KKTC DE GENÇLERİN BİLGİSAYAR ve İNTERNET KULLANIMI* THE USE OF COMPUTER AND INTERNET BY YOUTH IN TRNC Doç. Dr. Mesude ATAY*

Transkript

1 KKTC DE GENÇLERİN BİLGİSAYAR ve İNTERNET KULLANIMI* THE USE OF COMPUTER AND INTERNET BY YOUTH IN TRNC Doç. Dr. Mesude ATAY* Gençlik Bilgisayar İnternet Bilgisayar oyunu Cinsiyet ÖZET Gündelik yaşam alışkanlıklarında çeşitli iletişim teknolojileri yaşamı kolaylaştırırken, çocuk ve gençler üzerinde olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Elektronik iletişim araçlarının yaydığı radyoaktif maddelerle oluşan sağlık sorunları, internet ve bilgisayar bağımlılığı, sosyal ilişki problemleri, yalnızlık, akademik başarısızlık gibi pekçok sorun ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nde (KKTC) yaşayan gençlerin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin alışkanlıklarının tartışmaya açılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Böylece, KKTC de gençler için üretilecek eğitim ve sağlık politikalarında bu verilerin yol gösterici olacağına inanılmaktadır. Bu çalışmanın amacı KKTC de yaşayan gençlerin, sınıf düzeyleri ve cinsiyetlerine göre; kişisel bilgisayara sahip olma durumları, internet kafeye gitme alışkanlıkları, bilgisayarı kullanma amaçları ve bu amaçlara göre geçirilen süre, bilgisayar oyunları ve şiddet arasındaki ilişkiye bakışları, internette güvenlik ve sansür, ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmaktır. KKTC de Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, Lefke ve Karpaz olmak üzere beş bölgeden seçilen 28 okul kapsamında 7. ve 10. sınıftan; 721 kız, 648 erkek olmak üzere toplam 1369 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Öğrencilere araştırmacı tarafından geliştirilen ve 82 çoktan seçmeli ve 2 açık uçlu olmak üzere bir anket uygulanmış ve elde edilen veriler istatistiksel analiz sonuçları doğrultusunda tartışılmıştır. *Bu makale Nisan 2010 tarihlerinde Boğaziçi Üniversitesinde düzenlenen IETC 2010 Uluslararası Eğitim Teknolojileri Sempozyumu nda sunulmuştur. **KKTC Doğu Akdeniz Üniversitesi, Eğirtim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Öğretim Üyesi

2 Computer Youth Computer Game Gender ABSTRACT Various media technologies, while easing the course of living in people s daily routines, have yet many negative impacts over the children and youngsters. Health problems based on radiation caused by electronic items such as computers, cell phones, I-phones, etc., addiction to computer and internet, problems of socizlization, loneliness, educational and academic failuers are the ones among others to be cited at first hand in this respect. For this reason, there is an urgent need to demonstrate and discuss the youngesters habits of using computer and, more particularly, the internet in TRNC. The data obtained from such a research can be guiding for the health and educational policies to be developed for the youth in the TRNC. The scope of this study is therefore to reveal the youngesters state of having PC, the degree of their spending time with computer, their aims of using the computer, their opinions about the relation between computer-using and violence, and finally, their view on such issues as security, censorship and confidentially in the internet. The survey covers 1369 students altogether, of which 712 are girls and 648 boys from the grades 7 and 10 in the 28 schools selected from the five regions as Famagusta, Kyrenia, Amorphou, Lafka and Karpasis in the TRNC. A questionnaire consisting of 82 multiplechoise and two open-ended questions, which had been developed by the researcher, was applied to the students, and the findings were put into statistical analysis with the aim of further discussion.

