1:Öğrt.Gör., Harran Ü. Şanlıurfa Meslek Yüksekokulu Makine Programı-Şanlıurfa

Transkript

1 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 551 PROTOTĠP KAYISI ÇEKĠRDEĞĠ KIRMA MAKĠNASININ GELĠġTĠRĠLMESĠ ve VERĠMLĠLĠK ANALĠZLERĠ ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA A Research On Developing A Prototype Nutcracker And The Analysis Of Productivity Of Nutcracking Machine Suat DĠKĠLĠTAġ 1 SAĞLAM 2 Ramazan ÖZET Bu çalışmada; Çekirdek kırma verimliliğini yükseltmek ve çekirdek iç kalitesini artırmak amacıyla, bir kayısı çekirdeği kırma makinası prototip olarak imal edilmiştir. Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan mevcut makinaya yeni üniteler eklenerek ve kırma merdanelerinde değişiklikler yapılarak kırma verimliliği ve çekirdek iç kalitesi optimum değerlere çıkarılmaya çalışılmıştır. Kayısı çekirdeğinin fiziksel ve mekanik özellikleri; çekirdek boyutları, kabuk kalınlıkları, kabuk ve iç yoğunluk farkları, çekirdeğin esneme miktarları ve kırılma kuvvetleri tespit edilmiş; bu bilgiler ışığında merdane çapı, kırma oluklarının ölçü ve şekilleri, kırma kuvvetleri teorik olarak incelenmiştir. Uygun merdane çapı, kırma oluğu ölçü ve şekli tespit edilerek deneme yapılmıştır. Makinaya çekirdek yükseklik boyutuna göre sınıflandırma yapan bir ünite eklenmiş ve değişik boyuttaki çekirdeklerin yükseklik boyutlarına uygun merdane aralığına düşmesi sağlanarak çekirdeklerin kırılma verimliliği yükseltilmiştir. ABSTRACT In this study, a nutcracker machine was produced as a prototype. A new unit was added to the nutcracker which has already been used in Malatya region and its cracker rollers were changed in order to reach the optimum values which are high productivity and high meat of the kernel quality. The physical and mechanical properties of apricot kernels which are kernel sizes, elasticity, cracking force were determined by using devices in laboratory. The diameter of the rollers, the dimension and shape of the cracker grooves on the rollers were searched by means of drawing method. The results of the research were tested and offered the proper diameter of the rollers, the dimension and shape of the grooves on the rollers. Mounting a unit classifying the kernels according to their height, it was provided the kernels in diferent highness size to fall down to the adjustable space between cracking rollers which is proper to the heigt of the kernels. After the application, the cracking productivity was increased. 1. GĠRĠġ Ülkemizde kayısı üretimi 400 bin ton dolayındadır. Ülkemiz bu üretimi ile Dünya kayısı üretiminin yaklaşık %16.55 ini karşılamakta ve kayısı üretici ülkeler arasında birinci sırada yer almaktadır. Yıllara göre kayısı ve kayısının bir yan ürünü olan kayısı çekirdeği üretiminin giderek arttığı görülmektedir(1, 2). 1:Öğrt.Gör., Harran Ü. Şanlıurfa Meslek Yüksekokulu Makine Programı-Şanlıurfa

