TÜPRAÞ Faaliyet Raporu

Transkript

1

2 2

3 3

4 IN K ML Ú Þirketin Unvan Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Þirketi Kuruluß Tarihi Þirket Merkezi Kay tl Sermaye Ç kar lm ß Sermaye Körfez/Kocaeli 500 trilyon TL trilyon TL Kar (Vergi Sonras ) trilyon TL Halka Arz Edilen Hisse Senedi %34.2 Hampetrol ßleme Kapasitesi Petrokimya Üretim Kapasitesi Hampetrol Depolama Kapasitesi Ürün ve Ara Ürün Depolama Kapasitesi 27.6 milyon ton/y l 153 bin ton/y l 2.0 milyon m 3 (Brüt) 2.7 milyon m 3 (Brüt) Tüpraß n vizyonu, Türkiye enerji sektörünün lider kurulußu ve dünya klas nda bir rafineri ßirketi olmakt r. Tüpraß n misyonu, ülkemizde sivil ve askeri tüm petrol ürünleri ihtiyac n karß lamak, enerji ve petrokimya alanlar nda ilerlemek, hissedarlar na, müßterilerine, topluma ve çevre korunmas na katk lar n art rmakt r. çindekiler 1- Genel Bilgi 2- Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür ün Mesaj 6- Yönetim Kurulu ve Denetçiler 8- Üst Yönetim 10- Finansal Göstergeler 11- Operasyonel Göstergeler 12- Dünden Bugüne 14- Y l Faaliyetleri 41- Denetim Raporu ve Mali Tablolar 63- Hissedarlara Bilgi 64- Adresler

5 zmit Rafinerisi Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü y l Kas m ay nda taraf ndan devir al nan Petkim Yar mca Kompleksi Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü unvan alt nda butadien ekstraksiyon, polistiren, karbon siyah, polibutadien kauçuk, stiren butadien kauçuk fabrikalar ve Yard mc ßletme Üniteleri ile üretime devam etmektedir. 5 Sayfa 28 Do u Avrupa ve Balkanlar n en büyük rafineri ßirketi olan, Avrupa klasman nda da 7. s radad r. zmir Rafinerisi Türkiye nin artan petrol ürünleri talebini karß lamak amac yla 1972 y l nda üretime baßlayan zmir Rafinerisi ülkemizin ikinci büyük rafinerisidir. zmir Rafinerisi büyük yat r mlarla yenilenmiß ve modernize edilmißtir. Hampetrol ißleme kapasitesi 10 milyon ton/y l Nelson 5.6 Sayfa 22

6 1961 y l nda zmit Körfez bölgesinde devreye al nan zmit Rafinerisi halen ülkemizin en büyük rafinerisi konumundad r. zmit Rafinerisi nin büyük yat r mlar aral ks z olarak devam etmektedir. 6 Hampetrol ißleme kapasitesi 11.5 milyon ton/y l K r kkale Rafinerisi Nelson 5.9 Sayfa y l ndan bu yana faaliyet göstermekte olan K r kkale Rafinerisi son derece modern ünitelere sahiptir. K r kkale Rafinerisi ülkemizin en büyük kara rafinerisidir. Hampetrol ißleme kapasitesi 5.0 milyon ton/y l Nelson 4.9 Sayfa 24 Batman Rafinerisi Ülkemizin ilk rafinerisi olan Batman Rafinerisi 1955 y l nda kurulmußtur. Batman Rafinerisi nde yenileme çal ßmalar na ara verilmeden devam edilmektedir. Hampetrol ißleme kapasitesi 1.1 milyon ton/y l Nelson 2.0 Sayfa 26 Mevcut Boru Hatlar Planlanan Boru Hatlar

7 Genel Bilgi KURULUÞ 1983 y l nda Kamu ktisadi Teßebbüslerinin daha verimli çal ßmalar n sa lamak amac yla yap lan düzenlemeler kapsam nda, ülkemizdeki kamuya ait rafinerilerin bir çat alt nda toplanmas kararlaßt r lm ßt r. Bu amaçla, 1961 y l ndan beri faaliyet gösteren PRAÞ n ( stanbul Petrol Rafinerisi A.Þ.) Ana Sözleßmesi, 25 Ekim 1983 tarihinde yap lan Ola anüstü Genel Kurul Toplant s nda (Türkiye Petrol Rafinerileri A.Þ.) Ana Sözleßmesi ne dönüßtürülmüß ve n tescil ve ilan 16 Kas m 1983 tarihinde tamamlanm ßt r. PRAÞ n zmit Körfezi nin Tütünçiftlik bölgesinde yapt rm ß oldu u zmit rafinerisinin yan s ra o tarihe kadar Türkiye Petrolleri A.O. na ba l olarak faaliyet gösteren zmir ve Batman rafinerileri ile yap m devam eden K r kkale Rafinerisi de yeni kurulan a devredilmißtir. 1 Özelleßtirme Yüksek Kurulu nun 5 Ekim tarih, /54 say l karar ile Petkim Petrokimya Holding A.Þ. nin kurdu u ilk kompleks olan Yar mca Tesisleri a devredilmiß ve Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü ad n alm ßt r. Halen komplekste Emülsiyon Stiren Butadien Kauçuk (SBR), Solüsyon Butadien Kauçuk (CBR), Karbon Siyah (KS), Polistiren (PS) ve Butadien Ekstraksiyon (BDX) fabrikalar üretime devam etmektedir. KAPAS TE n kurulußunda 17.2 milyon ton/y l olan hampetrol ißleme kapasitesi, zmir Rafinerisi Darbo az Giderme Projesinin son bölümünün 1984 y l nda tamamlanmas sonucunda 17.6 milyon ton/y la yükselmißtir. Ayr ca yap m tamamlanan 5.0 milyon ton/y l kapasiteli K r kkale Rafinerisinin 1986 y l nda, yine 5.0 milyon ton/y l kapasiteli zmir Rafinerisi Tevsii Projesinin 1987 y l nda devreye al nmas ndan sonra n hampetrol ißleme kapasitesi 27.6 milyon ton/y la ulaß rken, Türkiye nin toplam hampetrol ißleme kapasitesi 32.0 milyon ton/y l olmußtur. ülkemizin toplam rafinaj kapasitesinin %86 s na sahiptir. Þirketin ayr ca hampetrol, LPG ve di er petrol ürünleri d ßal m için mükemmel bir altyap s ve güçlü bir lojistik konumu bulunmaktad r. ÖZELLEÞT RME 10 Temmuz 1990 tarihinde özelleßtirilmesine karar verilen n sermayesi T.C. Baßbakanl k Özelleßtirme daresi Baßkanl na devredilmißtir y l nda n birinci halka arz gerçekleßtirilerek sermayesinin %2.5 i oran nda A grubu hisse senedi halka arz edilmißtir y l sonu itibariyle hisselerinin yaklaß k %3.58 i stanbul Menkul K ymetler Borsas nda ißlem görmekte, hisselerin kalan %96.42 lik bölümü ise Özelleßtirme daresi Baßkanl n n elinde bulunmaktayd y l Nisan ay nda hisselerinin ikinci halka arz n n tamamlanmas yla stanbul ve Londra Menkul K ymetler Borsalar nda ißlem gören A grubu hisselerin toplam sermayeye oran %34.24 e yükselmißtir. Sermaye Gelißimi trilyon TL kay tl sermaye ç kar lm ß sermaye 500 SERMAYE 22 Kas m 1990 tarihinde Kay tl Sermaye Sistemi ne geçen n 15 Ekim tarihinde yap lan Ola anüstü Genel Kurul Toplant s nda kay tl sermayesi 100 trilyon TL ndan 500 trilyon TL na yükseltilmiß olup, 24 Ekim tarih, 5410 say l Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde ilan edilmißtir Yönetim Kurulumuzun 20 Haziran tarihinde ald karar uyar nca n ç kar lm ß sermayesi, bedelsiz olarak %235 art ßla trilyon TL na yükseltilmiß, karar 24 Ekim tarih, 5410 say l Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yay nlanm ßt r. ÞT RAKLER D TAÞ Deniz ßletmecili i ve Tankercili i A.Þ. Sermaye: 7,265 milyar TL, n pay : % IN SON 5 YILDA ÞLETME VE T CAR FAAL YETLER (Bin Ton) ßlenen Hampetrol 23,226 23,647 22,451 21,279 22,784 Üretim 21,537 21,921 20,808 19,730 21,154 Toplam Sat ßlar 25,396 25,435 23,485 24,295 24,760 Ürün D ßsat m 520 1,283 1,860 1,025 1,895 Ürün D ßal m 3,797 3,597 2,384 4,868 3,071

8 Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür ün Mesaj 2 Hüsamettin Dan ß Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür, üretimini yüksek performansla, eksiksiz ve aksatmadan gerçekleßtirerek reel ekonominin itici gücü oldu unu bir kez daha kan tlam ßt r.

