını tüm yönleriyle tanıyor olmaları sebebiyle bu sistemin merkezinde olmalıdır. Aile Hekimlerinin, yönlendirdiği hastalar, 2. ve 3. basamak Evde Sağlık Birimleri tarafından değerlendirilmelidir. Mevzuatta tanımlanan çok kanallı başvuru (aile hekimine direk başvuru, Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezine telefonla ve direk başvuru, Evde Sağlık Hizmetleri Birimine Başvuru, TSM başvuru) uygulaması kaldırılmalı, ilk başvuru Aile Hekimlerine yapılmalıdır. Diğer kanallara yapılan ilk başvurularda, aile hekimlerine yönlendirilmelidir. 6) Aile Hekimlerinin evde sağlık hastalarını evde/yerinde görmeden başvuru formlarını dolduğu ve Evde Sağlık Hizmetlerinde bu sistemin neresinde oldukları ile ilgili bilgi eksikliği: Aile hekimleri bu sistemin her aşamasında görev almalı ve evde sağlık hizmeti başvurularını, hastayı yerinde görerek değerlendirmeli ve birinci basamak sağlık hizmetini sunmalıdırlar. Bu konu ile ilgili Halk Sağlığı Müdürlüğü bilgilendirme çalışmaları yapmalıdır. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 6

7 7) Aile hekimlerinin birinci basamak evde sağlık hizmetleri ile ilgili vereceği hizmetler ayrıntılı olarak mevzuatta tanımlanmalıdır. 8) Aile hekimliğinde çalışan sağlık personeli ile 2. ve 3. basamakta çalışan sağlık personelinin görev ayırımı yapılmalı: Aile hekimleri ve birim personeli arasında tecrübe ve bilgi paylaşımı sağlanmalıdır. Bunu sağlamak için aile hekimleri ile birimler arasında koordinasyonun arttırılması gerekmektedir. 9) Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde belirtildiği gibi, Aile hekimlerinin zorunlu kronik hasta takibinin dışında, evde sağlık hizmeti ihtiyacı olan kronik hasta takibinin ayda bir, yerinde ve zamanında yapmaları ile ilgili yeni bir düzenleme yapılmalıdır. Bu düzenlemenin yapılması, ikinci ve üçüncü basamak ESH Birimlerinin hem iş yükünü azaltacak hem de birimler tarafından hedef gruba hizmet edilmesi sağlanacaktır. 10) Birimde çalışan sağlık personelinin ikinci bir işte görevlendirilmeleri ile ilgili yaşanan sorunlar: Hastane yönetimlerince Evde Sağlık Hizmetleri Birimleri sahiplenilmediği için, birim personeline evde sağlık hizmetleri görevi dışında da başka görevler verilmektedir. Yönergede zorunlu haller dışında başka bir görev verilemez gibi çok muğlâk bir tanım yapılmıştır. Zorunlu haller, yönetimden yönetime farklı yorumlanabilmektedir. Yönergede geçen zorunlu haller dışında başka bir görev verilemez hükmünde, zorunlu haller tanımlanmalı (doğal afet, toplumsal olaylar, savaş vs) veya zorunlu hal ibaresi kaldırılmalıdır. 11) Bu birimlerde çalışan personel, Personel Dağılım Cetvelinde tanımlanmalı, sayıları belirlenmeli ve birim personeli sabitlenmelidir. Bu durum, hizmetin sürekliliği açısından kaliteli ve etkin olmasını sağlanacaktır. 12) Görev yetki ve sorumluluklar ile ilgili sorunlar: Evde Sağlık Hizmetlerinde görev alan personelin görev, yetki, sorumlulukları ve vereceği hizmetler ayrıntılı olarak mevzuatta tanımlanmalı ve muğlâk ifadeler netleştirilmelidir. Verilecek hizmetlerin olabilirlik, sunulabilirlik, uygulanabilirlik durumları net olarak belirlenmesi gerekmektedir. Bu aynı zamanda, sistem içerisindeki farklı kurumların/birimlerin işin yapılışı ve işleyişi konusundaki yorum farklılıklarını da ortadan kaldırılmasını sağlayacaktır. 13) Evde ziyaret ile yapılan konsültasyon hizmetlerinde puanın yükseltilmeli ve ev ziyaretinde gecen bu süredeki performans kaybı giderilmelidir. 14) Hekimlerin döner sermaye performans kat sayısı ile ilgili sorunlar: Sadece evde sağlık hizmetlerinde görevlendirilen hekimler için çok önemli bir sorundur. Bu birimlerin yapısı gereği, güvenlik problemi taşıdığından riskli birim olarak kabul edilmelidir. Günlük en fazla ev ziyareti yapılarak muayene gerçekleşmektedir. Evde Sağlık Hizmetlerinin katma değeri parayla ölçülemeyecek bir hizmettir. O nedenle verilen hizmet ile ilgili döner sermaye performans çarpanlarının arttırılması gereklidir. Bu uygulama bu birimlerde çalışmayı da teşvik edecektir. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 7

