SÜREKLİ FREN SİSTEMLERİ YAVAŞLATICILAR (RETARDERLER)
|
|
- Ediz Asani
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 SÜREKLİ FREN SİSTEMLERİ YAVAŞLATICILAR (RETARDERLER) 1
2 SÜREKLİ FREN SİSTEMLERİ YAVAŞLATICILAR Sürekli fren sistemleri veya yavaşlatıcılar (Retarder) sürtünmeli frenlerin aksine frenleme enerjisini ısı enerjisine dönüştürme düzenekleridir. Tipleri Araç hareket ettiği sürece devrededirler. Bu yüzden tespit freni olarak kullanılamazlar. Özellikle ağır taşıtlarda uzun inişli yollarda aşırı zorlanan işletme frenlerini desteklemek, onların sürekli çalışır kalmasını temin etmek (soğumalarını sağlamak) için kullanılırlar. 1. Motor Freni : Bir motorun ek bir tedbir almadan fren olarak kullanılması pek bir fayda sağlamaz. Bu yüzden ek bir kam mili ile motor bir kompresör gibi çalıştırılmak ve bu sayede daha fazla enerji yutulması yoluna gidilir (Jacobi Break). 2. Motor Egzoz Freni : Motor eksiz kanalına konacak bir kelebek yardımıyla gaz akışına mani olmak ve yüksek bir frenleme momenti sağlamak mümkündür. Egzoz kanalının kapatılması halinde aynı zamanda yakıt girişin engellenmesi, hareket ve kavrama pedalının da bloke edilmesi gerekir. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 2
3 Resim : Hidrolik tahrikli işletme freni ve egzoz freni (Bosch). 1. Fren pedalı, 2. Egzoz kelebeği, 3. Fren, 4. Ayak şalteri, 5. Depo 3. Elektromanyetik Yavaşlatıcılar (Girdap akımları freni): Hava soğutmalı elektriksel girdap akımları freni (Telma freni) akü tarafından üretilen, ayarlanabilir bir manyetik alan içerisinde dönen bir yumuşak demir diskten ibarettir. Ortaya çıkan girdap akımları dönen diski frenler. Bu fren, vites kutusu ile diferansiyel arasına monte edilir. Elektromanyetik yavaşlatıcıların başka uygulama şekilleri de vardır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 3
4 4. Hidrodinamik Yavaşlatıcılar : Fren enerjisi sıvı sürtünmesiyle ısı enerjisine Dönüştürülür. Turbo fren iki halka formunda kanatlar ön görülmüş biri sabit (stator) diğeri diferansiyel tarafından tahrik edilen, dönebilen (rotor) iki kısımdan ibarettir. Hidrolik yağ rotor tarafından ivmelendirilir, stator tarafından frenlenir. Bu esnada ortaya çıkan ısı motorun soğutma suyu tarafından alınır. Ayarlama kanatlar içine gönderilen hidrolik miktarının değiştirilmesi ile sağlanır. Yukarıda verilen yavaşlatıcıların dışında özellikle yarış ve spor arabalarında aracın rüzgar direncinin frenleme esnasında artırılması, ek kanatlar yardımıyla hızının yavaşlatılması uygulaması da mevcuttur. Ayrıca, römorklar için çekiciden bir elektrik sinyali ile devreye alınan üçüncü fren devresi kullanılır. Bu frenlerin sürtünen pabuçları genelde sinter metal pabuçlardır. Resim : Turbo fren Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 4
5 Araçlarda kullanımı söz konusu olan yavaşlatıcıların fren momenti karakteristiklerinin ve kapasitelerinin karşılaştırılması durumunda elektro manyetik ve hidrodinamik yavaşlatıcıların tüm devir sayısı aralığında daha uygun olduğu görülmektedir Resim : Sürekli Frenlerin Moment Karakteristiklerinin karşılaştırılması Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 5
6 Yavaşlatıcıların Kullanım Nedenleri Ağır Vasıtaların Frenlenmesi Frenleme kapasiteleri yönünden bir karşılaştırma yapmak gerekirse, ağır vasıtaların hafif olanlara nazaran çok daha sınırlı frenlenebilirliğe sahip olduğunu söylenebilir. Motorun frenlenme kapasitesi, Aracın frenleme yüzeyi ve kütlesi arasındaki oran, Aracın sahip olduğu momentum ( Q = m.v ), yüksek hız gerektiren trafik koşulları gibi faktörler bu durumu meydana getiren temel sebepler arasında sayılmaktadır. I) Motor Gücü/Araç Kütlesi Oranı ( Motor frenleme kapasitesi ) - Binek otomobili, PS/ton - Kamyon, 8 9 PS/ton ve burada ağır kamyonlar 10:1 oranında dezavantajlı durumdadır. Oran: Motor Gücü (hp)/ Araç kütlesi (ton) 1 Tonluk binek otomobili P / m = 90 / 1 = 90 PS / ton, 3.5 Tonluk kamyon P / m = 80 / 3.5 = 23 PS / ton, 6 Tonluk kamyon P / m = 90 / 6 = 15 PS / ton, 40 Tonluk 5 akslı kamyon ve çekicisi P / m = 360 / 40 = 9 PS / ton, Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 6
7 II) İşletim Freni Yüzeyi / Taşıt Kütlesi Oranı - Binek otomobili 750 cm 2 /ton - Kamyon, 350 cm 2 /ton ( 5 Akslı ) ve kamyon 2:1 oranında dezavantajlı durumdadır. Oran: İşletim freni yüzeyi (cm 2 ) / Araç kütlesi (ton) 1 Tonluk binek otomobili A/m = 750 / 1 = 750 cm 2 / ton, 3.5 Tonluk kamyon A / m = 1600 / 3.5 = 456 cm 2 / ton, 6 Tonluk kamyon A / m = 2200 / 6 = 370 cm 2 / ton, 40 Tonluk 5 akslı kamyon ve çekicisi A / m = / 40 = 350 cm 2 / ton, III. Momentum oranı, Q= m.v - Binek otomobili; 1 ton, 130 km / h = 1000 x 130 / 3,6 = kgm/s -Kamyon; 40 ton, 80 km / h = x 80 / 3,6 = kgm/s ve kamyon 24,6:1 oranında dezavantajlı durumdadır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 7
8 . Ortalama Sürtünme Katsayısı Ortalama Aşınma Oranı Tambur Fren Sıcaklığı Şekil : Çok yüksek frenleme oranıyla yavaşlatılan 10 tonluk bir aracın. tekerlek, tambur ve jant sıcaklıkları Şekil 5.3.5: Tambur frenlerde sürtünme katsayısı ve aşınma miktarının Şekil : Tambur sıcaklığa bağlı frenlerde değişimi. sürtünme katsayısı ve aşınma miktarının sıcaklığa bağlı değişimi. IV. Otoyolda Yüksek Hızda Frenleme: Yüksek hıza sahip bir motorlu aracın frenlenmesi, işletme frenlerini oldukça büyük bir zorlamayla karşı karşıya bırakır. Çalışır durumdaki frenlerin gereğinden fazla ısınması gibi durumlar, bu zorlamanın daha da şiddetlenmesine; hatta fading, fren patlaması (aşırı sıcaklık sonucu fren balatası sürtünme katsayısının ani düşüşü) olarak bilinen olayların meydana gelmesine yol açmaktadır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 8