9 Ülkemizin en büyük 500 sanayi ßirketi s ralamas nda birinci olan, 1999 ve 2000 y llar nda oldu u gibi y l nda da üstün bir performans sergilemißtir. 3 Do u Avrupa ve Balkanlar n en büyük rafineri ßirketi s fat n taß yan, Avrupa klasman nda da 7. s rada bulunmaktad r. Þirketimiz 1999 y l nda yaßanan deprem felaketinin olumsuz etkilerini, do ru iß stratejileriyle çok k sa sürede atlatarak 2000 y l nda yeniden yap lanmas n tamamlam ß, yeni vizyon ve misyon tan m n yapm ßt r. n ayn y l gerçekleßtirdi i ikinci halka arz, ülkemiz tarihindeki en büyük halka arz olarak kay tlara geçerken ßirket hisseleri stanbul Menkul K ymetler Borsas n n yan s ra Londra Borsas nda da ißlem görmeye baßlam ßt r. Türkiye ekonomisi, 2000 y l n n Kas m ay nda yaßanan büyük likidite krizinin ard ndan Þubat ay nda çok daha ciddi bir ekonomik krizle karß karß ya kalm ßt r. Krizin etkileri öncelikle finans sektöründe kendini göstermiß, faizlerdeki art ß döviz talebinin patlamas izlemißtir. Hükümetin ald karar ile, istikrar program n n temelini teßkil eden önceden belirlenmiß kur kriteri terk edilerek serbest kur sistemine geçilmißtir. Kas m ve Þubat krizlerinin ard ndan derin bir durgunluk dönemine giren Türkiye ekonomisi y l nda %9.4 küçülmüßtür. Ekonominin temelini olußturan imalat sanayi sektörü %8.1 daral rken sanayi sektöründeki toplam daralma %7.5 düzeyinde olmußtur. Reel kesimde yat r mlar ve üretim durma noktas na gelmiß, kapasite kullan m son on y l n en düßük seviyesi olan %70 lere gerilemißtir. 11 Eylül de Amerika Birleßik Devletleri nde Dünya Ticaret Merkezi ne ve Pentagon a yap lan terörist eylem sadece ABD yi etkilemekle kalmam ß, küresel boyutta siyasi ve ekonomik problemlere neden olmußtur. Ekim ay n n ikinci yar s nda y l n en yüksek seviyesine ç kan döviz kurlar ve ayn ay 44 cente kadar gerileyen MKB-100 endeksi bu eylemin ülkemizdeki olumsuz etkilerinden baz lar d r. Mali ve reel sektörlere büyük zararlar veren krizleri, Türkiye ekonomisini tarihinin en köklü ve en yayg n yap lanma ve dönüßüm sürecine itmißtir. Yeni dönem strateji ve hedefleri, ekonomiyi olas krizlere karß güvenceye almak, piyasalarda güven duygusunu yeniden tesis etmek, ekonomik politikalar inand r c ve sürdürülebilir hale getirmektir. Dünya ekonomisi ile uluslararas siyaseti do rudan etkileyen önemli gelißmelerin alt nda yatan tek gerçe in enerji, özellikle de petrol oldu u bilinmektedir. Ülkelerin kalk nmas nda vazgeçilmez unsurlar n baß nda gelen enerji ve petrolün, küreselleßme sürecinin baß döndürücü bir h zla yaßand günümüzde stratejik önemi daha da artm ßt r. Do algaz kullan m n n artmas yla gözden düßece i san lan petrol, talep görmeye devam etmißtir. Enerji ve petrol kullan m ülkelerin kalk nma düzeyinin ve insanlar n yaßam standard n n bir ölçüsüdür. Ancak kalk nma düzeyi artt kça, petrol ve do algaza olan ba ml l k da artmaktad r., projelendirdi i ve uygulamaya koydu u tüm yat r mlar nda verimlili i ve kar optimizasyonunu gözetti i kadar, emniyet, çevre ve toplum sa l konular na da son derece hassas yaklaßmaktad r.

10 4 y l nda 3.8 milyar ton olan y ll k dünya hampetrol arz n n 2005 y l nda 4.2, 2010 y l nda ise 4.7 milyar ton olaca tahmin edilmektedir. Dünya tüketiminin de ayn paralelde seyredece i, tüketimin y llar aras nda %1.9, y llar aras nda %2.2 artaca düßünülmektedir. Petrolün varil baß na Dated Brent fiyat n n ise 2000 y l sabit dolar yla, 2005 y l nda 21.94, 2010 da 22.73, 2020 y l nda dolar olaca öngörülmektedir. Bu rakamlardan anlaß laca üzere, ekonomileri çökertecek astronomik fiyatlar n ortaya ç kmas söz konusu olmayacakt r. faaliyet dönemi n sa lam temeller üzerinde gelißimine devam etti i bir y l olmußtur. Ekonomik krizin olumsuz etkilerinin her sektörde kendini gösterdi i y l nda, üretimini yüksek performansla, eksiksiz ve aksatmadan gerçekleßtirerek reel ekonominin itici gücü oldu unu bir kez daha kan tlam ßt r. y l de erleriyle 11 katrilyon TL ciro yaratan, ülke hazinesine 5.3 katrilyon TL (4.3 milyar dolar) vergi ve fon geliri sa lam ßt r. Bu gelir tutar, devletin toplam vergi ve fon gelirinin yaklaß k %20 si düzeyindedir y l nda 17 a ustos 1999 deprem ve yang n felaketinin yaratt hasar onard ktan hemen sonra Kas m-2000 ve Þubat- krizlerine yakalanan, y l nda rafinerilerinde 20.4 milyon tonu ithal, 2.4 milyon tonu yerli olmak üzere toplam 22.8 milyon ton hampetrol ißlemeyi baßarm ß, bir önceki y la göre %7.1 lik bir art ß sa lam ß ve toplam kapasite kullan m oran n %82.6 ya yükseltmißtir. Deprem ve yang n felaketinin yaßand 1999 y l nda 23.5 milyon ton toplam sat ß gerçekleßtiren, Kas m krizinin yaßand 2000 y l nda sat ßlar n 24.3 milyon tona yükseltmiß, y l nda da a r kriz ortam na ve 11 Eylül terör eyleminin yaratt olumsuzluklara karß n toplam sat ßlar n bir önceki y la göre %1.9 oran nda art rarak 24.8 milyon ton düzeyine yükseltmißtir. y l nda daralan yurt içi petrol ürünleri piyasas nda n pazar pay %81 in üzerine ç km ßt r. Ekonomik kriz ve artan ürün fiyatlar nedeniyle yurt içi talebin azalmas sonucunda yurt d ß na yönelen y l nda 1.9 milyon ton ürün ihracat ndan 300 milyon dolar döviz geliri elde etmiß, döviz gelirleri bir önceki y la göre %62 artm ßt r. Ürün fiyatlar n n, petrol piyasalar nda hampetrol fiyatlar ndaki de ißimler paralelinde de ißmemesi, rafineri marjlar n n yükselmesine ya da düßmesine neden olmaktad r. Ayr ca Türkiye de petrol ürünlerinin fiyatlar belirlenirken Akdeniz piyasas n n fiyatlar baz al nd ndan, n karl l do rudan uluslararas piyasalardaki dengelerle ilißkilidir. y l nda ortalama olarak, Akdeniz piyasas kompleks rafinerilerinden daha fazla kar marj sa lamay baßararak a r ekonomik krize, 11 Eylül terör eyleminin baßta turizm sektörü olmak üzere tüm olumsuz etkilerine ve uluslararas çevre yükümlülükleri için ayr lan karß l klara ra men y l n trilyon TL vergi öncesi, trilyon TL net kar ile kapatm ß ve Türkiye nin en yüksek kar elde eden ßirketi olmußtur. Önemli bir baßar da ißletme kar n n toplam kazanç içindeki pay n n 1999 y l nda %45 iken, 2000 y l nda %77 ye, y l nda ise %91 e yükseltilmiß olmas d r. n, Türkiye enerji sektörünün lider kurulußu ve dünya klas nda bir rafineri ßirketi olmak ßeklinde tan mlad vizyonuna ulaßmak için belirledi i yak n ve orta vadeli stratejilerinin baß nda, ißletme faaliyetlerinden elde edilen kar n art r lmas, ülkenin ve yat r mc lar n n kaynaklar n en verimli ßekilde kullanarak yarataca yüksek katma de erlerle güven ve kalite sunmaya devam edecektir.

