GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİNİN

Transkript

1 GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNİK EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİNİN ADI SOYADI : YILMAZ YILMAZTÜRK NO : ÖĞRETİM YILI : BÖLÜMÜ : MAKĠNE EĞĠTĠMĠ PROGRAMI : MAKĠNE RESĠM ve KONST. ÖĞRETMENLĠĞĠ YÖNETİCİ : Prof. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ

2 2

3 Uzaydaki bir cismin (kibrit kutusu) masa üzerine ışık kaynağı yerleştirme sonrası oluşan gölgesine iz düşüm denir. 3

4 Işık kaynağı yerine insan gözü bulunduğu ve gözden çıkan ışınların cisim köşelerinden geçerek arkadaki düzleme yansıdığı kabul edilir. 4

5 Işın kaynağı yakındır ve ışınlar eğimli olur (iz düşüm cisimden büyüktür). Işın kaynağı sonsuzdadır ve ışınlar paralel olur (iz düşüm cisimle aynı büyüklükte) 5

6 Cisim iz düşüm düzlemine paralel dışı tutulursa oluşur Dik iz düşümün birden fazla dik düzlemde olması Cisim düzleme paralel + ışınlar cisme dik ve birbirine paralel (gerçek büyüklük) 6

7 7

8 8

9 o A noktasının yatay düzleme mesafesine kot-k o Alın düzleme mesafesine uzaklık-u o Profil düzleme mesafesine aralık-ar denir. Bu değerlere A noktasının koordinatları denir. 9

10 iki noktadan bir doğru geçer iki nokta iz düşümleri alınır ve doğru izdüşümü elde edilir 10

11 Alında nokta görüntüsü Yatayda nokta görüntüsü Profilde nokta görüntüsü 11

12 12

13 13

14 Yataya paralel düzlem Alına paralel düzlem burada Gerçek Büyüklük (GB) verir Profile paralel düzlem 14

15 Yataya dik düzlem Alına dik düzlem burada Çizgi Görüntüsü (ÇG) veriri Profile dik düzlem 15

16 İz düşümlerden hiç biri gerçek büyüklüğünde olmaz 16

17 17

18 18

19 19

20 1. Yardımcı İz Düşüm Metodu İz düşüme paralel Yardımcı Düzlem (YD) alınır (katlama çizgisi). Doğru ucundan YD e dikme çizilir ve koordinatlar taşınır. Böylece doğru TB u bulunur. 20

21 2. Yatırma Metodu YD doğru üzerinde alınır ve bir önceki işlemler aynen uygulanır. 21

22 3. Döndürme Metodu Doğru özel konuma döndürülür (burada alına paralel), diğer düzleme taşınır ve oradaki iz düşüm taşıma çizgisi ile kesiştirilir ve TB elde edilir. 22

23 1. Yardımcı İz Düşüm Metodu Nokta için uygulanan işlem burada da tekrarlanır. GB bulmadan önce ÇG elde edilmelidir (iki kez işlem yapılır). 23

24 2. Yatırma Metodu ÇG katlama çizgisi olur ve işlem noktadaki gibi tekrarlanır. GB bulunur. Şekilde başka örnekler görülmektedir. 24

25 3. Döndürme Metodu Düzlemin ÇG sü temel düzlemlerden birine paralel hale getirilme sonrası yeni iz düşüm çizilir ve GB bulunur. Bu metodun uygulanması düzlemin iz düşümlerinin birinde çizgi görüntüsü özelliğinde olması şarttır. Metot, düzlemin çizgi görüntüsünü iz düşüm düzlemine paralel olacak şekilde döndürülmesi esasına dayanır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için iz düşümlerden biri ÇG olmalı veya bu hale getirilmelidir 25

26 GB bulmak için iki YİM kullanılır: (1) ÇG ve (2) GB elde edilir. Birleşik metot daha kolaydır: (1) YİM ile ÇG bulunur ve (2) döndürme metodu uygulanarak GB bulunur. 26

27 o Makine parçalarındaki eğik yüzey GB nü gösterme sağlar o Sac parçalarda daha yaygın ve önemlidir o Şekilde örnek bir parça (silindir) görülmektedir 27

28 28

29 29

30 30

31 Ön görünüşü elde etmek 31

32 32

33 33

34 A: Ön görünüş P: Sol yan görünüş Y: Üst görünüş A 1 : Arka görünüş P 1 : Sağ yan görünüş Y 1 : Alt görünüş 34

35 35

36 36

37 a görünüşü: ön görünüş b görünüşü: üst görünüş e görünüşü: alt görünüş c görünüşü: sol yan görünüş d görünüşü: sağ yan görünüş f görünüşü: arkadan görünüş 37