9 Bilindiği gibi, %12 lik bir yokuşta 7 km boyunca yavaşlatılan 15 tonluk bir yolcu otobüsünün frenleri yaklaşık 210 kg lık döküm bir parçayı ergitmeye yetecek ısı enerjisi açığa çıkarır. Benzer şekilde, 4x2 tahrik düzenine sahip 19 tonluk bir aracın frenleri, 65 km/h lik hızla inilen % 6 lık bir yokuşta, yalnızca 150 s içerisinde 400 C lik sıcaklık değerine ulaşmaktadır. Buna karşın, mümkün olduğunca kısa zamanda bu sıcaklığın 200 C civarına indirilmesi zorunludur Tüm bu açıklanan sebeplerden dolayı, bir fren sisteminin en az balata aşıntısıyla en iyi frenlemeyi gerçekleştirebilmesi için, Çalışma sırasında tambur sıcaklığının mümkün olduğunca düşük değerlerde tutulması. Motorlu taşıtlarda, fren sistemlerinin tamamlayıcısı olarak kullanılan yavaşlatıcılar da, temel olarak bu işlevi üstlenirler. İşletme frenlerinin kullanım kapasitesi ve dayanıklılığını sınırlayan hususlar: Tekerlek çapı, Askı sistemi elemanlarının fren sistemi genişliğini sınırlaması, Fren sisteminde kullanılan diskin ya da tamburun çapının tekerlek boyutlarına bağlı olmasıdır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 9
10 Frenleme esnasında araç üzerinden alınması gereken enerjinin büyük bölümünün bir yavaşlatıcı tarafından yutulması çok daha sağlıklı bir çözümdür. Böylelikle, acil frenleme durumlarında işletme frenleri tam kapasiteyle çalıştırılabilmektedir. Bir yolcu otobüsü üzerinde yapılan istatistiksel bir çalışmaya göre, yavaşlatıcı kullanmak suretiyle frenleme işleminin, m/s 2 lik ( g nin yaklaşık % 2 12) bir ivme aralığında gerçekleştirilmesi mümkün olmaktadır. Frenleme sayısı Yavaşlama ivmesi, m /s 2 Yavaşlama Normal Frenleme Acil Frenleme Yavaşlatıcı İşletim Freni. Resim : Fren sistemlerinin frenleme ivmesine bağlı olarak kullanım sıklığı Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 10
11 . Max. güvenli hız (km/h) Mevcut işletme freni sıcaklığı: C Araç kütlesi : 36,3 ton % 6 eğim 149 kw kapasiteli Retarder Retarderli Yavaşlatıcı ile donatılmış ve yavaşlatıcısı olmayan iki aracın %6 eğime sahip bir yoldaki yokuş aşağı hareketleri sırasında sahip olabilecekleri maksimum güvenli hız sınırları aşağıda gösterilmiştir. EEC dayanma standardı Test tipi II Retardersiz Yokuş aşağı kat edilen yol (km) Yavaşlatıcı ile donatılmış bir aracın diğerine göre, belirli bir hız değerinde daha uzun bir mesafeyi kat etmesi mümkün olabilmektedir. Örneğin; % 6 eğime sahip 8 km lik bir yolda, yavaşlatıcı ile donatılmış bir aracın maksimum güvenli hız sınırı 65 km/h iken yalnızca konvansiyonel fren sistemi bulunan bir başka araçta bu sınır 28 km/h olarak okunmaktadır.. Resim : Araştırma.İnstitute of Transport Reserach of Mishigan (USA). Yokuş aşağı inişte araçların kat edilen mesafeye bağlı olarak güvenli hız sınırları. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 11
12 Elektromanyetik Yavaşlatıcılar (Girdap Akımları Freni) Araçların aktif güvenliğinin arttırması nedeniyle motorlu araçlarda yavaşlatıcıların kullanımı gündeme gelmiştir. Bu sistemler sayesinde işletim frenlerinin oldukça yüksek verimle kullanılması söz konusu olabilmektedir. Elektromanyetik yavaşlatıcının devreye girmesi motora ilave bir yük getirmemektedir. Bu sistemler ihtiyaç duydukları gücü, taşıtın elektrik sisteminden, ancak belirli sınırlar dahilinde ve sistemin asıl fonksiyonunu etkilemeyecek şekilde karşılarlar Elektromanyetik Yavaşlatıcıların Çalışma Prensibi Elektromanyetik yavaşlatıcıların çalışma prensibi, değişken şiddetteki bir manyetik alana maruz bir çelik kütle içerisinde akım oluşturma şeklinde özetlenebilir. Manyetik akı çizgileri boyunca oluşturulan bu akımlar Foucault Akımları olarak bilinmektedir. Pratikte, stator tarafından sabit bir manyetik alan oluşturulmakta, bu alanın şiddetindeki değişim ise rotorla irtibatlandırılmış kütlelerin dönme hareketi yardımıyla sağlanmaktadır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 12
13 Elektromanyetik yavaşlatıcıların çalışma prensibi aşağıdaki diyagramda özetlenmiştir. Rotor diskleri (1) tahrik mili ile irtibatlandırılır. Şasiye sabitlenmiş stator (2), rotor diskleri arasına (1) yerleştirilir. Alternatif kutupları meydana getirecek olan sargılar, stator üzerine monte edilir. (N: Kuzey, S: Güney). Sargılardan akım geçmesi durumunda, rotorlar üzerinde bir manyetik alan meydana gelir. Oluşan bu manyetik alanın yarattığı girdap akımları ve manyetik kuvvet, rotorları, dolayısıyla dönen tahrik milini yavaşlatır. Resim : Elektromanyetik yavaşlatıcı çalışma prensibi Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 13
14 Elektromanyetik yavaşlatıcı sargıları araçtaki akü tarafından beslenir. İstenen fren momentine göre akım şiddeti ya kademeli dirençler sayesinde veya kademesiz elektronik olarak kumanda edilir. En yüksek akım şiddeti takriben 80 A ( Güç 24 V gerilimde ~ 2 kw ) mertebesindedir. Resim : Elektromanyetik yavaşlatıcının devir sayısına bağlı olarak fren momentinin değişimine ait örnek. Hidrolik frenlere oranla max. momente düşük devirde ulaşılmaktadır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 14
15 E hava boşluğu C hava boşluğu ayar şimi 1 Ön rotor 2 Arka rotor 3 Stator 4 Mil 5 Rulmanlı yatak 6 Dayama bileziği 7 Bağlantı flanşı 8 Gresleme nipeli 9 Hava tahliye tüpü 10 Bobin 11 Çekirdek 12 Bağlantı göbeği 13 Ayar klipsi 14 Çekirdek bağlantı plakası 15 Elektriksel bağlantı bloğu. Resim : TELMA firması tarafından üretilen CE35 tipi ton araçlarda kullanılan elektromanyetik yavaşlatıcının (retarderin) kesti Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 15
16 . AKSİYAL SERİ Tablo a : TELMA firmasının 3, ton aralığındaki günümüz araçları için, buna minibüs ve turizm amaçlı kullanılan otobüsler dahil, ürettiği elektromanyetik frenlerin araç ağırlığına bağlı olarak max. Moment frenleme değerleri Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 16.