2 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 552 2: Doç.Dr., Harran Ü. Ziraat Fak. Tarım Makinaları Bölümü- Şanlıurfa Ancak, kayısı ve kayısı çekirdeğinin mekanizasyonu bu artışa paralel olarak gelişememiştir. Türkiye kayısı üretiminin yaklaşık % 80'i, kuru kayısı ihracatının ise yaklaşık % 90'ı Malatya bölgesinde üretilmektedir. Bu nedenle kayısı çekirdeği mekanizasyonu bu bölgede incelenmiştir. Bölgede 20 yıldan beri kullanılmakta olan kayısı çekirdeği kırma makinasında çekirdeğin kırılma oranı % oranını geçmemektedir. Geri kalan % kırılmayan çekirdekler elle seçilerek makinanın merdane aralığı tekrar ayarlanarak makinada yeniden kırılmaktadır. Bunların içinden de kırılmayanlar olduğunda yine aynı işlem tekrar edilmektedir. Bu da zaman ve enerji kaybına neden olduğundan üretim maliyetini yükseltmektedir. Çekirdek kırma oranının % 100 e yaklaşmasını sağlayacak Yeni bir çekirdek kırma makinası geliştirilmesi önemli katkılar sağlayacağı kaçınılmazdır. Çekirdekler kırıldıktan sonra ayrıştırma işlemi geleneksel metot haline gelen elle seçme işlemiyle yapılmaktadır. Çekirdeğin kırılması ve kabukların çekirdek içlerinden ayrıştırılması çok zaman kaybına sebep olduğundan üretim maliyetini oldukça artırmaktadır. Yeni geliştirilecek bir prototipte ayırma mekanizmasının da yer alması gerekmektedir. Bu çalışmada yeni bir kayısı çekirdeği kırma ve ayrıştırma makinası prototipinin geliştirilip üretimi amaçlanmıştır. 2. MATERYAL ve METOT 2.1. Materyal Materyal olarak, Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan çekirdek kırma makinası ve kayısı çekirdeği kullanılmıştır. Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan çekirdek kırma makinasının şematik resmi Şekil 1. 'de verilmiştir. Şekilde de görüldüğü gibi, makina depo, hareket iletim sistemi, merdaneler ve gövde olmak üzere dört kısımdan meydana gelmiştir. Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri :Kayısı çekirdeğinin kırılmasında ve ayrıştırılmasında çekirdeğin fiziko-mekanik özellikleri önemlidir. Bunlar; çekirdek boyutları, çekirdek ağırlığı, çekirdek hacim ağırlığı, çekirdek içi hacim ağırlığı, çekirdek kabuk hacim ağırlığı, çekirdek kabuk kalınlığı, çekirdek statik yığılma açısı, çekirdek dinamik yığılma açısı, çekirdek sürtünme katsayısı, çekirdek kırılma kuvveti ve çekirdek elastikiyetidir. Yukarıda belirtilen özellikler ışığında prototip makinanın kısımları dizayn edilmiştir(2) Metot Prototip Makinanın ĠyileĢtirilen Üniteleri: Prototip makinanın geliştirilen ve iyileştirilen üniteleri, sırasıyla şunlardır: 1. Depo, 2. Sınıflandırma ünitesi, 3. Kırma silindirleri, 4. Hareket iletim sistemi, 5. Gövde ve 6. Ayrıştırma üniteleridir. Depo: Kayısı çekirdeklerinin kendi ağırlığı ile açık olan kapaktan merdaneler arasına dökülebilmesi için deponun iki yan yüzey eğim şekli, yığılma açısı dikkate alınarak saptanmıştır. Sınıflandırma Ünitesi: Çekirdekler farklı boyutlu olduğundan, belli bir boyuta göre ayarlanmış merdane aralığından daha küçük kayısı çekirdekleri kırılmadan geçerler. Küçük boyutlu çekirdeklere göre merdane aralığı ayarlandığında