11 gelmektedir. Bu kapsamda rafinerilerimizde karl l art rmak ve kapasite kullan m oranlar n yükseltmek amac yla çeßitli yat r m projeleri baßlat lm ßt r dönemini kapsayan Master Yat r m Plan çerçevesinde uygulamaya koyulan ve 2.0 milyar dolar tutar ndaki projelerin 1.3 milyar dolarl k bölümü y l sonu itibariyle tamamlanm ß olup, 700 milyon dolarl k k sm devam etmektedir. y l yat r mlar için Devlet Planlama Teßkilat nca onaylanan 153 trilyon TL yat r m ödene ine karß l k y l içinde 206 trilyon TL harcama yap larak, baßka endüstrilerdeki ola anüstü daralmaya ra men %135 lik fiziki gerçekleßme sa lanm ßt r. 5, projelendirdi i ve uygulamaya koydu u tüm yat r mlar nda verimlili i ve kar optimizasyonunu gözetti i kadar, emniyet, çevre ve toplum sa l konular na da son derece hassas yaklaßmaktad r. Nihai hedefimiz, mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun olarak faaliyet göstermek, çevre koruma bilincini yerleßtirerek AB standartlar nda üretim yapmakt r. Do ru tan mlanm ß ve etkin uygulanan iß stratejileri ve politikalar n sürdürülebilir ve karl büyüme yolundaki en önemli k lavuzlar olmaya devam edecektir. n yak n ve orta vadeli stratejilerinin ana unsurlar rafinaj kapasitesinin art r lmas, maliyetlerin azalt lmas, kar optimizasyonu, AB standartlar nda üretim, organizasyon yap s n n yeniden düzenlenmesi ve toplam kalite yönetim sistemlerinin uygulanmas d r. Bu kapsamda Petkim Yar mca Kompleksi 1 Kas m tarihinde çal ß r durumda 5 petrokimya ünitesi ile birlikte taraf m zca devral nm ß, böylece rafineripetrokimya birlikteli inin yarataca sinerjiden yararlan lmaya baßlanm ßt r. Tesisin arazisi yeni bir rafineri kurmaya elverißli oldu undan, yeni rafineri için ön fizibilite çal ßmalar süratle devam etmektedir y l nda, 23 milyon ton hampetrol ißlemek suretiyle, ihraç edilecek ürünlerle birlikte 25 milyon ton dolay nda ürün pazarlamay planlamaktad r. Böylelikle KDV hariç yaklaß k 21 katrilyon TL l k (12 milyar dolar) bir ciroya ulaß lmas, 2004 y l sonuna kadar, yeni rafineri hariç, 700 milyon dolar tutar nda yat r m harcamas yap lmas hedeflenmektedir., ülkenin ve yat r mc lar n n kaynaklar n en verimli ßekilde kullanarak yarataca yüksek katma de erlerle güven ve kalite sunmaya devam edecektir., personelinin beceri ve performans n n, baßar s n n devaml l ndaki etkisinin bilincindedir. Hedeflerimize ulaßmada büyük katk lar olan yönetici, mühendis ve tüm çal ßanlar m za Yönetim Kurulumuz ve ßahs m ad na sonsuz teßekkürlerimi sunar m. Hüsamettin DANIÞ Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür

12 Yönetim Kurulu ve Denetçiler

13 7 Hüsamettin DANIÞ (1) Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür Y. Kaya OLCAY (2) Yönetim Kurulu Baßkan Vekili A. Vahit KUZUOÚLU (3) Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Cengiz YALÇIN (4) Yönetim Kurulu Üyesi C. Sait OKRAY (5) Yönetim Kurulu Üyesi Aclan ACAR (6) Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf YEÞ LIRMAK (7) Yönetim Kurulu Üyesi Pelin ERDEML (8) Denetçi H. Sedat ERATALAR (9) Denetçi M. Ersin ALTINORDU (10) Denetçi

14 Üst Yönetim

15 9 Hüsamettin DANIÞ (1) Yönetim Kurulu Baßkan ve Genel Müdür Mustafa KIZILKAYA (2) Genel Müdür Yard mc s Halil A. SEMERC (3) Genel Müdür Yard mc s Erkan HAT POÚLU (4) Genel Müdür Yard mc s Necdet DIÞPINAR (5) Genel Müdür Yard mc s Bora GÜLERMAN (6) Genel Müdür Yard mc s

16 Finansal Göstergeler 10 Finansal Veriler* Milyar TL Brüt Sat ßlar 1,331, ,833, ,232, ,357, ,999,181.5 Net Sat ßlar 609, , ,557, ,975, ,352,357.4 Vergi Öncesi Kar (29,084.6) 111, , , ,505.1 Vergi Sonras Kar (29,084.6) 96, , , ,633.3 Yat r m Harcamas (Fiziki) 9, , , , ,106.0 Kay tl Sermaye 30, , , , ,000.0 Ç kar lm ß Sermaye 29, , , , ,419.2 Hisse Baß na Kar (TL) - 1,289 2,849 3, Hisse Baß na Kar Pay (TL) ,440 2, Bilanço Özeti* Milyar TL Dönen Varl klar 131, , ,779 1,170,669 1,351,158 Duran Varl klar 118, , , , ,313 Aktif Toplam 249, ,555 1,193,064 1,619,282 2,185,471 K sa Vadeli Borçlar 169, , , ,523 1,034,414 Uzun Vadeli Borçlar 64,277 96, , , ,242 Özkaynaklar 15, , , , ,815 Pasif Toplam 249, ,555 1,193,064 1,619,282 2,185,471 UMS-29 Gelir Tablosu** Milyon Dolar Net Sat ßlar 3,348 5,715 5,702 Sat ßlar n Maliyeti (2,983) (5,184) (5,353) Brüt Sat ß Kar Faaliyet Giderleri (67) (81) (70) Esas Faaliyet Kar (Zarar ) Finansal Gelirler (Giderler) (Net) (98) Di er Gelirler (Giderler) (Net) (46) (52) (11) Parasal Kazanç (Kay p) (87) (37) 32 Vergi (229) (192) (165) Ola and ß Gelirler (Giderler) 3 (5) 7 Net Kar UMS-29 Bilanço Özeti** Milyon Dolar Dönen Varl klar 1,393 1, Kasa ve Banka & Menkul K ymetler Di er Dönen Varl klar 637 1, Duran Varl klar ,023 Aktif Toplam 2,333 2,387 2,013 K sa Vadeli Yabanc Kaynaklar Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar Uzun Vadeli Banka Borçlar Di er Uzun Vadeli Yabanc Kaynaklar Özkaynaklar 1,089 1, * Bu tablolar, Türk Muhasebe Standard na ve Sermaye Piyasas Kurulu prensiplerine göre haz rlanm ßt r. **Bu tablolar enflasyon oran yüksek ekonomiler için Uluslararas Muhasebe Standart (UMS-29)'na uygun olarak haz rlanm ßt r.

17 Operasyonel Göstergeler (Toplam) 11 Bin ton Üretim 21, , , , ,154.0 Yurt çi Sat ß 24, , , , ,770.3 D ßsat m , , , ,894.6 KKTC Toplam Sat ß 25, , , , ,759.6 zmit Rafinerisi Bin ton Üretim 8, , , , ,115.9 Yurt çi Sat ß 10, , , , ,069.6 D ßsat m , ,227.5 KKTC Toplam Sat ß 10, , , , ,301.4 zmir Rafinerisi Bin ton Üretim 9, , , , ,397.3 Yurt çi Sat ß 9, , , , ,619.3 D ßsat m KKTC Toplam Sat ß 9, , , , ,375.2 K r kkale Rafinerisi Bin ton Üretim 3, , , , ,144.1 Yurt çi Sat ß 3, , , , ,434.4 D ßsat m KKTC Toplam Sat ß 3, , , , ,436.1 Batman Rafinerisi Bin ton Üretim Yurt çi Sat ß D ßsat m KKTC Toplam Sat ß

18 Dünden Bugüne 12 : Kuruldu u günden bu yana ülkemizin en büyük sanayi ßirketi zmit Rafinerisi 2. Tevsii Projesi tamamlanarak hampetrol ißleme kapasitesi 11.5 milyon ton/y l a yükseltildi Güneydo u Anadolu Bölgesi nde Türkiye nin ilk modern petrol rafinerisi olan Batman Rafinerisi devreye al nd zmit Körfezi nde 1.0 milyon ton/y l rafinaj kapasiteli zmit Rafinerisi devreye al nd Kamuya ait rafinerilerin tek bir çat alt nda yeniden yap lanmas maksad yla kuruldu zmit Rafinerisi 1. Tevsii Projesi tamamlanarak hampetrol ißleme kapasitesi 5.5 milyon ton/y l a yükseltildi Türkiye nin tek madeni ya üretim kompleksi zmir Rafinerisi nde devreye al nd Ege Denizi k y s nda 3.0 milyon ton/yol rafinaj kapasiteli zmir Rafinerisi devreye al nd.

19 Orta Anadolu Bölgesi nde 5.0 milyon ton/y l kapasiteli K r kkale Rafinerisi devreye al nd n birinci halka arz gerçekleßtirilerek sermayesinin %2.5 i oran nda A grubu hisse senedi halka arz edildi zmir Rafinerisi Tevsii Projesi tamamlanarak, rafinaj kapasitesi 10 milyon ton/y l a yükseltildi zmir ve K r kkale rafinerilerinde modern hydrocracker kompleksleri devreye al nd zmit Rafinerisi Hydrocracker & CCR Kompleksi devreye al nd kinci halka arz n n tamamlanmas yla hisseleri stanbul ve Londra Menkul K ymetler Borsalar nda ißlem görmeye baßlad. PETK M Yar mca Kompleksi, taraf ndan devir al nd ve unvan Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü olarak de ißtirildi. n kay tl sermayesi 100 trilyon TL ndan 500 trilyon TL na yükseltildi.