8 15) Hekim dışı sağlık personeli ek ödenek kat sayısı ile ilgili sorunlar: Evde Sağlık Hizmetleri bir ekip işidir. Kurum dışında, yolda, araba ile hizmet verilmekte olduğu için kaza riski mevcuttur. Bu personel için kaza sigortası yapılmalıdır. Acil ve yoğun bakım servisi gibi Evde Sağlık Birimleri riskli birimler olarak kabul edilmeli sağlık personeli ve diğer personele (şoför, tıbbi sekreter) döner sermaye ödemeleri özellikli birimlerde olduğu gibi ek ödeme yapılmalıdır. Bu uygulama bu birimlerde çalışmayı da teşvik edecektir. 16) Yönergenin oral, paranteral ve haricen uygulanması gereken ilaçlar verilir ibaresi ile ilgili sorunlar: Hastaya serum uygulandığında etki ve yan etkilerinin takip edilmesi gerekir. Mevcut insan kaynağı ile, bu taleplerin karşılanması, mümkün gözükmemektedir. Hangi ilacın, ne zaman yan etki yapacağı bilinemediğinden, ortaya çıkacak olan sağlık problemleri ile ilgili olarak, mevzuatta sağlık personelini koruyacak bir düzenlenme bulunmamaktadır. Bu sorumluluğu hiçbir sağlık personeli alamaz. Yönetmelikte yer alan oral, paranteral ve haricen uygulanması gereken ilaçlar verilir ibaresi yönergeden kaldırılmalıdır. 17) Evde Sağlık Hizmetlerinde hastaların ziyaret periyodu hekim kanaatine bırakılmalı ve 6 ayı aşmamalıdır. 18) Kamu Hastaneleri Genel Sekreterlikleri bünyesinde güçlendirilmiş bağımsız Evde Sağlık Hizmetleri Birimleri kurulmalıdır. 19) Evde Sağlık Hizmetlerinde kullanılan ziyaret formları hekim, hemşire, fizyoterapist, sosyal hizmet uzmanı ve psikolog için ayrı ayrı düzenlenmeledir. 20) Yönergenin EK-1 sayfasında belirtilen malzeme listesi tekrar gözden geçirilerek, kullanılabilir malzeme ve cihazlar listesi yeniden düzenlenmelidir. (cut down seti, EKG Cihazı vs) 21) Sağlık Uygulama Tebliğinin 4.2. maddesi 16. Bendinde Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu tarafından, SUT eki EK-7, EK-8 ve EK-9 Listelerinde yer alan işlemler için ödemeye esas puanlar ile katsayı (0,593) olarak belirlenmiştir. İşlem bedeli, ilgili puan ile katsayının çarpımı sonucu bulunmaktadır. Bahsi geçen listelerdeki işlemler evde sağlık hizmetleri kapsamında yapıldığında katsayı (1) alınmalıdır. C) EVDE SAĞLIK HİZMETİ SUNUMUNDA GÖREV ALAN PERSONEL, MOBİL ARAÇ, ÇALIŞMA ŞARTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİN PAYLAŞILMASI 1) Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde görevli hekim ve sağlık personelinin evde sağlık/bakım sertifikasının olmaması: Evde Sağlık Hizmetleri Eğitici Eğitimi Programları planlanmalı ve bu plan doğrultusunda eğiticilerin, birim personeline belli periyotlarla Hizmet İçi Eğitim verilmesi sağlanmalıdır. 2) Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde uzun vadede görevlendirme yapılmalı ve bu birimlerde çalışma onayı alınmalıdır. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 8