3 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 553 ise, büyük çekirdekler kırılmaz ya da ezilirler. Bu çekirdeklerin tamamının kırılması için çekirdeklerin boyutlarına göre sınıflandırılıp, bu boyutlarına uygun merdane aralığına düşmesini sağlayacak bir sınıflandırma sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Sınıflandırma, çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik boyutuna göre yapılacaktır(3). 1. Depo 2. Kırma merdaneleri 3. Elektrik motoru ve kayış kasnak sistemi 4.Bu kısımları üzerinde taşıyan gövdedir. ġekil 1. Kayısı Çekirdeği Kırma Makinası Şematik Resmi Hareket Ġletimi : 1.4 kw güçlü 1500 devirli bir motordan hareket kayış kasnak sistemi ile kırma ünitelerine iletilmiştir. Hareket iletim oranı merdanelerin etkin kırma yapabildiği devire göre deneme yolu ile belirlenmiştir. İki merdaneye de hareket verilmiştir. Merdaneler: Merdaneler arası mesafe; ortalama çekirdek boyutu, çekirdeğin esneme miktarı ve oluk boyutuna göre hesaplanmıştır. Silindir boyutları ve kırma silindiri olukları da çekirdeğin kırılma kuvveti, çekirdek boyutları ve çekirdeğin elastikiyeti dikkate alınarak belirlenmiştir(4). Çekirdeğin Kırılmasında Meydana Gelen Kuvvetlerin Analizi: Çekirdeğin merdaneler arasında kırılmaya başladığı andaki durumu Şekil 2.' de 1:1 ölçeğinde Autocad R12' programında çizilmiştir. Şeklin daha iyi görünmesi için merdanenin çekirdeğe temas ettiği bölge büyültülmüştür ve Şekil 2.' de gösterilmiştir. Üzerinde kırma oluğu bulunan merdanenin çekirdeğe temas ettiği

4 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 554 noktada, çekirdeğe teğet çizilmiştir. Bu noktada teğete dik çizilerek, birinci merdanenin çekirdeğe yapmış olduğu etki kuvvetinin yönü bulunmuştur. Bu kuvvet F 1 kuvveti olarak adlandırılmıştır. Kuvvetin F 1x bileşeni çekirdeği kıran, F 1y bileşeni de çekirdeği aşağı doğru iterek merdaneler arasına sıkıştıran kuvvetlerdir. Diğer merdanede de aynı işlem yapılmıştır. Çekirdekle merdanenin temas ettiği noktaya bir teğet çizilerek ve bu teğete de dik çıkılmak suretiyle F 2 tepki kuvvetinin yönü bulunmuştur. Bu kuvvetler de x ve y eksenlerindeki bileşenlerine ayrılmış, F 1x kuvvetinin tepki kuvvetinin F 2x olduğu, F 1y kuvvetinin tepki kuvvetinin de F 2y olduğu saptanmıştır. F 2 kuvvetinin yatayla yapmış olduğu açı ' dır. Çekirdeğin, alt tarafta oluğa temas ettiği üçüncü bir noktada da F 3 kuvveti oluşmaktadır. Bu kuvvet, oluğun yanal yüzeyine diktir. Bu kuvvetin x ve y eksenlerindeki bileşenleri de F 3x ve F 3y yatayla yapmış olduğu açı da Q açısıdır. Kuvvetler arasındaki Şekil 2. deki ilişkiler elde edilmiştir. Bu ilişkiler 1,2,3,4,5 ve 6 nolu eşitliklerde verilmiştir

5 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 555 ġekil 2. Çekirdeğin Kırılmasında Meydana Gelen Kuvvetler Şekil 2. de verilen değişkenler aşağıda açıklanmıştır; F 1y F 2y +F 3y ise çekirdek aşağı itilir, F 1y F 2y +F 3y ise çekirdek yukarı fırlar, Çekirdeğin ortalama kırılma kuvveti F 2 =40 N dur. L 1 = F 1 etki ile F 2 tepki kuvvetleri arasındaki uzaklık L 2 = F 3 etki ile F 2 tepki kuvvetleri arasındaki uzaklık = F 1 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı = F 2 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı Q= F 3 Kuvvetinin (x) ekseniyle yapmış olduğu açı F 1X = F 1 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni F 2.L1 F 1 = (1) L 1 +L 2 F 1y = F 1 kuvvetinin (y) eksenindeki bileşeni F 1y = tg. F 1...