3 1. GİRİŞ Gündelik yaşam pratiklerinin içinde tanışılan her bir teknolojik yenilik kolayca kabul görüp, yaşamı kolaylaştırırken başta çocuk ve gençleri etkilemek üzere pek çok olumsuzluğu da beraberinde getirmektedir. Günümüzde bilgisayar, internet ve cep telefonu en çok tercih edilen teknolojik iletişim aracı olarak kabul görmektedir. Dünyada 400 milyon insan tarafından internet kullanıldığı ve internet kullanımının okulöncesi döneme kadar indiği bilinmektedir (Kelleci, 2008). Bilgisayar ve internet kullanımı çocuk ve gençlerin günlük yaşamlarını, akademik başarılarını, sosyal davranışlarını, ruh ve fiziksel sağlıklarını etkilemektedir. Son yıllarda ise internet bağımlılığı gibi bir problemden çok sık bahsedilir olmuştur. İnternet bağımlılığına ilişkin semptomlara gençlerde daha sık raslanırken günlük yaşamları içinde sosyal ilişkileri ve akademik başarıları olumsuz yönde etkilenmekte ve kimlik problemleri yaşanabilmektedir. Bilgisayar oyunları, internet gezileri, çocuk ve gençleri sosyal hayattan giderek uzaklaştırmaktadır (Ceyhan, 2008; Kelleci, 2008; Gross, 2004). Aynı zamanda son dönemlerde çocuk ve gençlerin kullandıkları teknolojik araçlardan yayılan elektromanyetik dalgalar sonucunda fiziksel sağlıklarının da olumsuz olarak etkilenme olasılığı üzerinde durulmaktadır (Subrahmanyam, Greenfıeld, Kraut, Gross, 2001). Yapılan bir çalışmada yaş grubu gençlerin ebeveynlerine göre daha fazla internet kullandığı ortaya çıkıştır (Kubey, Lavin, Barrows, (2001). Gençlerin bilgisayar ve internet kullanım amaçlarına bakıldığında oyun oynamak, müzik dinlemek, sohbet etmek ve yeni insanlarla tanışmak önde gelen amaçlar olurken, anne-babalar çocuklarının öncelikle etkin, doğru ve eğitim amaçlı bilgisayar ve interneti kullanmalarını beklemekte ve bu amaç için çocuklarına teknolojik imkanlar sunmaktadırlar (Canberk, Sağıroğlu, 2007; Colwell and Kato, 2003). Gençlik, insan yaşamında 12 ve 22 yaş dönemini kapsayan bir süreç olup risklere ilişkin deneyim ve yaşantılarla karşılaşma olasılığının yüksek olması söz konusudur. Gençler kolayca risk alabilmektedirler. Bu riskler içinde kendilerine zarar verebilecek sigara, alkol kullanımı, dengesiz ve yetersiz beslenme gibi yaşam alışkanlıklarını kazanabilmektedirler. Son yıllarda ise bu gündelik yaşam alışkanlıklarının içine bilgisayar ve özelde de internet kullanımında ortaya çıkan problemler dikkat çekmekte ve araştırmacıların ilgi odağı olmaktadır (Johnston, L.D.., O Malley, P.M., Bachman, J.G. and Schulenberg, J.E., 2007; Owens, K.B., 2002; Papalia, D.E, Olds, S.W., Feldman, R.D., 1996). Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda, KKTC de yaşayan gençlerin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin alışkanlıklarının tartışmaya açılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. KKTC de gençler üzerine daha önce böylesi bir çalışmanın yapılmamış olması, çalışmanın önemini vurgulamaktadır. Diğer taraftan, KKTC de yaşayan gençlerle ilgili üretilecek politikaların benzeri araştırma sonuçlarına ihtiyaç duyması kaçınılmazdır. Bu çalışma KKTC de gençlerle ilgili yapılacak yeni araştırmalara da ışık tutacaktır.

4 KKTC okullarında 7. ve 10. sınıflarda eğitim gören gençlerin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin yaşantıları aşağıdaki soruların cevapları ile belirlenmeye çalışılırken ortaya çıkan sonuçlarda öğrencilerin cinsiyetleri ve sınıf düzeylerinin cevap farklılıklarındaki rolü saptanmaya çalışılmıştır; Gençlerde kişisel bilgisayara sahip olma sayısı nedir? Gençlerde İnternet kafe ye gitme sıklığı nedir? Gençlerin bilgisayar kullanım amaçları ve bir günde bu amaçlar için ayırdıkları süre nedir? Gençler bilgisayar oyunlarının şiddeti körüklediğini düşünüyor mu? Gençler tarafından internet üzerinden iletişim güvenli bulunuyor mu? Gençlere göre internette sansür olmalı mı? 2. METOD Bu çalışma geniş ölçekli betimleyici bir araştırma olup, KKTC de yaşayan ilköğretim 7. sınıf düzeyi ve ortaöğretim 10. sınıf düzeyindeki öğrencilerin gündelik yaşamları içinde bilgisayar ve özelde de internet kullanım alışkanlıklarını ortaya koymayı amaçlamıştır. 2.1 Örneklem Bu araştırmaya KKTC de 28 okul kapsamında, 7. ve 10. sınıf düzeyinde eğitim gören öğrenciler dahil edilmiştir. 517 öğrenci (%37.7) 7.sınıftan, 852 öğrenci (62.2) 10. sınıftan olmak üzere toplam 1369 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Çalışmada, 721 (%52.6) kız, 648 (%47.3) erkek öğrenci şeklinde bir cinsiyet dağılımı bulunmaktadır. Araştırmaya dahil edilen öğrenciler Kuzey Kıbrıs ın beş yerleşim yeri olan; Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, Lefke ve Karpaz bölgelerindeki okullardan seçilmiştir. 7. ve 10. sınıf düzeyindeki her sınıf şubesinden random yolu ile 10 öğrenci seçilerek araştırmanın örneklemi oluşturulmuştur. Böylece araştırma sonuçlarının Kuzey Kıbrıs gençlerine genellenmesi mümkün olmuştur. 2.3 Araştırma Aracı Veriler araştırmacı tarafından bu alanda bulunan araştırma sonuçları göz önünde bulundurularak oluşturulan anket aracılığı ile toplanmıştır. Anket, öğrencilerin kimlik bilgilerinin sorulmadığı 82 çoktan seçmeli ve iki tane de açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Bu sorular 10 farklı bölümden oluşmuştur. Bu makalede ise yalnızca gençlerin bilgisayar kullanımına ilişkin alışkanlıklarını kapsayan veriler değerlendirilmiştir. Verilerin toplanma sürecinde, 10 ya da 15 kişilik gruplardan oluşan öğrencilere bulundukları okullarda anketler dağıtılarak soruları cevaplandırmaları istenmiş, anlaşılmayan sorularda araştırmacı gerekli açıklamaları yapmıştır. Anketin diğer bölümlerinde gençlerin, cep telefonu ve televizyon izleme, kitap okuma, spor aktivitelerine katılım, kendi ve ülkeleri için gelecek kaygıları ile ilişkili sorular yer almaktadır. Söz konusu bu bölümler ile ilgili analizler ise devam etmektedir.

