HAVA KİRLİLİĞİ NEDİR?

Transkript

1

2 HAVA KİRLİLİĞİ NEDİR? Havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zararlı olabilecek miktar ve sürede bulunmasına HAVA KİRLİLİĞİ denir.

3 HAVA KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI Hava kirliliği, kaynaklarına göre 2 ye ayrılır: 1- Doğal kaynaklar 2- Yapay kaynaklar

4 Doğal kaynaklar: Yanardağ faaliyetleri Orman yangınları Çöl tozları HAVA KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI Açık arazideki hayvan türlerinin ve bitki örtüsünün bozulması

5 HAVA KİRLİLİĞİ KAYNAKLARI Yapay kaynaklar: Isınma Ulaşım Sanayi

6 Partiküller (PM) Ozon (O3) Azot Oksitler (NOx) Kükürtdioksit (SO2) Karbonmonoksit (CO) Uçucu Organik Bileşikler (UOB) Hidrokarbonlar Kurşun vb HAVA KİRLİTİCİLER NELERDİR?

7 Hava kirliliğinin etki şekli ve derecesi; yaş, dayanıklılık, maruz kalma süresi gibi kişisel faktörlere bağlı olup; Başlıca sağlık etkileri: HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ Astım, allerji, Kronik obstrüktif akciğer Hastalığı (KOAH) ve Kanser

8 TÜRKİYE DE HAVA KİRLİLİĞİ Temiz hava hakkı platformunun 2015 yılında hazırladığı rapora göre: Dünya Sağlık Örgütü hava kalitesi limiti dikkate alındığında Türkiye de 81 ilin 41 inde bu limit aşılmıştır. Dünya Sağlık Örgütü nün limitlerine uygun 81 il içinde tek il Çankırı dır. Samsun, Bursa, Manisa, İstanbul, Adana, Kayseri ve Bursa daki istasyonlarda yılda 250 günden fazla süre boyunca hava kirleticilerinde PM10 belirlenen limitten fazla ölçülmüştür.

9 Tablo 1: EPA Hava Kalitesi İndeksi Hava Kalitesi İndeksi (AQI) Değerler Sağlık Endişe Seviyeleri Renkler Anlamı Hava Kalitesi İndeksi bu aralıkta olduğunda....hava kalitesi koşulları....bu renkler ile sembolize edilir....ve renkler bu anlama gelir İyi Yeşil Orta Sarı Hassas Turuncu Sağlıksız Kırmızı Kötü Mor Hava kalitesi memnun edici ve hava kirliliği az riskli veya hiç risk teşkil etmiyor. Hava kalitesi uygun fakat alışılmadık şekilde hava kirliliğine hassas olan çok az sayıdaki insanlar için bazı kirleticiler açısından orta düzeyde sağlık endişesi oluşabilir. Hassas gruplar için sağlık etkileri oluşabilir. Genel olarak kamunun etkilenmesi olası değildir. Herkes sağlık etkileri yaşamaya başlayabilir, hassas gruplar için ciddi sağlık etkileri söz konusu olabilir. Sağlık açısından acil durum oluşturabilir. Nüfusun tamamının etkilenme olasılığı yüksektir Tehlikeli Kahverengi Sağlık alarmı: Herkes daha ciddi sağlık etkileri ile karşılaşabilir.

10 Tablo 4: Hava Kalitesi Sınır Değerleri Kirletici Parametreler Kükürtdioksit SO 2 (µg/m 3 ) Partikül Madde PM10 (µg/m 3 ) Azotdioksit NO 2 (µg/m 3 ) Azotoksitler NOx (µg/m 3 ) Karbonmonoksit CO (mg/m 3 ) Ozon O 3 (µg/m 3 ) İnsan Sağlığı ve Ekosistemin Korunması İçin Hava Kalitesi Sınır Değerleri Sınır Değerler Ölçüm Periyodu Ülkemizde Uygulanan (2017 Yılı) AB Üye Ülkelerde Uygulanan Saatlik Günlük Uyarı Eşiği (3 ardışık saat) Saatlik Aşım Sayısı - 24/Yıl Günlük Aşım Sayısı - 3/Yıl Uyum Takvimi Yıllık (Ekosistem) Günlük Yıllık Günlük Aşım Sayısı - 35/Yıl Saatlik Yıllık Uyarı Eşiği (3 ardışık saat) Saatlik Aşım Sayısı - 18/Yıl Yıllık (Ekosistem) saatlik Ortalama saatlik Ortalama Bilgi Eşiği (saatlik) Uyarı Eşiği (saatlik)