(2) F 2X = F 2 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni F 2x = cos. F 2...(3) F 2y = F 2 kuvvetinin (y) eksenindeki bileşeni F 2y = sin. F 2...(4) F 2.L 2 F 3 = (5) L 1 +L 2 F 3X = F 3 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni F 3y = F 3 kuvvetinin (x) eksenindeki bileşeni F 3y = tgq. F 3...(6) Merdanelere etki eden kuvvetler, merdane çapı ve kırma oluğu boyutları değiştirilerek;, ve Q açıları ve F 1y, F 2y ve F 3y kuvvetleri hesaplamaları yapılarak, uygun merdane çapı tespit edilmiştir. 3. BULGULAR Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri: Kayısı çekirdeğinin fiziko-mekanik özelliklerinden faydalanılarak kayısı çekirdeği kırma makinasının üniteleri geliştirilmiştir. Denemelerde kullanılan kayısı çekirdeğinin fiziko-mekanik özelliklerine ait bilgiler Çizelge 1. de verilmiştir. Prototip Makinanın GeliĢtirilen Üniteleri: Prototip makina altı üniteden meydana gelmiştir. Bu üniteler ve özellikleri aşağıda ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Makinanın dizaynında 5,6,7 nolu kaynaklardaki patentlerden yararlanılmıştır. Çizelge 1. Kayısı Çekirdeğinin Fiziko-mekanik Özellikleri Kayısı çekirdeğinin (kabuklu) hacim ağırlığı g/cm 3 Kayısı çekirdek kabuğunun hacim ağırlığı g/ cm 3 Kayısı çekirdek içinin hacim ağırlığı g/cm 3 Kayısı çekirdeğinin sürtünme açısı Kayısı çekirdeğinin sürtünme katsayısı 0.554

6 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 556 Kayısı çekirdeğinin statik yığılma açısı Kayısı çekirdeğinin dinamik yığılma açısı Depo: Geliştirilen prototip makinanın deposu; Kayısı çekirdeklerinin kendi ağırlığı ile açık olan kapaktan merdaneler arasına dökülebilmesi için haznenin iki yan yüzeyi çekirdeğin statik yığılma açısı dikkate alınarak 29 0 'den büyük olacak şekilde, eğimli olarak yapılmıştır. Eğim 32 0 tutulmuştur. Çekirdek sınıflandırma ünitesi, sınıflandırma kanalları ve bölümleriyle birlikte depo içine yerleştirilmiştir. Sınıflandırma ünitesinden geçerek, yükseklik boyutuna göre sınıflandırılmış olan çekirdeklerin, merdaneler arasına dökülmesi için haznenin altına kızak sistemi ile çalışan bir kapak konmuştur. Çekirdeğin akma hızı, kapak az veya çok açılarak ayarlanmaktadır. Depo şematik olarak Şekil 3. de verilmiştir. ġekil 3. Deponun Genel Görünüşü ve Taban Eğim Açısı Sınıfla ndırma Ünitesi: Farklı kayısı çekirdek çeşitlerinin boyutları farklı olduğu aynı gibi, çeşit kayısı çekirdeklerinin boyutları da farklı olmaktadır. Çekirdek boyutlarının ölçüm yerleri Şekil 4. de verilmiştir. Sınıflandırmada çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik boyutu dikkate alınmıştır. Kayısı çekirdeği iki merdane arasına düştüğünde; çekirdeğin yükseklik boyutu merdane aralığına gelecek şekilde konumlandığı, denemeler sonucunda tespit edilmiştir. Minimum yükseklik boyutu 8.8 mm ve maksimum yükseklik boyutu 11 mm olarak bulunmuştur. ġekil 4. Çekirdek Boyutları Önemli olan boyut kayısı çekirdeğinin yükseklik boyutudur. Diğer boyutların bu işlemde önemi yoktur. Kayısı çekirdeklerinin tamamının kırılması için,