17 Hidrodinamik Yavaşlatıcılar 1. Hidrodinamik yavaşlatıcıların çalışma şekli : Hidrodinamik yavaşlatıcılar (Hidrodinamik frenler) hidrodinamik kavramaların özel bir hali olarak değerlendirilebilir. Burada türbin tarafı sabit durmaktadır ( i n = 0). Hidrodinamik frenin maksimim gücü sınırlıdır. Bu yüzden belirli bir devir sayısı değerinden itibaren doldurma ayarı ile döndürme momenti güç hiperbolü boyunca aşağı indirilebilir. Resim : Hidrodinamik frenin tanım eğrisi M ~ n 2. Bir güç sınırlaması için bir dolum ayarının ön görülmesi gerekmektedir Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 17
18 Ortaya çıkan ısı soğutma suretiyle dışarı atılır. Bunun için bir dış yağ sirkülasyon devresi gerekmektedir. Soğutma için ya motor soğutma suyu ile bağlantılı bir ısı değiştirgeci veya sistemin kendine özgü bir yağ soğutma sistemi kullanılabilir. Resim : Bir hidrodinamik fren hidroliğinin temel sirkülasyon devresi Resim : Bir eğimli yol freninin (a) ve yavaşlatma freninin (b) fren diyagramı (Fa. Voith) Hidrodinamik frenin kumandası : Kumada işlemi herhangi bir şekilde yapılabilir. Doldurma derecesine bağlı olarak farklı devir sayıları için arzu edilen döndürme momentleri ayarlanabilir. Doluluk derecesi giriş veya çıkışın kısılması ile yapılabilir Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 18
19 Resim : Voith hidrodinamik freni.tip B 180 şematik yapısı. Hidrodinamik frenlerin uygulama örnekleri : 1. a Tahrik Voith mili Hidrodinamik 1 Ayar pistonu Freni Tip B 180 b Hızlandırma c Fren rotoru d Fren statoru 2 Açma kapama ventili 3 Aşırı akım ventili 4 Ventilasyon kapakları Resim : Voith hidrodinamik freni.tip B 180 şematik yapısı a Tahrik mili 1 Ayar pistonu b Hızlandırma 2 Açma kapama ventili c Fren rotoru 3 Aşırı akım ventili d Fren statoru 4 Ventilasyon kapakları Kısmi dolum bir aşırı akım ventili (3) yardımıyla gerçekleşir. Hidrolik basıncı burada ayar büyüklüğü Üstteki olarak kullanılmaktadır. kesit resminde kanatların Aşırı akım bulunduğu ventilinin yayı hacim yağ dolmuş ayar için şekilde kullanılan gösterilmiştir. basınçlı havanın Alttaki kesit etkidiği resminde bir fren ventilasyon pistonu öyle kapakları bir ön gerer kapalı ki, farklı şekilde büyüklükteki gösterilmiştir, fren yani yağ dolumu momentlerini yok. ayarlamaya bağlı olarak kumanda başlar (Resim ). Frenin komuta cevap verme ve çözülme süreleri saniyenin onda birinden daha düşüktür. Üstteki kesit resminde kanatların bulunduğu hacim yağ dolmuş şekilde gösterilmiştir. Alttaki kesit resminde fren ventilasyon kapakları kapalı şekilde gösterilmiştir, yani yağ dolumu yok. Fren işletme durumunda değil ise, yani boşaltılmış Resim : Hidrodinamik ise, içindeki hava ventile edilir, emilir. Bir frenin fren diyagramı. ventilasyon kapağının (4) frenin devre dışı bırakılması durumunda kapatılması konumunda Kumanda havasının ortaya çıkabilecek güç kaybının da önüne geçilmiş basıncı kademesiz olur. ayarlanabilir (Fa Voith 1. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 19
20 2. ATE ( Alfred Teves) Hidrodinamik Freni : Bu hidrodinamik fren her şeyden önce sürekli frenleme için ön görülmüş ve kamyonlara montaj amacıyla düşünülmüştür. Kısmi frenleme ve bununla ilgili kumanda dolum silindiri yardımıyla yapılmaktadır. Resim : ATE hidrodinamik frenin montaj olanakları (Fa. Alfred Teves) Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 20
21 . El freni ventili sayesinde kumanda basıncı ayarlanır. İlave basınçlı hava kabından basınçlı hava, dolum silindirinin içine akar; bu sayede hidrodinamik frenin hidrolik ile dolması gerçekleşir. Ön kumanda ventili belirli bir basınç ayarında sabit kalan bir fren momentinin oluşumunu sağlar. Frenleme işleminin tamamlanmasından sonra hidrolik tekrar dolum silindirine akar. Aşırı akım ventili El freni ventili Basınçlı ek hava kabı Vakum pompası Ön kumanda ventili Vakum kazanlı dolum silindiri Yağ soğutucusu Saptırma rölesi ATE Türbo freni Resim : ATE hidrodinamik freninin fonksiyon şeması (Fa. Alfred Teves). Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 21
22 Fren momenti [ da N.m]. Resim : Alfred Teves firmasının hidrodinamik frene ait fren diyagramı D/d. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 22
23 Yasal Düzenlemeler Avrupa Regülasyonları 1971 Yılında Avrupa Topluluğu tarafından oluşturulan yasal düzenlemelere göre ilk olarak 10 tonun üzerinde yük taşıyan ağır vasıtalar ile 8 den fazla yolcu taşıyan araçlara ait fren sistemlerinin dayanım sınırları düzenlenmiştir. Yavaşlatıcılarla ilgili dayanıklılık testleri EEC/71/320 ye göre üç grup altında incelenir. Bunlardan ilk ikisi olan test tipi 0 ve test tipi II mal nakliyatı ile ilgili hükümleri düzenler. Üçüncü grubu teşkil eden test tipi IIa ise yolcu taşıma ile ilgili sınırlamaları kapsamaktadır. Fren Testleri TİP 0: İşletim frenlerinin soğuk durumda denenmesini kapsar. TİP II: Yüklü bir aracın, %6 lık eğime sahip 6 km uzunluğundaki bir yolda 30 km/h hızla ilerlemesi durumundaki seyir stabilitesinin incelenmesini kapsar. Bu test süresince sürekli kullanımdan dolayı ısınmış işletim frenleri, 40 km/h lik hızda verimli bir şekilde çalışabilmelidir; Bu durumda fren sisteminin verimi, 0 tipindeki testten elde edilen verim değerinin en az %75 i olmalıdır. TİP II a: 6 km uzunluğunda ve %7 lik eğime sahip bir yolda, 30 km/h sabit hızla aracın stabil olarak hareketini kapsar. Bu testte kullanılacak araç yüklü olmalı ve frenleme yalnızca egzoz freni ve eğer varsa yavaşlatıcı yardımıyla sağlanmalıdır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 23
24 Tehlikeli Maddelerin Taşınması 1992 Yılından bu yana, taşıt güvenliğini arttırıcı uygulamalar kapsamında, Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması konusunda yapılan düzenleme çalışmaları sürdürülmektedir. Özellikle belirli kategoriye dahil araçlar için kullanımı zorunlu tutulan donanımlar; Hız sınırlayıcı, Tekerlek blokaj regülatörü (ABS), II a Tipindeki fren testinden beklenen özellikleri sağlayabilen bir fren sistemi. Bu sistem yüklü bir taşıma aracının, servis frenlerine ya da acil durum frenlerine ihtiyaç duyulmaksızın 6 km boyunca, %7 lik bir eğimi, 30 km/h sabit hızla inebilmesini sağlayabilmelidir. Bu, araçlardan beklenen güvenliğin sağlanabilmesi için oldukça önemli bir aşamadır. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 24
25 Yavaşlatıcıların Kapasitelerinin Tayini Çözüm Yolu 1 : 9 ton luk toplam kütleye sahip bir kamyona seyir sırasında etkiyen hareket dirençlerinin frenleme etkisi ihmal edilecek olursa, 6 km boyunca % 7 eğimli yolda sabit hızda seyir için frenleme işi A : A G.h 1 m.v ,81.418, N.m Joule Burada : P = % 7 yokuş eğiminde tırmanma açısı = 4 0 (tan = 0,07 ve = arctan(0,07) = 4 0 Aracın 6000 m yol boyunda kaybettiği irtifa h = 6000.sin (4 0 ) = 418,54 m Aracın hızı iniş sırasında ortalama 30 km/h hızda sabit kalması gerektiğine göre 6000 m mesafeyi kat ettiği süre t : s 6000 m t 720 v 30 / 3, 6 m/s Retarderin sağlaması gereken ortalama gücü P R : P R A t s s Joule Watt 51,24 Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 25 kw
