KILIÇASLAN MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ-VELİ İLETİŞİMİ ABDULLAH BARMAN SIDIKA TUBA AYDAR

Transkript

1 KILIÇASLAN MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ-VELİ İLETİŞİMİ ABDULLAH BARMAN SIDIKA TUBA AYDAR 2017

2

3 GİRİŞ ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ-VELİ İLETİŞİMİ İletişim, mesaj ve cevaplardan oluşmaktadır. İki kişi birbirlerini fark ettikleri anda iletişim başlar. Dolayısıyla okul ortamı, yönetici-yönetici, yöneticiöğretmen, yönetici-veli, yönetici-öğrenci, öğretmen-öğretmen, öğretmen-öğrenci, öğretmen-veli, öğrenci-öğrenci, öğrenci-veli arasında kurulan ve gelişen iletişimin yönlendirdiği bir yapıdır. Bu yapı içerisinde günün büyük kısmını geçiren gençler, yaşamını çok hızlı ve çok yönlü bir biçimde etkileyen değişimlerle geçirirken, yetişkinler de onları anlama çabası içerisindedir. Biz yetişkinler, gençlere bazen bir çocuk, bazen de bir yetişkin gibi davranırız. Bu durum öğrencilerimizde çelişkili duygular yaratır. Genç, büyüyüp, bir yetişkinin sorumluluklarını taşımak ya da çocuk kalarak, çocukluğun güvenli, korunan sıcaklığı içinde yaşamak arasında bocalar durur. Bu bocalama gençlerimizin yoğun ve karmaşık duygular yaşamasına, kararsızlıklar arasında kaybolup gitmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle, gençlerle doğru iletişim kurmak, onları sağlıklı birer yetişkin olma yolunda yetiştirmek, geleceği için isabetli kararlar almasında yardımcı olmak, hedeflerini belirlemesinde yol gösterici bir rol üstlenmek biz yetişkinlerin sorumluluğudur. Öğrencilerimizle birlikte bu yolda ilerlerken de doğru yöntemleri kullanmak, başarıyı yakalamak için bir zorunluluktur. Abdullah BARMAN- Sıdıka Tuba AYDAR Çankaya Kılıçaslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi 2017

4 ÇOCUĞUMU YENİDEN YETİŞTİRMEM MÜMKÜN OLSAYDI Çocuğumu yeniden yetiştirmem mümkün olsaydı, Ona işaret parmağımı kaldırıp Yasaklar koymak yerine, Parmaklarıyla resim yapmayı öğretirdim. Hatalarını az düzeltir, Onunla daha çok yakınlık kurmaya çalışırdım. Onu sadece gözlerimle izler, saat kısıtlamaları koymazdım. Daha bilgili olmaya çalışır, daha çok şefkat gösterirdim. Onunla daha çok yürüyüşlere çıkar, uçurtmalar uçururdum. Ona karşı ciddi bir tavır içinde olmak yerine, Onunla oyun oynardım. Onunla kırlarda koşar, yıldızları seyrederdim. Onunla daha az çekişir, ona daha çok sarılırdım. Önce benlik saygısı kazanmalarını sağlar, Sonra bir ev almaya çalışırdım. Ona her zaman katı davranmaz, Onu daha çok onaylar ve yüreklendirirdim. Güç konusunda daha az ders verir, Sevgi konusunda daha çok şey öğretirdim. DİANNE LOOMANS