9 3) Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde personel değişimi ile ilgili yaşanan sorunlar: Evde Sağlık Hizmetlerinde iyi ve başarılı personel hastane yönetimince alınıp başka birimlerde görevlendirilmekte veya ihtiyaç doğrultusunda personel değişimi yapılmaktadır. Birim Sorumlusu görüşü de alınarak, personel değişimi gerçekleştirilmelidir. 4) Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerinde Tıbbi Sekreter olmaması: Evde Sağlık Hizmetleri Birimlerinde yazışma hizmetlerini yürütecek, gelen telefon çağrılarını karşılayacak, randevuları düzenleyecek, birim ve hasta/hasta yakınları ile iletişimi ve koordinasyonu sağlayacak kalıcı bir tıbbi sekreter görevlendirilmesi yapılmalıdır. 5) Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde bölgeyi bilen kalıcı bir şoför görevlendirilmesi yapılmalıdır. 6) Evde Sağlık Hizmetleri Biriminin fizik şartları ile ilgili sorunlar: Bu birimlere, genellikle başka bir birimin içinde yer verilmekte, dar alanlarda çalışmak zorunda bırakılmaktadırlar. Yönergede belirtilen asgari fizik şartların sağlanması, müstakil oda tahsisinin yapılması, kullanılması gereken donanım ve malzemenin hastane yönetimlerince temin edilmesi, birimlerin mevcut durumlarının değerlendirilerek şartlarının iyileştirilmesi sağlanmalıdır. 7) Evde Sağlık hizmetleri Birimlerinin ambulans ve ekip araçları ile ilgili sorunları: Her birimin en az bir hizmet aracı ve bir hasta nakil aracı olmalı, bu araçlar sadece birime tahsis edilmeli ve başka hiçbir işte kullanılmamalıdır. 8) Hizmet verilen hasta adresleri bulmada yaşanan sorunlar: Hastane yönetimlerince, ekiplerin adreslere kolay ulaşması ve yolda kaybedilen zamanı azaltabilmek için gerekli donanımların (navigasyon/adres bulma cihazı ve mobil telefon) sağlamalı ve bakanlıkça ilgili mevzuatta düzenleme yapılmalıdır. 9) SABİM ve BİMER sadece şikayet hattı olarak bilinmektedir. Hastaların memnuniyetlerini bildirecekleri bir kurum olarak görülmemektedir. SABİM ve BİMER hasta memnuniyetlerinin de bildirilebileceği, merkez olduğu kamu spotları ile tanıtılmalıdır. Bu uygulama personelin motivasyonunu da arttıracaktır. 10) Bakanlıkça belirlenen ölçekler doğrultusunda çalışan ve hasta memnuniyeti değerlendirilmelidir. 11) Evde Sağlık hizmetleri birimlerinin tescili, hizmetlerin yerinde değerlendirilmesi ve izlenmesi ile ilgili usul ve esaslar mevzuatta tanımlanmalıdır. 12) Özürlü Sağlık Kurulu işlemlerinde evde sağlık hizmetleri birimlerine kayıtlı hastaların yaşadığı sorunlar: Hastane sağlık kurulundaki görevli hekimlere yönelik olmak üzere, evde sağlık hizmetleri kapsamındaki özürlü sağlık kurulu raporu verilebilmesi için, ilgili mevzuatta düzenleme yapılmalıdır. 13) Evde Sağlık hizmeti alan hastalar yatağa bağımlı hastalardır. Yara pansumanı önemli bir evde sağlık hizmetleri uygulamasıdır. Yara pansumanı için gereken tıbbi sarf malzemesi SGK tarafından karşılanmaktadır. ( EK-5A Listesi ) İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 9

10 D) EVDE SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN EKİBİN EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ, İLAÇ TIBBİ CİHAZ RAPORLARI, ÖZÜRLÜ SAĞLIK KURULU RAPORLARI İLE İLGİLİ ÖNERİLERİN PAYLAŞILMASI, 1) Evde Sağlık Hizmetleri Ekibinin Eğitim İhtiyacı 1.1) Evde Sağlık Hizmetleri biriminde görevli personelin, standart eğitim alması sağlanmalı ve belli kriterlere göre eğitim standardize edilmelidir. 1.2) Eğitimler, Evde Sağlık Hizmetleri Sertifika programları ile yürütülmeli, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı işbirliği ile yapılmalıdır. 1.3) Sertifika programları Evde Sağlık/Bakım Hizmetleri Eğitici Eğitimi ve Evde Sağlık/Bakım Hizmetleri Uygulayıcıları (Hemşire, Hekimi, Sosyal Çalışmacı, Fizyoterpist vs) için ayrı planlanmalıdır. Bu programların içeriği, süresi, kriterleri ile sertifikanın geçerliliği ile yenileme süresi Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler ve Sağlık Bakanlığı işbirliği ile belirlenmelidir. 