26 Araca etkiyen yuvarlanma yokuş ve rüzgar dirençlerinin de etkisi dikkate alınarak bir fren gücü hesabı: f R = 0,01, c W = 0,8, A = 8 m 2 ; L = 1,226 Ns 2 /m 4, g = 10 m/s 2 için fren gücü P : P = (f R + p).g.g.v + 1.ρ 2.A.c.v P = (0,01-0,07) ,333 + L ω 3 1.1, ,8.8, = Watt = - 42,73 kw Bu değer sadece yokuş direnci etkisi dikkate alınarak yapılan hesaplamadan ~%16 daha düşüktür. Genelde hesaplamalarda yuvarlanma ve rüzgar direncinin frenleme etkileri ihmal edilerek retarder kapasitesi tayin edilmektedir. Retaderin max. fren momenti kapasitesinin bulunması için : Lastik tekerleğin dinamik yarıçapı 10,00 20 ebatlarındaki lastik için r dyn = 507 mm ve diferansiyel çevrim oranı i D = 5,63 ve v A = 30 km/h araç hızında hemen vites kutusu çıkışına yerleştirilen bir retarderin devir sayısı n R : n R v 2,65. r A.i dy n D 30 km / h. 5,63 2,65. 0,507 mm 883 D/d M R P = n R R 51,24 = N.m 600 N.m 26
27 Ayrıca frenleme durumundaki tahrik tekerleklerindeki frenleme kayması s B = % alınırsa, retarder devrinin % 20 daha düşük olması söz konusudur. Bu duruma göre s B = % 20 frenleme kayması için, tekerlek açısal hızı olmak üzere i D diferansiyel çevrim oranı da dikkate alınarak retarder rotoru devri n R : s B n M R R = v A - ω.r v A v = 2,65. r dy n A dy n P = n R R.i D üzerinden 30 km / h 2,65..5,63.(1-0,2) 05,7 m.(1- s B ) = 51,24 = N.m 700 N.m = 706 D / d TELMA firmasının 3, ton aralığındaki günümüz araçları için, buna minibüs ve turizm amaçlı kullanılan otobüsler dahil, ürettiği elektromanyetik frenlerin araç ağırlığına bağlı olarak max. frenleme momenti değerlerinin verildiği tablo dan firmanın üretmiş olduğu CC80 tipi ton araçlarda kullanılan max. moment kapasitesi 800 Nm olan RETARDER seçilebilir. 27
28 Çözüm Yolu 2 : Genelde daha kısa bir yöntem olarak aracı yavaşlatmak amacıyla kullanılan retarderlerin kullanıldığı yavaşlatma ivme değerlerinden hareketle bir kapasitif değer tayini de yapılmaktadır. Esas itibariyle aracın ivmesi ile frenlenmesi için gerekli fren kuvveti veya fren momentini retarderin sağlaması gerektiğinden hareketle aşağıdaki eşitlik yazılabilir:.. G. x.r M = i D dy n = ,9.0,507 5, Burada [m/s 2 ] Retarder yavaşlama ivmesi Kamyon, şehir içi ve şehirler arası otobüsler için ~1,0 m/s2 Römorklu kamyon ve çekiciler için ~ 0,8 m/s2 alınması tavsiye edilir. M [N.m] Gerekli retarder kapasitif momenti İ D [-] Diferansiyel çevrim oranı G [kg] Aracın toplam kütlesi r dyn [m] Tekerlek dinamik yarıçapı Örneğimizdeki sayısal değerler kullanılırsa;.. G. x.rdy n ,9.0,507 M = = 750 Nm id 5,63 Bu değerde yukarıda tablodan aldığımız CC80 tipi ton araçlarda kullanılan max. moment kapasitesi 800 Nm olan RETARDER ile sağlanmaktadır. 28
29 Uygulanmış Örnekler Örnek : BMC 1200RE Modeli İçin Retarder Seçimi Bu model otobüslerde Telma nın FV modeli retarder kullanılmaktadır. Sağladığı fren momenti 1900 Nm dir. Bu retarderin uygunluğunu kontrol edelim. Aracın Özellikleri m = kg A = 7 m 2 i D = 4.56 r dyn = m, f R = 0,016,c w = 0,6 ve L =1,228 [kg/m 3 ] için; % 20 kayma için (s=1.2); M retarder 1,2.1203, N.m 2. Çözüm Yolu : TELMA firmasının uyguladığı yönteme göre; Telma ya göre otobüslerin yaptıkları frenleme sonucu oluşturdukları negatif ivmelerin 1 m/s2 kadarı retarderler tarafından karşılanmalıdır F m.a [kg].1[m/s 2 ] N M retarder r F. i dy n D 0, , ,67 N.m Seçilen retarder 1900 Nm lik moment ürettiğinden yapılan seçim yeterlidir. 29
30 FV Telma Retarderin Teknik Özellikleri Toplam Kütle : 170 kg Rotorlar : 64 kg Stator : 106 kg Maksimum Moment : 1900 Nm Rotor Ataleti Momenti : 2 kgm2 30
31 BAĞLANTI ŞEKİLLERİ a-) Şanzıman çıkışına A: şanzıman B: arka aks 1: stator taşıyıcıcı 2: retarder 3: şanzıman dönüştürme kiti 4: orta flanş b-) Diferansiyel girişine 31
32 ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLERİ Aracın tipine göre 12V ve 24V ile çalışabilirler. 12V ile çalışırken direnci 0.21 Ohm iken, 24V ile çalışırken 0.86 Ohm dur. 12V ile çalışırken; 1. kademe: 58.8 A 2. kademe: A Her kademenin bağlanış şekli 3. kademe: A 4. kademe: A 24V ile çalışırken; 1. kademe: 27.9 A 2. kademe: 55.8 A Her kademenin bağlanış şekli 3. kademe: 83.7 A 4. kademe: A 32
33 Elektrik Tesisatı 33
34 Teşekkür ederim Prof. Dr. N. Sefa KURALAY Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 34
Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması
Disk frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, kampanalı frenler, kuvvet iletimi, konstrüksiyon, ısınma, disk ve kampanalı frenlerin karşılaştırılması Hidrolik Fren Sistemi Sürtünmeli Frenler Doğrudan doğruya
DetaylıRetarder kullanımı ve sürüş tarzı ile Güvenli ulaşın.
G 1853 tr ak / WA 1 000 2013-07 Ölçü ve Resimler bağlayıcı değil,değişkenlik hakkımız mahfuzdur. Retarder kullanımı ve sürüş tarzı ile Güvenli ulaşın. Voith Turbo Güç Aktarma Teknigi Ltd. Sti. Altıntepe
DetaylıMotorlu Taşıtlar Temel Eğitimi, Uygulama Çalışması DEÜ Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü
Problem 9: Arka akstan tahrik edilen bir aracın aşağıdaki teknik değerleri bilinmektedir : Toplam ağırlık G=8700 N Hava direnci katsayısı C W =0,445 Araç enine kesit alanı A=1,83 m 2 Lastik dinamik yarıçapı
DetaylıİÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5
DetaylıOtomatik moment değiştiriciler
Otomatik moment değiştiriciler ANA FONKSİYON GRUPLARI 1. Hidrodinamik moment değiştirici (Trilok moment değiştirici), 2. Gereken sayıda kademeleri olan dişli grubu (genel olarak lamelli kavramalarla ve
DetaylıYABANCI KUVVETLİ FREN SİSTEMLERİ
YABANCI KUVVETLİ FREN SİSTEMLERİ MEKANİK ve HAVALI FRENLER Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1 YABANCI KUVVETLİ FREN SİSTEMLERİ 1. Çarpmalı Mekanik Frenler ve Tasarım Esasları Çarpmalı fren sistemleri ağırlıklı
DetaylıİÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ
İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 5 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 8 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 9 1.5 TAŞIT
DetaylıBobin Gövdesi. Flanşı Tork Ayar Vidası. Balata. Dişli. Montaj Vidası
Kompakt bir yapıya sahip olan serisi frenler kontrollü veya kontrolsüz elektrik kesilmelerinde devreye giren kolay montajlı sistemlerdir. Vinç ve otomasyon sistemlerinde, asansörlerde, tekstil, tarım,
DetaylıTARIM TRAKTÖRLERİ 21.07.2015. Tarım Traktörleri. Traktör Tipleri. Tarım traktörlerindeki önemli gelişim aşamaları
TARIM TRAKTÖRLERİ Tarım Traktörleri Traktör, kelime olarak çekici veya hareket ettirici anlamına gelmektedir Traktörler, tarımsal işletmelerde çeşitli iş makinelerinin çalıştırılması için kullanılan kuvvet
DetaylıPROGRAMA GENEL BAKIŞ HİDRODİNAMİK RETARDERLER İÇİN MOTOR YAĞ RADYATÖRÜ
PROGRAMA GENEL BAKIŞ HİDRODİNAMİK RETARDERLER İÇİN MOTOR YAĞ RADYATÖRÜ ÖNEMLİ VERİLERE GENEL BAKIŞ Programdaki retarderler için 20 adedin üzerinde motor yağ radyatörü Tamamıyla alüminyumdan AKG tarafından
Detaylı600MG Model Mercedes-Benz OM 926 LA (FAZ III A) Tip 4 zamanlı, turbo şarjlı, direk enjeksiyonlu, intercooler su soğutmalı dizel motor Silindir sayısı 6 Sıra Piston Çapı ve Stroku 106 mm x 136 mm Motor
DetaylıSAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
5. Soğutma Şekline Göre Hava soğutmalı motortar: Bu motorlarda, silindir yüzeylerindeki ince metal kanatçıklar vasıtasıyla ısı transferi yüzey alanı artırılır. Motor krank milinden hareket alan bir fan
Detaylı2. POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ 2.1. CİSİMLERİN POTANSİYEL ENERJİSİ. Konumundan dolayı bir cismin sahip olduğu enerjiye Potansiyel Enerji denir.
