Bitki Koruma. Yüksek Lisans

Transkript

1 Bitki Koruma Yüksek Lisans

2 ÖZ Yüksek Lisans Tezi KONYA İLİNDE MISIRDA ZARARLI CICADELLIDAE (HOMOPTERA:AUCHENORRHYNCHA) TÜRLERİNİN TESPİTİ VE POPULASYON GELİŞİMİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Birol ERCAN Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman : Doç. Dr. Meryem UYSAL 2006, 43 sayfa Jüri : Doç. Dr. Meryem UYSAL Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Bayram SADE Konya ilinin Merkez, Karapınar ve Çumra ilçelerinde yıllarında yürütülen bu çalışmada mısırlarda beslenen Cicadellidae familyası türleri ve bunların populasyon gelişimleri ile doğal düşmanlarının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Sonuç olarak; mısırlarda beslenen Cicadellidae familyasından 2 alt familyaya ait 3 tür belirlenmiştir. Bu türler içerisinde Zyginidia sohrab Zachvatkin in populasyonu ergin / 100 atrap kadar yüksek bir seviyeye ulaşırken, sürvey yapılan tüm ilçelerde zararlı populasyon piki ergin / 100 atrap kadar yüksek bir seviyesinin altına düşmemiştir. Tür, 2004 yılında % 99.57, 2005 yılında da % lik bulunuş oranı ile yöredeki hakim tür olarak belirlenmiştir. Bu türü Empoasca decipiens Paoli izlemiş, Psammotettix sp. ise her iki yılda da populasyon içerisinde yoğunluk oluşturabilecek düzeye erişmemiştir. Cicadellid türlerinin predatörü olarak Coccinellidae familyasından 2, Chrysopidae familyasından 1 tür belirlenmiş, parazitoit bir türe ise rastlanmamıştır. i

3 Baskın tür olarak belirlenen Zyginidia sohrab a ilişkin populasyon gelişimi çalışmaları değerlendirildiğinde; zararlının ilk olarak mart ayı sonunda çıkış yaptığı ve bir süre buğday, arpa, tritikale ve diğer buğdaygil bitkilerinde beslendiği tespit edilmiştir. İlk döle ait nimf dönemlerinin bu bitkilerde tamamlandığı, ortaya çıkan erginlerin ise yeni çıkış yapan mısır bitkilerine geçtiği ve mısır bitkisindeki ilk neslin haziran sonu ile temmuz ayı başında başlayıp, ağustos un ilk haftası itibariyle sona erdiği, ikinci neslin ise ağustos un üçüncü haftasında başladığı ve eylül ün ikinci haftasında tamamlandığı belirlenmiştir. Dolayısıyla zararlının 1. ve 4. nesli Graminae lerde, 2. ve 3. nesli ise mısırda olmak üzere toplam dört döl verdiği tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler : Zyginidia sohrab Zachvatkin, Empoasca decipiens Paoli, Cicadellidae, mısır, populasyon gelişimi ii

4 YÜKSEK LİSANS TEZİ KONYA İLİ FASULYE EKİM ALANLARINDAKİ FİTOPATOLOJİK SORUNLARIN TESPİTİ ve TANILANMASI Serkan YEŞİL Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: DOÇ.DR. Nuh BOYRAZ 2007,..sayfa Jüri : Doç. Dr. Nuh BOYRAZ : Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ : Yrd. Doç. Dr. Ercan CEYHAN Bu çalışma Konya ili fasulye ekim alanlarındaki fitopatolojik sorunları tespit etmek ve bunları tanılamak amacıyla yapılmıştır. Bunun için Konya ilini temsil edecek, fasulyenin en fazla yetiştirildiği 5 ilçe seçilmiş ve bunların ekim alanının %1 inde 2006 yılı fasulye üretim sezonunda bitkiler fide, çiçek ve bakla-olgunluk dönemindeyken sürveyler yapılmıştır. Sürveyler sonucunda Konya ili fasulye ekiliş alanlarında biotik ve abiotik kaynaklı değişik fitopatolojik sorunlar tespit edilmiştir. Biotik kaynaklı problemlerin en önemlisi olarak değişik fungusların neden oldukları kök çürüklüğü hastalıkları bulunmuştur. Tarla sürveylerinde bitkilerin bu hastalıklara yakalanma oranı; fide dönemi için % 16.42, çiçek dönemi için %14.17 ve baklaolgunluk dönemi için % olarak tespit edilmiştir. İzolasyon çalışmaları sonucunda 10 fungus teşhis edilmiştir. En fazla Fusarium equiseti, daha sonra F. oxysporum f.sp. phaseoli, Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani ve F. solani f.sp. phaseoli isimli funguslar izole

5 edilmiştir. Toplanan hastalıklı bitki örneklerinin besiyerine ekilmeleri sonucunda bunların; fide döneminde % sının, çiçek döneminde % sinin ve baklaolgunluk döneminde % inin Fusarium türleri ile bulaşık olduğu tespit edilmiştir. Patojenisite testine alınan fungal patojenlerin ortalama patojenisiteleri; R. solani izolatları için % 77.78, F. solani f.sp. phaseoli izolatları için % 56.89, F.oxysporum f.sp. phaseoli izolatları için % ve M. phaseolina izolatları için % olarak bulunmuştur. Bakteriyel kaynaklı hastalıklar sadece bakla-olgunluk döneminde görülmüş olup, bitkilerin bu hastalıklara yakalanma oranı ortalama % olarak bulunmuştur. Çalışma sonucu elde edilen bakteriyel izolatların tamamının Pseudomonas syringae türüne ait olduğu belirlenmiştir. Tüm sürvey dönemlerinde, viral kaynaklı hastalık belirtisi gösteren bitkilerin oranının % 1 in altında olduğu saptanmıştır. Sürvey çalışmalarının gerçekleştirildiği fasulye tarlalarında, abiyotik kaynaklı hastalıklardan demir eksikliği ve kelkafa hastalığı belirtisi gösteren bitkilere rastlanmış olup, her iki hastalığın da Konya ili ortalamasının % 1 den az olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Abiotik, biotik, fasulye, hastalık, Konya.

6 ÖZ Yüksek Lisans Tezi Aphis craccivora Koch. ve Myzus persicae Sulz. (Hom.: Aphididae) ya Karşı Bazı Bitkisel Uçucu Yağların İnsektisit Etkileri Üzerine Araştırmalar Orhan MÜLAYİM Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman : Prof.Dr.Özdemir ALAOĞLU 2006, 80 Sayfa Jüri : Prof.Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Celal TUNCER Doç.Dr. Meryem UYSAL Bu çalışmada kekik (Origanum onites L.), anason (Pimpinella anisum L.), rezene (Foeniculum vulgare Mill.) ve lavanta (Lavandula angustifolia Mill.) uçucu yağlarının Aphis craccivora ve Myzus persicae nın 1-2 günlük erginlere karşı fumigant, kontak ve kalıntı (rezidual) etkileri araştırılmıştır. Bütün testler, her biri 3 cm çaplı plastik hücrelere yerleştirilmiş 10 ar afit üzerinden ve üç tekrarlı olarak yapılmıştır. Fumigant etki testlerinde, A. craccivora ya uçucu yağların 30, 45, 60 µl/l hava dozları ve M. persicae ya 10, 20, 30 µl/l hava dozları kullanılmıştır. Anason uçucu yağının 45 µl/l hava dozunda 48 saat süreyle uygulandığı bütün A. craccivora bireyleri ölmüştür. M. persicae da kekik, anason ve lavantanın 30 µl/l hava dozunda 48 saatlik uygulaması sonucu % 100 ölüm oranı tespit edilmiştir. Kontak ve kalıntı etki testlerinde A. craccivora ya 3,51 µl/cm 2 5,26 µl/cm 2 7,02 µl/cm 2 ve M. persicae ya 1,17 µl/cm 2 2,34 µl/cm 2 3,51 µl/cm 2 dozları kullanılmıştır. Kontakt toksisite çalışmalarında dört uçucu yağın bütün dozları afitlerde 24 saatlik sürede %100 ölüme neden olmuştur. Kalıntı toksistesi çalışmalarında A. craccivora da %83,33 lük en yüksek ölüm oranı 48 saatlik uygulamada, anasonun 7,02 µl/cm 2 dozunda, M. persicae da ise %86,67 lik en yüksek ölüm oranı yine anasonun 3,51 µl/cm 2 dozunda 48 saatlik uygulama süresinde belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Myzus persicae, Aphis craccivora, uçucu yağ, fumigant etki, kontakt etki, kalıntı etkisi, Origanum onites, Pimpinella anisum, Foeniculum vulgare, Lavandula angustifolia.