20 Y l Faaliyetleri 14 HAMPETROL TEM N y l nda rafinerilerinin hampetrol ihtiyac Suudi Arabistan, ran, Libya, Suriye, Serbest Piyasa (Rusya), di er anlaßmalar ve yurt içinden karß lanm ßt r. n y l nda ithal etti i hampetrol miktar 2000 y l na göre %3.3 artarak 20.2 milyon tona ulaßm ß, ancak hampetrol birim fiyatlar ndaki %14 lük düßmenin etkisiyle toplam tutar %12 azalarak 3.3 milyar dolar olarak gerçekleßmißtir. y l nda ithal edilen hampetrol ortalama FOB birim fiyat 22.4 dolar/varil olmußtur. y l nda yurt içinden temin edilen 2.3 milyon ton yerli hampetrole trilyon TL ödeme yap lm ßt r. ÞLENEN HAMPETROL y l nda rafinerilerinde 20.4 milyon tonu ithal (%90), 2.4 milyon tonu yerli (%10) olmak üzere toplam 22.8 milyon ton hampetrol ißlenmißtir. Bu miktar ülkemizde ißlenen 25.9 milyon ton hampetrolün %88 ini teßkil etmektedir. Hampetrol Temini milyon ton Hampetrol Temini ithal yerli ithal (milyar dolar) yerli (trilyon TL)

21 rafinerilerinde ißlenen 22.8 milyon ton hampetrolün 9.5 milyon tonu zmit, 9.1 milyon tonu zmir, 3.5 milyon tonu K r kkale, 0.7 milyon tonu Batman rafinerisinde ißlenmiß olup, kapasite kullan m %82.6 olarak gerçekleßmißtir. 15 ÜRET M y l nda ißlenen hampetrolden 9.1 milyon tonu zmit, 8.4 milyon tonu zmir, 3.1 milyon tonu K r kkale, 0.7 milyon tonu Batman Rafinerisi nde olmak üzere toplam 21.2 milyon ton sat labilir ürün üretilmißtir. Rafineri üretimlerinin ißlenen hampetrole göre a rl kça verimleri, zmit Rafinerisi nde %93.7, zmir Rafinerisi nde %91.8, K r kkale Rafinerisi nde %90.8 ve Batman Rafinerisi nde %92.4 olmußtur ßlenen Hampetrol milyon ton zmit zmir K r kkale Batman RAF NER LER ÜRET MLER (bin ton) Ürünler 2000 % De ißim LPG Nafta 1, , Benzinler 2, , Jet Yak t / Gazya 1, , Motorin 5, , Fuel Oil'ler 5, Asfaltlar 1, ,099.1 (14.3) Makina Ya lar (21.8) Di er TOPLAM ÜRET M 19, , NET ÜRET M 19, , Net Ürün Verimi (%)

22 LPG bin ton Nafta milyon ton Süper/Normal Benzin milyon ton Kurßunsuz Süper Benzin bin ton Jet Yak t milyon ton Motorin milyon ton 1, Asfaltlar milyon ton Fuel Oil ler milyon ton Makina Ya bin ton Kükürt bin ton y l nda ißlenen hampetrolden 9.1 milyon tonu zmit, 8.4 milyon tonu zmir, 3.1 milyon tonu K r kkale, 0.7 milyon tonu Batman Rafinerisi nde olmak üzere toplam 21.2 milyon ton sat labilir ürün üretilmißtir.

23 SATIÞLAR n 2000 y l nda 24.3 milyon ton olan petrol ürünü sat ßlar, y l nda petrol ürünleri tüketimindeki düßmeye ra men, y l sonu itibariyle bir önceki y la göre %1.9 oran nda artarak 24.8 milyon ton düzeyinde gerçekleßmißtir. 17 n ana ürünler itibariyle 2000 ve y llar na ait sat ß miktarlar aßa daki tabloda karß laßt rmal olarak verilmißtir. Toplam Sat ßlar milyon ton PETROL ÜRÜNLER SATIÞLARI (bin ton) yurt içi sat ßlar ihracat K br s sat ßlar Ürünler 2000 % De ißim LPG 3, ,043.4 (14.4) Nafta 1, ,385.9 (3.0) Benzinler 2, ,448.5 (4.3) Jet Yak t / Gazya 1, , Motorin 6, , Fuel Oil'ler 5, , Asfaltlar 1, ,148.0 (7.9) Makina Ya lar (19.2) Di er TOPLAM YURT Ç SATIÞLAR 23, ,770.3 (1.7) DIÞSATIM 1, , KKTC (12.9) TOPLAM SATIÞ 24, ,

24 18 PAZAR PAYI y l nda Türkiye petrol ürünleri tüketimi 28.1 milyon ton olarak gerçekleßmißtir y l nda 23.2 milyon ton ürün sat ß yla ülke tüketiminin %78 ini karß layan, y l nda 22.8 milyon ton ürünü yurt içinde pazarlayarak ülke tüketiminin %81 ini karß lam ßt r. Baßl ca petrol ürünlerinin 2000 ve y llar ülke tüketimleri aßa daki tabloda karß laßt rmal olarak verilmißtir. Pazar Pay milyon ton Türkiye tüketimi Tüpraß sat ßlar TÜRK YE PETROL ÜRÜNLER TÜKET M (bin ton) Ürünler 2000 % De ißim LPG 4, ,843.8 (15.4) Nafta 1, ,507.6 (5.8) Benzinler 3, ,288.3 (10.4) Jet Yak t / Gazya 1, , Motorin 9, ,130.8 (0.5) Fuel Oil'ler 6, ,892.8 (1.5) Asfaltlar 1, ,149.3 (11.3) Makina Ya (22.6) Di er (27.7) TOPLAM 29, ,064.0 (5.5) ÜRÜN DIÞSATIMI Türkiye de üretilen petrol ürünlerinin hemen hemen tamam yurt içinde tüketilmekte, bir k sm da yurt d ß na sat lmaktad r. Þirketimiz y l nda yurt içi ürün taleplerinin tamamen karß lanmas ndan sonra, üretim/tüketim fazlas ürünleri ihraç etmißtir. y l nda 666 bin ton nafta, 40 bin ton kurßunsuz benzin, 106 bin ton platformate, 146 bin ton motorin, 457 bin ton fuel oil no.6, 476 bin ton HVGO ve 3 bin ton asfalt olmak üzere toplam 1,894.6 bin ton ürün ihracat karß l nda milyon dolar döviz geliri elde etmißtir. Ayr ca Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti ne 22.4 milyon dolar tutar nda 94.7 bin ton petrol ürünü sat lm ßt r. n y l petrol ürünleri ihracat, 2000 y l na göre miktar olarak %84.8, de er olarak %61.5 art ß göstermißtir. y l, son 10 y l n en fazla petrol ürünleri ihracat n n yap ld y l olmußtur. Ürün hracat miktar (milyon ton) de er (milyon dolar)

25 ÜRÜN DIÞALIMI iç piyasadaki ürün aç klar n ve mevsimsel talep de ißikliklerini karß layabilmek için ürün d ßal m yapmaktad r. Ürün d ßal mlar içerisinde en büyük paya, yurt içi taleplerin karß lanmas nda rafineri üretimlerinin çok yetersiz kald LPG sahiptir. 19 y l nda 2.4 milyon ton LPG, 128 bin ton kurßunsuz benzin, 447 bin ton motorin, 119 bin ton fuel oil no.6, 22 bin ton HVGO olmak üzere toplam 771 milyon dolar de erinde 3.1 milyon ton ürün ithalat yapm ßt r. Ürün ithalat m z 2000 y l na göre miktar olarak %36.9, de er olarak %45.7 azal ß göstermißtir. Ürün thalat miktar (milyon ton) de er (milyon dolar) ,

26 zmit Rafinerisi y l nda zmit Körfez bölgesinde kurulan zmit Rafinerisi halen ülkemizin en büyük rafinerisi konumundad r. 11 Ocak 1960 tarihinde kurulan stanbul Petrol Rafinerisi A.Þ.nin ( PRAÞ) zmit Körfezi nin Tütünçiftlik bölgesinde yapt rd rafinerinin, 1961 y l nda 1.0 milyon ton/y l olan hampetrol ißleme kapasitesi zaman içinde gerçekleßtirilen 2 Darbo az Giderme ve 2 Tevsii Projesi sonunda 1982 y l nda 11.5 milyon ton/y l olmußtur. zmit Rafinerisi bünyesinde üç adet atmosferik ve vakum distilasyon, üç adet kerosen/dizel kükürt giderme, bir adet hydrocracker, bir adet hidrojen, ikißer adet unifiner/ reformer, bir adet FCC, bir adet izomerizasyon, asfalt, kükürt üretim, izopentan ve nafta tatl laßt rma üniteleri ile ilgili yard mc servis üniteleri bulunmaktad r. Ülkemizin en büyük rafinerisi durumundaki zmit rafinerisinin büyük yat r mlar devam etmektedir. hampetrol ve ara ürün ißleme kapasiteleri Hampetrol Üniteleri 36,000 m 3 /gün Vakum Üniteleri 14,200 m 3 /gün FCC (Dönüßüm) Ünitesi 2,200 m 3 /gün Hydrocracker Ünitesi 3,656 m 3 /gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 3,225 m 3 /gün zomerizasyon Ünitesi 2,628 m 3 /gün Desulfurizer (Dizel ßarj na göre kükürt giderme) Üniteleri Kükürt Üretim Üniteleri 137 ton/gün 4,300 m 3 /gün

27 21 ar tma üniteleri hampetrol ve ürün depolama kapasiteleri Endüstriyel At k Su Ar tma Ünitesi 1,000 m 3 /saat Balast Su Ar tma Ünitesi 750 m 3 /saat Hampetrol Depolama Brüt 915,000 m 3 (15 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 877,000 m 3 (86 Tank) Evsel At k Su Ar tma Ünitesi 550 m 3 /gün