7 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 557 sınıflandırma bu boyuta göre yapılmalıdır. Çekirdek yükseklik boyutu ve sac aralığını gösteren sınıflandırma ünitesinin yandan görünüşü Şekil 5.' de verilmiştir. ġekil 5. Çekirdeğin 90 0 Bükülmüş Saclar Arasına Düşüşü. Çekirdeğin Yükseklik Boyutu (b), İki Sac Aralığı (a1) Kayısı çekirdeği 3 aşamada sınıflandırılmaktadır : 1. AĢama : 90 0 açılı bükülmüş iki saç arasına düşen bir kayısı çekirdeği merdaneler arasındaki gibi konumlanır ve çekirdeğin yükseklik boyutu, bükülmüş saçların aralığına gelir (Şekil 5). Bu ilk aşamada kayısı çekirdeği, yükseklik boyutuna göre sınıflandırmak için konumlandırılır. 2. AĢama: Kayısı çekirdeğinin kendi ağırlığıyla iki saç aralığından kayarak hareket etmesi için, saçların uçlarından biri yukarı kaldırılarak; saçlar, yatay düzlemle yuvarlanma sürtünme açısı kadar (15 0 ) açılandırılmıştır (Şekil 6). Böylece bükülmüş saçların yüksek kısmından bırakılan bir çekirdek hem merdaneler arasındaki gibi konumlanır hem de kayarak alt uça kadar düşer (Şekil 6). Sınıflandırma ünitesi perspektif ve üstten görünüşleri Şekil 7.' de gösterilmiştir. 3. AĢama: Çekirdeğin yükseklik boyutuna göre sınıflandırılması için; bükülmüş saçlar arasındaki aralık, yukarıdan aşağıya doğru gittikçe genişletilmiştir. Böylece kayısı çekirdeği yukarıdan aşağı kayarken, kendi yükseklik boyutuna eşit saç aralığına geldiğinde o hizadaki bölmeye düşerek sınıflandırma yapılmaktadır. AyrıĢtırma Ünitesi: Sisteme ayrıştırma amacıyla bir motor ve bir fan ilave edilmiştir. Çekirdek içleri ile kırılmış kabukların birbirinden ayrıştırılması % 80 oranında sağlanmıştır. Yapılan denemelerde 100'er adet çekirdek alınarak kırılmış, bunların ayrıştırılmasında ortalama 20 çekirdek içi kabuklar içinde kalmış ve % 80 ayrıştırma sağlanmıştır. Ancak, hava ile ayrıştırma sistemi, elde bulunan mevcut imkanlarla yapıldığı için, daha yüksek başarı elde edilememiştir. Hava ile ayrıştırma sistemine alternatif olarak tuzlu su ile ayrıştırma sistemi de incelenmiştir. Bu sistemin özelliği aşağıda özetlenmiştir. Kırılmış çekirdeklerin kabuklarının çekirdek içlerinden ayrıştırılması; çekirdek içi yoğunluğu ile çekirdek kabuğunun yoğunluk farkından faydalanarak yapılabilir. Çekirdek içi yoğunluğu 1.05 g/cm 3, çekirdek kabuğunun yoğunluğu ise 1.19 g/cm 3 olduğundan her ikisi de su içerisine döküldüğünde batmaktadır. Su içerisine tuz koyularak, çözeltinin yoğunluğu çekirdek içi ile çekirdek kabuğu yoğunluğu arasında bir değere yükseltildiğinde çekirdek içleri yüzmekte, çekirdek kabukları ise batmaktadır. Bu şekilde çekirdek içleri ile kabuklar ayrışmaktadır. Yukarıda belirtilen su yoğunluğunu 1.1g/cm 3 yoğunluğa getirmek için çözeltideki tuz oranının %12 olması gerekmektedir (8).