7 Yüksek Lisans Tezi KARAMAN DA NOHUTLARDA SORUN OLUŞTURAN YABANCI OTLAR VE KRİTİK PERİYODUN BELİRLENMESİ Naci EROĞLU Bitki Koruma Ana Bilim Dalı 2006, 44 Sayfa Jüri: Prf.Dr. Ahmet GÜNCAN Prf.Dr. Mustafa ÖNDER Yrd.Doç.Dr. Nuh BOYRAZ Bu çalışma, Karaman ( Merkez, Ayrancı, Ermenek, Kazımkarabekir, Başyayla, Sarıveliler) ilinde yoğun ekiliş alanı bulunan nohut tarlalarında sorun oluşturan yabancı otları belirlemek ve mücadele zamanını tayin etmek amacıyla yürütülmüştür. Çalışma sonucunda 17 ye yakın yabancı ot türünün nohut tarlasında bulunduğu gözlenmiş olup yaygın olarak bulunan yabancı ot türlerinden; sırayla Chenopodium album L. (Sirken), Convolvulus arvensis L. (Tarla sarmaşığı), Amaranthus retroflexus (Horoz ibiği) nin yoğun olduğu saptanmıştır. Kritik periyodu belirlemek amacı ile farklı zamanlarda yapılan yabancı ot mücadelesinin uygulandığı bu çalışmada, yabancı otlarla mücadelede kritik periyodun, çıkıştan itibaren 8. ve 9. haftalara kadar olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla nohudun çıkışından itibaren, bu süreler dışında yapılan mücadelenin verim artışı açısından önemli bir etkisinin olmayacağı belirlenmiştir. Diğer taraftan Karaman ve yöresinde yabancı otlardan dolayı nohuttaki ürün kaybının % olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelime: Nohut, yabancı ot, kritik periyot

8 I ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BAZI MISIR ÇEŞİTLERİNİN RASTIK HASTALIĞINA (Ustilago maydis (DC) Corda.) KARŞI DUYARLILIKLARININ BELİRLENMESİ VE GÜBRELEMENİN HASTALIK ÜZERİNE ETKİSİ Mehmet AYDOĞDU Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Nuh BOYRAZ 2006,.sayfa Jüri : Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN : Doç. Dr. Süleyman SOYLU :Yrd. Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Bu araştırma, bazı mısır çeşitlerinin rastık hastalığına (Ustilago maydis (DC) Corda.) karşı hassasiyetlerinin belirlenmesi ve azotlu gübreleme ile organik gübrelemenin hastalık üzerine etkisini tespit etmek amacıyla 2005 yılında yürütülmüştür. On çeşit mısırın hastalığa karşı reaksiyonlarının incelendiği deneme sonucu hastalığa tam dayanıklı bir çeşit saptanamamıştır. Bununla birlikte 35P12, Monton, Bolson ve TTM-815 çeşitlerinin hastalığa orta düzeyde dayanıklı olduğu; Pol 2001, Simon ve Ranchero çeşitlerinin hastalığa hassas olduğu; Goldeclat, Falkner ve Monzon çeşitlerinin ise hastalığa karşı çok hassas oldukları belirlenmiştir.

9 II Denemede yer alan çeşitlerde hastalık nedeniyle % 26.4 ile % 51.7 arasında değişen oranlarda verim kayıpları tespit edilmiştir. Azotlu gübrelemenin hastalık üzerine etkisinin incelendiği denemede hem önerilen dozun üzerindeki azot dozlarında hem de azot uygulanmadığında hastalık şiddetinin arttığı saptanmıştır. Organik gübrelemenin hastalık üzerine etkisinin incelendiği denemede ise organik gübre dozu arttıkça hastalığa hassasiyetin azaldığı belirlenirken, organik gübre uygulanmadığında ise hastalığa hassasiyetin arttığı tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mısır, dayanıklılık, gübreleme, rastık hastalığı, Ustilago maydis

10 Yüksek Lisans Tezi KONYA İLİNDE PEYZAJ ALANLARINDAKİ AĞAÇ VE ÇALILARDA BULUNAN ZARARLI AKAR TÜRLERİ VE DOĞAL DÜŞMANLARI Fatma Nur ELMA Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU 2006, 82 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Meryem UYSAL Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Konya ilinde yıllarında peyzaj alanlarındaki yaprağını döken ağaç ve çalılarda bulunan zararlı akar türleri ve doğal düşmanlarını belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada 40 bitki türü üzerinden toplam 485 örnekleme yapılmıştır. Sonuçta Tetranychidae familyasından 4 cinse bağlı 7 tür, Tarsonemidae familyasından bir Tarsenomus türü ve Eriophyoidea üst familyasından 3 cinse bağlı 3 tür olmak üzere toplam 11 tür bulunmuştur. Bu türlerden Schizotetranychus sp. Türkiye için yeni kayıt niteliğindedir. Bütün konukçu bitki türlerinde bulunmuş olan Tetranychus urticae Koch. zararlı akarlar içinde en yaygın tür olarak saptanmış olup bunu Tetranychus viennensis Zacher izlemiştir. Zararlı akar türlerinin avcıları olarak; Coccinellidae familyasından 11, Anthocoridae familyasından 2, Thripidae familyasından 1, Chrysopidae familyasından 1, Tydeidae familyasından 3, Stigmaeidae familyasından 1 tür tespit edilmiştir. En yaygın ve bol bulunan

11 predatör türün Stethorus gilvifrons Mulstant olduğu ve bunu Scymnus türlerinin izlediği saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Konya, ağaç ve çalılar, peyzaj alanları, Acarina, Predatör

12 YÜKSEK LİSANS TEZİ KONYA İLİNDE BUĞDAY TOHUMLARIYLA TAŞINAN SÜRME (Tilletia spp.) ve AÇIK RASTIK (Ustilago nuda var. tritici Schaffn.) HASTALIKLARININ BULAŞIKLILIĞI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Azime ERARSLAN Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: DOÇ. DR. Nuh BOYRAZ 2007,..sayfa Jüri : Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN : Doç. Dr. Nuh BOYRAZ : Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ Bu çalışma Konya İlinde hasat edilen buğday ürününün yanıklık hastalıklarıyla (Sürme ve rastık) bulaşıklılık durumunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bunun için 2003 ve 2005 yıllarında Konya İlinin 16 ilçesinden toplanan 260 buğday örneğinin sürme ve rastık hastalıklarıyla bulaşıklılığını saptamak için sırasıyla tohum yıkama ve embriyo test yöntemi uygulanmıştır. Tohum yıkama yöntemi kullanılarak sürme (Tilletia spp.) ile bulaşıklılık durumları araştırılan buğday tohum örneklerinin 2003 yılında % inin, 2005 ise yılında % inin sürme ile bulaşık olduğu saptanmıştır yılında en yüksek bulaşıklılık oranı % 50 ile Akşehir, Kadınhanı ve Selçuklu ilçelerinde, en düşük bulaşıklılık oranı % 0 ile Seydişehir ilçesinde bulunmuştur yılında ise en yüksek bulaşıklılık oranı % 50 ile Seydişehir ve Kadınhanı ilçelerinde, en düşük bulaşıklılık oranı % 0 ile Akşehir, Meram ve Selçuklu ilçelerinde tespit edilmiştir. Bulaşık örneklerde saptanan spor yükü, yıllara göre sırasıyla ve

13 klamidospor/dane arasında değişmiştir yılında ilçelere ait ortalama en yüksek spor yükü Kadınhanı ilçesinde (1079 klamidospor/dane), en düşük Seydişehir ilçesinde ( 0 klamidospor/dane) bulunurken; 2005 yılında ise en yüksek Kadınhanı ilçesinde (542 klamidospor/dane), en düşük Akşehir, Meram ve Selçuklu ilçelerinde (0 klamidospor/dane) saptanmıştır. Sürme türü olarak Tilletia foetida tespit edilmiştir. Açık rastık (Ustilago nuda var tritici) ile bulaşıklılık oranları embriyo test yöntemi ile araştırılan buğday tohum örneklerinde rastık ile enfekteli tohuma rastlanılmamıştır. Anahtar Kelimeler: Bulaşıklılık, Buğday, Konya, Sürme Hastalığı, Rastık Hastalığı