5 ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLETİŞİMİ Eğitim-Öğretim sisteminde, öğrenciye dair olumlu geri bildirimler alabilmek için, önce iletişim sürecini iyi bilmek gerekir. Sınıf ortamında öğretmen ve öğrenciler birbirleri ile sözel ya da sözel olmayan yollarla iletişimde bulunurlar. Eğitim ve öğretimi etkili kılabilmek adına iletişim becerilerinin ve iletişim örüntülerinin iyi anlaşılması gerekmektedir. Sınıf içinde çok yönlü bir iletişim gerçekleşmektedir. Çoğu zaman bir öğrenci için verilen mesajlar, diğer öğrenciler üzerinde daha etkili olabilmektedir. Ayrıca öğrenci-öğrenci arasında da etkileşim söz konusu olduğu için birçok duygu ve düşünce aynı anda harekete geçmekte ve dersin akışını etkilemektedir. Bu kadar yoğun hareketliliğin yaşandığı sınıf ortamında her zaman öğretmenin gönderdiği mesajlar doğru algılanamayabilir ve sık sık yanlış anlaşılmalar yaşanabilir. Örneğin, öğretmen öğrencilerine değer verdiğini göstermek ve konuşma fırsatı vermek için soru sorduğunda, öğrenci öğretmenin kendisini küçük düşürmek, köşeye sıkıştırmak, kendisinden daha güçlü olduğu mesajını vermek hatta sınıf içindeki olumsuz tutum ve davranışları nedeniyle öç almak için çok soru sorduğunu düşünebilmektedir. Bu durum öğretmenlerin duygu ve düşüncelerini uygun iletişim biçimine çevirememesi, doğal davranamaması ya da öğrencinin gönderilen mesajları doğru çözümleyememesi gibi nedenlerden kaynaklanmaktadır. Her iki tarafın da iletişim becerilerinden yararlanamadığını görmekteyiz. Nedir bu iletişim becerileri? Nasıl kazanılır? Öğretmen ve öğrenci arasındaki etkileşimi nasıl yönlendirir?

6 İletişim, ne söyleyeceğimizi bilmek, bunu ne zaman, nerede ve nasıl söyleyeceğimize karar verebilmektir. İletişim becerilerini ise şöyle sıralayabiliriz. -Kendini tanımak, -Kendini doğru ifade edebilmek, -Karşımızdaki kişiyi ilgiyle dinlemek, -Empati kurabilmek yani kendimizi karşımızdaki kişinin yerine koymak ve neler hissettiğini anlamaya çalışmak, -Karşımızdaki kişiyi dinlerken hoşgörülü ve önyargısız davranabilmek, -Olumlu eleştiri yapabilmek, olumsuz ve karşımızdakinin kişiliğine yönelik eleştirilerden kaçınmak, -Karşı taraftan gelen olumlu eleştirilere açık olmak, -Beden dilini iyi kullanabilmek, -Sözsüz mesajları doğru algılayabilmek, -Karşımızdaki kişiyle göz kontağı kurabilmek ve -Konuşma şeklimize ve ses tonumuza dikkat etmeyi bunlar arasında sayabiliriz. Öğrenci ile kurduğumuz iletişimde, iletişim becerilerinden ne kadar çok yararlanırsak o kadar doğru anlaşılırız. Zira kurduğumuz iletişimin ilk amacı öğrenci ile aramızda gelişen sorunları doğru yöntemlerle çözebilmektir. Sorunlarımızı çözerken ya saldırgan davranırız ya savunmaya geçeriz ya pasif kalır hiçbir şey yapmayız ya da etkili, girişken ve sorunu çözmeye odaklı davranışlar sergileriz. Öğretmenlerin çözüm odaklı davranışlar sergilemesi, öğrenciyle olumlu iletişim kurmasından geçmektedir. Aralarındaki iletişim ne kadar sağlıklı ise sorunlar da o kadar hızlı çözülebilmektedir. Öğretmenin, öğrenci ile iletişim kurarken, pozitif davranışlar sergilemesi, atılgan olması, dikkatini tamamıyla konu üzerinde tutması, söylemlerinin davranışları ile örtüşmesi ve konuşurken ben dilini kullanması son derece önemlidir. Etkili bir öğretmen-öğrenci iletişimi kurabilmek için öğrencilerin akademik gereksinimlerinin yanı sıra duygusal ve sosyal gereksinimlerine de dikkat