5 2.4 Analiz Veriler, SPSS programının 15.0 versiyonu ile analiz edilerek öğrencilerin cevapları cinsiyetleri ve sınıf düzeylerine göre Ki-kare testi ile analiz edilmiştir. 3. BULGULAR Bu bölümde, araştırmaya katılan gençlerin cinsiyetleri ve okul düzeylerine göre; kişisel bilgisayar sahibi olma durumları, internet kafe ye gitme alışkanlıkları, bilgisayarı kullanma amaçları ve bilgisayarla geçirdikleri süre, bilgisayar oyunlarının şiddetle ilişkisi, internet üzerinden iletişimin güvenliliği, internette sansür uygulaması üzerine görüşlerinin χ2 analizleri tablolarla sunulmuştur. Tablo1: Cinsiyete Göre Bilgisayar Sahibi Olma Durumunun χ2 Analiz Sonucu Bilgisayara Sahip Olma Evet Hayır Toplam Cinsiyet N % N % N % Kız Erkek Toplam χ 2= s.d=10 P<0.001 Kişisel bilgisayara sahip olan kız ve erkeklerin sayısı arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur (χ2= , P<0.001). Kişisel bilgisayarı olan erkek öğrenci sayısı kızlara göre daha fazladır (% 24.8 i erkek, %18.7 si kız). Kişisel bilgisayara sahip olma 7. ve 10. sınıf düzeylerinde anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Tablo 2: Cinsiyete Göre İnternet Kafe ye Gitme Alışkanlığının χ2 Analiz Sonucu İnternet Kafe ye Gitme Evet Hayır Toplam Cinsiyet N % N % N % Kız Erkek Toplam χ 2= s.d=20 P<0.000 Gençler arasında inrenet kafe ye gitme alışkanlığına bakıldığında internet kafe ye giden öğrencilerin %18.3 ü kız, %34.0 ı erkektir. İnternet kafe ye gitme alışkanlığı olan kız ve erkek öğrenci sayıları

6 arasında anlamlı bir farklılık çıkmıştır (χ2= , P<0.000). Sınıf düzeyleri arasında ise anlamlı bir farklılık çıkmamıştır. Tablo 3: Gençlerin Bilgisayarı Kullanım Amaçları ve Amaçlara Göre Bir Günde Geçirdikleri Ortalama Sürenin Cinsiyete Göre χ2 Analiz Sonuçları Süre 1 saat. az 1-4 s. 5 saat.fazla Toplam Amaçlar N % N % N % N % Kız * Ofis Programı Erkek Toplam Kız ** Sohbet etme Erkek Toplam Kız *** İnternette gazinme Erkek Toplam Kız **** Prog. Gel. Erkek Toplam Kız ***** Oyun Erkek Toplam * χ 2= ** χ 2= *** χ 2= **** χ 2= *****χ 2= s.d= 16 s.d= 16 s.d= 20 s.d= 20 s.d= 16 P<0.00 P>0.573 P<0.000 P<0.000 P<0.000

7 Gençler arasında bilgisayar kullanım amaçları ve öğrencilerin bu amaçlara yönelik bir günde ayırdıkları süre incelendiğinde; Ofis programı kullanan öğrencilerin % 53.6 sı kız, %46.4 ü ise erkektir. Kız öğrenciler, erkek öğrencilere göre anlamlı bir farklılıkla daha çok ofis programı kullanmaktadır (χ2= , P<0.000). Hem erkek hem de kız öğrencilerin çoğunluğu bir günde ortalama bir saatten az bir süreyi ofis programına kullanmaya ayırmaktadırlar (kızlar %39.0, erkekler %36.1). Sohbet amaçlı bilgisayar kullanımına bakıldığında ise, kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (χ2=14.350, P< 0.573). Sohbet için ayrılan süreye bakıldığında; hem kızlar hem de erkeklerin çoğunluğu bir günde 5 saatten fazla zaman ayırmaktadır (%23.3 kızlar, %19.5 erkekler). İnternette gezinen kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur (χ2= , P<0.000). İnternette gezinen kız öğrencilerin sayısı erkeklere göre daha fazladır. İnternette gezinmek için ayrılan süreye bakıldığında ise 5 saatten fazla internette gezinen öğrencilerin; %11.8 i kız, %13.5 i erkek öğrencidir. %17.8 kız, %13.7 erkek öğrenci ise bir günde ortalama 1 saatten az bir süreyi internette gezinerek kullanmaktadırlar. Program geliştiren öğrenciler cinsiyete göre değerlendirildiklerinde kız ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur (χ2= , P<0.000). Kızlar, erkek öğrencilere göre daha çok program geliştirmek için bilgisayar kullanmaktadır. Program geliştirmek için kızların %34.4 ü erkeklerin ise %28.6 sı 1 saatten daha az zaman ayırırken, 5 saatten fazla zaman ayıran kızların oranı %4.2, erkeklerin ise %7.1 dir. Bilgisayar oyunlarına bakıldığında ise kız ve erkek öğrenciler arasında, anlamlı bir fark bulunmuştur (χ2= , P<0.000). Erkek öğrenciler kızlara göre bilgisayarı oyun amaçlı daha çok kullanmaktadır. Bilgisayarda oyun oynamak için, öğrencilerin %10.6 sı, kız, %22.3 ü erkek olmak üzere bir günde 5 saatten fazla zaman ayırmaktadır. Bir saatten az vakit ayıran kızlar %25.6 iken, erkekler % 11.6 oranındadır. Tablo 4: Bilgisayar Oyunlarının Şiddeti Körüklemesine İlişkin Düşüncenin Cinsiyete Göre χ2 Analiz Sonucu Şiddeti Körükler Evet Hayır Toplam N % N % N % Cinsiyet Kız Erkek Toplam χ2 = s.d= 10 P<0.000