14 Yüksek Lisans Tezi KONYA YÖRESİNDEKİ ŞEKER PANCARI SİLOLARINDA GÖRÜLEN FUNGAL KAYNAKLI ÇÜRÜMELER VE ÇÜRÜMELERİ ETKİLEYEN BAZI FAKTÖRLER BARIŞ SÜREL Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Sayfa Juri: Doç.Dr. Nuh BOYRAZ Yrd.Doç.Dr. Özden ÖZTÜRK Yrd. Doç.Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ Bu çalışma Konya Şeker Fabrikasına bağlı Altınekin, Beyşehir, İsmil, Kaşınhanı ve Fabrika (Merkez) tesellüm merkezlerinde 2004/2005, 2005/2006 kampanya dönemlerinde yürütülmüştür. Bu çalışmayla silolarda meydana gelen fungal kaynaklı çürümeler ve çürümeleri etkiyen bazı faktörler araştırılmıştır. Bu amaçla iki yıl süreyle yukarıda sözü edilen şeker pancarı tesellüm merkezlerinde survey, bir yılda Kaşınhanı ve İsmil tesellüm merkezinde denemeler yürütülmüştür.

15 Silolarda iki yıl süreyle yapılan surveylerde ortalama enfeksiyona yakalanma oranı 90. gün itibariyle % 52.1, ortalama hastalık şiddeti ise yine aynı gün itibariyle % 3.08 olarak tespit edilmiştir. Fungal kaynaklı çürümelere neden olan 9 u tür, 4 ü genus düzeyinde olmak üzere toplam 13 fungal organizma saptanmıştır. Toplam izolatların % si Penicillium spp. ve Fusarium spp. ine ait iken Alternaria spp., Pythium spp., Rhizopus spp., Rhizoctonia solani, Botrytis cinerea ve Endomyces geotrichum ise % ünü oluşturmuştur. Çürümeler üzerine bazı faktörlerin etkilerini belirlemek için Kaşınhanı ve İsmil tesellüm merkezlerinde 2004/2005 kampanya döneminde yürütülen denemelerde, en yüksek enfeksiyona yakalanma oranı yaralanmış şeker pancarı köklerinde saptanmıştır. Kaşınhanı tesellüm merkezinde, yaralı şeker pancarı köklerinin, 30 gün sonra % 35 i, 60 gün sonra % 52 si, 90 gün sonra ise % 68 inin enfeksiyona yakalandığı gözlenmiştir. Hastalık şiddeti yaralanmış köklerde diğerlerine oranla daha yüksek çıkmıştır. Doksan gün sonra yaralanmış şeker pancarı köklerinde hastalık şiddeti % 7.55 olarak tespit edilirken, düzgün baş kesimi yapılmayan, topraklı-çamurlu ve kontrol olarak denemeye alınan şeker pancarı köklerinde hastalık şiddetleri sırasıyla % 5.75, % 5.2, % 2.9 olarak saptanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Fungus, Konya, Şeker pancarı, silo çürüklüğü

16 Yüksek Lisans Tezi KONYA İLİNDE KAVAK AĞAÇLARINDA ZARAR YAPAN BÖCEKLER İLE AVCI BÖCEK TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Elif KOLAŞ Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman : Prof.Dr.Özdemir ALAOĞLU 2006,32 Sayfa Jüri : Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Celal TUNCER Prof. Dr. Meryem UYSAL Bu çalışma yıllarında kavak ağaçlarının yoğun olarak bulunduğu Konya Merkez, Selçuklu, Karatay ve Meram ilçelerindeki orman-park, yol kenarları ve peyzaj alanlarında yürütülmüş ve kavaklarda zararlı böcek ve predatör böcek türlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kavaklardaki Aphididae türleri daha önce araştırıldığı için kapsam dışı bırakılmıştır. Bitki zararlısı türler olarak; Rhytidodus decimusquartus Schrk. (Homoptera: Cicadellidae) ve aynı familyadan cins düzeyinde teşhis edilmiş 8 tür, Monosteira unicostata M.R. (Heteroptera: Tingidae), Chrysomela populi L. ve Crepidodera aurea (Geoffrey) (Coleoptera: Chrysomelidae) ile aynı familyadan 4 tür, Smerinthus populi L.( Lepidoptera:Sphingidae) ve Euproctis chrysorrhoea (L.) (Lymantriidae) bulunmuştur. Bu türlerden Chrysomela populi en yaygın olan türdür. Predatör türler olarak Chrysoperla carnea (Neuroptera:Chrysopidae) ve Coccinellidae familyasından 8 tür bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Kavak, Populus, Zararlı, Predatör, Fauna, Konya i

17 Yüksek Lisans Tezi KARAMAN İLİNDE TOP AKASYA ( Robinia pseudoacacia umbraculifera ) ÜZERİNDE BULUNAN BÖCEK TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ Halil KAYA Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Celal TUNCER 2007, 66 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Celal TUNCER ( Başkan Danışman ) Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU ( Üye ) Prof. Dr. Meryem UYSAL ( Üye ) Bu çalışma yılların da, Karaman ilinde bulunan, top akasya bitkilerinin bulunduğu, ikisi park, üçü refüj, ikisi kaldırım yolu olmak üzere toplam 7 farklı yerde yürütülmüştür. Yukarıda saymış olduğumuz alanları 15 günde bir, hafta sonları, Mart - Ekim ayları arasında sürveyler yapılarak incelenmiştir. Sonuç olarak, teşhisi yapılmış olan, toplam 8 takım içerisinde, 17 familya ya ait, 30 tür elde edilmiş olup, bunlardan 3 tanesi de sadece cins düzeyinde teşhis edilebilmiştir. Bunlar; Forficula auricularia L. (Dermaptera: Forficulidae); Nabis sp. Latr. (Hemiptera: Nabidae); Eurydema ornatum L. (Hemiptera:Pentatomidae); Hyalesthes mlokosiewiczi Sign. (Homoptera: Cixiidae); Aphis craccivora Koch. (Homoptera: Aphididae); Anaceratogallia sp. Zach., Psammotettix striatus L., Psammotettix provincialis Rib., Hardya anatolica Zach. (Homoptera: Cicadellidae);

18 Chrysoperla carnea Steph. (Neuroptera: Chrysopidae); Adalia bipunctata L., Adalia decempunctata L., Adonia variegata Goeze, Coccinella septempunctata L., Oenopia conglobata L., Psyllobora vigintiduopunctata L., Scymnus spp. Kug. (Coleoptera: Coccinellidae); Otiorrhynchus ovalipennis Boh., Polydrusus ponticus Faust, Polydrusus inustus Ger., Ceutorhynchus picitarsis Gyll. (Coleoptera: Curculionidae); Autographa gamma L. (Lepidoptera: Noctuidae); Pieris brassicae L. (Lepidoptera: Pieridae); Eusphecia pimplaeformis Obeth. (Lepidoptera: Sesiidae); Eristalis tenax L. (Diptera: Syrphidae); Megachile sp. Latre. (Hymenoptera: Megachilidae); Apis mellifera L. (Hymenoptera: Apidae); Podalonia hirsuta mervensis Rad. (Hymenoptera:Sphecidae), Vespula germanica Fabr., Polistes dominulus Christ (Hymenoptera: Vespidae) dır. Bu türlerin sayısı genelde düşük düzeyde bulunmuştur. Zararlı türler içerisinde oldukça yaygın ve yoğun olarak rastlanan tek türün Aphis craccivora olduğu tespit edilmiştir. Faydalı türler içerisinde Chrysoperla carnea Steph., Oenopia conglobata L. ve, Scymnus spp. Kug., en fazla bulunan türler olmuştur. ANAHTAR KELĠMELER: Karaman, Akasya, Robinia, Böcek, tür

19 I ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ KONYA YÖRESİNDE YAYGIN BAZI YABANCI OT TOHUMLARININ ÇİMLENME ÖZELLİKLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Hüseyin SOLAK Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN 2007,108 sayfa Jüri : Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN : Doç. Dr. Nuh BOYRAZ : Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ Bu çalışma ile yıllında Konya yöresi tarım alanlarında yaygın olan bazı yabancı ot türlerinin çimlenme biyolojileri ve dormansi durumları