BÖLÜM POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ. POTANSİYEL VE KİNETİK ENERJİ.1. CİSİMLERİN POTANSİYEL ENERJİSİ Konumundan dolayı bir cismin sahip olduğu enerjiye Potansiyel Enerji denir. Mesela Şekil.1 de görülen
DetaylıHasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007
Hasan Esen ZKÜ FEN BİL. ENST. MAKİNE EĞT.BL. ÖĞRENCİSİ 2000 0281 07 007 I.GİRİŞ Motorlu araç frenleri alanındaki gelişme, taşıtları değişik sürüş koşullarında mümkün olan en iyi şekilde frenleyebilen verimli,
DetaylıMA İNAL NA ARI A NDA ELE E K LE TRİK
3.0.01 KALDIRMA MAKİNALARINDA ELEKTRİK DONANIMI VE ELEKTRİK MOTORU SEÇİMİ Günümüzde transport makinalarının bir çoğunda güç sistemi olarak elektrik tahrikli donanımlar kullanılmaktadır. 1 ELEKTRİK TAHRİKİNİN
DetaylıFRENLER SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU
FRENLER MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Frenler 2 / 20 Frenler, sürtünme yüzeyli kavramalarla benzer prensiplere göre çalışan bir makine elemanı grubunu oluştururlar. Şu şekilde
DetaylıFREN SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1
FREN SİSTEMLERİ Prof Dr N Sefa KURALAY 1 FRENLER Bir aracın kontrol ve emniyetini temin eden sistemlerin bir bölümü olan fren sistemleri 1 Aracın hızını yavaşlatmak ve gerektiğinde durdurmak, 2 Aracın
DetaylıPATĐNAJ ÖNLEME SĐSTEMĐ(ASR)
PATĐNAJ ÖNLEME SĐSTEMĐ(ASR) Mustafa YAZICI, H. Mehmet DEMĐREL TCK Patinaj Önleme Sistemi, harekete geçme ve hızlanma sırasında döndürülen tekerleklerin patinaj yaparak dönmesini engeller. Bu şekilde ASR,
Detaylı8. Silindirlerin Düzenleniş Şekline Göre
8. Silindirlerin Düzenleniş Şekline Göre 1/40 Sıra Motor 2/40 V- Motor 3/40 Ferrari V12 65 o motoru 375 kw (7000 devir/dakikada) D/H 86/75 mm 5474 cc 4/40 Boksör Motor 5/40 Yıldız Tip Motor 6/40 Karşı
DetaylıBÖLÜM 4 KARAYOLUNDA SEYREDEN ARAÇLARA ETKİYEN DİRENÇLER
BÖLÜM 4 KARAYOLUNDA SEYREDEN ARAÇLARA ETKİYEN DİRENÇLER Dinamikten bilindiği üzere belli bir yörünge üzerinde hareket eden cisimleri hareket yönünün tersi yönünde bir takım kuvvetler etkiler. Bu hareketler
DetaylıPEGASUS 360. Dieci Türkiye Distribütörü. Pegasus360.indd 1 11/04/18 12:19
360 40.25 360 50.19 360 50.21 360 60.16 PEGASUS 360 Dieci Türkiye Distribütörü Pegasus360.indd 1 11/04/18 12:19 Pegasus360.indd 2 11/04/18 12:19 PERFORMANS PEGASUS 40.25 PEGASUS 50.19 PEGASUS 50.21 PEGASUS
DetaylıMAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: SORULAR-CEVAPLAR
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ II FİNAL SINAVI 22.05.2015 Numara: Adı Soyadı: 1- (24 Puan) Şekildeki 5.08 cm çaplı 38.1 m uzunluğunda, 15.24 cm çaplı 22.86 m uzunluğunda ve 7.62 cm çaplı
DetaylıOTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI)
OTOMOTİV MÜHENDİSLİĞİ II (AKTARMA ORGANLARI) Taşıtlarda farklı tahrik tipleri a ve b: motor ve tahrik önde c: motor ön, tahrik arka d:motor ve tahrik arka e:4 çeker a, Günümüzde otomobillerde yaygın kullanılan
DetaylıMAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2
MAKİNA ELEMANLAR I MAK 341 - Bütün Gruplar ÖDEV 2 Şekilde çelik bir mile sıkı geçme olarak monte edilmiş dişli çark gösterilmiştir. Söz konusu bağlantının P gücünü n dönme hızında k misli emniyetle iletmesi
DetaylıHaftanın Amacı: Asenkron motorun hız ayar ve frenleme tekniklerinin kavranmasıdır.
ASENKRON MOTORLARDA HIZ AYARI ve FRENLEME Haftanın Amacı: Asenkron motorun hız ayar ve frenleme tekniklerinin kavranmasıdır. Giriş Bilindiği üzere asenkron motorun rotor hızı, döner alan hızını (n s )
DetaylıGÜÇ AKTARMA ORGANLARI
GÜÇ AKTARMA ORGANLARI DEBRİYAJ ŞANZIMAN ŞAFT VEYA TAHRİK MİLİ DİFRANSİYEL AKS TEKERLEK 1.1. Hareket İletim Türleri Motor Trans aks Şanzıman Tahrik Şaftı Şaft (kardan mili) Diferansiyel Aks mili Aks Lastik
DetaylıOTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ
OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu bölümde 1. Direnç a. Aerodinamik b. Dinamik, yuvarlanma c. Yokuş 2. Tekerlek tahrik
DetaylıAKTÜATÖRLER Elektromekanik Aktüatörler
AKTÜATÖRLER Bir sitemi kontrol için, elektriksel, termal yada hidrolik, pnömatik gibi mekanik büyüklükleri harekete dönüştüren elemanlardır. Elektromekanik aktüatörler, Hidromekanik aktüatörler ve pnömatik
DetaylıASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN
ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.
DetaylıELEKTRİK MOTORLARI VE SÜRÜCÜLER ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ
BÖLÜM 2 ELEKTRİK MOTORLARINDA DENETİM PRENSİPLERİ 2.1.OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİNE GİRİŞ Otomatik kontrol sistemleri, günün teknolojik gelişmesine paralel olarak üzerinde en çok çalışılan bir konu olmuştur.
DetaylıKOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği ( 1. ve 2. Öğretim ) Bölümü Dinamik Dersi (Türkçe Dilinde) 2. Çalişma Soruları / 21 Ekim 2018
SORU-1) Şekilde gösterilen uzamasız halat makara sisteminde A'daki ipin ucu aşağı doğru 1 m/s lik bir hızla çekilirken, E yükünün hızının sayısal değerini ve hareket yönünü sistematik bir şekilde hesaplayarak
DetaylıBilezikli Asenkron Motora Yol Verilmesi
Bilezikli Asenkron Motora Yol Verilmesi 1. GİRİŞ Bilezikli asenkron motor, sincap kafesli asenkron motordan farklı olarak, rotor sargıları dışarı çıkarılmış ve kömür fırçaları yardımıyla elektriksel bağlantı
Detaylı1000-200000 m3/h, 400-1500 Pa. Kavrama, kayış-kasnak veya direk tahrik Eurovent e göre Kısa/Uzun gövde; kılavuz giriş kanatlı/kanatsız
Aksiyal fanlar Üretimin açıklanması Değişik rotor türleri için, çıkış konumu, gövde geometrisi, gövde sacı kalınlığı, ve malzesi yönünden geniş bir seçme olanağı bulunmaktadır. Aşağıdaki açıklamalar standart
DetaylıAktüatörler Sıvı yakıt brülörlerindeki hava damperleri ve ayar vanaları için
7 812 Aktüatörler Sıvı yakıt brülörlerindeki hava damperleri ve ayar vanaları için SQM1... SQM2... Ters çevrilebilir elektromotor aktüatörler Torklar: - SQM1 10 Nm'ye kadar - SQM2 20 Nm'ye kadar Çalışma
DetaylıASENKRON MOTOR ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR. Genel
Genel ASENKRON (İNDÜKSİYON) MOTOR Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir. Genellikle sanayide kullanılan
DetaylıŞasi kamyon 8 2 RADT-AR Yüksek RADT-GR Yüksek 43 43, RAPDT-GR Yüksek Orta
ÇEKİŞ / ŞASİ YÜKSEKLİĞİ / DİNGİL MESAFESİ (boyutlar dm olarak verilmiştir) Şasi kamyon 4 2 RAD-L90 Yüksek 34 35 37 40 43 46 49 52 56 60 RAD-GR Yüksek 34 37 40 43 46 49 52 56 60 63 65 67 Orta 37 40 43 46
DetaylıASENKRON (İNDÜKSİYON)
ASENKRON (İNDÜKSİYON) Genel MOTOR Tek fazlı indüksiyon motoru Asenkron makinalar motor ve jeneratör olarak kullanılabilmekle birlikte, jeneratör olarak kullanım rüzgar santralleri haricinde yaygın değildir.
DetaylıELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1
ELEKTRİK MAKİNELERİ (MEP 112) Yazar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Turan S1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan
Detaylı(Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ. DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Sertaç SAVAŞ
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 (Mekanik Sistemlerde PID Kontrol Uygulaması - 1) SÜSPANSİYON SİSTEMLERİNİN PID İLE KONTROLÜ DENEY
DetaylıASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI
DENEY-7 ASENKRON MOTORLARI FRENLEME METODLARI Frenlemenin tanımı ve çeşitleri Motorların enerjisi kesildikten sonra rotorun kendi ataletinden dolayı bir süre daha dönüşünü sürdürür. Yani motorun durması
DetaylıKARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ Elektrik Makinaları II Laboratuvarı DENEY 3 ASENKRON MOTOR A. Deneyin Amacı: Boşta çalışma ve kilitli rotor deneyleri yapılarak
DetaylıMühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 13 Parçacık Kinetiği: Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 13 Parçacık
DetaylıYüksek verimli içme suyu pompası. Calio-Therm S. Tip Kitapçığı
Yüksek verimli içme suyu pompası Calio-Therm S Tip Kitapçığı Baskı Tip Kitapçığı Calio-Therm S Tüm hakları saklıdır. Bu kitabın içeriği üreticinin izni olmadan dağıtılamaz, çoğaltılamaz, düzenlenemez veya
DetaylıM320D2. Caterpillar M320D2 Lastik Tekerlekli Ekskavatör. Cat C7.1 ACERT Net Beygir Gücü. Motor kw / 168 hp Kepçe Kapasitesi
Motor Cat C7.1 ACERT Net Beygir Gücü 123.5 kw / 168 hp Kepçe Kapasitesi 0.35-1.18 m 3 M320D2 Çalısma Ağırlığı * 18 850-19 800 kg * Çalısma ağırlığı ve kepçe makine konfigürasyonuna göre değisebilir. Caterpillar
DetaylıAKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ
AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1 Bir otomobil lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır Hava sıcaklığı 25 C iken etkin basınç 210 kpa dır Eğer lastiğin hacmi 0025
DetaylıAİTM ve FREN FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
AİTM ve FREN FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR FREN: FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR HAREKET HALİNDEKİ BİR ARACIN HIZINI AZALTMAYA VEYA TAMAMEN DURDURMAYA YARAYAN DÜZENEKLERDİR. FRENLERLE İLGİLİ TEMEL
DetaylıElektromekanik Kumanda Sistemleri / Ders Notları
10. MOTORLARIN FRENLENMESİ Durdurulacak motoru daha kısa sürede durdurmada veya yükün yer çekimi nedeniyle motor devrinin artmasına sebep olduğu durumlarda elektriksel frenleme yapılır. Kumanda devrelerinde
DetaylıASENKRON MAKİNELER. Asenkron Motorlara Giriş
ASENKRON MAKİNELER Asenkron Motorlara Giriş İndüksiyon motor yada asenkron motor (ASM), rotor için gerekli gücü komitatör yada bileziklerden ziyade elektromanyetik indüksiyon yoluyla aktaran AC motor tipidir.
DetaylıP u, şekil kayıpları ise kanal şekline bağlı sürtünme katsayısı (k) ve ilgili dinamik basınç değerinden saptanır:
2.2.2. Vantilatörler Vantilatörlerin görevi, belirli bir basınç farkı yaratarak istenilen debide havayı iletmektir. Vantilatörlerde işletme karakteristiklerini; toplam basınç (Pt), debi (Q) ve güç gereksinimi
DetaylıRULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ
T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Erdem KOÇ Arş.Gör. Mahmut
DetaylıYÜRÜME SİSTEMİ YÜRÜYÜŞ MOTORLARI. 40-2-4a. 2012 Eylül. www.guven-kutay.ch. M. Güven KUTAY 2009 Kasım
01 Eylül YÜRÜME SİSTEMİ YÜRÜYÜŞ MOTORLARI 40--4a M. Güven KUTAY 009 Kasım 01-09-06/Ku Değiştirilen yerlerin satır sonuna dik çizgi çekildi. 40--4a-yuruyus-motorlari.doc İ Ç İ N D E K İ L E R Yürüme Sistemi....3.