8 Bilgisayar oyunlarının şiddeti körüklediğini düşünen kız ve erkek öğrenciler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (χ2 =42.477, P<0.000). Kız öğrenciler erkeklere göre bilgisayar oyununun şiddeti körüklediğine daha çok inanmaktadır. Öğrencilerden bilgisayar oyununun şiddeti körüklediğine inananların %31.1 i kız, %20.3 ü erkektir. Tablo 5: İnternet Üzerinde Sansür Uygulanmasına Yönelik Düşüncenin Cinsiyete Göre χ2 Analiz Sonucu Sansür Olmalı Evet Hayır Toplam Cinsiyet N % N % N % Kız Erkek Toplam χ2= s.d= 5 P<0.001 İnternet üzerinden sansür uygulanmalı diyen öğrenciler arasında kızlar ve erkekler arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (χ2=21.694, P<0.001). Kızlar %24.8 oranında sansür uygulansın derken, erkekler %17.2 oranında bu düşünceye katılmaktadır. SONUÇ-TARTIŞMA-ÖNERİLER Bu çalışmanın amacı, KKTC de yaşayan gençlerin sınıf düzeyleri ve cinsiyetlerine göre kişisel bilgisayara sahip olma, internet kafe ye gitme alışkanlığı, bilgisayar kullanım amaçları ve bu amaçlar için bir günde bilgisayar karşısında geçirilen süre, bilgisayarın şiddeti körüklemesi, internet üzerinden iletişimi güvenli bulma, internette sansür olup olmamasına ilişkin düşüncelerini ortaya koymaktır. Gençlik dönemi yaşam çizgisinde en kritik dönemlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Ergenlikte birey fiziksel, sosyal, duygusal, bilişsel ve kişilik gelişimlerindeki hızlı değişimlerle kendini ortaya koyarken gençler gündelik yaşamlarında yaptıkları tercihlerle de var olmaya başlarlar. Söz konusu bu farklılıklarda gencin yaşadığı çevrenin, sosyo-ekonomik özelliklerin daha özelde ailelerin sunduğu yaşam biçimlerinin ve cinsiyetin önemli etkenler arasında yer aldığı söylenebilir. Turrow tarafından yapılan araştırma sonucuna göre, aileler çocuklarına eğitim fırsatları için bilgisayar almaktadır. Böylece çocuklarını bilgi çağı için hazırladıklarını düşünmektedirler (Akt: Subrahmanyam, Greenfield, Kraut, Gross, 2001). Bir diğer çalışmada da ailelerin %21.3 ü eve bilgisayarı çocukları ödev yapsın diye aldıklarını bildirmişlerdir (Arnas, 2005). Elbette çocukların ve gençlerin bilgisayar kullanmaları sosyo-ekonomik ve kültürel özellikler ile doğrudan ilişkilidir. Kişisel bilgisayarı olmayan öğrencilerin bilgisayarı okul ya da internet kafe de kullandıkları bilinmektedir (Deveci, Açık,