20 II araştırılmış, daha çok dormansi kırma yöntemleri üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre horozibiği (Amaranthus retroflexus L.) için minimum çimlenme sıcaklığı 7 10 C, optimum çimlenme sıcaklığı C ve maksimum çimlenme sıcaklığı C (45 C de çimlenme olmamıştır) olarak bulunmuştur. Aynı parametreler sırasıyla sirken (Chenopodium album L.) için 0 2 C, C ve 40 C; meyvesiz deve dikeni (Alhagi camelorum Fisch.) için 7 10 C, ve C ( 43 C de çimlenme olmamıştır); yapışkanot (Galium aparine L.) için 0 2 C, 5 25 C ve C (30 C de çimlenme olmamıştır); karahindiba (Taraxacum officinale Weber.) için 0 2 C, C ve 40 C; bozot (Heliotropium europaeum L.) için C, 40 C ve C (43 C de çimlenme olmamıştır); üzerlik (Peganum harmala L.) için 7 10 C, C ve C olduğu tespit edilmiştir. Meyveli deve dikeni (Alhagi camelorum Fisch.) tohumlarında ise hiçbir sıcaklık derecesinde çimlenme görülmemiştir. Topraktaki farklı nem düzeylerinin (tarla kapasitesinin % ) çimlenme üzerine etkisini araştırmak amacıyla yapılan çalışmada; horozibiği, karahindiba, üzerlik, yapışkanot, sirken ve deve dikeni (meyvesiz) tohumlarında en yüksek çimlenme tarla kapasitesinin % 75 i oranında nem içeren topraklarda; deve dikeni (meyveli) ve bozot tohumlarında ise tarla kapasitesinin % i oranında nem içeren topraklarda olduğu saptanmıştır. Dormansiyi kırmak amacıyla tohumlara durgun suda bekletme, suda yıkama, ön üşütme, ön ısıtma, tohum kabuğunu mekanik olarak aşındırma ve meyvenin uzaklaştırılması işlemleri uygulanmıştır. Bu işlemler sonucunda horozibiği, sirken ve deve dikeni (meyvesiz) tohumlarında tohum kabuğunun mekanik olarak aşındırılması işlemi; karahindiba tohumlarında 24 saat suda yıkama işlemi ve yapışkanot tohumlarında 24 saat durgun suda bekletme işlemi tohumlarda kontrole göre çimlenme oranlarında artış sağlamış ve bu işlemler istatistiki olarak diğer işlemlerden farklı bulunmuştur. Üzerlik ve bozot tohumlarında ise söz konusu işlemler arasında istatistiki olarak fark bulunamamıştır. Anahtar Kelimeler: Yabancı ot, çimlenme, dormansi, dormansi kırma uygulamaları

21 Yüksek Lisans Tezi KONYA ĐLĐ BUĞDAY EKĐM ALANLARINDA BULUNAN ZABRUS TÜRLERĐ [Zabrus spp. (COLEOPTERA: CARABIDAE)] VE YOĞUNLUKLARININ BELĐRLENMESĐ Berat OBALI Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Meryem UYSAL 2007, 35 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Meryem UYSAL Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Celal TUNCER Konya ilinde yıllarında buğday ekim alanlarında yürütülen bu çalışmada, Zabrus cinsine ait 5 tür belirlenirken bunlardan 1 örneğin teşhisi ancak cins düzeyinde yapılabilmiştir. Tespit edilen türler; Zabrus (Pelor) politus Gauth., Zabrus (Pelor) rotundicollis Mén., Zabrus (Pelor) rugulosus Kz., Zabrus (Pelor) sp. ve Zabrus (Pelor) spinipes Fabr. tir. Bunlardan 2 tür, Zabrus (Pelor) rotundicollis Mén. ve Zabrus (Pelor) rugulosus Kz., Konya ili için yeni kayıt niteliğindedir. Zabrus (Pelor) politus Gauth. %55 bulunuş oranı ile en yaygın tür olarak belirlenirken Zabrus (Pelor) rotundicollis Mén. %30 ile ikinci en yaygın tür olmuştur. Anahtar Kelimeler: Zabrus (Pelor) politus Gauth., Zabrus (Pelor) rotundicollis Mén., buğday, Konya I

22 Yüksek Lisans Tezi BAZI FUSARİUM TÜRLERİNİN TEŞHİSİNİ KOLAYLAŞTIRMAYA YÖNELİK BİLGİSAYAR PROGRAMI SELÇUK DELEN Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Sayfa Juri: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ Fusarium türleri tüm dünyada ve ülkemizde büyük zararlara sebep olmaktadır. Çoğunlukla toprak kaynaklı olan Fusarium türleri fidelerde ve bitki gelişiminin diğer dönemlerinde çürümelere sebep olmaktadır. Bu kadar yaygın olan bir hastalığın doğru teşhisi ileride olabilecek zararlarının tespiti ve korunma yollarını kolaylaştıracaktır. Bu sebeple tanılamaya ayrı bir önem vermek gerekmektedir. Bu sebeple çalışmamada Fusarium türlerinin teşhisinde besi ortamındaki koloni renklenmesi, makrokonidi, mikrokonidi şekli, bazal hücre, ayak hücresi şekillenmesi, klamidiospor ve peritesyum varlığı gibi özelliklerine göre sınıflandırma yapılmıştır.bu sınıflandırmaya göre, sihirbaz formatında bilgisayar programı hazırlanmış ve tanılama kriterleri bir bir eklenmiltir. Bu program sayesinde önemli adımlar atlanamayacak ve bu sayede oluşabilecek hataları en aza indirecektir. Anahtar Kelimeler : Fusarium, Tanılama, Bilgisayar Programı

23 Yüksek Lisans Tezi ISPARTA KOŞULLARINDA NOHUTTA YABANCI OT MÜCADELESİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Murat TANRIÖVER Bitki Koruma Ana Bilim Dalı 2008, 52 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Prof. Dr. Mustafa ÖNDER Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Bu çalışma, 2006 yılında Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Deneme sahasında en fazla yoğunluğu sırasıyla büyük pıtrak (Xanthium strumarium L.), sirken (Chenopodium album L.), tarla sarmaşığı (Convolvulus arvensis L.), yer keleği (Aristolochia bottae), köpek dişi (Cynodon dactylon L. Pers.), kekre (Acroptilon repens L.) ve gökbaş (Centaurea cyanus L.) göstermiş ve bu otlar m 2 de ortalama 38 yoğunluk teşkil etmiştir. Araştırmada İspanyol nohut çeşidinde yabancı otlara karşı trifluralin (ekim öncesi), linuron (çıkış öncesi ve sonrası) ve bunların bir, iki ve üç defa çapalama ile kombinasyonu uygulanmıştır. Sonuçta; ekim öncesi trifluralin uygulamasının nohutta önemli derecede fitotoksik etki yaptığı, çıkış sonrası linuron uygulamasının da bitkide az da olsa fitotoksik etkiye neden olduğu fakat nohut bitkisinin bunu zamanla tolere ettiği görülmüştür. Denemede en yüksek verim kg/da ile Ekim+Çıkış Öncesi Linuron+3 çapa uygulaması yapılan parsellerden, en düşük verim ise 24.4 kg/da ile Trifluralin+Ekim+Çıkış Öncesi Linuron uygulamasından elde edilmiştir. En iyi mücadele şeklinin ise Ekim+Çıkış Öncesi Linuron+ 1 çapa olduğu bulunmuştur. Anahtar Kelime: Nohut, Cicer arietinum L., yabancı ot, kontrol i

24 Yüksek Lisans Tezi MERAM (KONYA) İLÇESİNDE SOLANACEAE FAMİLYASINA AİT SEBZELERDE ZARARLI CICADELLIDAE VE CIXIIDAE (HOMOPTERA) TÜRLERİ Ertan AHMED Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Meryem UYSAL 2008, 82 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Meryem UYSAL Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Celal TUNCER