DetaylıAKM BÖLÜM 11 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı
AKM 205 - BÖLÜM 11 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı 1. Bir arabanın 1 atm, 25 C ve 90 km/h lik tasarım şartlarında direnç katsayısı büyük bir rüzgar tünelinde tam ölçekli test ile
DetaylıADB (AIR DISC BRAKES/HAVALI DISK FRENLERI) HATA ARAMASI İÇIN TEMEL ESASLAR. Bakınız 1. c)
ADB (AIR DISC BRAKES/HAVALI DISK FRENLERI) HATA ARAMASI İÇIN TEMEL ESASLAR 1. Aşınma farkı 2. Zamanından önce oluşan aşınma 1. Fren kaliperi sıkıştı/kurallara uygun kaymıyor 1/6 temizleyin (lastik manşetlerde
DetaylıİÇTEN YANMALI MOTORLARDA MOMENT, GÜÇ ve YAKIT SARFİYATI KARAKTERİSTİKLERİNİN BELİRLENMESİ
İÇTEN YANMALI MOTORLARDA MOMENT, GÜÇ ve YAKIT SARFİYATI KARAKTERİSTİKLERİNİN BELİRLENMESİ 1. Deneyin Amacı İçten yanmalı motorlarda moment, güç ve yakıt sarfiyatı karakteristiklerinin belirlenmesi deneyi,
DetaylıY.Doç.Dr. Tarkan SANDALCI TAŞITLARA GİRİŞ
TAŞITLARA GİRİŞ Taşıtların Sınıflandırılması L Sınıfı İki ve üç veya dört tekerlekli motorlu araçlardır. L1 Sınıfı: Azami hızı 45 km/s i, içten yanmalı motorlu ise silindir kapasitesi 50 cm³ ü, elektrik
DetaylıGÜÇ MODU F (Hassas Mod) E (Ekonomik Mod) P (Güç modu) HP (Yüksek Güç Modu) Hassas haraket gerektiren hafif çalıșmalar içindir Düșük yakıt tüketimi istenen çalıșmalar içindir Genel kazı ve yükleme çalıșmaları
DetaylıMAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4
Akışkanlar ile ilgili temel kavramlar MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Su,, gaz, buhar gibi kolayca şekillerini değiştirebilen ve dış etkilerin etkisi altında kolayca hareket
DetaylıTRANSPORT SİSTEMLERİNDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI
BÖLÜM 14. TRANSPORT SİSTEMLERİNDE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI 14. GİRİŞ Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD), imalatın tasarım aşamasının ayrılmaz bir parçasıdır. Genel amaçlı bir CAD sisteminde oluşturulan bir
DetaylıAA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören
04.12.2011 AA Motorlarında Yol Verme, Motor Seçimi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Gören İçerik AA Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları na Yol Verme Uygulama Soruları 25.11.2011 2 http://people.deu.edu.tr/aytac.goren
Detaylı2.1.Kısa pabuçlu tambur frenler : A noktasına göre moment alınacak olursa ;
2 FRENLER Sürtünme yüzeyli kavramalarla benzer koşullarda çalışan bir diğer makine elemanı grubu da frendir. Frenler tambur (kampana) frenler ve disk frenler olmak üzere iki farklı konstrüktif tipte olurlar.
Detaylı3/9 54 kg kütleli bir sandık 27 kg kütleli pikup kamyonetin arka kapağında durmaktadır. Şekilde yalnızca biri görülen iki tutucu kablodaki T
3/9 54 kg kütleli bir sandık 27 kg kütleli pikup kamyonetin arka kapağında durmaktadır. Şekilde yalnızca biri görülen iki tutucu kablodaki T gerginlik kuvvetlerini hesaplayınız. Ağırlık merkezleri G 1
DetaylıEW 100. EW100 mobil ekskavatör ile hızla yola koyulun. Tekerlekli Ekskavatörler
EW 100 Tekerlekli Ekskavatörler EW100 mobil ekskavatör ile hızla yola koyulun 10 tonluk mobil ekskavatör EW100, güçlü bir çıkış, düşük yakıt tüketimi ve özellikle kullanıcı dostu özellikleriyle göz doldurur.
DetaylıMarka, Model PERKINS Tip 1104D - 44TA dizel motor Emisyon Sınıfı Faz III - A (Tier 3) Silindir Adedi 4 adet sıra Çap x Strok 105 x 127 mm Hacim 4.400 cc Max. Güç 74,5 kw, 100 hp (2200 d/dk) Max. Tork 410
Detaylı42CCP09. Motor / Performans Değerleri. Değerlendirme 16FAF89B. Ortam Bilgileri
6FAF89B WVWZZZ3BZ4P53685 Motor Hacmi/Gücü 896cc / 95 kw - 29 hp 24799 Ekspertiz Tarihi 20.05.205 4:05 Motor / Performans Değerleri Düzeltilmiş Güç Motor Gücü Tekerlek Gücü Kayıp Güç Maksimum Güç Tork Maksimum
DetaylıTüm yollarda Enerji verimli. Hava kompresörleri
Tüm yollarda Enerji verimli. Hava kompresörleri 3 Yollarda Enerji Verimli. Voith hava kompresörleri Voith, tarihi bir araç lokasyonu olan Saksonya Zschopau da, kamyonlar, otobüsler ve arazi araçları için
DetaylıDoğru Akım (DC) Makinaları
Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.
DetaylıCMK-202 / CMT204 Hidrolik - Pnömatik. Prof. Dr. Rıza GÜRBÜZ
CMK-202 / CMT204 Hidrolik - Pnömatik Prof. Dr. Rıza GÜRBÜZ Hafta 4 Pnömatik Sistemler Çankırı Karatekin Üniversitesi 2 Bu Derste İşlenecek Konular Pnömatiğin Tanımı Ve Özellikleri Pnömatik İş Elemanlarının
DetaylıTemel Motor Teknolojisi
Temel Motor Teknolojisi İçerik Otomotiv Tarihçesi Otto Motorlarda 4 Zaman Krank Mili Kam Mili Lambda Vuruntu Motor Yerleşim Tipleri Güç ve Tork 2 Otomotiv Tarihçesi İlk Buharlı otomobil 1769.(Fransız Joseph
DetaylıMOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10
MOTORLAR VE TRAKTÖRLER Dersi 10 Traktör Mekaniği Traktörlerde ağırlık merkezi yerinin tayini Hareketsiz durumdaki traktörde kuvvetler Arka dingili muharrik traktörlerde kuvvetler Çeki Kancası ve Çeki Demirine
DetaylıFizik 101: Ders 7 Ajanda
Fizik 101: Ders 7 Ajanda Sürtünme edir? asıl nitelendirebiliriz? Sürtünme modeli Statik & Kinetik sürtünme Sürtünmeli problemler Sürtünme ne yapar? Yeni Konu: Sürtünme Rölatif harekete karşıdır. Öğrendiklerimiz
DetaylıSeçime bağlı çıkış sinyalleri (UF 356) Seçime bağlı çıkış sinyalleri. Ters sinyal
Seçime bağlı çıkış sinyalleri Seçime bağlı çıkış sinyalleri Bu belge C493 konektörü pim 8-12 için opsiyonel çıkış sinyallerini açıklamaktadır (uzatılmış fonksiyonelliğe sahip konektör). Bu sinyaller SDP3
DetaylıEndüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki
DetaylıMAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3
Enerji Kaynakları MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3 Enerji kaynakları Yakıtlar Doğa kuvvetleri Özel doğa kuvvetleri Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Katı Sıvı Gaz Odun Petrol Doğal Gaz Hidrolik Güneş Rüzgar
DetaylıHız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları. Vedat Temiz
Hız-Moment Dönüşüm Mekanizmaları Vedat Temiz Neden hız-moment dönüşümü? 1. Makina için gereken hızlar çoğunlukla standart motorların hızlarından farklıdır. 2. Makina hızının, çalışma sırasında düzenli
DetaylıDoğru Akım (DC) Makinaları
Doğru Akım (DC) Makinaları Doğru akım makinaları motor veya jeneratör olarak kullanılabilir. Genellikle DC makinalar motor olarak kullanılır. En büyük avantajları hız ve tork ayarının kolay yapılabilmesidir.