9 Gülbayrak, Demir, Karadağ, Koçdemir, 2007) Amerika Birleşik Devleti nde yayınlanan Annenberg Public Center raporuna göre 8-17 yaş grubu çocuklarının %60 ının evde bilgisayarı bulunmaktadır (Subrahmanyam, Greenfield, Kraut, Gross, 2001). Son yıllarda, gençlerin gündelik yaşam biçimlerinin içinde yer alan bilgisayar ve bilgisayar kullanımına ilişkin alışkanlıklar alan araştırmacılarının dikkatini çekmektedir. Örneğin Wilson bilgisayar kültürünün özellikle de bilgisayarın kültürel imajının kadınlara cazip gelmediğini vurgulamaktadır (Akt: Selwyn, 2007). Yapılan bir diğer çalışmaya göre erkek çocukların kızlara göre daha çok bilgisayar kullandığına dikkat çekilmektedir (Subrahmanyam, Greenfield, Kraut, Gross, 2001). Bu araştırmada da yukarıdaki bilgileri destekleyen bir sonuç bulunmuştur. Kişisel bilgisayara sahip olan öğrencilere cinsiyet farklılığı açısından bakıldığında erkek öğrencilerin sayısı kızlara göre daha fazla bulunmuştur. Bu fark sınıf düzeyleri arasında karşılaştırma yapıldığında anlamlı bulunmamıştır. Bu noktada 7.sınıftan 10.sınıfa kadar tercihlerde farklılık olmadığı söylenebilir. Diğer bir ifade biçimi ile kızların bilgisayara sahip olma isteği yaşla değişmemektedir. Bu sonuç ise bilgisayara ilişkin kadın tercihlerinin az olmasını ortaya koyan araştırmalarla desteklenmektedir. Bu çalışmada gençler arasında internet kafe ye gitme alışkanlığına bakıldığında internet kafe ye giden erkek öğrencilerle kız öğrenciler arasında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmıştır. İnternet kafe ye giden öğrenciler arasında erkeklerin oranı kızlara göre daha yüksektir. Araştırmamızı destekleyen bir çalışma Arnas(2005) tarafından yapılmıştır. Arnas ın çalışmasında 933 öğrencinin internet kafe ye gitme alışkanlığına bakılmış ve bu öğrencilerin %45.4 ünün internet kafe ye gittiği belirlenmiştir. Sınf düzeylerine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Bu noktada internet kafe ye gitme alışkanlığı kızlarda yaşa göre değişmemektedir. Bu sonuç kişisel bilgisayara sahip olma durumu ile de örtüşmektedir. Gençlerin diğer yaş gruplarına göre internet kullanımının daha fazla olduğu bilinmekte (Ceyhan, 2008) ve Arnas (2005) tarafından yapılan araştırma sonucuna göre de erkek çocukların internet kafe ye kızlardan daha fazla oranda gittiği görülmektedir. Kızların %33.7 si, erkeklerin ise %57.2 sinin internet kafe ye gitme alışkanlığı bulunmaktadır. Bu noktada gençler arasında erkeklerin ev dışında geçirdikleri aktivitelerin kızlardan daha fazla olduğu söylenebilir. Bu ise toplumsal cinsiyet rolleri içinde kadınların ev içi aktivitelerle daha çok kimlik bulmalarına ilişkin araştırmalarla da örtüşmektedir. Gençler arasında bilgisayar kullanım amaçlarına bakıldığında, ofis programı kullanımı ve program geliştiren kız öğrencilerin sayısı erkek öğrencilere göre anlamlı düzeyde daha fazladır. Ofis programı kullanmaya ayrılan süreye bakıldığında çoğunluğunun 1 saatten az bir zaman ayırdığı görülmektedir.

10 Sohbet amaçlı bilgisayarın kullanımına ilişkin yapılan analiz sonucu iki cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık ortaya koymamıştır. Bir günde sohbete ayrılan süre her iki cinsiyet içinde 5 saatten fazladır. Yüzde üzerinden değerlendirildiğinde ise; kızların erkeklere göre daha çok zaman ayırdığı söylenebilir. Diğer çalışmalarda bilgisayar kullanım amaçlarına bakıldığında, Arnas ın çalışmasına göre internete sahip %7.8 öğrencinin %5.7 si bilgisayarı sohbet amaçlı kullanmaktadır (Arnas 2005). Berson ve Berson (2003) çalışmalarında yaşlarındaki kızların %74 ünün zamanının büyük bir kısmınını sohbet ve ile geçirdiklerini belirtmişlerdir. Benzer bir sonuç Shaw ve Gant (2004) ın çalışmasında da görülmektedir; erkekler interneti bilgi almak ve eğlence için kullanırken kadınlar bireylerarası iletişim için kullanmayı tercih etmektedirler. İnternette gezinen öğrenciler arasında kızlar ve erkekler arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Erkek öğrenciler kızlara göre daha çok internette gezinmektedir. Öğrencilerin çoğunluğu internette gezinmeye günde 1-4 saat zaman ayırmaktadır. Selwyn (2007) tarafından yapılan çalışmada internet kullanımının erkeklerde kızlara göre daha fazla tercih edildiği ortaya konmuştur. Diğer taraftan, aileler çocuklarına interneti ödevlerine yardımcı olması amacı ile sağlamaktadır (Subrahmanyam, Greenfield, Kraut, Gross, 2001). Yapılan bir çalışmada yaşarasındaki gencin %92 sinde internet erişimi olduğu ancak %1 nin ders çalışmak ve araştırma yapmak için internette gezindiği ortaya çıkmıştır (Berson ve Berson 2003). Bu araştırmada, bilgisayar oyunlarına bakıldığında ise, bilgisayarda oyun oynayan öğrencilerde cinsiyet açısından anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Erkek öğrenciler kızlara göre daha fazla bilgisayarda oyun oynamaktadır. Bir günde, erkekler kızlara göre daha fazla zaman ayırarak bilgisayar oyunu oynamaktadır. Erkek öğrenciler bilgisayar oyunlarına bir günde 5 saatten fazla zaman ayırdığı görülmektedir. Bu sonucu destekleyen bir çalışma Berson ve Berson (2003) tarafından yapılan bir araştırmada vurgulanmış ve gençlerin bilgisayarı çoğunlukla oyun oynamak amaçlı kullandıkları ortaya çıkmıştır. Bir diğer çalışmada da bilgisayar kullanan öğrencilerin %56.5 inin bilgisayarı sadece oyun amaçlı kullandığı ortaya çıkmıştır (Deveci, Açık, Gülbayrak, Demir, Karadağ, Koçdemir, 2007). Bu sonucu destekleyen bir diğer çalışmada ise öğrencilerin bilgisayar kullanım amaçlarının ilk sırasında %26.6 ile oyun oynamak yer almaktadır (Arnas, 2005). Benzer şekilde 7292 Fin li öğrenci üzerinde yapılan çalışmada erkeklerin kızlara göre daha çok dijital oyun oynadığına dikkat çekilmiştir (Punamaki, Wallenius, Nygard, Saarni, Rimpela, 2007). Bilgisayarın gençler arasında şiddeti körüklediğini düşünen öğrenciler arasında kızların sayısı erkeklere göre anlamlı bir faklılık göstermektedir. Kızlar, erkeklere göre daha çok bilgisayarın gençler arasında şiddeti körüklediğine inanmaktadır. Bu sonuçla yukarıda ortaya çıkan erkeklerin kızlara göre daha çok bilgisayarı oyun amaçlı kullanmaları ilişkilendirilebilir. Çünkü bilgisayar oyunlarının çoğunluğu şiddet, savaş,

