ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ KOBİ RAPORU

Transkript

1 ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ KOBİ RAPORU Bu çalışmada; Çelik İhracatçıları Birliği üyesi olup da, asgari 1-35 Milyon ABD doları arasında ihracat yapan, özsermayesi güçlü, gelişime açık,sürdürülebilir ihracat yapabilen ve vizyon sahibi işletmeler ziyaret edilmiş, Dış Ticarete ilişkin yaşadıkları sorunlar başta olmak üzere genel işletme sorunları üzerinde analiz yapılmıştır. Bu çerçevede, Birliğimizce, daha önceden 42 firma, son dönemde de 16 firma ziyaret edilmiştir. KOBİ tanımı yönetmeliğine göre işletmeler aşağıdaki tabloda yer aldığı üzere 3 sınıfa ayrılmıştır. Çalışan Sayısı Sınıf Yıllık Net Satış Hâsılatı (YTL) 0 9 Mikro Küçük Orta Özellikle ülkemiz Çelik sektörü dikkate alındığında, sanayinin büyük olması, ürün çeşitliliğinin fazla ve talep sektörlerin farklı(otomotiv,inşaat, beyaz eşya, bağlantı elemanları vb.) olması ve ticaretin mali boyutunun yüksek olması ve Birliğimizce firmaların Bilanço büyüklüğü ve cirolarına ilişkin verilere ulaşamadığımızdan tam anlamıyla KOBİ tanımına uyacak firma sayısı fazla olmamakla birlikte, Çelik sektöründe faaliyet gösteren ziyaret edilen Birliğimiz üye firmalarının çalışan sayıları dikkate alındığında; Orta Boy İşletme sınıfında yer aldıkları görülmektedir. Avrupa Birliği nde toplam firmalar içinde KOBİ niteliğindeki firmalar %99,2 lik payı oluşturmasına rağmen, ihracatın sadece %13 kısmını gerçekleştirmektedirler. Ülkemizde de bu durum farklı değidir. Türkiye de toplam istihdamın %77 si, yatırımların %57 si, üretimin ise %38 ini gerçekleştiren KOBİ ler in toplam ihracattaki payları %9 dur. Çelik İhracatçıları Birliği üyeleri dikkate alındığında; Temmuz 12 ayı itibariyle 523 fiili üyenin cari yılda 355 i ihracat yapmaktadır. %72 oranında ihracat verimliliği olan Birliğimizde bu üyelerin kaçının KOBİ niteliğinde olduğu hususunu ihracat rakamları üzerinden irdelenirse:

2 ÇİB üzerinden Temmuz 12 ayı dahil olmak üzere kümülatif ihracat 6,2 Milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yine aynı dönemde 1-35 Milyon ABD Doları arasında ihracat gerçekleştiren firmaların toplam ihracatı yaklaşık 1 Milyar ABD Doları dır. Sadece ihracat verileri dikkate alındığında üyelerin %17 ye yakını Çelik Sektörü ihracat verilerine göre KOBİ niteliğindedir demek bir varsayım olabilir. Bu varsayımı netleştirmek ve ihracat problemlerini bir e-bir kendilerinden dinlemek amacıyla örneklem olarak 15 Hedef firma tarafımca ziyaret edilmiştir. Bu çerçevede, ziyaret edilen firmaların ticarette yaşadıkları sorunları iki sınıfa ayırabiliriz: A. Genel İdari Sorunlar B. Dış Ticaret/İhracatla İlgili Sorunlar A. GENEL İDARİ SORUNLAR 1- Finansman Yetersizliği: Üretim Birimlerinin küçük olması nedeniyle, kredi kuruluşları karşısında diğer büyük sektör firmaları gibi güçlü duramaması ve sermaye darlığı nedeniyle belli kalitede ürün sunmanın maliyetinin yüksek olması. Kredi olanaklarından tam olarak faydalanamama ve döviz kuru belirsizlikleri. 2- Nitelikli Eleman Yetersizliği: Hem üretim süreçlerinde hem de yönetim kademesinde nitelikli eleman (ürün bilgisi, Pazar bilgisi, süreç bilgisi vb.) yetersizliği bu noktada üyelerimizi olumsuz etkilemekle birlikte;eğitilen elemanların da daha yüksek ücretlere başka firmalara geçiş yapması. 3- Teknoloji ve Alt yapı Yetersizliği: Talep edilen ürüne ilişkin süreçlerde kullanılacak makine maliyetlerinin yüksek oluşu teknoloji kullanım oranının düşük olması; sipariş üzerine çalışıldığından stok alanlarının yüz ölçümünün küçük olması ya da hiç stok alanı olmaması. 4- Enerji Maliyetlerinin Yüksek Oluşu: Üretim süreçlerinde enerjinin fazlalıkla kullanıldığı Çelik Sektöründe ülkemiz enerji maliyetlerinin yüksek oluşu üye firmalarımızı olumsuz etkilemektedir. 5- Kurumsal Olmayan Yönetim Yapısı: Genel anlamda işletme bünyesinde uzman ve mali danışman istihdam edilmemesinden dolayı profesyonel destekten yoksun olmaları, orta veya alt görevlilerinin karar verme süreçlerine katılmaması. 6- Kalite ve Standardizasyon Sorunu: Talebe yönelik kalite ve standartta ürün üretememe. Uluslar arası kalite ve standartlara yönelik sertifikalara sahip olamama.