11 ULUSAL MEVZUAT Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği Isınmadan Kaynaklı Hava Kirliliği Yönetmeliği Satışa Sunulan Katı Yakıtların Denetimi- (Büyükşehir Belediyesi) Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Egzoz Gazı emisyonu Kontrolü ile Benzin ve Motorin Kalitesi Yönetmeliği 2010/14 sayılı Genelge (Hava kirliliğinin Kontrolü ve önlenmesi) Mahalli Çevre Kurulu Kararları

12 BURSA DA HAVA KİRLİLİĞİ Nüfus olarak Türkiye nin 4. büyük şehri olan Bursa, gerek sanayileşme gerek kentleşme gerekse de ulaşımdan dolayı yoğun hava kirliliğiyle karşı karşıya kalan illerden birisidir. BURSA BURSA

13 2010/14 sayılı genelge ek-1

14 HAVA KALİTESİ İZLEME İSTASYONLARI Bursa da Uludağ Üniversitesi, Kültürpark, Soğanlı, Kestel, Beyazıt ve İnegöl de olmak üzere 6 adet hava kalitesi izleme istasyonu bulunmakta olup; bu istasyonlarda PM10, SO2, NO, NO2, NOX, O3 gibi klasik hava kirleticiler ölçülmektedir. Bu istasyonlardan alınan veriler saatlik ortalamalar şeklinde incelenerek doğrulama çalışmaları yapılmakta olup söz konusu verilerle aylık ve yıllık raporlar hazırlanarak adresinde yayınlanmaktadır.

15 Hava kalitesi izleme istasyonları

16 HAVA KALİTESİ İZLEME İSTASYONLARI

17

18 HAVA KALİTESİ İZLEME İSTASYONLARI

19 BURSA DA HAVA KİRLİLİĞİÖNLEME ÇALIŞMALARI Hava Kirliliği ile ilgili olarak gerek Bursa Büyükşehir Belediyesi gerek Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü nce yoğun şekilde çalışmalar yapılmaktadır.

20 DENETİM YETKİSİ Çevre ve Orman Bakanlığı nın tarih ve B.18.0.ÇYG /7530 Sayılı Yetki Devri Genelgesi (2006/19) kapsamında Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü (IKHKK) Yönetmeliği nin 4 üncü maddesinde satışa sunulan katı atıkların denetimi ve idari yaptırım kararını verme konusunda Bursa Büyükşehir Belediyesi yetkilendirilmiştir.

21 DENETLENEN YERLER Bu bağlamda 2006 tarihinden itibaren Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi tarafından aşağıda yer alan kurum ve kuruluşlar denetime tabi tutulmaktadır: Konutlar, Toplu Konutlar, Kooperatifler, siteler Okullar, üniversiteler Hastaneler, Resmi Daireler, İşyerleri, Sosyal Dinlenme Tesisleri Sanayide Ve Benzeri Yerlerde Isınma Amaçlı Kullanılan Yakma Tesisleri.

22 İL MAHALLİ ÇEVRE KURULLARI Bursa 2013/37 sayılı Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Genelgesinde "Yüksek Kirlilik Potansiyeli Bulunan İller" arasında tanımlanması ve yıllarındaki hava kalitesi indeksinde Hassas ve zaman zaman sağlıksız olması sebebiyle tarihinde ve tarihinde düzenlenen İl Mahalli Çevre Kurullarında (İMÇK) hava kirliliğiyle ilgili olarak ısınma, ulaşım, sanayi kaynaklı önemli tedbirlerin alınması kararlaştırılmıştır.