28 zmir Rafinerisi y l nda üretime baßlayan zmir Rafinerisi ülkemizin ikinci büyük rafinerisidir. Türkiye nin artan petrol ürünleri talebini karß lamak amac yla zmir in Alia a ilçesinde 1968 y l nda yap m na baßlanan zmir Rafinerisi 1972 y l nda ißletmeye al nm ßt r. Kurulußunda 3.0 milyon ton/y l olan hampetrol ißleme kapasitesi, kademeli olarak uygulanan darbo az giderme projeleri ve 1987 y l nda tamamlanan tevsii projesi sonunda 10.0 milyon ton/y l a ulaßm ßt r. zmir rafinerisinde iki adet atmosferik distilasyon ve vakum distilasyon, iki adet ünifiner/reformer, birer adet kerosen/dizel kükürt giderme, LPG, kükürt üretim, izomerizasyon, FCC, asfalt, hydrocracker, visbreaker, nafta ve kerosen tatl laßt rma üniteleri ile bu ünitelerin yard mc servis gereksinimini karß layan sistemler bulunmaktad r. Ayr ca 300,000 ton/y l kapasiteli ülkemizin tek makina ya kompleksi zmir Rafinerisi ndedir. hampetrol ve ara ürün ißleme kapasiteleri Hampetrol Üniteleri 36,000 m 3 /gün Vakum Üniteleri 12,672 m 3 /gün FCC (Dönüßüm) Ünitesi 2,208 m 3 /gün Hydrocracker Ünitesi 2,616 m 3 /gün Reformer (Oktan Yükseltici) Üniteleri 4,668 m 3 /gün zomerizasyon Ünitesi 1,908 m 3 /gün Desulfurizer (Dizel ßarj na göre kükürt giderme) Üniteleri 2,160 m 3 /gün Visbreaker Ünitesi 3,100 m 3 /gün Kükürt Üretim Üniteleri 113 ton/gün Ülkemizin ikinci büyük rafinerisi olan zmir Rafinerisi büyük yat r mlarla yenilenmiß ve modernize edilmißtir.

29 23 ar tma üniteleri hampetrol ve ürün depolama kapasiteleri Endüstriyel At k Su Ar tma Ünitesi 2x600 m 3 /saat Balast Su Ar tma Ünitesi 2x260 m 3 gün Hampetrol depolama Brüt 590,000 m 3 (10 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 1,045,000 m 3 (135 Tank) Evsel At k Su Ar tma Ünitesi 150 m 3 /saat

30 K r kkkale Rafinerisi y l ndan bu yana faaliyet göstermekte olan K r kkale Rafinerisi ülkemizin en büyük kara rafinerisidir. Baßta Ankara olmak üzere Orta Anadolu Bölgesinin birçok ilinin petrol ürünleri talebini karß lamak amac yla kurulan K r kkale Rafinerisi 25 Ekim 1986 tarihinde ißletmeye al nm ßt r. Stratejik amaçlarla K r kkale yak nlar ndaki Hac lar da inßaat na 1976 y l nda baßlan lan rafinerinin hampetrol ißleme kapasitesi 5.0 milyon ton/y ld r. Rafinerinin hampetrol ikmali, BOTAÞ n Ceyhan Terminalinden 447 km uzunluk ve 5.0 milyon ton/y l kapasitesi olan Ceyhan-K r kkale boru hatt ile yap lmaktad r. Rafineri bünyesinde atmosferik ve vakum distilasyon, unifiner, reformer, asfalt, hydrocracker ve kükürt üretim üniteleri ile yak t gaz, LPG, kerosen dizel kükürt giderme ve nafta tatl laßt rma üniteleri bulunmaktad r. Ülkemizin en büyük kara rafinerisi durumundaki K r kkale Rafinerisi son derece modern ünitelere sahiptir. hampetrol ve ara ürün ißleme kapasiteleri Hampetrol Ünitesi 18,000 m 3 /gün Vakum Ünitesi 4,800 m 3 /gün Reformer (Oktan Yükseltici) Ünitesi 3,200 m 3 /gün Desulfurizer (Dizel ßarj na göre kükürt giderme) Ünitesi 2,400 m 3 /gün zomerizasyon Ünitesi 1,435 m 3 /gün Hydrocracker Ünitesi 2,300 m 3 /gün Kükürt Üretim Üniteleri 83 ton/gün

31 25 ar tma üniteleri hampetrol ve ürün depolama kapasiteleri At k Su Ar tma Ünitesi 630 m 3 /saat Hampetrol Depolama Brüt 471,000 m 3 (5 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 643,000 m 3 (82 Tank)

32 Batman Rafinerisi 26 Ülkemizin ilk rafinerisi olan Batman Rafinerisi 1955 y l nda kurulmußtur. Ülkemizin ilk rafinerisi olan Batman Rafinerisi 1955 y l nda Batman da 330 bin ton/y l kapasite ile kurulmußtur. Artan bölge talebini karß lamak üzere rafinerinin kapasitesi 1960 y l nda tamamlanan darbo az giderme çal ßmas yla 580 bin ton/y l a ç kar lm ßt r. Yenileme çal ßmalar aral ks z devam eden Batman Rafinerisi nin hampetrol ißleme kapasitesi yeni bir ünitenin ißletmeye al nmas ile 1972 y l nda 1.1 milyon ton/y l a ulaßm ßt r. hampetrol ve ara ürün ißleme kapasiteleri Hampetrol Üniteleri 3,500 m 3 /gün Vakum Ünitesi 340 m 3 /gün Reformer (Oktan Yükseltici) Ünitesi 215 m 3 /gün Rafineride iki adet hampetrol distilasyon ünitesi yan nda vakum, reformer, LPG ve asfalt üretim üniteleri bulunmaktad r.

33 27 ar tma üniteleri hampetrol ve ürün depolama kapasiteleri At k Su Ar tma Ünitesi 290 m 3 /saat Hampetrol Depolama Brüt 32,000 m 3 (4 Tank) Ürün ve Ara Ürün Depolama Brüt 123,000 m 3 (67 Tank)

34 Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü 28 Yar mca Kompleksi Tesisleri Petkim Petrokimya Holding A.Þ. nin ilk kompleks yat r m olarak; Etilen, Klor Alkali, Vinil Klorür Monomer, Polivinil Klorür, Alçak Yo unluk Polietilen fabrikalar ile 1970 y l nda petrokimya alan nda üretime baßlam ßt r. girmißtir y llar aras nda Klor Alkali, Etilen, Stiren, LAB (DDB) ve Kaprolaktam fabrikalar n n üretimine son verilmißtir. Söz konusu fabrikalar sökülürken fabrika alanlar yat r ma elverißli boß alanlar haline getirilmißtir. y l içerisinde ise PE, PVC ve VCM fabrikalar n n üretimine son verilmißtir y llar aras nda Karbon Siyah, Stiren, Polistiren, DDB, BDX, SBR, CBR ve Kaprolaktam fabrikalar da devreye al narak Yar mca Kompleksi kurulußunu tamamlam ßt r. Kompleks, dünya petrokimya sanayiindeki gelißmelerin paralelinde y llar aras nda en verimli dönemini yaßam ß ve 1991 y l ndan itibaren krize Yar mca Kompleksi Tesisleri, Özelleßtirme Yüksek Kurulu nun 05/10/ tarih ve /54 say l karar ile Türkiye Petrol Rafinerileri A.Þ. ye devredilmiß olup, Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü ünvan alt nda butadien ekstraksiyon, polistiren, karbon siyah, polibutadien, stiren butadien kauçuk fabrikalar ve Y.. Ünitesi ile birlikte üretime devam etmektedir. KARBON S YAHI FABR KASI ST REN BUTAD EN KAUÇUK FABR KASI Kurulu Kapasite 15,000 ton/y l Lisansör Firma Philips Petroleum Co., ABD Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Euro Technica, talya - Snam Progetti, ngiltere Montaj Firmas Petkim, Türkiye ßletmeye Al n ß Tarihi 28 Þubat 1974 Tevsii Tarihi 1981 Tevsii Sonras Kapasite 40,000 ton/y l KS/Aromatik Ya Dönüßüm Onar n %53 Kurulu Kapasite 33,000 ton/y l Lisansör Firma Polysar, Kanada Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Heurtey S.A., Fransa Montaj Firmas Petkim, Türkiye ßletmeye Al n ß Tarihi 19 Mart 1975 SBR/Latex Dönüßüm Onar n %23 POL BUTAD EN KAUÇUK FABR KASI BUTAD EN EKSTRAKS YON FABR KASI Kurulu Kapasite 20,000 ton/y l Lisansör Firma Polysar, Kanada Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Heurtey S.A., Fransa Montaj Firmas Petkim, Türkiye ßletmeye Al n ß Tarihi 30 Nisan 1975 CBR/BDX Dönüßüm Onar n %97 Kurulu Kapasite 33,000 ton/y l Lisansör Firma Shell International, Hollanda Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Heurtey S.A., Fransa Montaj Firmas Petkim, Türkiye ßletmeye Al n ß Tarihi 20 Þubat 1975 BDX/C4 Dönüßüm Onar n %50