11 spor ve strateji içermekte ve bu da erkekleri şiddete karşı daha duyarsız hale getirebilmektedir. Diğer taraftan toplumda kabul gören erkek kimliğinde şiddet daha kolay kabullenilen bir özellik olması nedeni ile erkek çocukların şiddet konusunda bir kaygıları olmadığı söylenebilir. İnternet üzerinde sansür uygulanması ile ilgili görüşün kızlar tarafından erkeklere göre anlamlı bir farkla benimsendiği görülmektedir. Bu ise ergen kızların erkeklere göre daha kontrollü ve toplumsal normlarda kendilerine biçilen davranışlarla örtüşmektedir. Bu noktada yukarıda vurgulanan şiddete yönelik düşüncede olduğu gibi, erkeklerin kız ergenlere göre tehlikeler için daha cesur olduklarını söylemek yanlış olmayacaktır. Sonuç olarak tercih edilen bilgisayar oyunlarının savaş, spor ve strateji içermesi bilgisayar oyunlarının erkekler tarafından tercih edilmesine ve söz konusu bu oyunlara cinsiyet yüklenmesini kaçınılmaz kılmaktadır (Deveci, Açık, Gülbayrak, Demir, Karadağ, Koçdemir, 2007). Diğer taraftan da yukarıdaki cinsiyete dayalı farklılıklar toplumsal cinsiyet rolleri içinde yer alan kişilik özellikleri ile de örtüşmektedir. Kızların kişilik özellikleri; güzel, tatlı, pasif, sevecen, umursayan, hassas, duygusal, korkak, zayıf, bağımlı gibi özelliklerle belirlenirken, erkeklerin kişilik özellikleri büyük, güçlü, bağımsız, aktif, cesur, kaşif, gibi özelliklerle tanımlanmaktadır (Williams, Williams, Vernon, Malecha, 1987; Tepper, Cassidy, 1999). Sonuç olarak bu çalışmada, bilgisayar kullanım amaçları ve ayrılan süreye bakıldığında sohbet ve oyun için bir günde 5 saatten fazla zaman ayrıldığı görülmektedir. Elbette bu noktada kullanılan zamandan çok bu zamanın nasıl kullanıldığı önemlidir. KKTC Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığının resmi sitesinde ankete katılan 202 öğrencinin %73.3 ü bir günde 6 saatten fazla bilgisayar başında zaman geçirmektedir. Bu ise bizim çalışmamızla örtüşmektedir ( Elazığ da yapılan 6720 ilköğretim öğrencisinin ise ortalama bilgisayar kullanım süresi bir günde ortalama 2.30 saat olarak bulunmuştur. Bir diğer çalışmada da ergenlerde bilgisayar kullanımının 4 saatten fazla olduğu belirtilmektedir (Shieldsve Behrman, 2000). En genel anlamda bilgi ve iletişim teknolojileri araçlarının kullanım süresine bakıldığında ise 8-18 yaş grubu üzerine yapılan bir çalışmada çocuk ve gençlerin bir günde ayırdıkları zaman ortalama 8 saattir. (Chisholm, 2006). Bir diğer sonuç ise aynı yaş grubunda bu saati 5-6 olarak ortaya koymaktadır (Kelleci, 2008). Bu ise fizyolojik ve ruhsal anlamda bilgisayar erişimine sahip çocuk ve gençlerin risk altında olduklarını düşündürmektedir. Bu çalışma ile KKTC de yaşayan gençlerin bilgisayar kullanma alışkanlıkları bu konuda yapılan araştırma sonuçları ile benzerlik göstermektedir. Bilgisayarı kullanma alışkanlıkları diğer araştırmalardaki gençler gibi KKTC gençlerini de tehlikeleri ile risk altına almaktadır. Diğer taraftan cinsiyet farklılıklarına bakıldığında KKTC de toplumsal cinsiyet rollerinin bilgisayar kullanma alışkanlıklarını belirlediği söylenebilir. KKTC de hazırlanan eğitim politikaları içinde bilinçli bir şekilde iletişim teknoloji araçlarını kullanmaya yönelik eğitim programlarının çalışmaları