25 2006 ve 2007 yıllarında Konya ilinde sebze üretiminin en yoğun olduğu Meram ilçesinde yürütülen bu çalışma, Solanaceae familyasına ait domates, biber, patlıcan ve patates bitkilerinde beslenen önemli vektör gruplarından olan Homoptera takımının Cicadellidae ve Cixiidae familyası türlerinin ve bunların populasyon gelişimlerinin belirlenmesi amacıyla ele alınmıştır. Her iki yılda da örnek toplanmasına rağmen populasyon gelişimi takibine yönelik düzenli sayımlar 2007 yılında yapılmıştır. Cicadellidae den 1738 ve Cixiidae den 30 adet ergin toplanmış ve bunların değerlendirilmesiyle Cicadellidae familyasının Deltocephalinae (9), Typhlocybinae (3), Agalliinae (1), Aphrodinae (1) ve Euscelinae (1) alt familyalarına ait 13 cinse bağlı 15 tür tespit edilmiştir. Cixiidae familyasından ise Hyalesthes obsoletus Signoret türü belirlenmiştir. Cicadellidae familyasından 6 tür Konya İli için yeni kayıt niteliğindedir. Bu türler: Neoaliturus fenestratus (Herrich - Schaffer), Selenocephalus ankarae Dlabola, Hardya anatolica Zachvatkin, Euscelis alsius Ribaut, Rhoananus hypochlorus (Fieber) ve Circulifer haematoceps (Mulsant et Rey) dir yılı sonuçlarına göre en yaygın türler sırasıyla Zyginidia sohrab Zachvatkin (%53), Empoasca decipiens Paoli (%41) ve Psammotettix striatus (Linnaeus) (%3) olarak belirlenmiştir. Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları boyunca bu türlere Solanaceae bitkileri üzerinde rastlanmakta, ancak Zyginidia sohrab en yüksek sayıya Haziran ortasında ulaşmaktadır. Temmuz ve Ağustos aylarında daha düşük bir populasyon görülürken Eylül başında yeniden ani bir yükseliş görülmektedir. Solanaceae bitkilerinden en çok böcek bulunduranlar sırasıyla patates (%50,6), biber (%16,8), patlıcan (%16,7) ve domates (%15,7) olmuştur. Patatesin bu denli tercih edilmesi erken filizlenip yeşermesi yanında yumuşak ve tüysüz yaprağa sahip oluşuna da bağlı olmalıdır. Ayrıca, bitkinin kimyasal yapısıyla ilgili başka faktörler de söz konusu olabilir. Diğer üç bitkideki baskın tür Zyginidia sohrab iken patatesteki hakim tür %50,4 ile Empoasca decipiens olarak belirlenmiştir. Bunu %43,4 ile Zyginidia sohrab izlemiştir. Meram ilçesinde yaygın Solanaceae yabancı ot türleri olarak Solanum nigrum, Datura stramonium ve Athropa belladona ya rastlanmaktadır. Bu bitkiler üzerinden toplanan örneklerin %62 sini Empoasca decipiens, %10 unu Hyalesthes obsoletus ve %9,5 ini Zyginidia sohrab oluşturmuştur. Yaprakpire böceklerinin (Cicadellidae) avcıları olarak Chrysopidae (Neuroptera) ve Coccinellidae (Coleoptera) familyalarına ait türler dikkati çekmiştir. Parazitoid bir türe ise rastlanmamıştır. Anahtar Kelimeler: Cicadellidae, Cixiidae, Solanaceae Bitkileri, Populasyon gelişimi

26 Yüksek Lisans Tezi ADİ SODA OTU (Salsola kali subsp. ruthenica (Iljin) Soo.) TOHUMLARININ ÇİMLENME BİYOLOJİSİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Ayşen OBALI Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Jüri: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Yrd. Doç Dr. Kubilay BAŞTAŞ 2009, 31 Sayfa Bu çalışma ile yılında Konya yöresinde tarım alanlarında yaygın olan soda otu tohumlarının (Salsola kali subsp. ruthenica) çimlenme biyolojisi ve dormansi durumları araştırılmış, özellikle dormansi kırma yöntemleri üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Soda otu (Salsola kali subsp. ruthenica) için minimum çimlenme sıcaklığı <2 o C, optimum 20 o C ve maksimum 40 o C olarak bulunmuştur. Topraktaki farklı nem düzeylerinin çimlenme üzerine etkisi araştırılmış ve en yüksek çimlenme tarla kapasitesinin % 75 i oranında nem içeren topraklarda olduğu saptanmıştır. Dormansi kırma çalışmaları kapsamında tohumlara durgun suda bekletme, su ile yıkama, ön üşütme, ön ısıtma, tohum kabuğunu mekanik olarak aşındırma ve meyve kabuğunun uzaklaştırılmasının etkileri

27 araştırılmış ve sadece tohum kabuğunun mekanik olarak aşındırılması yöntemiyle tohumlar kontrole göre yüksek oranda çimlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Soda otu, Salsola kali subsp. ruthenica, çimlenme, dormansi kırma uygulamaları.

28 YÜKSEK LĐSANS TEZĐ ĐÇ ANADOLU BÖLGESĐNDE FASULYE TOHUMLARINDA Pseudomonas syringae pv. phaseolicola BULAŞIKLILIĞININ BĐYOKĐMYASALVE MOLEKÜLER YÖNTEMLERLE BELĐRLENMESĐ Dilek KENDĐ Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ 2009, 82 Sayfa Jüri: Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ Yrd. Doç. Dr. Ercan CEYHAN ÖZET Pseudomonas syringae pv. phaseolicola, fasulyelerde haleli yanıklık hastalığına sebep olan, tohumla taşınan ve ciddi zararlara yol açan bakteriyel etmendir. Đç Anadolu Bölgesindeki 12 ilden ve ekonomik anlamda fasulye ekimi yapılan alanlardan, ekilen arazi büyüklüğü esas alınarak, tohum örnekleri toplanılmıştır. Patojenin izolasyonu ve tanısında; NA, MSP, King B besi yerlerinde gelişim, levan oluşumu, oksidaz reaksiyonu, pektolitik aktivite testi, arginine dehidrolaz testi, karbon kaynaklarının kullanımı, arbutin hidrolizi, jelatinin hidrolizi, nitrat indirgenmesi, H 2 S üretimi, tütün yaprağında (White Burley) aşırı duyarlılık reaksiyonu testleri esas alınmıştır. Patojenisite testlerinde, Dermason çeşidi fasulye bitkilerine yapılan 10 8 hücre/ml P. s. pv. phaseolicola süspansiyonu ile inokulasyon sonucu tipik yaprak lekeleri gözlenmiştir. Etmeninin moleküler karakterizasyonu, Bio-PCR yöntemi ve phaseolotoksin geninin amplifikasyonu ile tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, toplam 175 bakteriyel izolattan 38 adedi P. s. pv. phaseolicola olarak tanılanmış 12 ilde tohumla taşınma oranı Ankara %2.28, Aksaray %5.14 Çorum %0, Eskişehir %0, Kayseri %1.71, Kırşehir %0, Kırıkkale %1.71, Konya %6.85, Nevşehir %1.14, Niğde %1.71, Sivas %1.14, Yozgat %0 ve Đç Anadolu Bölgesinde etmenin tohumla taşınma oranı %21 olarak belirlenmiştir.

29 Anahtar Kelimeler; Fasulye, Tohum, Pseudomonas syringae pv. phaseolicola, Bio-PCR

30 YÜKSEK LĐSANS TEZĐ ĐÇ ANADOLU BÖLGESĐNDE FASULYE TOHUMLARINDA Pseudomonas syringae pv. phaseolicola BULAŞIKLILIĞININ BĐYOKĐMYASALVE MOLEKÜLER YÖNTEMLERLE BELĐRLENMESĐ Dilek KENDĐ Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ 2009, 82 Sayfa Jüri: Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ Yrd. Doç. Dr. Ercan CEYHAN ÖZET Pseudomonas syringae pv. phaseolicola, fasulyelerde haleli yanıklık hastalığına sebep olan, tohumla taşınan ve ciddi zararlara yol açan bakteriyel etmendir. Đç Anadolu Bölgesindeki 12 ilden ve ekonomik anlamda fasulye ekimi yapılan alanlardan, ekilen arazi büyüklüğü esas alınarak, tohum örnekleri toplanılmıştır. Patojenin izolasyonu ve tanısında; NA, MSP, King B besi yerlerinde gelişim, levan oluşumu, oksidaz reaksiyonu, pektolitik aktivite testi, arginine dehidrolaz testi, karbon kaynaklarının kullanımı, arbutin hidrolizi, jelatinin hidrolizi, nitrat indirgenmesi, H 2 S üretimi, tütün yaprağında (White Burley) aşırı duyarlılık reaksiyonu testleri esas alınmıştır. Patojenisite testlerinde, Dermason çeşidi fasulye bitkilerine yapılan 10 8 hücre/ml P. s. pv. phaseolicola süspansiyonu ile inokulasyon sonucu tipik yaprak lekeleri gözlenmiştir. Etmeninin moleküler karakterizasyonu, Bio-PCR yöntemi ve phaseolotoksin geninin amplifikasyonu ile tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, toplam 175 bakteriyel izolattan 38 adedi P. s. pv. phaseolicola olarak tanılanmış 12 ilde tohumla taşınma oranı Ankara %2.28, Aksaray %5.14 Çorum %0, Eskişehir %0, Kayseri %1.71, Kırşehir %0, Kırıkkale %1.71, Konya %6.85, Nevşehir %1.14, Niğde %1.71, Sivas %1.14, Yozgat %0 ve Đç Anadolu Bölgesinde etmenin tohumla taşınma oranı %21 olarak belirlenmiştir.