8 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ ġekil 6. Sınıflandırma Ünitesinin Yatayla Yapmış Olduğu Açı ġekil 7. Sınıflandırma Ünitesinin perspektif ve Bölümlerin Üstten Görünüşü 4. SONUÇLAR ve TARTIġMA

9 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 559 Makina ve Kısımları: Yapılan çalışma sonucunda, üretilen "Prototip Kayısı Çekirdeği Kırma Makinası nın komple (montaj) resmi Şekil 8 'de, makinanın yapımında kullanılan parçalar ve özellikleri Çizelge 2. de verilmiştir. Çizelge 2. Makine Yapımında Kullanılan Parçalar ve Özellikleri Parçanın Adı Resim No Gereç Sınıflandırma eleği 15 Sac U profil 14 Rulman yatağı 13 St42 Rulman 12 Sabitleme kolu 11 St42 Merdane ayar kolu 10 St42 Merdane ayar mili 9 St42 Bölümler 8 St42 Sabitleyici 7 St42 Sıkma kolu yatağı 6 St42 Dişli 5 St42 Depo 4 Sac Merdane (Kırma oluklu) 3 St50 Merdane (tırtıllı) 2 St50 Gövde 1 profil Merdaneler: Merdane çapı ve kırılma kuvvetleri analizi Autocad R12 'de çizim metoduyla incelenmiş ve çapın 75 mm' den daha küçük olamayacağı saptanmıştır. Çekirdeğin kırılmasında önemli olan kırma oluklarının boyutları, çekirdek boyutu da göz önünde bulundurularak çizim yoluyla incelenmiştir. Kuvvetler analizi yapılarak uygun kırma oluk genişliğinin 8 mm' den küçük olamayacağı belirlenmiş ve makinaya uygulanmıştır. Merdanelerin her ikisine kırma oluğu açılması gerekmediği denemeler sonucunda saptanmıştır. Diğer merdaneye tırtıl çekilerek sürtünme katsayısı arttırılmıştır. Merdanelerin birine uygun boyutta kırma oluğu açılması ve diğer merdaneye tırtıl çekilmesi, çekirdeğin merdaneler arasına sıkıştırılması ve kırılması için yeterli olmuştur. Merdanelerin arasındaki aralık, merdanelerin her iki ucundan da ayarlama imkanı sağlanacak şekilde yapılmıştır. Bu şekilde merdanenin bir ucunda en küçük çekirdeğin, diğer ucunda da en büyük çekirdeğin kırılabileceği aralık ayarlama olanağı sağlanmıştır. Sınıflandırma Ünitesi: Çekirdeğin kırıldığı boyut olan yükseklik boyutu değişken olduğundan, değişik boyuttaki her çekirdeğin kırılması için, kırılabileceği merdane aralığına düşmesini sağlayan sınıflandırma ünitesi eklenerek, kırılma verimliliği ve çekirdek içi ezilmesi engellenerek iç kalitesi arttırılmıştır. Depo: Çekirdeklerin merdane aralığına düşmesini sağlayan deponun, çekirdeğin statik yığılma açısına uygun olarak 32 0 eğimde yapılması ile hazneden çekirdeğin akması sağlanmıştır. Hareket Ġletim Sistemi: Hareket, elektrik motorundan kayış kasnak sistemi ile, üzerinde kırma oluğu bulunan merdaneye iletilmektedir. Kırılmanın olması için diğer merdanenin dönmesinin gerekmediği, denemeler sonucu tespit edilmiştir. Böylece, makina üretim maliyetinin düşmesi ve güç tüketiminin azaltılması sağlamıştır.