23 tarih ve 73 sayılı Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından evlerde ısı yalıtımı ve ısının korunması konusunda halkı bilgilendirme çalışması yapılması ve katı yakıt kullanan siteler ve binalarda kazan çıkışlarına filtre zorunluluğu getirilmesine Nilüfer, Yıldırım, Osmangazi, Gürsu, Kestel, ve İnegöl İlçe Merkezlerinde katı yakıt kullanan konut ve işyerlerinde(okul, hastane v.b. hariç) hava kalitesi indeksinin kötü olduğu günlerde kalorifer ve sobaların sabah ve akşam saatleri arasında 42er saat yakılmasına ve halkın bilgilendirmesinin büyükşehir Belediyesince yapılması, hava kalitesi indeksinin sağlıksız olduğu günlerde konunun Valilikçe değerlendirilmesine, Ulaşıma Çıkan özel araçlarda kış döneminde hava kalitesi indeksinin kötü olduğu günlerde tek ve çift plaka uygulama zorunluluğu getirilmesine, hava kalitesinin indeksinin sağlıksız olduğu günlerde ise tek ve çift plaka uygulamasının Valilikçe değerlendirilmesine karar verilmiştir.

24 İL MAHALLİ ÇEVRE KURULLARI Bu doğrultuda Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Denetim Ekipleri tarafından yapılan denetimlerde ilgi mevzuat ve İ.M.Ç.K. Kararları doğrultusunda denetimler yapılmakta; mevzuata aykırı uygulamalar karşısında kurum, kuruluş ve vatandaşlar uyarılıyor, iyileştirmeler yaptırılıyor ve idari yaptırımlar uygulanmaktadır.

25 DENETİMLER 2016 senesinde çevre denetim ekipleri Bursa da hava kirliliğiyle ilgili 120 denetim yapmış olup, TL cezai işlem uygulamıştır.

26 DENETİMLER Ulaşımdan kaynaklı hava kirliliği kapsamında Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ile koordineli denetimler gerçekleştirmektedir. Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Kestel ve Gürsu İlçelerinde çalışan 355 özel halk otobüsünün 232 adeti Euro-5 ve üstü motorlara uygun yakıt kullanmaktadır.

27 DENETİMLER

28 TEMİZ HAVA EYLEM PLANI Marmara Bölgesi nde Hava Kalitesi Alanında Kurumsal Yapılandırma Projesi kapsamında Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği nde belirtilen hava kalitesi sınır değerlerinin AB standartlarına uygun hale getirilmesi amacıyla Bursa Temiz Hava Eylem Planı hazırlanmış olup, bu kapsamda uzun ve kısa vadede Büyükşehir Belediye Başkanlığımızca uygulanması planlanan eylem ve projeler geliştirilmiştir.

29

30

31

32

33 TEMİZ HAVA EYLEM PLANI Bu eylem planı kapsamında; Hafif Raylı Sistem Heykel, İnönü Caddesi, Kent Meydanı, Stadyum caddesi, Altıparmak, Heykel olmak üzere ring oluşturmaktadır. Oluşan ring ve dairesi içinde kalan alanın özel araç trafiğine yasaklanması, Araç park yerlerinin sayısı arttırılarak yol kenarlarına araç parkının yasaklanması, Şehirdeki katı yakıt kullanılan tüm binaların doğalgaza geçişinin sağlanması, Doğalgaz kullanımının teşvik edilebilmesi için ilk yatırım maliyetinin karşılanmasında maddi desteğin sağlanması gibi projelerin uygulamaya geçirilmesi planlanmaktadır.