38 Görünüşleri çizilecek parçaların daha sade anlatımı için ve ölçülendirme yapılacağı zaman bu çizgilerin ortadan kaldırılır 38

39 Görünüşleri birbirine bağlayan sürekli dar çizgilere ara çizgi adı verilir. Parça yükseklik ölçüleri T cetveli ile taşınır. 39

40 Bu tür çizgiler gönyeler vasıtasıyla taşınır. 40

41 Derinlik taşımada 45 0 ölçü aktarma çizgisi ile yatay ve düşey ara çizgileri görülmektedir. 41

42 Parça biçimlerine göre görünüş sayısı seçilir. Parçayı en iyi ve eksiksiz açıklayacak sayıda görünüş seçilir. 42

43 Şekildeki parçayı anlatım için ön ve yan görünüş yeterlidir ve üst görünüşü çizmeye gerek yoktur. 43

44 Parçayı açıklayacak sayıda görünüş çizilir (altı görünüş gerekmez). 44

45 1. Parçayı en iyi ifade eden görünüş Ön görünüş esas görünüştür ve diğerleri buna göre çizilir. Parçayı en iyi anlatan, özelliklerini yansıtan, en az görünmez çizgi oluşturan ve diğer görünüşlerin kolay çizilmesine yardımcı olmalıdır. Örnek bir ön görünüş seçimi şekilde görülmektedir. 45

46 2. Parça çalışma konumuna göre ön görünüş Bu görünüş seçiminde parça çalışma konumları da dikkate alınır 46

47 3. Parça imalat durumuna göre ön görünüş Genelde silindirik parçalar imal konumlarına göre ön görünüşle gösterilir. Tornada üretilen; mil, vida, kasnak, dişli çark vb. parçalar tezgâha bağlandıkları konumda ön görünüşte çizilirler 47

48 4. Markalama durumuna göre ön görünüş Bazı parçalar imal edildikleri freze, vargel, matkap vb. tezgâhlarda işlenme durumu ve markalanmaya esas olan referans düzlemine göre ön görünüşleri çizilir. 48

49 Perspektiften görünüş çıkartma / çizme Parçanın en uygun ön görünüş yönü belirlenir ve bu görünüşü çizilir (a). Üst görünüşü çizilir (b). Sol yan görünüşü çizilir (c). 49

50 Kâğıda resim yerleştirmek Kâğıt seçmede görünüş sayısı, üç ana boyut (genişlik, derinlik, yükseklik) ve ölçülendirme dikkate alınır. 50

51 Resim kâğıt konumu 51

52 a. Parçanın çalışma yeri, geometrisi, imalat şekli vb. göre konumu belirlenir 52

53 b. Parçayı en iyi açıklayan ve az kesik çizgi veren ön görünüş belirlenir. c. Parça boyutuna göre kâğıt formu belirlenir. 53

54 d. İlk görünüş yerleştirme kroki şeklinde olur. e. Yatay / düşey kağıt şekli belirlenir ve masaya bağlanır

55 f. Görünüş alanı belirlenir (şekil a), simetri / delik eksenleri gösterilir (b), daire / yay ve çizgiler çizilir (c) özel yay / teğetler çizilir (d), gereksiz çizgiler silinir (e) g. Önce daire / yaylar (şekil f) ve sonra düz çizgiler koyulaştırılır (g). 55

56 Sac, silindir, koni, küre vb. bazı parçalar bir görünüşle ifade edilebilir (açıklama ifade / semboller kullanılır). 56

57 İki görünüşle ifade edilen parçalar Basit parçaları göstermede iki görünüş yeterlidir (ön / üst veya ön / sol yan). 57

58 Üç görünüşle ifade edilen parçalar Karışık parçaları ifade için üç ve hatta daha fazla görünüş (bazen ek açıklama da) gerekir. 58

59 1. Eksik görünüş çizgilerini tamamlamak Eksik çizgiler belirlenir ve köşe / ayrıtlardan faydalanılarak tamamlanır (Şekil b - c). 59

60 Perspektife köşeler birleştirilir ve görünüşler tamamlanır. 60

61 3. İki görünüşten üçüncü görünüş çizmek Parça nispeten iki görünüşle anlatılabilir ve bunlardan üçüncü görünüş çıkartılabilir 1. Köşeler tanımlanır (şekil b) 2. Ön görünüş noktaları yan görünüşe taşınır 5. Yan görünüş çizgileri tamamlanır 6. Görünüş bitirilir (şekil c). a 3. Üst görünüş noktaları yan görünüşe taşınır 4. Yan görünüş köşeler işaretlenir b c 61

62 Bazı parça görünüşleri kısmen / tamamen ortaktır

63 Ön görünüş ve bakış yönü belirleme ilk işlemdir 63

64 Parça kaba boyutlarına sahip dikdörtgenler alın, yatay ve profil düzlemlere yerleştirilir, ön görünüş çizilir ve diğerleri tamamlanır. 64

