DOÇ.DR. İBRAHIM ERDEN

Transkript

1 DOÇ.DR. İBRAHIM ERDEN

2 HİJYEN NEDİR? Hijyen sözcüğü genel olarak, sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılacak uygulamalar ve alınan temizlik önlemlerinin tümü olarak tanımlanmaktadır. İş Hijyeni; işyerinde hastalığa neden olabilecek, sağlık ve iyilik halini bozabilecek, işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratabilecek çevresel tehlikeleri ve stresleri önceden gören, değerlendiren ve kontrol altına alan bir teknik ve sosyal bilim ve sanattır.

3 İş hijyenisti; İşyerinde oluşan, hastalığa neden olan, sağlık ve iyilik halini bozan, işçiler ve toplumdaki bireyler arasında önemli ölçüde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan çevresel faktörleri, değerlendirebilmeli ve kontrol altına alabilmelidir.

4 İş hijyeni uygulamaları üç temel adımı kapsar Mesleksel tehlikelerin belirlenmesi Değerlendirilmesi Kontrol altına alınması

5 Sağlık Riski Oluşturan Tehlikelerin Değerlendirilmesi 1. İşe bağlı zararlı maddelerin, etken yapısı veya zararlı etkilerini TANIMLAMA 2. Maruziyet (etkisinde kalma) ağırlığı 3. Maruziyet süresi 4. Personelin duyarlılığı 5. Kirliliğin ölçülmesi (hava, ortam) 6. Sağlık riski oluşturan tehlikelerin kontrolü

6 Soru : Aşağıdaki madde formlarından hangisi en düşük zehirlenme olasılığına sahip olan formdur? a. Katılar b. Tozlar c. Sıvılar d. Buharlar CEVAP : A

7 İş hijyenistlerinin görevleri 1- İş tanımlarını yapmak, işlemleri, işlemlerde kullanılan maddeleri ve ürünleri tanımak. Bu maddelerden kaynaklanabilecek olası tehlikeleri ve riskleri saptamak, 2- Tehlike ve risk analizi yapmak, 3- Etkili kontrol yöntemlerini saptamak, 4- Gerekli ölçme işlemlerini yapabilmek için uygun yöntemleri ve cihazları seçmek, 5- Gerekli ölçümleri yapmak

8 Soru : İşyeri hekimleri ile iş güvenliği uzmanlarının birlikte çalışmalarına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur. a. İş sağlığı ve güvenliği kurulu toplantılarında bir araya gelmeleri yeterlidir b. Çalışmalarını ekip anlayışı ile sürdürmeleri gerekir. c. İş kazası değerlendirmelerini birlikte yapmaları yeterlidir. d. Yıllık faaliyet planlamalarını birlikte yapmaları yeterlidir. CEVAP : B

9 6-İş çevresinin sağlık koşullarını olumsuz etkileyebilecek nedenlerini saptamak, 7- Korunma önlemleri gerekiyorsa kural, standart ve prosedürleri hazırlamak, 8- İşçiler ve işveren temsilcileri için eğitim programları hazırlamak, 9- Meslek hastalıklarının varlığı ve olasılığını ortaya çıkarabilmek için epidemiyolojik çalışmaları yönetmek, 10- Maruziyet sınır değerler ve standartları uygulamak ve geliştirmek.

10 Soru : Steril temizlik nedir? A. Dezenfeksiyon B. Tüm mikroorganizmaların yok edilmesidir. C. Isı yardımı ile yaşayan bütün canlı hücrelerin öldürülmesi virüs ve enzimlerin inaktivasyonudur. D. Kirlerin geri dönüşümsüz bir şekilde yüzeylerden, ekipmanlardan uzakalştırılmasıdır. CEVAP : B

11 ENDÜSTRİYEL HİJYEN ÖLÇÜMLERİ Endüstriyel hijyen; Sadece ortam havasında kimyasal ölçmek olarak algılansa da Sadece kimyasal etkenleri değil, bütün diğer etkenleri ölçmeye, değerlendirmeye çalışan ilaveten kontrolü için çaba sarf eden bir bilimdir. Uygulamada; Çalışanların kimyasallara maruziyetinin hesaplanması ile ilgili geleneksel yaklaşım, ortam havasındaki kimyasalların ölçülmesi şeklinde olmuştur ve buna endüstriyel hijyen adı verilmiştir.