35 y l nda a devredilen Yar mca Kompleksi Tesisleri Körfez Petrokimya ve Rafineri Müdürlü ü unvan alt nda üretime devam etmektedir. 29 Üretim Y ll k üretim programlar öngörülen hedefler do rultusunda gerçekleßtirilmeye çal ß lm ß, ancak hammadde fiyatlar ndaki anormal art ßlar ve zaman zaman hammadde temininde yaßanan güçlükler nedeni ile program n alt nda kal nm ßt r. y l Kas m ve Aral k aylar toplam üretimi 23,244 tondur. PETROK MYA ÜRÜNLER ÜRET M POL ST REN FABR KASI Kurulu Kapasite 15,000 ton/y l Lisansör Firma Costen Oil & Chemical Co., ABD Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi Litwin S.A., Fransa Montaj Firmas Petkim, Türkiye ßletmeye Al n ß Tarihi 04 Nisan 1975 Tevsii Tarihi 1988 Tevsii Sonras Kapasite 27,000 ton/y l PS/Stiren Dönüßüm Onar n %103 Ürünler (ton) * Polistiren 1,328 Stiren Bütadien Kauçuk (SBR) 4,524 Poli Bütadien Kauçuk (CBR) 2,770 Karbon siyah (KS) 6,813 Bütadien 1,3 3,675 Di er 4,134 Genel Toplam 23,244 * 1 Kas m den itibaren. Sat ßlar Kas m 2000 ve Þubat ekonomik krizleri petrokimya sat ßlar n da etkilemißtir. Karbon siyah ve kauçuk ürünlerini kullanan lastik sektöründe kapasite kullan m oranlar çok düßük seviyelerde (%30- %50) kalm ßt r. Polistiren fabrikas nda üretilen antißok ve kristal türlerinin sat ßlar nda da iç ve d ß kaynakl ürünlerin fiyatlar ile rekabet edememekten dolay zorluklar yaßanm ßt r. y l Kas m ve Aral k aylar nda yurt içinde 11,012 ton ürün sat ß yap lm ß, yurt d ß na 168 trilyon TL tutar nda 155 ton polibütadien kauçuk ihraç edilmißtir. PETROK MYA ÜRÜNLER SATIÞLARI YARDIMCI ÞLETME ÜN TELER Hava ve buhar üretim ünitelerine ilaveten bir de aßa da özellikleri verilen nitrojen ünitesi mevcuttur. N TROJEN ÜN TES Kurulu Kapasite 840 Nm 3 /h Lisansör Firma W.C. HOLMES Mühendislik ve Tedarik Müteahhidi SIM. Chem. ngiltere, Tümaß-Türkiye Montaj Firmas Foster-Wheeler, ABD ßletmeye Al n ß Tarihi 05 May s 1969 Tevsii Tarihi 1973 Tevsii Sonras Kapasite 1,260 Nm 3 /h Ürünler (ton) * Polistiren 498 Stiren Bütadien Kauçuk (SBR) 2,473 Polibütadien Kauçuk (CBR) 1,244 Karbon Siyah (KS) 4,412 Di er Ürünler 156 ç Sat ß Toplam 8,782 Polistiren 12 Stiren Bütadien Kauçuk (SBR) 481 Polibütadien Kauçuk (CBR) 524 Karbon Siyah (KS) 1,214 Di er Ürünler - hraç Kay tl Sat ß Toplam 2,230 Toplam Yurt içi Sat ßlar 11,012 D ßsat m 155 Toplam Sat ß 11,167 * 1 Kas m den itibaren.

36 YATIRIMLAR y l nda rafinerilerini modernize etmek, AB çevre standartlar na uygun üretim yapmak, böylece Þirketin kar potansiyelini ve rekabet gücünü art rmak amac yla dönemini kapsayan bir yat r m program baßlatm ßt r. Master Yat r m Plan ad alt nda uygulamaya koyulan bu program n temel amaçlar : Düßük de erli siyah ürünlerin yüksek de erli beyaz ürünlere dönüßtürülmesi, Ürün kalitesinin iyileßtirilmesi ve AB spesifikasyonlar na ulaß lmas, Enerji tasarrufu sa lanmas, Çevre kirlili inin önlenmesi ve insan sa l n n korunmas d r. n Master Yat r m Plan kapsam nda 2.0 milyar dolar bulan toplam yat r mlar n n sonu itibariyle 1.3 milyar dolarl k bölümü tamamlanm ß olup, 700 milyon dolarl k bölümü halen devam etmektedir. Devam eden yat r mlar n 100 milyon dolarl k k sm 2002 y l nda, kalan k sm da 2003 ve 2004 y llar nda tamamlanacakt r. Bu yat r mlar n tamamlanmas, n rekabet gücünü art rmas n ve çevre ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmesini sa layacakt r. Yat r mlar milyar TL Yat r m Ödenekleri Yat r m Harcamalar 206, ,838 91,057 85,758 11,833 9,431 21,374 18,305 30,000 20,

37 Daha önceki y llarda benzin spesifikasyonunda 0.84gr/lt olarak yer alan kurßun üst s n r, 1988 y l nda normal benzinde 0.15 gr/lt ye, süper benzinde ise 0.40 gr/lt ye düßürülmüßtür. Benzin üretim ünitelerini tamamlayarak yurt içi piyasada h zla artmakta olan kurßunsuz benzin taleplerini önümüzdeki y llarda da karß layacak olan, kurßunsuz benzin spesifikasyonlar nda izin verilen maksimum kurßun de erini gr/lt olarak revize etmek üzere gerekli ißlemlere baßlam ßt r. Tamamen kurßunsuz benzin üretimine geçilmesi yan nda benzen, kükürt ve aromatik için geçerli AB standartlar nda üretim yapabilmek için gerekli yat r m çal ßmalar da sürmektedir. 31 Master Yat r m Plan kapsam ndaki dizel kükürt giderme ünitesi projelerinin en önemli hedefi, 2004 y l ndan itibaren son derece kat olan 2005 y l AB motorin standartlar na uygun üretim yapmakt r. Dizel kükürt giderme ünitelerinin tamamlanmas yla AB nde 2005 y l ndan itibaren yürürlü e girecek olan %0.005 kükürt oran hedeflenmißtir. Motorindeki poliaromatik oran ise hacimce maksimum %6 ya indirilecektir. TAMAMLANAN YATIRIMLAR zmir Rafinerisi CCR ve zomerizasyon Projesi Benzine kat lan kurßun miktar n n minimize edilmesi, hatta s f rlanmas amac yla yürütülen program gere i benzin paçal nda yüksek oktanl komponentlerin kullan m zorunlu olmußtur. Gelecek y llardaki benzin talep ve üretimi gözönüne al nd nda zmir Rafinerisi nde yeni bir reformer ünitesine ve yüksek oktanl benzin komponenti üretecek yeni bir izomerizasyon ünitesine ihtiyaç duyuldu u ortaya ç km ßt r.

38 32 Söz konusu proje ile yüksek oktanl benzin komponentleri elde edilerek benzin paçal na kat lmas, böylece düßük fiyatl naftan n yüksek fiyatl benzin olarak de erlendirilmesi ve artan kurßunsuz benzin talebinin karß lanmas hedeflenmißtir. Kurulan CCR Reformer ünitesinin kapasitesi 3,180 m 3 /gün a r nafta olarak belirlenmißtir. zomerizasyon ünitesinin kapasitesi ise benzin paçal nda kullan labilecek izomerat miktar gözönüne al narak 1,900 m 3 /gün izomerat üretecek ßekilde tespit edilmißtir. Proje UOP lisans alt nda FOSTER WHEELER- talya/gama-türkiye konsorsiyumu taraf ndan 30 ay içerisinde gerçekleßtirilmiß olup, CCR ve zomerizasyon üniteleri 28 Ekim tarihi itibariyle ißletmeye al nm ßt r. zmir Rafinerisi CCR ve zomerizasyon ünitelerinin devreye al nmas yla; TEL (Kurßun Tetra Etil) tüketimi 350 ton azalarak y lda 2,950,000 dolar tasarruf sa lanm ß, Rafinerinin y ll k toplam benzin üretimi de 268 bin tondan 1,478 bin tona yükselmiß olacakt r. 101 milyon dolar d ß proje kredisi kullan lan projenin toplam yat r m tutar 199 milyon dolar olup, iç karl l k oran %18 dir. Yat r m kendisini 5 y lda amorti ederken, milli ekonomimize y lda yaklaß k 54 milyon dolar katma de er sa layacakt r.

39 zmir Rafinerisi Yeni Buhar Kazan Tesisi Proje kapsam nda 150 ton/sa kapasiteli yeni bir buhar kazan, 95 m yüksekli inde ortak beton baca, degazör, kazan besleme ve demineralize su pompalar ile demineralize su s t c s tesisi planlanm ßt r. 33 Proje için yurt içi müteahhit firmalar na anahtar teslim-götürü bedel ßeklinde ihaleye ç k lm ß, ihaleyi kazanan AKFEN firmas ile tarihinde sözleßme imzalanm ßt r. y l Aral k ay nda tamamlanan projenin toplam yat r m tutar 6,677 milyar TL, ekonomik ömrü 15 y ld r. zmit Rafinerisi HP ve Ürün Depolama Tesisi Bu kapsamda zmit Rafinerisine 17,300 m 3 kapasiteli nafta tank, 5,220 m 3 kapasiteli fuel oil tank, 23,500 m 3 kapasiteli kalorifer yak t tank ve 63,600 m 3 kapasiteli hampetrol tank tesis edilmesi planlanm ßt r. Söz konusu tanklar y l Aral k ay nda devreye al nm ßt r. Projenin toplam maliyeti 2,518 milyar TL olup, ekonomik ömrü 15 y ld r.