65 65

66 Karmaşık parça / yüzeyleri daha iyi açıklama sağlar 66

67 Yardımcı iz düşüm metodu Yardımcı Görünüşler Eğik yüzeye dik bir bakış doğrultusu alınır ve GB elde edilir (şekil b, c) b c 67

68 Ön görünüşe komşu yardımcı düzlem alınır ve iz düşüm çizilir (şekil c). 68

69 Yatay görünüşe komşu yardımcı düzlem alınır ve iz düşüm çizilir (şekil c). 69

70 Ok doğrultulu görünüşler bununla aynı / farklı yönde bir yere çizilir. 70

71 Benzer ve döndürme açısı tanımlı bir örnek 71

72 Parça eğik yüzeyi döndürülür ve GB bulunur. 72

73 Açılı kısımlar döndüğü kabul edilerek görünüş / kesiti çizilir (şekildeki gibi). 73

74 Flanş çevresi döndürülmüş halde ve farklı çizgi ile gösterilir 74

75 Parça üst görünüşü de koparılmıştır. 75

76 Çizim kolaylaştırma yapılabilir (delikleri eksen çizgisiyle gösterme gibi) 76

77 Bakış doğrultusu ve görünüşü Bu amaçla bir ok kullanılır ve görünüş üzerinde harf / bakışı belirtilir. 77

78 Koparılmış olarak gösterilir. 78

79 Döndürme halinde döndürme yön ve açısı belirtilmelidir. 79

80 Aynı özellikli kısımları tek görünüş olarak göstermek Bir parçaya ait aynı biçim ve boyutlu kısımlar tek görünüşle gösterilebilir. 80

81 Sol ve sağ yan görünüşleri tek görünüşle ifade Bir parçanın sol ve sağ yan görünüşleri aynı ise tek görünüşle gösterilebilir 81

82 Açılı kısımların döndürülmüş görünüş / kesitleri çizilir 82

83 Yerinde döndürülüp gösterilen kısımlar Flanş vb. kısımlara sahip parçaların bu kısımları yerinde döndürülerek çizilir. 83

84 Dış / içe çizilen yerinde döndürülmüş görünüş Döndürülmüş görünüş, resim kâğıt alnına göre dış / içe çizilebilir (şekil a, b). 84

85 Parça ikinci görünüşü yerine lokal görünüş çizilebilir. 85

86 Kanal / kama kanalı gösterme Örnekler şekildeki görülmektedir 86

87 Gerçek ara kesit Göründüğü gibi olur / çizilir 87

88 Zahiri ara kesit Ara kesit oluşturan ayrıtlar kavislidir / tam olarak görünmez 88

89 Sadeleştirilmiş ara kesit Ara kesit çizmeyi kolaylaştırmak için eğri yerine düz çizgi kullanılır 89

90 Bazı örnekler (kama kanalı, silindirik deli vb.)

91 Silindir üzerindeki düz yüzeyler köşegenleri birleştirilerek gösterilir 91

92 Simetrik parçalar yarım / çeyrek resim olarak ve simetri işaretleriyle de gösterilebilir Şekil 1 Şekil 2 92

93 Simetrik parça üst / sol yan gösterimi Bazen parça iki görünüşü de yarım gösterilebilir 93

94 Simetri ekseninden taşmış gösterim Bu gösterimde simetri işaretine gerek yoktur 94

95 Uzun parçalar serbest el / zikzak çizgilerle koparılmış gösterilebilir 95

96 Bir parça üzerinde düzenli tekrarlanan elemanlar basit halde çizilir / gösterilir. 96

97 Bir başka örnek 97

98 Dairesel parça örneği 98

99 Flanş parça örneği 99

100 Resim üzerindeki küçük kısımlar büyültülerek açıklanır 100

101 Başka örnekler (ölçe de gösterilir) 101

102 Parça son şekli öncesi boyut / şekli dar iki noktalı kesik çizgiyle gösterilir 102

103 Bir başka örnek 103

104 Yarı mamul parçanın bitmiş şekli dar iki noktalı kesik çizgiyle gösterilir. 104

105 Dış yüzey işlemleri (kabartma, baskı, oyma, tırtıl vb.) geniş sürekli çizgiyle gösterilir. 105

106 Açınım bükme yerleri dar sürekli çizgiyle gösterilir. 106

107 Ayrıntı çevreleri yaklaşık belirtilecekse dar iki noktalı kesik çizgiyle gösterilir. 107

108 Bitişik parça çevreleri dar iki noktalı kesik çizgiyle çizilir. 108

109 Hareketli parça sınır konumları dar iki noktalı kesik çizgiyle gösterilir. 109