31 Anahtar Kelimeler; Fasulye, Tohum, Pseudomonas syringae pv. phaseolicola, Bio-PCR

32 Yüksek Lisans Tezi AYDIN ĐLĐNDE ZEYTĐN DAL KANSERĐ HASTALIĞININ (Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi) YAYGINLIĞININ BELĐRLENMESĐ VE PCR ĐLE TANISI Durmuş SERVĐ Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ 2009, 88 Jüri: Prof. Dr. Ahmet GÜNCAN Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Yrd. Doç Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi nin neden olduğu zeytin dal kanseri hastalığı zeytin ağaçlarında önemli kayıplar oluşturmaktadır ve 2007 yıllarında, Aydın Đlindeki dokuz ilçede (Söke, Koçarlı, Çine, Karpuzlu, Nazilli, Karacasu, Bozdoğan, Buharkent, Kuyucak) yapılan surveylerde, 189 adet dal örneği toplanılmıştır. Etmenin izolasyonu ve tanılanmasında başlıca PVF1 ve King B besi yerlerinde gelişim, NSA da levan oluşumu, 37 0 C de gelişim, oksidaz testi, esculin hidrolizi, pektolitik aktivite testi, arginine dehidrolaz testi, jelatinin hidrolizi, tütün yaprağında aşırı duyarlılık reaksiyonu, nitrat redüksiyonu, üreaz aktivitesi, erythritol, mannitol, sorbitol ve sakkaroz kullanımı, D- arabinoz, nitrat indirgenmesi, IAA üretimi, yumurta sarısı testi testleri kullanılmıştır. Patojenin moleküler tanısında, PCR tekniği ile iaal ve hrc gen bölgeleri çoğaltılmıştır. Patojenisite testleri zeytin ve zakkum fidanlarının sürgünlerinde gerçekleştirilmiş, altı izolat hariç, P. s. pv. savastanoi izolatlarının tümünün ur oluşturma kabiliyetinde oldukları gözlenmiştir. Surveyler sonucunda elde edilen 125 bakteriyel izolattan 85 i, biyokimyasal ve moleküler yöntemlerle P. s. pv. savastanoi olarak tanılanmış ve il genelinde etmenin yaygınlık oranı %44,9 olarak belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler; zeytin, dal kanseri, Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi, PCR

33 Yüksek Lisans Tezi İKİ KABARCIKLI KOŞNİL (Palaeolecanium bituberculatum (Targ. and Tozz.) ( Homoptera: Coccidae)) İN VÜCUT BÜYÜKLÜĞÜ İLE YUMURTA SAYISI ARASINDAKİ İLİŞKİ VE POPULASYON DAĞILIMI ÜZERİNE YÖNEYLERİN ETKİSİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Ekrem ÖGÜR Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman : Prof.Dr. Celal TUNCER 2009, 58 Sayfa Jüri : Prof.Dr. Celal TUNCER Prof.Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof.Dr. Meryem UYSAL Bu çalışma, Ambassy, Cevaal, Golden ve Topred i içeren dört farklı elma çeşidinde Konya ilinde (Sarayönü ilçesi) yılında yürütülmüştür. Araştırmada iki kabarcıklı koşnil (Palaeolecanium bituberculatum (Targ. and Tozz.) (Homoptera: Coccidae)) in vücut büyüklüğü ile yumurta sayısı arasındaki ilişki ve populasyon dağılımı üzerine yön ve yüksekliğin etkisi incelenmiştir. Her bir elma çeşidinden 50 dişi toplanmış ve yumurta sayıları ile vücut ölçüleri belirlenmiştir. İki kabarcıklı koşnilin yatay ve dikey dağılımlarını belirmek için her bir elma çeşidinden 10 ağaç ve her ağacın dört yönünden ve farklı iki yüksekliğinden (0 1 m and 1 2 m) ikişer adet dal örneği (20 cm uzunluğunda) incelenmiştir. Ayrıca dişi vücut büyüklüğü ile yumurta büyüklüğü de incelenmiştir. Önceden belirtilen sırasıyla elma çeşitlerinde ortalama yumurta sayısı 897, 956, 613 ve 761 olarak bulunmuştur. Vücut ölçüleri ile yumurta sayısı arasındaki ilişki elma çeşitlerine göre farklılık göstermiştir. Bütün elma çeşitleri birlikte değerlendirildiğinde, en yüksek ilişki yumurta sayı ile yükseklik arasında bulunmuştur (R 2 =0,73). Yumurta sayısı ile boy ve en arasındaki ilişki ise sırasıyla R 2 =0,63 ve R 2 =0,62 olarak bulunmuştur. Vücut boyu, eni, yüksekliği ile yumurta sayısı arasındaki eşitlik Yumurta sayısı = 1415, ,1 en + 87,3 boy + 339,1 yükseklik; R 2 = 0,83 olarak bulunmuştur. Bütün elma çeşitleri birlikte düşünüldüğünde, 0-1 m yüksekliğindeki populasyon yoğunluğunun 1-2 m yüksekliğindekinden daha fazla olduğu bulunmuştur. Her iki yükseklikte de en yüksek populasyon yoğunluğu ağaçların Güney yönünde bulunmuştur. İki kabarcıklı koşnilin vücut büyüklüğü ile yumurta büyüklüğü arasında herhangi bir ilişki bulunmamıştır. Anahtara kelimeler: Palaeolecanium bituberculatum, iki kabarcıklı koşnil, elma çeşitleri, vücut büyüklüğü, yumurta sayısı, yoğunluk, dikey ve yatay dağılış. iii

34 YÜKSEK LĐSANS TEZĐ MANĐSA ĐLĐNDE BĐTKĐ KORUMA YÖNTEMLERĐNĐN UYGULAMADAKĐ SORUNLARI ÜZERĐNE BĐR ARAŞTIRMA Elvan KARATAŞ Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU 2009, 103 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Bu çalışma, Manisa ilinde karşılaşılan bitki koruma yöntemlerinin uygulamadaki sorunlarının belirlenmesi amacıyla ele alınmıştır. Bu amaçla 2008 yılında çalışma alanında 50 adet zirai ilaç bayiine 42 soru, 75 adet üreticiye 37 soru ve 50 adet teknik elemana 43 sorudan oluşan anket çalışması yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre üreticilerin %48 i bitki koruma konularındaki tavsiyeleri ilgili teknik elemanlardan alırken, %52 si ilaç bayi ve komşu üreticilerden almışlardır. Üreticilerden %64 ünün etikette belirtilen doz oranında ilaç kullandıkları, %65 inin boş ilaç ve gübre atıklarını yakıp imha ettikleri, %72 sinin ilaçlamadan sonra gereken bekleme süresine uyarak mahsulünü hasat ettikleri ve %50 sinin ilaç uygulamaları sırasında eldiven, maske, gözlük gibi herhangi bir koruyucu önlem aldıkları ortaya çıkmıştır. Çiftçiler bitki koruma sorunlarının çözümünde genellikle kimyasal savaş yöntemini tercih etmekte olup, bilinçsiz pestisit uygulamaları beraberinde insan ve çevre sağlığı açısından birçok olumsuzlukları gündeme getirmektedir. Çalışmada elde edilen sonuçlar insan ve çevresel beklentiler açısından değerlendirilerek çözüm önerileri tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bitki Koruma Sorunları, Anket, Manisa