3 7- Genel Devlet Desteklerine İlişkin Bilgi Yetersizliği: Bilgi yetersizliği üye firmaların tam anlamıyla desteklerden yararlanmasını engellemekle beraber gelişmesi ve büyümesini de engellemektedir. 8- Pazarlama Stratejileri: Tüm firmaların pazarlama departmanı olmasına rağmen;kemikleşmiş müşteriler ve bağlantıları üzerinden hareket etmeleri, aktif olarak yeni müşteri ve Pazar çalışmalarına yönelik stratejinin olmaması. 9- Tedarik ve Tedarikçi Problemleri: Yarı mamul ve/veya mamulün istenilen zamanda istenilen fiyatta ve miktarda tedarik edilememesi. 10- Piyasa Güven Problemi: Firmaların gerek ekonomik krizler, gerek pazar daralması ve kredibilitesinin çok düşük olması. Yukarda bahsedilen genel idari sorunlar ziyaret edilen firmaların hepsinde ortak olarak belirttikleri, şirketlerin kendi iç dinamiği ile ilgili sorunlardır. Bu sorunların tamamı, sektörümüz firmalarının Dış Ticaretini olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Bu çerçevede, KOBİ niteliğindeki üyelerimizin ürün geliştirmesi ürün tasarımı, teknoloji, üretim ve yatırım planlaması, modernizasyon, standartlar, talep, ürün fiyatı ve pazarlama faaliyetleri ile otofinansman, dış finansman, leasing vb. finansman bilgilerinin farkında olmaları gerekmektedir. B. DIŞ TİCARET/İHRACAT İLE İLGİLİ SORUNLAR 1- İthal Üründe TSE nin Uyguladığı Prosedürler: Yarı mamul/mamul niteliğinde ithal edilen ürünlerin mevzuat gereği Türk Standartlarına uygunluğunu teminen TSE den uygunluk alınmasına yönelik yaşanan bürokratik prosedürler. 2- Komşu Ülkelerdeki Siyasal/Ekonomik İstikrarsızlıklar: Üyelerimiz için önemli bir Pazar niteliğini taşıyan AB ülkelerinde yaşanan ekonomik krizler ve Orta Doğu ülkelerinde(libya,cezayir, Tunus, Mısır) yaşanan siyasal çalkantılar ile İran a BM nin uyguladığı ambagolar bu ülkelerin pazarlarına girmelerini engellemekte, var olan pazarlarının da yok olmasına neden olmaktadır. 3- Bazı Ülkelerle Yaşanan Para Transferi Problemi: Bazı pazarların talebi olmasına, gerek fiyat gerekse miktar açısından ticarette sıkıntı olmamasına rağmen, ilgili ülkelerde yaşanan para transferi problemleri ve Bankacılık sisteminin oturmaması nedeniyle ticareti yapılamaz kılmaktadır.