40 34 DEVAM EDEN PROJELER zmit Rafinerisi zomerizasyon Projesi Bu projeyle halen benzine kat lan oktanl hafif naftan n (LSRN) tamam daha yüksek oktanl (88.5 RON) izomerata dönüßtürülecektir. Hafif naftan n oktan ndaki bu art ß sayesinde benzindeki kurßun katk s azalaca gibi zmit Rafinerisi toplam benzin üretiminde y lda ortalama 200 bin tonluk art ß sa lanacakt r. Ünite kapasitesi 2,628 m 3 /gün olarak tespit edilmißtir. Proje UOP lisans alt nda TECNICAS REUNIDAS- spanya/entes-türkiye konsorsiyumu taraf ndan 28 ay içerisinde tamamlanacak olup, mekanik tamamlanma tarihi 13 Ocak 2002 dir y l Nisan ay nda devreye al nacak olan ünitenin toplam yat r m tutar 78 milyon dolar olup, iç karl l k oran %13 tür. Yat r m kendisini 7 y lda geri ödeyecek, milli ekonomimize y lda yaklaß k 19 milyon dolar katma de er sa layacakt r. zmit Rafinerisi Yeni Reformer ve Dizel Kükürt Giderme Ünitesi Tesisi Projesi Proje kapsam ndaki yeni dizel kükürt giderme ünitesinin amac motorindeki kükürt üst s n r de erini AB ülkelerinde 2005 y l nda yürürlü e girecek olan 50 ppm düzeyine düßürmektir. Proje kapsam nda rafineri benzin paçal n n oktan n art rmak için yeni bir CCR Reformer Ünitesinin tesisi de öngörülmüßtür. Dizel ißleme kapasitesi 8,500 m 3 /gün, CCR Reformer ßarj kapasitesi ise 4,500 m 3 /gün olarak belirlenen tesislerin 2004 y l nda tamamlanmas planlanm ß olup, toplam yat r m tutar 297 milyon dolard r. Projenin gerçekleßmesi sonucunda zmit Rafinerisi nde tüm ürünler AB spesifikasyonlar nda üretilebilecektir. Projenin Yeni Reformer ve Dizel Kükürt Giderme Ünitesine ait temel mühendislik ve garanti anlaßmas UOP firmas yla yap lm ßt r. Detay mühendislik, sat nalma ve inßaat/montaj ißleri için ihaleye ç k lm ß ve 15 Mart 2002 de firmalardan teknik teklifler al nm ß olup ticari tekliflerin istenmesi aßamas na gelinmißtir.

41 zmir Rafinerisi Dizel Kükürt Giderme Ünitesi Tesisi Projesi Projenin amac motorindeki kükürt üst s n r de erini AB ülkelerinde 2005 y l nda yürürlü e girecek olan 50 ppm düzeyine düßürmektir. 35 Dizel ißleme kapasitesi 9,600 m 3 /gün olarak belirlenen tesisin 2004 y l nda tamamlanmas planlanm ßt r. Toplam yat r m tutar 123 milyon dolar olan proje milli ekonomimize y lda yaklaß k 85 milyon dolar katma de er sa layacakt r. Projenin temel mühendislik paketi UOP den temin edilmiß, detay mühendislik, sat nalma ve inßaat/montaj ißleri ihalesi sonuçland r larak LG ENG.-Güney Kore/GÜR Þ-Türkiye konsorsiyumu ile 15 Ocak 2002 tarihinde sözleßme imzalanm ßt r. Hazine ve kreditör kuruluß aras nda ticari ßartlar üzerinde anlaßma sa lanm ß olup, yap m ißleri baßlamak üzeredir. K r kkale Rafinerisi Dizel Kükürt Giderme ve Reformer Ünitesi Modernizasyonu Projesi Di er rafinerilerinde oldu u gibi, K r kkale Rafinerisi nde de uygulamaya koyulan projenin amac motorindeki kükürt üst s n r de erini 50 ppm düzeyine düßürmektir. Dizel ißleme kapasitesi 4,500 m 3 /gün olarak belirlenen dizel kükürt giderme ünitesinin 2005 y l nda tamamlanmas planlanm ßt r. Projenin toplam yat r m tutar 196 milyon dolar olup, milli ekonomimize y lda yaklaß k 132 milyon dolar katma de er sa layacakt r. Dizel kükürt giderme ünitesi için lisans ve temel mühendislik temini ihalesinde son teklif verme tarihi olan 18 Nisan de al nan ticari teklifler May s de sonuçland r lm ß ve ABB firmas ile 5 Haziran tarihinde anlaßma imzalanm ßt r. Proje kapsam nda ayr ca reformer modernizasyonu ve kojenerasyon ünitesi tesisi projeleri mevcuttur. Reformer modernizasyonu projesinin amac, daha yüksek oktanl reformat üretmek, böylece rafinerinin kurßunsuz benzin üretimini art rmakt r. Projenin lisans ve temel mühendislik temini ile ilgili ihale dokümanlar firmalara gönderilmiß ve tarihinde teknik teklifler al narak de erlendirme çal ßmalar na baßlanm ßt r. zmit Rafinerisi Enstrüman Sistemlerinin Modernizasyonu Projesi Bu proje ile 1972 ve 1982 y llar nda devreye al nan ünitelerin mevcut analog kontrol sistemlerinin bilgisayarl kontrol sistemlerine (DCS) dönüßtürülmesi, böylelikle proseslerin daha hassas kontrol edilerek ürün kalitelerinin iyileßtirilmesi, ünitelerin verim ve karl l klar n n art r lmas amaçlanm ßt r. Gerekli enstrüman malzemelerinin tümü temin edilmiß olup, DCS de Honeywell firmas ndan sa lanm ßt r. Projenin 2002 y l nda bitirilmesi planlanmaktad r.

42 36 zmir Rafinerisi Enstrüman ve Elektrik Sistemlerinin Modernizasyon Projesi Proje kapsam nda makina ya lar kompleksi, 7,000 Ünitesi, FCC Ünitesi ve kazanlar n DCS e geçirilmesi ißi ile 6.3 kv elektrik sisteminin rehabilitasyonu gerçekleßtirilecektir. 6.3 kv sistem analizi planlama ve projelendirme ißi SIEMENS firmas taraf ndan tamamlanm ß ve elektrik sisteminin rehabilitasyonu ile ilgili avan proje haz rlanm ßt r. 7,000, 7,500, 3,200 üniteleri enstrüman sistemlerinin modernizasyonu ißinde, bir k s m saha enstrüman d ß nda tüm malzeme rafineriye gelmiß olup, montaj çal ßmalar devam etmektedir. Yokogowa firmas ndan temin edilen DCS nin devreye alma ve test çal ßmalar da sürdürülmektedir. FCC ünitesinin ve makina ya lar ünitesinin enstrüman sistemlerinin modernizasyonu ißlerinde DCS ve saha cihazlar n n sat nalma ißlemleri devam etmektedir. K r kkale Rafinerisi Hampetrol ve Vakum Üniteleri So utma Darbo azlar Giderme Projesi Kerkük Hampetrolü (36 API) ißleyecek ßekilde tasarlanan ünitelerde Körfez Krizinden sonra di er menßeli hampetroller (25-44 API) ißlenmeye baßlanm ß, ince hampetrollerde atmosferik distilasyon ünitesi tepe sisteminde, a r hampetrollerde ise atmosferik ve vakum distilasyon ünitesi dip sistemlerinde so utma darbo azlar ortaya ç km ßt r. Söz konusu darbo azlar n giderilmesi amac yla baz s de ißtiricilerin yenilenmesi ile ilgili çal ßmalar devam etmektedir. Projenin 2002 y l nda tamamlanmas planlanmaktad r. zmir Rafinerisi Benzin Spesifikasyonlar yileßtirme Çal ßmalar AB ne üye ülkelerde yeni spesifikasyonlar, benzinde kükürt içeri i 50 ppm. maks., benzen içeri i %1 hacimce maks. ve aromatik içeri i %35 hacimce maks. olarak belirlenmißtir. Hedeflenen spesifikasyonlarda benzin üretiminin gerçekleßtirilmesi için kükürt içeri i yüksek olan FCC benzininde kükürt giderme, benzen içeri i yüksek olan reformatta benzen giderme tesislerinin kurulmas planlanm ßt r y l nda tamamlanmas planlanan projenin toplam yat r m tutar 34 milyon dolar olup, iç karl l k oran %53 tür. Yat r m kendisini 2 y lda geri ödeyecek, milli ekonomimize y lda yaklaß k 41 milyon dolar katma de er sa layacakt r.