7 edilmelidir. Öğretmen öğrencilerine bilgi, beceri ve istendik davranışlar kazandırmanın yanı sıra onlara sevgi, saygı, mutluluk, bağlılık, hoşgörü, arkadaşlık, iyi geçinme, disiplin, düzen, kurallara uyma gibi kavramları da kazandırmalıdır. Öğretmenlerin bu kavramları kazandırırken öğrenci ile işbirliği yapması, güvene dayalı bir ilişki kurması ve daha da önemlisi katı, öğrenciyi kaygıya sürükleyen davranışlardan uzak durarak esnek bir tavır sergilemesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra öğretmenlerin, öğrencilerle kurulan sağlıklı iletişimi kaybetmemek için iletişim engellerinden uzak durması yani, öğrencilere emir verme, tehdit etme, notla tehdit etme, gözdağı verme, ahlak dersi verme, öğüt verme, nutuk çekme, yargılama, olumsuz eleştiride bulunma, suçlama, gerçek durumla örtüşmeyen övgüde bulunma, ad takma, alay etme, utandırma, köşeye sıkıştırma, tanı koyma, konuyu saptırma, diğer öğrencilerle karşılaştırma, göz teması kurmadan konuşma, dinlerken başka işlerle uğraşma gibi davranışları sergilememesi son derece önemlidir. Bu tür davranışlardan uzak durmak, iletişimi olumlu yönde etkilemektedir. Sonuç olarak, öğretmenin öğrenci ile iyi iletişim kurması, öğrencinin derse etkin katılımını sağlayacaktır. Öğretmeninin ilgisini, sevgisini ve kurulan olumlu iletişimi kaybetmek istemeyen öğrenci, örnek davranışlar sergilemeye başlayacaktır. Öğrencilerimizde var olan potansiyeli ortaya çıkarabilmek, hayal güçlerini harekete geçirebilmek, karşılarına çıkan fırsatları değerlendirmelerini sağlayabilmek olumlu iletişimin biz eğitimcilere kazandırdıkları olacaktır.

8 ÖĞRETMEN-VELİ İLETİŞİMİ Klasik eğitim sisteminde, veliye düşen tek sorumluluk, maddi olarak çocuğunun eğitim ihtiyaçlarını karşılamak gibi görünmekteydi. Her sabah çocuğunun cebine harçlığını koyan anne-baba kendisini görevini yapmış olarak kabul etmekteydi. Bu durum velilerin okul dışı kalmasına ve öğrenci ile ilgili alınan kararlara katılamamasına neden olmaktaydı. İçinde bulunduğumuz 21. Yüzyıl eğitim modelleri ise öğretmen-öğrenci-veli iletişiminin başarıyı da beraberinde getirdiği görüşünde fikir birliğine varmıştır. Yani, yeni eğitim modelleri, veliyi eğitimin içine dahil etmekte ve eğitimde karar mekanizmasının bir unsuru olarak kabul etmektedir. Veli öğrenciyi destekleyen, öğrencinin okul dışı davranışları ile okuldaki davranışları arasında olumlu bir uyum için görev alan unsur olarak görülmektedir. Veli, öğretmen ile birlikte öğrencinin başarısından ya da başarısızlığından sorumlu tutulmaktadır. Öğrenciler ise velilerin eğitime katılımından rahatsız olup, farklı sonuçlar çıkarabilmektedirler. Okul ile işbirliği yapan anne-babasının kendisini izlediğini, kontrol altında tuttuğunu, arkadaş ortamına müdahale ettiğini ve özgürlüğünü kısıtladığını düşünebilmektedirler. Oysa veli katkısı hem olumlu davranış kazandırmada hem de akademik başarının arttırılmasında genellikle olumlu sonuçlar doğurmaktadır. Eğitimde genel olarak 3 farklı veli profili dikkatimizi çekmektedir. Bazı annebabalar, çocuğu ile ilgili her şeye müdahale eden, ona kendi başına karar verme imkanı tanımayan, sadece kendi kurallarını yaşama koyup, çocuğunun duygularını göz ardı eden davranışlarda bulunabilirler. Bu tür davranışlar, veli- öğrenci iletişiminden çok işveren-işçi iletişimini hatırlatmaktadır. Bazı anne- babalarımız, çocuğunun hiçbir şeyine karışmaz, tüm kararları çocuğunun almasını bekler, onu tamamen özgür bırakır, yaşamına müdahale etmez ve yanında olduğunu hissettirecek yakınlıktan ve sıcaklıktan uzak davranışlar sergiler.