12 acil olarak yapılmalı ve Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri kapsamında ailelerle de işbirliği yapılarak öğrencilere bu alanla ilgili bilgi ve beceri kazandırılmalıdır. KAYNAKLAR Arnas, A.Y. (2005) yaş grubu çocuk ve gençlerin interaktif iletişim araçlarını kullanma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology Vol.4. Issue 4. Article 9. Berson, I., Berson, M. (2003). Digital literacy for effective citizinship. Social Education. 67(3): Canberk, G., Sağıroğlu, Ş. (2007). Çocukların ve gençlerin bilgisayar ve internet güvenliği. Politeknik Dergisi. Sayı 10, No:1, Ceyhan, E. (2008). Ergen ruh sağlığı açısından bir risk faktörü. İnternet bağımlılığı. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 15(2). Chisholm, J.F. (2006). Cyberspace violance against girls and adolescents females. Annals New York Academy of Sciences, 1087: Colwell, J., Kato, M. (2003). Investigation of the relationship between social isolation, self-esteem, agression and computer game play in Japanese adolesencets. Asian Journal of Social Psychology, 6: Deveci, E.S., Açık,Y., Gülbayrak, C., Demir, F., Karadağ, M., Koçdemir, E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin cep telefonu, bilgisayar, televizyon gibi elektromanyetik alan oluşturan cihazları kullanma sıklığı. Fırat Tıp Dergisi. Cilt 1, Sayı 4, Gross, E.F.(2004). Adolescent internet use: What we expect, what teens report. Applied developmentel Psychology 25, Johnson, L.D.,O Malley, P.M.;Bachman, J.G. & Schulenberg, J.E.(2007). Monitoring the future national results on adolescent drug use: Overview of key findings. NIH Publication No: : National Institute of Drug Abuse. Kelleci, M.(2008). İnternet, cep telefonu, bilgisayar oyunlarının çocuk ve gençlerin ruh sağlığına etkileri. TAF Preventive Medicine Bulletin. 7(3); Kubey, R.W., Lavin, M.J., Barrows, J.R. (2001). İnternet use and collegiate academic performance decrements: Early findings. Journal of Communication Owens, K. B. (2002). Child and adolescent development: An integrated approach. Wadsworth Group:USA

13 Papalia, D.E.; Olds;S.W& Feldman, R.D.(1999). A child s world. Mc Graw Hill:USA Punamaki, L.R., Wallenius, M., Niygard, H.C., Saarni, L., Rimpela, A. (2007). Use of information and communication technology and perceived health in adolescence: the role of sleeping habits and waking-time tiredeness. Journal of Adolescence 30, Selwyn, N. (2007). Hi-tech=guy-tech? An exploration of undergraduate students gendered perception of information and communication technologies. Sex Roles. 56: Shaw, H., Gant. M.L. (2002). User diveded? Exploring the gender gap in internet use. CyberPsychology and Behavior. Vol:5. Issue:6 July 5. Shields,M.K., Behrman, R:E. (2000). Children and computer technology analysis and recommendations. The Future of Children Journal, 10(2), Subrahmanyam, K., Greenfield, P., Kraut, R., Gross, E. (2001). The impact of computer use on children s and adolescents development. Applied Developmental Psychology Tepper, C.A., Cassidy, K.W. (1999). Gender differences in emotional language in children s books. Sex roles. 40, Williams, J., Williams, M.C., Vernon, J., Malecha, K. (1987). Sex role socializacion in picture books: anupdate. Social Science Quarterly. 68,