4 4- Lojistik ve Navlun Bedelleri: Özellikle nakliyat ve navlun bedellerinin yüksek oluşu üye firmalarımızı ihracattan vazgeçilir noktaya getirmektedir. (Çelik Sektörü mamul/yarımamul grubunun nakliyatta hacimsel olarak fazla yer kapladığını düşünürsek; ÖRN:Varil-Boru) 5- ATR EUR1 Belgelerinin Onaylatılma Süreci: Özellikle AB ye yapılan ihracatta ürünün sınırlarda serbest dolaşım yapmasına yönelik mevzuat gereği Ticaret Odalarınca onaylanması gereken bu belgeler; fabrikaların ilgili Tic. Odalarına olan uzaklığı dolayısıyla zaman kaybı yaratmakta ihracat 1-2 gün de olsa aksamaktadır. Zamanında teslim uluslararası piyasada önemli güven ölçülerinden biridir. 6- Serbest Bölge Faaliyet Saatleri: Serbest bölgelerde faaliyet gösteren ya da serbest bölgelere ihracat yapan üye firmalarımız için faaliyette olan ve online çalışan serbest bölge ticaret programının hafta içi den sonra ve Cumartesi- Pazar çalışmaması. 7- İhraç fiyatlarının Belirlenmesinde Yaşanan Sıkıntılar: Çelik sektör ürünlerinin uluslararası piyasada ortalama bir fiyatının oluşması ve büyük sektör oyuncularının fiyat belirlemesi, bu piyasalarda KOBİ niteliğindeki üyelerimizin rekabet/kar edici fiyat belirlemesini engellemektedir. 8- Uluslararası Piyasada Rakip Firmaların Davranışları: Rakip sektör firmalarının oluşan piyasanın aşağısında fiyat verme, ürün kalitesine yönelik tutarsızlıkları ve firma karalaması gibi rekabet etiğine uymayan davranışları. 9- Yeni Pazar Bulma Problemleri: Girilmesi düşünülen ihraç pazarı hakkında bilgi yetersizliği (talep, ürün çeşidi, para transferi, sigorta problemleri, nakliyat türü, firma davranışları vb.) özelikle KOBİ niteliğindeki üye firmalarımızın yeni pazarlar bulma konusunda caydırıcı etki yaratmaktadır. 10- Kalite Standartları: Uluslar arası piyasada rekabet edecek kalitede mamul üretiminin yüksek maliyetli yatırım gerektirmesi ve ululararası normda kabul gören kalite standart sertifikasyonlarının bir kısmının ya da tamamının olmaması. 11- Devlet Desteklerinin Yetersizliği: Ülkemiz çelik sektörüne yönelik genel devlet destekleri Birlikler(fuar, teşvik, Pazar araştırması) ve özellikle de KOSGEB(genel destekler,ar-ge destekleri vb.) aracılığıyla verilmekle beraber; birebir Ülkemiz çelik sektörüne yönelik yatırım desteği verilmemesi. Ayrıca var olan Devlet desteklerinden tam anlamıyla bilgi sahibi olunmaması. 12- Kredi Maliyetlerinin Yüksekliği: Birliğimiz KOBİ niteliğindeki firmaların bilanço ve ciro büyüklükleri iyi seviye de olmasına karşın eximbank tarafından

5 verilen kredilerin limitlerinin düşük oluşu ve ihraç edilecek ürün için müşteri tarafından istenilen sigorta bedelini karşılayacak tutarda poliçe verebilen kurumların azlığı.(hermes,kofas) 13- Gümrüklerde Kırmızı Hatta Düşme Konusunda Yaşanan Farklılıklar: Üye firmamızın aynı ürüne yönelik farklı zamanlarda yaptığı ihracatta birinde kırmızı hatta düşmemişken, diğerinde kırmızı hatta düşmesi. Ülkemiz gümrüklerinde her 10 Beyannamenin 3 ünün kırmızı hatta düştüğü düşünülürse bu durum üyelerimizi olumsuz etkilemektedir. 14- İç Pazar Yarı Mamul Tedarik Fiyatlarının Yüksek Oluşu: Bu durum özelikle orta ölçekli firmalarımızı ithalata itmekte, üretilecek mamulün ülkemizde yaratacağı katma değerini düşürmekle beraber, kaynak aktarımına sebep olmaktadır. 15- Gümrüklerde Sektör Bilgisine Sahip Deneyimli Elemanların Olmayışı: İthal ya da ihraç edilen Çelik sektörü ürünlerine yönelik ürün ve sektör bilgisine sahip olmayan Gümrük Muayene memurlarının yapılacak dış ticaretin önünde az da olsa bir engel oluşturmaktadır.( Beyannamede yazan ürün özellikleri ile ihrac/ithal konusu ürünün beyannameye uygunluğu konusunda problem yaratmaları) 16- Uluslararası Piyasada Pazarlama Yapabilecek Elemanların Yetersizliği: Orta ölçekli üye firmalarımızda her ne kadar pazarlama departmanı olmasına rağmen (bazılarında yok) bu elemanların uluslararası piyasa deneyimsizlikleri rekabeti engellemektedir. 17- Dış Pazarlar Hakkında Güven ve Bilgi Eksikliği: Hedef Pazar bilgi eksikliği ile gerekli verilere ulaşamaması ve ilgili pazar dahilindeki ülke firmalarına bazı nedenlerden dolayı güvenmeme. 18- Dış Talep Yetersizliği: Orta ölçekli üye firmalarımızın ürettiği ürün grubuna ilişkin uluslararası piyasada talebin az ya da hiç olmaması. 19- Mevzuata İlişkin Sorunlar ve Bürokratik Engeller: Anti-damping uygulamaları, tarifeler, kotalar dış ticareti engelleyici mevzuat hükümleri. 20- Yönetim Kaynaklı Sorunlar: Yöneticilerin kendi yağında kavrulmayı yani iç piyasada kemikleşmiş müşterilerle çalışarak faaliyetini sürdürmeyi tercih etmesi; psikolojik olarak ihracata önyargılı olması (güven, ihracatı yapamayacağı korkusu)