1.4) Modül Eğitim Programları kuramsal ve teknik uygulamaları kapsamalıdır. Literatürlerde sertifika programlarının süresi değişiklik göstermekle birlikte 40 saat ile 120 saat arasında olması uygun olacağı düşünülmüştür. 1.5) Uzun vadede Evde Sağlık/Bakım Hizmetleri lisans sonrası yüksek lisans programlarına alınabilir. Şu anda ilgili Üniversitelerde Halk Sağlığının altında eğitim konusu olarak verilmektedir. 1.6) Ede Sağlık/Bakım Hizmetleri multi-disipliner ekip anlayışı içinde yürütülmesi gereken bir hizmettir. Ancak evde sağlık/bakım hastalarının çoğunluğu kapsamlı hemşirelik bakım/hizmetlerine gereksinimi vardır. Ağırlıklı olarak hemşirelik bakımından oluşmaktadır. Bu nedenle hemşire kadrolarının arttırılması ve özel eğitimden geçirilmiş hemşirelerin bu hizmetlerde görevlendirilmesi sağlanmalıdır. 1.7) Modül Eğitim programlarının konuları aşağıdaki konuların içermesi uygundur: a. Evde Sağlık/Bakım hizmetlerinin tanımı, amacı, kapsamı, organizasyonu, koordinasyonu b. Evde Sağlık/Bakım Hizmetleri profesyonellerinin görev ve sorumlulukları c. Mevzuat ve Hukuki Yaklaşım d. Tıbbi Atıkların güvenli toplanması e. Vaka yönetimi f. Evde Sağlık/Bakım Hizmetlerinin finansmanı g. Hastalık gruplarına göre yaklaşım ve bakım standartları, İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 10

11 h. Güvenli çevrenin sağlanması ve sürdürülmesi i. Hasta/yakını ile ekip arasındaki iletişim (Hızlı ve etkili karar verme, problem çözme, çatışma yönetimi, iletişim becerilerinin geliştirilmesi, telefon ile etkili iletişim) j. Temel bakım ile ilgili teknik uygulamalar k. Evde Sağlık/Bakım hastaları ve yakınlarına yönelik psiko-sosyal yaklaşım l. Hasta ihmali ve istismarı m. Rehabilitasyon n. Evde Sağlık/Bakım Hizmetlerinde kullanılan Cihazların kullanımı o. Çalışan güvenliği p. Evde Sağlık/Bakım eğitimi ve danışmanlık q. Evde Sağlık/Bakım Hizmetlerinde kullanılan formlar r. Veri toplama, arşiv, kayıt işlemleri 2) Özürlü Sağlık Kurulu Raporları 2.1) Özürlü Sağlık Kurulu Raporlarının düzenlenmesi veya uzatılmasında; gerekli durumlarda ilgili uzmanlık dallarının Evde Sağlık Hizmetleri kapsamında hastayı ziyaret etmesi, rapor çıkarılmasında işlemi kolaylaştıracaktır ve bu mevzuatta tanımlanmalıdır. 2.2) 2022 sayılı kanun kapsamında ve diğer hukuksal mevzuatlar incelenerek hizmet matrisi cetveli oluşturulmalıdır. Eğitim modülü çıktısı olarak, Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde görevli hekimlerin Özürlü Sağlık Kurulu Raporu hazırlanmasında mevzuat çerçevesinde değerlendirme kriterleri kitapçığı hazırlanmalı ve mevzuatta tanımlanmalıdır. 2.3) Sadece bakım aylığı bağlanabilmesi için özür raporlarının evde sağlık birimi sorumlu hekimlerinin imzası ve talebiyle ve yatalak olmasına sebep olan hastalığın branş hekiminin muvafakatiyle hastanın bulunduğu ortamda raporların düzenlenmesi sağlanmalıdır. 2.4) Sağlık Uygulama Tebliğinde rapor işlemlerinde evde sağlık hizmetleri hastalarının evde sağlık hizmetleri birim sorumlusu hekim tarafından düzenlenen raporlara istinaden işlem yapılması ve konu ile ilgili Sağlık Uygulama Tebliğinde, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde gerekli düzenlemelerin yapılması, 2.5) Sağlık Kurul Raporlarının çıkarılabilmesi için özellikle tamamen yatağa ve/veya cihaza bağımlı hastalar için hastaların, hastaneye gitmeden işlem yapılabilmesi için prosedürlerin oluşturularak, yasal düzenlemelerin yapılması. İstanbul Sağlık Müdürlüğü Evde Sağlık Hizmetleri İletişim ve Koordinasyon Merkezi/Raporlayan:Uzm.Hem.Şöhret TAŞ 11