9 Oysa günümüz eğitim modellerinde veli, çocuğuna değer veren, onun düşüncelerine saygı duyan ve önemseyen, kararların alınması sürecinde çocuğunun yanında olan, birlikte yaşama ile ilgili kuralları beraber koyan, başarıda olduğu kadar başarısızlıkta da onu destekleyen, her türlü olumsuzlukta çocuğu ile yan yana yürüyebilen bir profil çizmek zorundadır. Öğrencilerimizin hem okulda hem de yaşam alanlarında başarılı olmasını istiyorsak yukarıda belirttiğimiz veli profilini yaygınlaştırmalıyız. Velinin, çocuğunun öğretmenleri ile kuracağı sıkı, samimi, etkin işbirliği sayesinde eğitim amaçlarımıza ve başarıya ulaşmamız kolaylaşacaktır. Öğrencilerimizde görülen akademik başarısızlık ve davranış bozukluklarının nedenlerinden biri de genellikle aile içinde yaşanan sorunlar ve bu sorunların çocuklara olumsuz yansımasıdır. Öğretmenin öğrencilere okulda kazandırmak istediği olumlu davranışlar, aile tarafından desteklenmiyorsa, istediğimiz sonuca ulaşmamız mümkün olmayacaktır. Bu nedenle öğrenci velilerini eğitim ortamına çekmek, velinin çocuğunun yanında yer almasını sağlamak ve velilerin eğitimcilerle işbirliği içinde hareket etmesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Öğretmen, veli ile iletişim kurarken, veliye güven vermeli, konuşmalarını dikkatle dinlemeli, anlatılanların arkasında gizli olan verileri yakalayabilmeli, gerektiğinde velilerin sorularına kısa ve akıllıca cevaplar verebilmeli, kendisini dinlediğini hem sözel hem de sözel olmayan mesajlarla iletmeli, söylenenleri onaylama davranışı sergilemelidir. Gerekli durumlarda velinin çocuğu ile ilgili verdiği bilgileri izin alarak not etmeli, soruları kısa ve net bir şekilde cevaplamalıdır. Velinin istek ve görüşlerini de almak hem velilerin kendilerini önemli hissetmelerini sağlayacak hem de öğrencilere dair sağlıklı iletişim yolları bulmamızda öğretmenlere yardımcı olacaktır. Öğretmenler, velilerin sorularına cevap verirken, ölçülü ve doğal davranmaya dikkat etmeli, öğrenci ile ilgili fikir sahibi olmadığı konularda konuşmaktan kaçınmalı, veliye doğru olmayan ve öğrencinin aile yaşantısını olumsuz yönde etkileyecek, anne-babası ile iletişimini bozacak bilgiler vermemeye çalışmalıdır.

10 Öğretmenlerin özellikle toplu olarak yapılan veli görüşmelerinde, öğrenciler ile ilgili kişisel bilgileri paylaşması, öğrencinin özellikle olumsuz davranışlarına vurgu yapması ve akademik başarısızlığı konusunda konuşması velileri diğer annebabalar arasında küçük düşürecek ve veli kendisini değersiz hissedecektir. Bu duygularla çocuğunun yanına giden anne-baba son derece olumsuz davranışlar sergileyebilmektedir. Bu nedenle bu tür kişisel bilgilerin bütün velilerin bulunduğu ortamlardan ziyade bire bir yapılan veli görüşmelerinde konuşulması daha etik bir davranış olarak görülmektedir. Öğretmen, bire bir görüşmelerde, öğrencinin sınıf içi tutumu ve ders başarısı ile ilgili doğru bilgileri vererek velinin öğrenci ile birlikte hareket etmesine ve çocuğu ile ilgili gerçekçi yaklaşımlarda bulunmasına fırsat tanımalıdır. Ailelere sorunların çözümü ile ilgili neler yapması gerektiği doğrultusunda bilgiler verilmelidir. Öğretmenin bu yaklaşımı velinin kendisini yalnız hissetmesine engel olacak ve elinden gelen yardımı yapmasını sağlayacaktır. Öğretmenler veli görüşmelerinde nasıl davranırsa anne-babaları okula çekebilir? -Ailelere, öğrencinin başarılı olması için çok önemli oldukları hatırlatılmalıdır. -Özellikle olumsuz davranış sergileyen öğrenci aileleri okulda kendilerini rahat hissetmemektedirler. Bu tür veliler rahatlatılarak eğitim ortamına katılması sağlanmalıdır. -Ailelerin endişeleri can kulağı ile dinlenmeli ve sorular içtenlikle cevaplanmalıdır. -Çocukları ile birlikte neler yapabilecekleri ailelere sorulmalıdır. -Ailelere verilen sözlerin tutulması için ne gerekiyorsa yapılmalıdır. -Ailelerin öğretmene karşı olumsuz tavırları ve okula karşı geliştirdiği olumsuz tutumlarının, öğretmen-öğrenci arasında kurulan iletişime engel olmasına izin verilmemelidir. -Öğretmenlerin ailelere kendi hayat hikayelerini anlatmaları, uzun uzun konu dışı sohbetler yapması velilerin okula gelme isteğini baltalamaktadır. Velinin