43 PERSONEL VE EÚ T M y l için öngörülen 5,229 kißilik kadroya karß l k, y l sonu itibariyle personel say s 4,993 kißi olmußtur. Buna göre fiili personel say s n n onaylanm ß kadroya oran %95.5 olarak gerçekleßmißtir. Y l içinde 36 personel iße al nm ß, 248 personel ißten ayr lm ßt r. 37 Sürdürülebilir bir baßar için performans yüksek personel gereklili inin bilincinde olan, çal ßanlar n n motivasyon, bilgi ve beceri düzeylerini en üst düzeye getirmeyi amaçlamaktad r. Bu ba lamda y l nda 1,844 personelimiz (25,705 adam/saat) yurt içinde, 109 personelimiz (5,696 adam/saat) yurt d ß nda yat r m, inceleme, araßt rma konular nda çeßitli sempozyum, kurs ve konferanslara kat lm ßt r. Ayr ca teknik emniyet, sivil savunma, operatör oryantasyonu gibi amaçlarla 5,607 personele (79,060 adam/saat) kurum içi e itim sa lanm ßt r. Bunlara ilave olarak, çeßitli kurulußlardan gelen 3,031 kißiye (548,377 adam/saat) Þirketimiz taraf ndan e itim verilmißtir. IN LKÖÚRET ME KATKISI E itimin, uluslar n gelißimi için büyük önem taß d yads namaz bir gerçektir. Bu noktadan hareketle, rafinerilerinin bulundu u illerde E itime Katk Projesi çerçevesinde okullar yapt rm ßt r. K r kkale lkö retim Okulu nun temeli 6 May s 2000 tarihinde at lm ß, 15 Eylül 2000 tarihinde e itime aç lm ßt r. zmir in Çi li ilçesinde yapt r lan 32 derslikli Mahmut Esat Bozkurt lkö retim Okulu nun temeli 29 Nisan tarihinde at lm ß, 7 Ekim tarihinde e itime aç lm ßt r. Kocaeli de yapt r lan Çok Programl Lise ise 21 derslikli olup, 1 Ekim tarihinde e itime baßlam ßt r. Batman, Fatih Mahallesi Körük Mevkii nde yapt r lan 24 derslikli okulun temeli 17 Haziran tarihinde at lm ß, E itim Y l ikinci döneminde e itime aç lm ßt r. n 4 ilde yap m n tamamlayarak e itime açt toplam derslik say s 92 olup, yaklaß k 2000 ö renci e itim görmektedir.

44 EMN YET-ÇEVRE-SAÚLIK 38 kurulußundan bu yana çevre ve toplum sa l na son derece duyarl bir tutum sergilemißtir. Sa l k, emniyet ve çevre konular her zaman için di er ticari hedeflerin önünde gelmektedir. Politikam z, maruz kal nabilecek tehlike ve riskleri en düßük seviyede tutmak, personelimize sa l kl ve güvenli bir çal ßma ortam sa lamakt r. Nihai hedefimiz emniyet, çevre, iß sa l ve iß güvenli i konular nda mevcut yasa, tüzük ve yönetmelikleri uygulayarak Avrupa Birli i standartlar nda faaliyet göstermek, ayn zamanda çevre bilincinin olußmas na ve gelißmesine önayak olmakt r. Teknik Emniyet Rafinerilerimizde çal ßmalar m z önce emniyet prensibinden hareket ederek sürdürmekteyiz. ßçi sa l ve iß güvenli i tüm çal ßanlar m z n vazgeçilmez önceli idir. Bu konuda sorumluluk en üstten en alt kademeye kadar tüm yöneticilerimize aittir. Emniyet kurallar n n belirlenmesi uluslararas standartlar ve çal ßanlar m z n önerileri do rultusunda olup, bu kurallar n eksiksiz uygulanmas ana ilkemizdir. Þirketimizde, tüm personelin yang n ve iß güvenli i konular nda e itilmesini ve bilinçlenmesini sa lamak amac yla Emniyet Haftas düzenlenmektedir. Bu süreçte afiß alt na slogan bulma ve sloganl resim yar ßmalar aç larak personelin haftan n etkinliklerine kat l m sa lanmakta; dereceye giren resimler emniyet panosunda sergilenmektedir. Ayr ca, ünitelerin temizlik ve düzen kontrolleri ile bir y l içinde yapm ß olduklar iß kazalar de erlendirilerek ilk üç dereceye giren üniteler ödüllendirilmektedir. Sürekli verilen e itimler ve düzenli olarak uygulanan önleyici planlar sayesinde iß kazalar n n ve meslek hastal klar n n uluslararas kabul görmüß asgari seviyede tutulmas amaçlanmaktad r. Ayr ca her ay düzenli olarak yang n e itimleri ve de ißik senaryolara göre yang n tatbikatlar yap lmaktad r.

45 Teknik emniyet ve yang nla mücadele sistemleri, en son teknoloji ürünü yang n arazözleri ve di er ekipmanlar ile modernize edilmiß, böylelikle yang n ve do al afetlerin do urabilece i riskler en aza indirilmißtir. Y l içinde zmit Rafinerisine 900 m 3 /saat kapasiteli dizel motorlu seyyar bir su pompas al nm ßt r. Bu güçlü pompa ile denizden su çekmek suretiyle yang n suyu devrelerimiz felaket durumlar nda beslenebilecektir. Yang n e itimleri her ay tekrarlanmakta, de ißik senaryolara göre düzenli olarak yang n tatbikatlar yap lmaktad r. 39 Deniz ve nehirlerde meydana gelebilecek mahsul kaçaklar na etkin bir ßekilde müdahale edilebilmesi için ngiltere de bulunan OSRL (Oil Spill Response Ltd.) ßirketi ile beß rafineriyi kapsayan bir anlaßma yap lm ßt r. Çevrenin Korunmas Çevre koruma konusuna büyük önem veren ta at k sular fiziksel, kimyasal ve biyolojik ar tmalardan geçirilerek yönetmeliklerde belirtilen standartlar n üzerinde deßarj edilmektedir. Söz konusu deßarj için periyodik olarak izin al nmaktad r. ta, iskelelerde ve gemilerde meydana gelebilecek yang n ve mahsul kaçaklar na müdahale edebilecek su ve köpük püskürtme sistemleri ile donan ml römorkörler mevcuttur. Akaryak t dökülmelerini kontrol alt na almak ve toplamak için yüzer bariyerler ve s y r c pompalar her an kullan ma haz rd r. Rafinerilerde bacalar n birleßtirilmesi, yükseltilmesi ve kükürt oran %1.5 in alt nda olan düßük kükürtlü yak tlar n kullan lmas sayesinde hava kirlili i ile mücadele çal ßmalar nda ve baca gaz emisyon izinlerinin al nmas konusunda önemli gelißmeler kaydedilmißtir. Yüzer tavanlar n conta sistemleri çift s zd rmaz hale getirilerek tanklardan hidrokarbon emisyonlar kabul edilebilir limitlerin alt na indirilmißtir. zmir ve K r kkale rafinerilerinde do al gaz kullan m bu y l içerisinde sa lanacakt r. ß Güvenli i ve ßçi Sa l rafinerilerinde ißçi sa l n koruma ve iß güvenli i sa lama konular, standart, tüzük ve yönetmeliklerle sürekli kontrol alt nda tutulmaktad r. Personele ilkyard m konusunda teorik ve pratik e itimler verilmekte, y ll k periyodik sa l k kontrolleri gerçekleßtirilmektedir. Özel muayene ve tetkik gerektiren ünitelerde çal ßanlar n kontrolleri ile portör muayeneleri yap lmakta, radyasyon riski olan yerlerde çal ßanlar n dozimetreleri periyodik olarak kontrol edilmektedir.

46 MAL DURUM 40, y l faaliyet dönemini, tüm kesimlerde ve büyük boyutta yaßanan Þubat krizine ra men baßar l bir ßekilde tamamlam ßt r. Bu dönemde ülkede talep daralmas na ba l olarak petrol ürünleri tüketimi %6.8 nisbetinde azalm ß, ancak ayn dönemde 22.8 milyon ton hampetrol ißleyerek özellikle de erli beyaz ürün üretiminde %9.8 art ßa ulaßm ßt r. y l nda sat ßlar n, geçen y la göre %2 art ßla 24.3 milyon tondan 24.8 milyon ton a yükselterek cirosunu da %73 art ßla 11 katrilyon TL na ulaßt rmay baßarm ßt r. Sa lanan bu nakit girißinden, geçen y l sa lad ve 2.7 katrilyon TL mertebesindeki vergi ve fon aktar mlar n bu y l 5.5 katrilyon TL na yükseltmißtir. Di er taraftan ekonomik krizin a r ßartlar tüm y l boyunca hissedilmiß olmas na ra men, yat r mlar n sürdürmeye devam etmiß ve 206 trilyon TL tutar nda fiziki yat r m harcamas gerçekleßtirmißtir. y l nda, 2000 y l na göre %160 art ßla 6,352.4 trilyon TL net sat ß has lat sa lam ßt r. Bu has lattan 5,980.9 trilyon TL sat ßlar n maliyeti ve trilyon TL pazarlama, sat ß ve da t m giderleri ve genel yönetim giderlerinden olußan faaliyet giderlerinin indirilmesinden sonra trilyon TL ißletme faaliyeti kar kaydedilmißtir. ßletme faaliyet kar na, trilyon TL di er faaliyetlerden ola an ve ola and ß gelirlerin ilavesi ile olußan tutardan trilyon TL di er faaliyetlerden ola an ve ola and ß giderlerin ve 42.8 trilyon TL finansman giderlerinin düßürülmesi sonunda y l vergi öncesi dönem kar trilyon TL olarak gerçekleßmißtir. Dönem kar n n vergi ve yasal yükümlülükleri 94.9 trilyon TL düßüldükten sonra net dönem kar trilyon TL olarak gerçekleßmißtir.