35 Özet YÜKSEK LİSANS TEZİ KONYA İLİNDE NOHUT ANTRAKNOZU (Ascochyta rabiei (Pass) Labr.) NUN DURUMU VE MÜCADELE OLANAKLARI Muhitdin ATASAĞUN SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA A.B.D. DANIŞMAN: DOÇ. DR. NUH BOYRAZ 2009, 71 sayfa Bu çalışmada, Konya ilinde nohut antraknoz (Ascochyta rabiei) hastalığının yaygınlığını, oranını ve şiddetini belirlemek ve hastalık çıkışında etkili bazı faktörleri araştırmak amacıyla 2006 ve 2007 yıllarında, yoğun olarak nohut ekimi yapılan 9 ilçede surveyler yapılmıştır. Elde edilen ortalama verilere göre; il genelinde hastalığın yaygınlığı % 61.94, hastalık oranı % 54 ve hastalık şiddeti % olarak tespit edilmiştir. Farklı ekim zamanlarının, nohut antraknozu hastalığına etkisini belirlemek için doğal inokulasyon ve tarla koşullarında yürütülen çalışmada, ekim zamanının hastalığın çıkışında istatistiksel olarak önemli etkiye sahip olduğu bulunmuştur (p<0.01). İç Anadolu Bölgesi koşullarında erken ekimde (16 nisan) hastalık şiddeti % olarak bulunurken, geç ekimde (16 mayıs) ise %47.21 olarak belirlenmiştir.

36 On farklı nohut çeşidinde, Ascochyta rabiei nin çıkışı ve şiddetindeki değişkenliğinin araştırıldığı denemede % ile % 82.4 arasında değişen oranlarda hastalık şiddetleri elde edilmiş ve hastalığın çıkışında çeşit faktörünün de önemli etkiye sahip olduğu görülmüştür (p<0.01). Belirlenen hastalık şiddetlerine göre en yüksek değerler sırasıyla; Canıtez-87 (% 82.4), Meksika (% 76.13), İspanyol (% 72.83), Sarı-98 (% 66.36), Uzunlu- 99 (% 60.36), Küsmen-99 (% 56.26) ve Akçin-91 (% 53.36) ve en düşük değerler Er-99 (% 46.06), Gökçe (% 36.40) ve Kara nohut (% 25.10) çeşitlerinde saptanmıştır. Üç farklı fungusidin (Thiram, Benomyl, Tebucanozole) ve kombinasyonlarının (Thiram+Benomyl, Thiram+Tebucanozole) nohut antraknoz hastalığına etkilerinin incelendiği denemelerde en yüksek etkinlik %77.77 lik oranla Thiram+Benomyl kombinasyonundan elde edilmiştir. Bunu sırası ile Thiram+Tebucanozole (% 65.52), Thiram (% 60.41) ve Benomyl (% 48.53) takip etmiştir. En düşük etki ise % 6.62 lik etkillik ile Tebucanozole uygulaması ile saptanmıştır. Anahtar Kelimeler : Nohut, Konya, Antraknoz hastalığı, Ascochyta rabiei

37 Yüksek Lisans Tezi ROSACEAE FAMĐLYASINDAKĐ FARKLI BĐTKĐ TÜRLERĐNDEN ĐZOLE EDĐLEN Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al. 'NIN BĐYOKĐMYASAL VE POLĐMERAZ ZĐNCĐR REAKSĐYONU (PCR) TESTLERĐYLE TANILANMASI Rüveyda ATASAĞUN Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman:Yrd. Doç. Dr.Kubilay K. BAŞTAŞ 2009, 79 Jüri: Doç. Dr. Nuh BOYRAZ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Yorgancılar Yrd. Doç. Dr. Kubilay K. BAŞTAŞ (Danışman) Erwinia amylovora (Burr.) Winslow et al. ın sebep olduğu ateş yanıklığı hastalığı Rosaceae familyasına ait 39 genusta yer alan bitkilerin en ciddi ve tahripkar bakteriyel hastalığıdır ve 2007 yıllarında, Konya ilinde Rosaceae familyasına ait farklı konukçulardan ve bu konukçuların farklı çeşitlerinden bakteriyel izolasyonlar yapılmıştır. E. amylovora nın teşhisinde, 5% SNA, King B besiyerlerinde gelişim, oksidatif/fermentatif test, 36 C de gelişim, levan üretimi, sakkarozdan indirgenen bileşikler, asetoin üretimi, jelatinin sıvılaştırılması, nişasta, maltoz, inulin, gliserol ve mannitol, sorbitol den asit üretimi, ureaz aktivitesi, indol oluşumu, esculinin hidrolizi ve tütünde hipersensitif reaksiyon testleri esas alınmıştır. Đzolatların moleküler karakterizasyonunda, plasmid pea29 e göre sentezlenen oligonükleotit primerlerle yaklaşık 1 kb lik fragment, PCR ile amplifiye edilmiştir. Patojenisite testlerinde, her izolat, elde edildiği konukçusunun fidanlarına ve ham armut meyvelerine 10 8 hücre/ml yoğunlukta bakteriyel süspansiyonun inokulasyonu ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada 213 adet bitki örneği toplanmış olup bunlardan 148 adet

38 bakteri izole edilmiştir. Yapılan biyokimyasal, moleküler ve patojenisite testleri sonucunda 84 adedi Erwinia amylovora olarak tanılanmıştır. Elde edilen Erwinia amylovora izolatlarının 38 tanesi elma (Malus communis), 17 tanesi armut (Pyrus communis), 10 tanesi ayva (Cydonia vulgaris), 4 tanesi alıç (Crateagus sp.), 2 tanesi ateş dikeni (Pyracantha sp.), 3 tanesi dağ muşmulası (Cotoneaster salicifolius), 1 tanesi yayılıcı dağ muşmulası (Cotoneaster horizantalis), 9 tanesi de süs elması (Malus floribunda) olarak belirlenirken, Đl genelinde farklı konukçulardaki etmenle bulaşıklılık durumları; Malus communis % 37.6, Pyrus communis % 39.5, Cydonia vulgaris % 47.6, Pyracantha sp. % 66.6, Cotoneaster sp. % 100, Crateagus sp. % 80 ve Malus floribunda % 27.2 olarak tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ateş yanıklığı, Erwinia amylovora, pea29, Rosaceae

39 YÜKSEK LİSANS TEZİ KONYA İLİNDE ASMA UR HASTALIĞI (Agrobacterium vitis) NIN BİYOKİMYASAL VE MOLEKÜLER YÖNTEMLERLE TANILANMASI Sebahat ALTINPARMAK Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ 2009, 115 Sayfa Jüri : Prof. Dr. Ahmet Güncan Doç. Dr. Nuh Boyraz Yrd. Doç. Dr. Kubilay Kurtuluş BAŞTAŞ İç Anadolu bölgesinde, farklı çeşitlerle asma yetiştiriciliği giderek önem kazanmaktadır yıllarında, Konya iline bağlı 24 ilçe ve 14 adet farklı asma çeşidinde bakteriyel hastalıkların belirlenmesi amacıyla çalışmalar yürütülmüştür. Bakteriyel ur hastalığı, Agrobacterium vitis in tanılanmasında, Roy ve Sasser, King B, PDA besi yerlerinde gelişim, 37 ºC de gelişim, 3-ketolaktoz oluşumu, % 2 lik NaCl de gelişim, L- tartarik asitten alkali oluşumu, sitrat kullanımı, pektolitik aktivite, oktopine ve napolin kullanımı, endoglukonaz aktivitesi, litmus milk testi, eritritol den ve melezitoz dan asit oluşumu, malonik asitten alkali oluşumu, demir amonyum sitrat, PDA+CaCO 3 da asit temizleme testleri esas alınmıştır. Patojenisite testlerinde, Sultani Çekirdeksiz çeşidi asma fidanları, Datura sp. ve ayçiçeği bitkilerine yapılan 10 8 hücre/ml bakteriyel inokulasyon sonucu tipik ur oluşumu gözlenmiştir. Moleküler tanı, peh A ve vira genlerinin PCR amplifikasyonu ile yapılmıştır. Toplam 309 asma örneğinden 280 inde A. vitis belirlenirken, izolatların çoğunluğunun tümörojenik karakterde olduğu gözlemlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, il genelinde bağ alanlarındaki yaygınlık %90.61 lik oranla büyük önem taşıdığı, patojenin mevcut çeşitler içersinde en fazla Sultani Çekirdeksiz, Cardinal, Hafızali ve en az Ekşi Kara çeşitlerinde görüldüğü tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler; asma, bakteriyel ur, Agrobacterium vitis, çeşit