6 Yukarıda yer alan sorunlar, Orta ölçekli ÇİB üyesi firmaların ihracatta genel anlamda yaşadıkları problemler olmakla beraber; aynı sorunların Çelik Sektöründe faaliyet gösteren ve ihracat yapmayan/yapamayan firmalar için de geçerli olduğunu söyleyebiliriz. Bu çerçevede, ilgili firmaların öncelikle yönetim ve finansal kaynaklı sorunlarının giderilmesi gerekmektedir. Profesyonel yönetici sayısının ve nitelikli eleman sayısının arttırılması, eğitim ve destek hizmeti verilmesi(çib, KOSGEB, ODALAR) gerekmekle birlikte; kredi teminindeki güçlüklerin ortadan kaldırılması, teşviklerin arttırılması, vergi indirimi, ucuz enerji olanaklarının sağlanması gerekmektedir. Ayrıca, eğitim hizmetlerinin sürekli bir şekilde devam ettirilmesi; sadece beyaz yakaya değil mavi yakalı personele de eğitim verilmesi ve konuya ilişkin danışmanlık hizmetlerinin sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir. Orta Ölçekli üye firmalarımızın ihracat ile ilgili yaşadığı sorunlara ilişkin Birliğimizce neler yapılabileceği hususunda ayrıntılı bilgi aşağıdaki başlık altında irdelenmiştir. ÇELİK İHRACATÇILARI BİRLİĞİ NCE NELER YAPILABİLİR? A) Orta Ölçekli ÇİB Üyesi firmaların kaliteli verimli mal üretmesine ve yönetim becerileri ve kurumsal yetkinliklerini geliştirmeye yönelik olarak eğitim, danışmanlık hizmetleri vermek. B) Çalışanların bilgi ve beceri düzeylerini arttırmak amacıyla mesleki eğitim vermek. Gerekirse entegre tesislerde uygulamalı eğitime tabi tutmak. C) Orta Boy İşletmelerin uluslar arası pazarlara erişim becerilerinin geliştirilmesi ve desteklenmesi amacıyla; a. İhracat desteklerine yönelik teşvikler kapsamında Çelik Sektörü KOBİ Ticaret Heyetleri düzenlemek ya da var olan Çelik Sektörü Ticaret Heyeti Programlarına dahil etmek. b. Uluslar arası pazarda rekabet gücünü arttırmaya yönelik; potansiyel ihracatçıların ortaya çıkması, üretici firmaların ihracat yapma kapasitelerinin geliştirilmesi, firmaların hedef pazarlara yönlendirilmesi ve ihracat yapması amacıyla Pazar Geliştirme Eğitimleri vermek. c. Gerek ülkemiz ihracatında gerekse dünya ithalatında öne çıkan pazarların düzenli izlenmesi, bu pazarlara ilişkin ekonomik gelişmeler Birliğimiz görüşleri de eklenerek üyelerimize duyurmak. d. Birliğimizce Orta Ölçekli üyelerimizin dış ticaret sorunlarına birebir danışma verecek KOBİ Danışma Hattı oluşturulması ve anılan hatta yönelik deneyimli bir eleman istihdam edilmesi. e. Orta ölçekli Üyelerimize yönelik olarak sık aralıklarla e-ticaret eğitimleri verilmesi. H.KUBİLAY DEMİR