DetaylıTR6 Serisi TR6.120 TR6.130 TR6.140 TR6.135 TR6.150
TR6 Serisi TR6.120 TR6.130 TR6.140 TR6.135 TR6.150 Yerli Devler Gücüne Güç Katıyor... En güçlü yerli traktörler olarak bilinen New Holland TR6 serisi, performans ve yüksek teknolojinin yanı sıra üstün
DetaylıKULLANMA KLAVUZU No.: 0107004
ASANSÖR MAKİNASI KULLANMA KLAVUZU Uzundere Artvin Cad. No:70 81458 Sultanbeyli / İSTANBUL Tel: 0 16-398 46 10 / 419 68 78 KULLANMA KILAVUZU MAKİNA - MOTOR GENEL BİLGİLERİ KULLANMA KILAVUZU TEMEL İKAZ BİLGİLERİ
DetaylıTAHRİK SİSTEMLERİ. Prof. Dr. N. Sefa KURALAY 1
TAHRİK SİSTEMLERİ Prof Dr N Sefa KURALAY TAHRİK SİSTEMLERİ Bir otomobilin tahrik sistemine; kavrama, vites kutusu, kardan mili ve dengeleme dişli kutulu aks tahrikini sayabiliriz Tahrik sisteminin görevi
DetaylıOtomatik Kontrol I. Dinamik Sistemlerin Matematik Modellenmesi. Yard.Doç.Dr. Vasfi Emre Ömürlü
Otomatik Kontrol I Dinamik Sistemlerin Matematik Modellenmesi Yard.Doç.Dr. Vasfi Emre Ömürlü Mekanik Sistemlerin Modellenmesi Elektriksel Sistemlerin Modellenmesi Örnekler 2 3 Giriş Karmaşık sistemlerin
DetaylıOREN3005 HİDROLİK VE PNÖMATİK SİSTEMLER
ÖRNEK PROBLEMLER Boru çapı hesabı: Q: Debi litre/dak. A: Boru kesit alanı cm2 V: Ortalama akış hızı m/sn d: Boru iç çapı Örnek Problem: Pompa debisi 3 lt/sn olan bir hidrolik sistemde akışkan hızı ortalama
DetaylıKAMYONDA ŞASİ UZATMA VEYA KISALTMA AİTM
KAMYONDA ŞASİ UZATMA VEYA KISALTMA AİTM ve FREN FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com AİTM ve FREN AİTM Yönetmeliği ne göre, Listelenen araç tadilatları için,
DetaylıAGRI PIVOT T50 AGRI PIVOT T80 AGRI PIVOT T40 AGRI PIVOT T60 AGRI PIVOT T70 AGRI PIVOT. Dieci Türkiye Distribütörü
AGRI PIVOT T40 AGRI PIVOT T50 AGRI PIVOT T60 AGRI PIVOT T70 AGRI PIVOT AGRI PIVOT T80 Dieci Türkiye Distribütörü AgriPivot.indd 1 11/04/18 12:16 AgriPivot.indd 2 11/04/18 12:16 PERFORMANS Standart kova
Detaylı5GL Serisi 57 kw (75 HP) 65 kw (85 HP) (97/68 EC) Düşük Profil i Bağ-Bahçe Traktörleri
5GL Serisi 57 kw (75 HP) 65 kw (85 HP) (97/68 EC) Düşük Profilli Bağ-Bahçe Traktörleri 2 5GL Serisi Traktörler Genel Bakış 5GL Düşük Profil, Alçak Bağ-Bahçe Uygulamaları için Yeni Çözüm Yeni John Deere
DetaylıİSTİFLEME VE KALDIRMA EKİPMANLARI YENİ ÜRÜNLER RM-ECL1029 I RM-PS1550 I RM-EPT15 I RM-ESE20 I RM-TE10 I RM-T10. www.biglift.gen.tr
İSTİFLEME VE KALDIRMA EKİPMANLARI YENİ ÜRÜNLER RM-ECL1029 I RM-PS1550 I RM-EPT15 I RM-ESE20 I RM-TE10 I RM-T10 www.biglift.gen.tr 1 RM-ECL1029 EKONOMİK TAM AKÜLÜ İSTİF MAKİNASI Kompak ve hafif tasarımı
DetaylıDİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ
DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri
DetaylıTork aralığı dahilinde maksimum yük (Nm)
Sipariş hakkında genel bilgiler Sipariş hakkında genel bilgiler PTO'ları ve PTO'lar için elektrikli tertibatı doğrudan fabrikadan sipariş edin. Parça ekleme oldukça maliyetli olacaktır. Tavsiye edilen
DetaylıSENKRON MAKİNA DENEYLERİ
DENEY-8 SENKRON MAKİNA DENEYLERİ Senkron Makinaların Genel Tanımı Senkron makina; stator sargılarında alternatif akım, rotor sargılarında ise doğru akım bulunan ve rotor hızı senkron devirle dönen veya
DetaylıIGH. Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı
Isı Geri Kazanımlı Taze Hava Cihazı Systemair HSK Isı Geri Kazanımlı Havalandırma Sistemi kısaca IGH olarak adlandırılmaktadır. IGH, ısı enerjisini eşanjörler ve fanlar yardımı ile geri kazanarak enerji
DetaylıGEZER KREN KÖPRÜSÜ KONSTRÜKSİYONU VE HESABI
GEZER KRE KÖPRÜSÜ KOSTRÜKSİYOU VE HESABI 1. GEZER KÖPRÜLÜ KRE Gezer köprülü krenler, yüksekte bulunan raylar üzerinde hareket eden arabalı köprülerdir. Araba yükleri kaldırır veya indirir ve köprü üzerindeki
DetaylıRedüktör Seçimi: Astana Stadyumu 232 bin 485 metrekarelik alana kurulmuştur. Stadyumun ana formu
Kazakistan'ın başkenti Astana'da Türk mimarlar tarafından tasarlanan ve bir Türk inşaat şirketi tarafından inşa edilen Astana Arena Stadyumunun en büyük özelliği olan kapanan çatı hareket sistemi Yılmaz
DetaylıElektrik. Alternatif Akım Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları
Elektrik Alternatif Akım Motorlarının Kumanda Teknikleri Kumanda Elemanları 24.12.2013 Dr. Levent Çetin 2 24.12.2013 Dr. Levent Çetin 3 Buton/Anahtar / Limit Anahtarı Kalıcı butona basıldığında, buton
DetaylıProf. Dr. Selim ÇETİNKAYA
Prof. Dr. Selim ÇETİNKAYA Performans nedir? Performans nedir?... Performans: İcraat, başarı 1. Birinin veya bir şeyin görev veya çalışma biçimi; Klimaların soğutma performansları karşılaştırıldı."; Jetin
DetaylıAKM 205 BÖLÜM 3 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ. Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut
AKM 205 BÖLÜM 3 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. 70 kg gelen bir bayanın 400 cm 2 toplam ayak tabanına sahip olduğunu göz önüne alınız. Bu bayan
DetaylıGERİ KAZANIMLI FREN SİSTEMİ "REGENERATIVE ENERGY" REGEN ENERGY REJENERATİF ENERJİ
GERİ KAZANIMLI FREN SİSTEMİ "REGENERATIVE ENERGY" REGEN ENERGY REJENERATİF ENERJİ Frenleme mesafesi; taşıtın hızına, yüküne, yol ve lastik durumuna, frenlerin durumuna ve fren zayıflamasına bağlıdır. Hareket
DetaylıMühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş
Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri
DetaylıKAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar
KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Eksenel yataklama türleri Yatak malzemeleri Hidrodinamik
DetaylıARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI
ARAÇ BİLGİSİ VE EKONOMİK ARAÇ KULLANIMI 1. Basınçlı hava fren sisteminde fren devrelerinden herhangi biri devre dışı kaldığında, diğer devrelerin basınç kaybına uğramaması için hangi parça görev yapar?
DetaylıDevrilme stabilitesi ve damperli devrilme stabilitesi
Genel Genel Devrilme stabilitesi ve damperli devrilme stabilitesinin farklı tüleri vardır. Özellikle şunlar yer alır: Sürüş sırasında devrilme stabilitesi Devrilme sırasında devrilme stabilitesi Bir vinç
DetaylıBasınç farkı=çalışma basıncı (PA,B)-Şarj basıncı (PSp)+Güvenlik payı Ayar Diyagramı
1 Pistonlu pompa ve motorlarla sağlanacak hidrostatik tahrik aracın sürüşünde birçok avantaj getirmektedir. İyi bir sürüş konforu ve yüksek çalışma hızı yönündeki talepler hidrostatik tahrikle çalışan
DetaylıBÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ
BÖLÜM 4 TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEMLERİN HARMONİK OLARAK ZORLANMIŞ TİTREŞİMİ Kaynaklar: S.S. Rao, Mechanical Vibrations, Pearson, Zeki Kıral Ders notları Mekanik veya yapısal sistemlere dışarıdan bir
Detaylı