34 İNEGÖL Gerek nüfusu gerek sanayisiyle Bursa da hava kirliliğinin en çok yaşandığı ilçelerden biri de İnegöl dür. Topografik özelliği açısından çukur bir yerde olan, bu nedenle oluşan rüzgar akımlarının etkisi az olan ilçede hava kirliliği zaman zaman sağlığımızı tehdit edecek boyutlara varmaktadır.

35 İNEGÖL İlçedeki hava kirliliğinin en büyük sebeplerinden biri mobilya sanayisi atıklarının yakılmasıdır.

36 İNEGÖL Bu doğrultuda Bursa Büyükşehir Belediyesi, İnegöl Kaymakamlığı, İnegöl Belediyesi, İnegöl Ticaret ve Sanayi Odası, İnegöl Marangozlar ve Mobilyacılar Odası, İnegöl Organize Sanayi Bölgesi ve Starwood Orman Ürünleri San. A.Ş. İnegöl Şubesi arasında bir protokol imzalanmış; buna göre, ücretsiz olarak ulusal atık taşıma formu ile taşınacak olan mobilya atıkları Starwood Orman Ürünleri San. A.Ş tesislerinde bertaraf edilecektir. Mobilya atıklarını ilgili şirkete vermeyip, kontrolsüz şekilde kendileri bertaraf eden veya mobilya atıklarını yakıt olarak kullananlara para cezası uygulanması kararlaştırılmıştır.

37 İNEGÖL

38 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Küresel iklim değişikliği; fosil yakıtların kullanımı, arazi kullanımı değişiklikleri, ormansızlaştırma ve sanayi süreçleri gibi insan etkinlikleriyle atmosfere salınan sera gazı birikimlerindeki hızlı artışın doğal sera etkisini kuvvetlendirmesi sonucunda yerkürenin ortalama yüzey sıcaklıklarındaki artışı ve iklimde oluşan değişiklikleri ifade etmektedir.

39 Ana Sebepleri: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Karbondioksit(CO 2 ) enerji kullanımı, trafik, endüstriyel prosesler, ormanların yok olması, Metan(CH 4 ), enerji üretimi ve kullanımı, tarımsal faaliyetler, Azotoksitler(N 2 O), gübrelenmiş topraklar, biokütle yanması, fosil yakıtların yakılması, Kloroflorokarbonlar ( CFCs), endüstriyel aktiviteler, soğutma, aeresoller,den kaynaklanır.

40 Ana Etkileri: Deniz seviyesinde artış, Sel, fırtına, kuraklık gibi extreme hava koşulları İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

41 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Bursa Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Koordinasyonunda başlatılan Kentsel ve Kurumsal Karbon Ayakizi Envanteri ile Bursa İklim Değişikliği Eylem Planının Hazırlanması Projesi kapsamında; öncelikle sera gazı salım kaynakları belirlenerek toplanan veriler üzerinden kurumsal ve kent ölçeğinde sera gazı envanteri oluşturulmuş, ardından tespit edilen salım kaynaklarının azaltılmasına yönelik yapılabilecek eylemleri içeren Bursa İklim Değişikliği Eylem Planı hazırlanmıştır.

42 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Bu kapsamda; Halihazırda sürmekte olan projelerde iklim değişikliğinin etkilerini en aza indirecektir. Tabakhanelerde TERMAL DÖNÜŞÜM

43 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Batı Atıksu Arıtma GES (Güneş Enerji Santrali) Tesisi Yıllık tahmini üretim: kwh

44 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ARITMA ÇAMURU YAKMA TESİSİ- Demirtaş 100 ton/gün kapasiteli 2,5 mwh enerji üretimi

45 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BUSKİ SU DEPOLARINA YAPILAN HİDROELEKTRİK SANTRALLER 2 farklı santralden (Dobruca Arıtma Tesisi çıkışı ve Çekirge) Yıllık tahmini üretim: kwh

46 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Çöp depolama sahasında METAN GAZINDAN ENERJİ ELDESİ 9,8 Mwh enerji Yıllık konutun ihtiyacına eşdeğer elektrik enerjisi üretimi

47 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ Otobüs filosunun yenilenmesi T2 Hattı

48 ÇEVRE PROTOKOLÜ Büyükşehir Belediyesi ile Uludağ Üniversitesi (UÜ) arasında, çevrenin korunması, çevre bilincinin geliştirilmesi ve sorunların çözümüne katkı sağlanması konusunda işbirliği protokolü imzalandı.