14 Yazarın Özgeçmişi Mesude Atay 1961 yılında Ankara da doğdu. Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü nden lisans diploması aldı. Yükseklisans ve Doktorasını aynı Üniversitenin, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi programında tamamladı. Bu arada Londra Üniversitesi Eğitim Enstitüsünde Özel Eğitimsel Gereksinimi Olan Çocuklarda Eğitim Psikolojisi alanında ikinci yüksek lisans programını tamamladı. Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümünde asistanlıktan, doçent ünvanına kadar öğretim elemanı olarak çalıştı. ( ). Özel Atılım Üniversitesi ve Atılım Koleji, Eğitimde Kalite Alan Danışmanlığı ( ), İstanbul Özel MEF Okulları, Eğitim Danışmanlığı ( ) MEB ve Özel Kurum ve Kuruluşlar tarafından düzenlenen Hizmet İçi Eğitim Programlarında Eğitmenlik (20 farklı ilde yaklaşık 30 program) gibi çalışmalarda bulundu. Uluslararası Portage (Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programı) Derneği Yönetim Kurul Üyesi ve Türkiye Portage Derneği Başkanlığı ile, Gündem Çocuk: Çocuk Haklarını Tanıtma, Yaygınlaştırma, Uygulama ve Uygulamaları İzleme Derneği nde Eğitim Alan Danışmanı olarak ulusal ve uluslararası çalışmalarda bulundu. Halen KKTC Doğu Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümünde öğretim üyesi olup, Üniversitenin Anne-Baba Eğitimi Ve Danışma Merkezi nin koordinatörü olarak görev yapmaktadır. Son yıllarada ise Çocuk Kültürü alanında devam etmekte olan projelerde yer almaktadır. Alanında yayınları ve çocuklara yönelik yazılmış kitapları bulunmaktadır.

15 GENİŞLETİLMİŞ ÖZET Hergeçengün teknoloji ürünlerinin kullanımına ilişkin artışlar dikkat çekici bir şekilde görülmektedir. Özellikle gençler arasında bilgisyar ve internet kullanımı yoğunluğu artarken söz konusu teknolojik ürünleri kullanmaya başlama yaşı ise her geçen gün düşmektedir. Gençlik dönemi insan yaşamında ortalama yaşı kapsayan bir süreçtir. Bu süreçte gençler çok kolay risk alabilmektedirler. Bilgisayar ve internet kullanımının artması ile birlikte eğitimciler, psikologlar, sosyologlar ve tıp alanında çalışanlar özellikle çocukların ve gençlerin teknoloji kullanımından nasıl etkilendiklerine ilişkin çalışmalar yürütmektedirler. Bu çalışmaların pek çoğu gençlerin bilgisayar ve internet kullanımı sonucunda ortaya çıkan problemlere ve çözüm önerilerine dikkat çekmektedir ((Johnston, L.D.., O Malley, P.M., Bachman, J.G. and Schulenberg, J.E., 2007; Owens, K.B., 2002; Papalia, D.E, Olds, S.W., Feldman, R.D., 1996). Benzer şekilde, KKTC de yaşayan gençlerin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin alışkanlıklarının tartışmaya açılması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. KKTC de gençler üzerine daha önce böylesi bir çalışmanın yapılmamış olması, çalışmanın önemini vurgulamaktadır. Diğer taraftan, KKTC de yaşayan gençlerle ilgili üretilecek politikaların benzeri araştırma sonuçlarına ihtiyaç duyması kaçınılmazdır. Bu çalışma KKTC de gençlerle ilgili yapılacak yeni araştırmalara da ışık tutacaktır. KKTC okullarında 7. ve 10. sınıflarda eğitim gören gençlerin bilgisayar ve internet kullanımına ilişkin yaşantıları aşağıdaki soruların cevapları ile belirlenmeye çalışılırken ortaya çıkan sonuçlarda öğrencilerin cinsiyetleri ve sınıf düzeylerinin cevap farklılıklarındaki rolü saptanmaya çalışılmıştır; Gençlerde kişisel bilgisayara sahip olma sayısı nedir? Gençlerde İnternet kafe ye gitme sıklığı nedir? Gençlerin bilgisayar kullanım amaçları ve bir günde bu amaçlar için ayırdıkları süre nedir? Gençler bilgisayar oyunlarının şiddeti körüklediğini düşünüyor mu? Gençler tarafından internet üzerinden iletişim güvenli bulunuyor mu? Gençlere göre internette sansür olmalı mı? KKTC de Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, Lefke ve Karpaz olmak üzere beş bölgeden seçilen 28 okul kapsamında 7. ve 10. sınıftan; 721 kız, 648 erkek olmak üzere toplam 1369 öğrenci araştırmaya dahil edilmiştir. Öğrencilere araştırmacı tarafından geliştirilen ve 82 çoktan seçmeli ve 2 açık uçlu olmak üzere bir anket uygulanmış ve elde edilen veriler istatistiksel analiz sonuçları doğrultusunda tartışılmıştır. Bu çalışma ile KKTC de yaşayan gençlerin bilgisayar kullanma alışkanlıkları bu konuda yapılan araştırma sonuçları ile benzerlik göstermektedir. Bilgisayarı kullanma alışkanlıkları diğer araştırmalardaki gençler gibi KKTC gençlerini de tehlikeleri ile risk altına almaktadır. Diğer taraftan cinsiyet farklılıklarına bakıldığında KKTC de toplumsal cinsiyet

16 rollerinin bilgisayar kullanma alışkanlıklarını belirlediği söylenebilir. KKTC de hazırlanan eğitim politikaları içinde bilinçli bir şekilde iletişim teknoloji araçlarını kullanmaya yönelik eğitim programlarının çalışmaları acil olarak yapılmalı ve Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri kapsamında ailelerle de işbirliği yapılarak öğrencilere bu alanla ilgili bilgi ve beceri kazandırılmalıdır.