10 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 560 Gövde: Makinanın diğer kısımlarını üzerinde taşıyan gövde, 50x50x2 mm ölçülerindeki kare profilden yeterli sağlamlıkta yapılmıştır. Çalışma sırasında titreşim olmaması için, makinanın zemine sabitlenmesi gerekmektedir. ġekil 8. Prototip Kayısı Çekirdeği Kırma Makinasının Komple Resmi Prototip Makinanın ĠĢ BaĢarısı : 100 er adet yıkanmış çekirdek alınarak grupları testten geçirilmiştir. Çekirdekler birer birer makinanın sınıflama ünitesine bırakıldığında, sınıflandırma ünitesinde bir veya iki adet çekirdek takılmış, bazı gruplarda ise hiç takılma olmamıştır. Kırılmayan çekirdeklerin oranı % 3 ile 5 arasında değişmiştir. Ezilen çekirdekler ise % 2 ile % 3 oranında kalmıştır. Kayısı çekirdekleri, küre şeklinde olmadığı için, çekirdeklerin oluk içinden yuvarlanarak akması sırasında, yükseklik boyutuna göre düşme aralığına gelen çekirdeğin hızı azalmakta ve arkadan gelen çekirdek bu çekirdeğe çarparak dönerek düşmesini engellemektedir. Bu nedenle, çekirdeğin sınıflandırma ünitesindeki besleme aralığı, çekirdekler arası mesafenin 10 cm olacak şekilde düzenlenmesi gerektiği saptanmıştır.

11 Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 561 TartıĢma: 20 yıldır Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı çekirdeği kırma makinasının, geliştirilen prototip kaysı çekirdeği kırma makinası ile karşılaştırılması aşağıdaki 4 kriter dikkate alınarak yapılmıştır. Bunlar; 1. Makinanın çekirdek kırma verimliliği: Kırılan çekirdek oranı olarak tanımlayabileceğimiz kırma verimliliği, Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı çekirdeği kırma makinasında % oranlarında olmasına karşın, prototip kaysı çekirdeği kırma makinasında bu değer % 95'e kadar çıkarılmıştır. 2. Makinanın fonksiyonları: Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı çekirdeği kırma makinası sadece çekirdek kırma fonksiyonuna sahipken, prototip kaysı çekirdeği kırma makinası çekirdek kırma fonksiyonu yanında çekirdek içinin kabuğundan ayrıştırma fonksiyonuna da sahiptir. 3. Makinanın maliyeti: Malatya ve çevresinde kullanılmakta olan kayısı çekirdeği kırma makinasının her iki merdanesine de oluk açılmış ve hareket iletimi yapılmıştır. prototip kaysı çekirdeği kırma makinasında merdanelerden yalnız birine oluk açılarak, bu merdaneye hareket iletilerek maliyet düşürülmüştür. Ayrıca, prototip makinaya sınıflandırma ve ayrıştırma üniteleri de eklenmiştir. Makinanın üretim verimliliği: Birim zamanda çekirdek kırma miktarı olarak tanımlayabileceğimiz üretim verimliliği; Yıkama Sınıflandırma Kırma Ayrıştırma şeklindeki bir yatay akış şemasına göre işlemler ayrı-ayrı yapıldığında üretim verimliliği daha da artırılabilecek şekilde dizayn edilmiştir. 5. KAYNAKLAR 1. Anonymous, FAO Statistical Bulletin, Ayık, M., Ürünlerin Temizlenmesi ve Sınıflandırılması, Ürün işleme tekniği ve makinaları 1. Baskı. Ankara Üniversitesi Ankara, 62-70, Pearson, T.C., Slaughter, H.E., Studer H.E., The Physical Properties of Pistachio Nut. Ttransactions of ASAE, American Society of Agricultural Engineers vol Beyhan, M.A., Diskli Değirmenlerle Fındık Kabuğunun Kırılmasında Etkili Bazı Faktörlerin ve Güç Gereksiniminin Belirlenmesi, Tarımsal Mekanizasyon 16. Ulusal Kongresi, Bursa 5-9 Eylül 1995, Fraizer, J. G., Nutcracking Machine. U.S.A. Patent No: Frederiksen, W. C., Sun, Y.K., Nutcracking machine. U.S.A. Patent no: Frederiksen, W. C., Sun, Y. K., Nut shelling machine. U.S.A. Patent no Perry, R. H., Green, D., Perry's Chemical Engineers Handbook. 6.press ISBN 0-07-Y66482-X, McGraw-Hill Book Campany 83-85, 1984