49 ÇEVRE PROTOKOLÜ Çevre sorunlarını tespit etmek, kurumsal çalışmalara yön vermek, kurumlar arası iletişimi gerçekleştirmek ve yerel kapasiteyi artırmak amacıyla 17 ilçede 357 muhtar, 60 sivil toplum kuruluşu, 262 kurum temsilcisinden oluşan toplam 679 kişinin katıldığı toplantılar gerçekleştirildi.

50 ÇEVRE PROTOKOLÜ Kamu Kurumlarının Temsilcileri, Üniversitelerden, Akademisyenler, İlgili Bölümlerin Temsilcilerinin ve vatandaşların katıldığı son çalıştayda tespit edilen çevre sorunları, yapılan ve yapılacak çalışmalar hakkında bilgi verildi.

51 YAPILMASI GEREKENLER Temiz havayı solumak tüm canlı varlıkların hakkı olduğundan, bu kapsamında Türkiye ve Bursa özelinde yapmamız gereken çalışmalar bulunmaktadır.

52 YAPILMASI GEREKENLER SANAYİ Teknik eleman sayısının ve sanayi tesislerinde yapılan planlı ve ani denetimlerin sayısının arttırılması. Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek- 1 ve Ek-2 sinde yer alan tesislerin tamamının çevre izni/ çevre izni ve lisansı almalarının sağlanması.

53 YAPILMASI GEREKENLER SANAYİ Hava Kirliliği oluşturan kirletici vasfı yüksek tesislerin yerleşim yerlerinden uzak gerekli arıtma ve alt yapıya sahip bölgelere nakledilmesinin sağlanması. İlimizdeki dağınık ve münferit olarak faaliyet gösteren işletmelerin sektörel bazda bir araya getirilerek ihtisas organize sanayi bölgelerinin oluşturulması.

54 YAPILMASI GEREKENLER TRAFİK Özel ve Resmi Toplu Taşıma araçlarında şehir içinde hibrit ve elektrikli araçların sayısının arttırılması. Tüm Kamu Kurum ve kuruluşlarında şehir içinde kullanılan özel ve resmi araçlar için hibrit ve elektrikli araç kullanım zorunluluğunun getirilmesi. Bisiklet yollarının arttırılarak bisiklet kullanımının teşvik edilmesi. Toplu taşıma araçlarının kullanımının teşvik edilmesi.

55 YAPILMASI GEREKENLER ISINMA Doğalgaz kullanımının arttırılabilmesi için Valilik ve Belediyelerce kömür yardımı yerine doğalgaz için teşvik verilmesi Bireysel ısınma yerine sanayinin atık ısısının değerlendirilerek bölgesel ısıtmadan faydalanılması Jeotermal, güneş, rüzgâr gibi yenilenebilir enerjilerin ısınmada kullanılması Gaz yakıt veya doğalgaz kullanılan merkezi sistemli binalarda yanma verimi düşük ve modeli geçmiş sistemlerin yerine yüksek verim alınabilen brülör sistemlerin kullanılması (Brülörlerin kullanım süreleri, verimliliği Makina Mühendisleri odası, Üniversite tarafından belirlenebilir)

56 YAPILMASI GEREKENLER ISINMA Sıvı yakıt kullanılan bireysel ve merkezi sistemli binalarda yanma verimi düşük ve modeli geçmiş sistemlerin yerine yüksek verim alınabilen brülör sistemlerinin kullanılması (Brülörlerin kullanım süreleri, verimliliğin belirlenmesi Makina Mühendisleri odası ve Üniversite tarafından belirlenebilir.)

57 TEŞEKKÜRLER