11 çocuğunun sorunlarını konuşmak ve onunla ilgili bilgi edinmek üzere okula geldiği unutulmamalıdır. -Veli ile konuşurken öğrencinin kişiliğine yönelik olumsuz cümleler kullanılmamalı sadece olumsuz davranışlar üzerinde durulmalıdır. -Ailelerin anlayamayacağı eğitim terimlerinin kullanılmaması ve her iki tarafın da anlaşabileceği sade ve yalın bir dil kullanılması daha uygun olacaktır. -Ailelerin öğretmenlere karşı kaba ve saygısız davranmaları söz konusu olduğunda, veliden izin istemek ve görüşmenin hemen sonlandırılmasını sağlamak gerekmektedir. Öğretmenlerin bu tür olumsuz iletişime katlanmak gibi bir durumları söz konusu değildir. Kısacası yaşam alanlarında ve okulda olumlu davranışlar sergileyen, başarılı öğrencilerimiz olmasını istiyorsak velilerimizle iyi ilişkiler kurmak ve onları eğitime katmak zorunda olduğumuzu unutmamalıyız. Mutlu yarınlar dileği ile Abdullah BARMAN - Sıdıka Tuba AYDAR Çankaya Kılıçaslan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Şubat 2017

12 KURABİYE HIRSIZI Bir gece kadının biri bekliyordu havaalanında, Daha epeyce zaman vardı, uçağın kalkmasına. Havaalanındaki dükkandan bir kitap ve bir paket kurabiye alıp, buldu kendisine oturacak bir yer. Kendisini kitabına öyle kaptırmıştı ki, yine de yanında oturan adamın olabildiğince cüretkar bir şekilde Aralarında duran paketten birer birer kurabiye Aldığını gördü, ne kadar görmezden gelse de. Bir taraftan kitabını okuyup, bir taraftan kurabiyesini yerken, Gözü saatteydi, "kurabiye hırsızı" yavaş yavaş Tüketirken kurabiyelerini. Kulağı saatin tik taklarındaydı ama yine de engelleyemiyordu tik taklar sinirlenmesini. Düşünüyordu kendi kendine, "Kibar bir insan olmasaydım, Morartırdım şu adamın gözlerini!" Her kurabiyeye uzandığında, adam da uzatıyordu elini. Sonunda pakette tek bir kurabiye kalınca "Bakalım şimdi ne yapacak?" dedi kendi kendine. Adam, yüzünde asabi bir gülümsemeyle Uzandı son kurabiyeye ve böldü kurabiyeyi ikiye. Yarısını kurabiyenin atarken ağzına, verdi diğer yarıyı kadına. Kadın kapar gibi aldı kurabiyeyi adamın elinden ve "Aman Tanrım, ne cüretkar ve ne kaba bir adam, Üstelik bir teşekkür bile etmiyor!" Anımsamıyordu bu kadar sinirlendiğini hayatında... Uçağının kalkacağı anons edilince bir iç çekti rahatlamayla. Topladı eşyalarını ve yürüdü çıkış kapısına, Dönüp bakmadı bile "kurabiye hırsızı" na. Uçağa bindi ve oturdu rahat koltuğuna, Sonra uzandı, bitmek üzere olan kitabına. Çantasına elini uzatınca, gözleri açıldı şaşkınlıkla. Duruyordu gözlerinin önünde bir paket kurabiye! Çaresizlik içinde inledi, "Bunlar benim kurabiyelerimse eğer; Ötekiler de onundu ve paylaştı benimle her bir kurabiyesini!" Özür dilemek için çok geç kaldığını anladı üzüntüyle, Kaba ve cüretkar olan, "kurabiye hırsızı" kendisiydi aslında. Valerie COX

13