40 Yüksek Lisans Tezi KAYSERĐ ĐLĐNDE GĐLABORU BĐTKĐSĐ (Viburnum opulus L.) ÜZERĐNDE BULUNAN ARTHROPODA TÜRLERĐNĐN BELĐRLENMESĐ Selim KOCA Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Celal TUNCER 2009, 61 Sayfa Jüri: Prof. Dr. Celal TUNCER Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof. Dr. Meryem UYSAL (Danışman) (Üye) (Üye) Bu araştırma gilaboru bitkisi (Viburnum opulus L.)üzerinde bulunan Arthropoda türlerinin belirlenmesi amacıyla Kayseri ilinin Hisarcık ve Gesi beldelerinde yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada bu bölgede bulunan 523 adet gilaboru bitkisi taranmıştır. Sonuç olarak, teşhisi yapılmış olan, toplam 8 takım içerisinde 13 familyaya ait 27 tür elde edilmiş olup, bunlardan 2 tanesi sadece cins düzeyinde teşhis edilebilmiştir. Bu araştırma ile Gilaboru üzerinde belirlenen türler; Forficula auricularia L. (Dermaptera: Forficulidae); Tetranychus urticae Koch (Akarina: Tetranychidae); Aphis fabae Scopoli, Aphis viburni Scopoli, Ceruraphis eriophori Walker (Homoptera: Aphididae); Psammotettix sp., Artianus manderstjernii Kirschbaum, Idiocerus lituratus Fallen, Macropsis graminea Fabricius, Empoasca decipiens Paoli, Hardya anatolica Zachvatkin (Homoptera: Cicadellidae); Chrysoperla

41 carnea Stemp. (Neuroptera: Chrysopidae); Archips rosanus L. (Lepidoptera: Tortricidae); Agriotes obscurus L. (Coleoptera: Elateridae); Anthonomus rubi Herbst, (Coleoptera:Curculionidae); Adalia bipunctata L., Psyllobora viqintiduopunctata L., Adalia fasciatopunctata Mulsant, Propylaea quatuordecimpunctata L., Coccinella semptempunctata L. (Coleoptera: Coccinellidae); Rhaphigaster nebulosa Poda, Piezodorus lituratus F., Palomena prasina L.. Aelia sp. (Heteroptera: Pentatomidae); Gonocerus acuteangulatus Goeze (Heteroptera: Coreidae); Vespula germanica Fabricius (Hymenoptera: Vespidae); Apis mellifera L. (Hymenoptera: Apidae) dir. Bu türler içerisinde Empoasca decipiens ve Aphis fabae en fazla bulunan türler olmuştur. ANAHTAR KELĐMELER: Kayseri, Türkiye, Böcek Gilaboru, Arthropoda, Fauna,

42 Yüksek Lisans Tezi BUĞDAY BİTİ (Sitophilus granarius (L.), Coleoptera: Curculionidae) NİN FARKLI BUĞDAY ÇEŞİTLERİNDE GELİŞME SÜRESİ VE ÜREME KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ Taha AŞIKOĞLU Bitki Koruma Ana Bilim Dalı Danışman : Prof.Dr. Celal TUNCER 2009, 68 Sayfa Jüri : Prof.Dr. Celal TUNCER Prof.Dr. Özdemir ALAOĞLU Prof.Dr. Meryem UYSAL Bu çalışma Sitophilus granarius (L.) un gelişme süresi ve üreme kapasitesini belirlemek amacıyla yıllarında 27 C sıcaklık, % tane nemi ve %70±5 ortam nemi koşullarında 15 farklı buğday çeşidi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Buğday çeşitlerinin zararlıya karşı hassasiyetleri Dobie nin Hassasiyet İndeksi kullanılarak tespit edilmiştir. Ayrıca free-choice testi kullanılarak zararlının çeşit tercihi de araştırılmıştır. Karahan 99 çeşidi en yüksek çeşit hassasiyetine (Dobie indeks: 8.60), en kısa zararlı gelişme süresine (34.73±0.34 gün) ve en fazla ortalama F1 yavru sayısına (19.84±1.18) sahip olarak bulunmuştur. Üzerinde araştırma yapılan çeşitler içerisinde bulunan dört makarnalık çeşidin üçü en dayanıklı ilk üç çeşit olarak tespit edilmiş ve en az F1 birey çıkışı görülmüştür. Elde edilen sonuçlara göre genel olarak çeşit hassaslaştıkça yavru gelişme süresi de kısalma göstermiştir. En dayanıklı çeşit Çeşit 1252 en düşük hassasiyet indeksine (Dobie indeks: 5.48), buğday bitine göre en uzun F1 gelişme süresine (37.80±0.29 gün) ve en az ortalama F1 birey sayısına (7.95±0.62) sahip olarak bulunmuştur. Dobie hassasiyet indeksine göre en hassas çeşitten en dayanıklı olana göre sıralama şu şekilde olmuştur; Karahan 99 (8.60), Ahmetağa (8.41), Kınacı 97 (8.25), Ceyhan 99 (8.15), Bezostaja (8.00), Göksu 99 (7.85), Dağdaş 94 (7.83), Selçuklu 97 (7.48), Ekiz (7.41), Gerek 79 (7.28), Konya 2002 (6.55), Bağcı 2002 (6.50), Kızıltan 91 (6.39), Meram 2002 (6.34) ve Çeşit 1252 (5.48). Çeşit tercihi denemesi sonuçları büyük ölçüde bir önceki deneme sonuçlarına paralellik göstermiş olup hassas olduğu tespit edilen çeşitlerin daha fazla tercih edildiği gözlenmiştir. Anahtar kelimeler: Sitophilus granarius, Dobie hassasiyet indeksi, free-choice testi, buğday, varyete, hassasiyet

43 Yüksek Lisans Tezi BAZI BİTKİSEL UÇUCU YAĞLARIN Ephestia kuehniella ya (LEPİDOPTERA : PYRALIDAE) FÜMİGANT ETKİLERİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Yasin Nazım ALPKENT Bitki Koruma Anabilim Dalı Danışman : Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU 2009, 63 sayfa Bu çalışmada, buhar distilasyon yöntemiyle lavanta (Lavandula angustifolia), nane (Mentha spicata), kişniş (Coriandrum sativum) ve adaçayı (Salvia officinalis) ndan elde edilen uçucu yağların değirmen güvesi Ephestia kuehniella nın günlük larvalarına ve 0 24 saatlik yumurtalarına karşı iki farklı sıcaklıktaki ( 27±2 C ve 22±2 C ) fümigant etkileri araştırılmıştır. Bütün testler üç tekerrürlü olarak yürütülmüş, her birinde 20 şer larva veya yumurta bulunan tekerrürlere 24, 48 ve 72 saat süreyle uçucu yağ buharları uygulanmıştır. Ölüm oranlarının probit transformasyonu yapılarak LC50 ve LC99 değerleri hesaplanmıştır. Uçucu yağların E. kuehniella ya karşı fümigant toksisitenin; ortam sıcaklığına, zararlının gelişme dönemine, uçucu yağın uygulama dozu ve süresine bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. LC50 değerlerine bakıldığında, biyolojik dönemlerin uçucu yağlara karşı duyarlılıkları farklı bulunmuş; lavanta yağında yumurtalar larvalara göre daha duyarlı iken, nane uçucu yağında aynı, kişniş ve adaçayında ise larvaların yumurtalara göre daha duyarlı oldukları tespit edilmiştir. Larvalara karşı yapılan testlerde, 22±2 C ve 27±2 C koşullarında 72 saatlik uygulama sonunda; lavanta uçucu yağında sırasıyla 175 μl/l ve 300 μl/l hava dozuyla % 96 ölüm oranı elde edilmiş, sıcaklık artışı etkinliği azaltmıştır. Aynı koşullarda, nane uçucu yağının etkinliği 250 μl/l hava dozunda % 90 dolayında iken kişniş ve