12 Ortamda oluşabilecek zararlı etmenler Kimyasal etmenler, Sıvı (solvent), Toz, Metal dumanları, Asit zerrecikleri, Buhar ve gazlar,

13 Soru : Aşağıda yer alanlardan hangisi çalışanın sağlığını etkileyen kimyasal işyeri ortam faktörleri arasında yer almaz. A. Metaller B. Gazlar C. Solventler D. Sıcaklık CEVAP : D

14 Fiziksel etmenler Gürültü, Termal konfor koşulları,(ısı, nem, hava akım hızı), Aydınlatma, Titreşim, Elektromanyetik ve iyonize radyasyonlar,

15 Biyolojik etmenler Sinekler, Böcekler, Mantarlar, Bakteriler, Virüsler,

16 Ergonomik Etkenler Doğru tasarlanmamış el aletleri Doğru tasarlanmamış çalışma alanları Vücut-iş ilişkisi Tekdüzelik İş baskısı ve yorgunluk İş güvencesinin olmaması Psikososyal etmenler

17 Soru : İş sağlığı ve güvenliğini etkileyen en önemli unsurlar arasındaki ortam havasının kirliliği tehlikesine karşı aşağıdaki önlemlerden hangisi alınması gereken önlemler arasında en son sırada yer alır. A. Kirlilik kaynaklarını yok etmek B. Kirliliğin ortama yayılmasını önlemek C. İşçilerin bireysel olarak kirlilikten korunmalarını sağlamak D. İşçilerin kişisel hijyen kurallarına uygun davranmaları için eğitim vermek ve bunu denetlemek. CEVAP: D

18 ENDÜSTRİYEL HİJYEN ÖLÇÜMLERİ - Gaz-Buhar Ölçümleri - Toz-Lif Ölçümleri ve Toz-Lif Haritası Çizilmesi - Kişisel toz ölçümleri. - Kişisel gürültü ölçümleri - Titreşim ölçümleri - Aydınlatma ölçümleri ve aydınlatma haritası çizilmesi - Termal konfor ölçümleri

19 KULLANILAN ANALİZ CİHAZLARI Gaz Kromatografi Kütle Spektrometresi İyon Kromatografi Atomik Absorpsiyon Spektrometre Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografi Faz Kontrast Mikroskobu Tarama Elektron Mikroskobu (SEM)

20 Soru : Çalışma ortamında, toksik zehirli gaz konsantrasyonu ölçümleri hangi seviyede yapılmalıdır? a-yerden 10 cm yukarıda b-tavandan 10 cm aşağıda c-solunum seviyesinde d-bel hizasında CEVAP : C

21 ORTAM HİJYENİ İşletme zeminin suya dayanıklı, su absorbe etmeyen, kolay temizlenebilir, çatlak ve kaygan olmayan dezenfekten maddelere dayanıklı yapıda olması gerekir. Tuvaletler üretim yerlerinden uzak olmalıdır. Yeterli sayıda tuvalet olmalıdır. Tuvalet kağıtları, sıvı sabunlar bulunmalı. Personelin tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkaması ve dezenfekte etmesi için uyarıcı yazılar bulunmalıdır. Çalışan personel için yeterli sayıda giyinme, dinlenme ve duş kabinleri bulunmalıdır.

22 Soru : Aşağıda yer alanlardan hangisi işyerindeki banyo-temizlik yerleri için uygun değildir. a. Duşlarda sıcak ve soğuk akar su bulunacaktır. b. Duşlar 15 günde bir iyice yıkanıp defenfekte edilecektir. c. Duşlarda kullanmak için işveren tarafından havlu/peştamal sağlanmayacak, işçiler kendi malzemelerini getireceklerdir. d. İşveren, duşların kullanma zamanını, şartlarını düzenleyecektir. CEVAP : C

23 Kapı ve pencereler böcek ve diğer zararlıların içeri girmesini engelleyecek yapıda olmalıdır. Bina ile ilgili bölümlerin onarım badana ve boya gibi periyodik bakımları aksatılmadan yapılmalıdır. Çalışma yerinde yeterli aydınlatma olmalıdır. Aydınlatma gölge oluşumu ve parlamaları önleyecek şekilde yapılmalıdır. Yemekhane hijyenik kurallara uygun olmalıdır.

24 Gıda sektörü için içinde giriş çıkışlarda hijyeni sağlayacak dezenfektan maddeler veya bunları ihtiva eden küvet, ayak paspası veya ayak havuzları bulunmalıdır. Atıklar kapalı sistemle kanalizasyona akıtılmalıdır. Arıtma üniteleri mutlaka olmalıdır. İşletmenin dış çevresinde boş kutular, çöpler, kullanılmayan alet ve malzemelerin depolandığı bir yer olmamalıdır. Çöpler uygun ortamlarda muhafaza edilmelidir.

25 Çalışanların Kontrolü İşyerinde çalışacak personelinde ilk girişte sağlık kontrollerinin yapılıp işe alınmaları daha sonradan da periyodik kontrollere alınmaları gerekmektedir. İşe giriş muayenesi Periyodik muayeneler Portör muayeneleri Eğitim Kişisel koruyucu kullanmak Bulaşıcı hastalıklara karşı bağışıklık kazanmak için aşı yaptırmak

26 Soru : Kişinin niteliklerine uygun olan bir işe yerleştirilmesini amaçlayan muayene çeşidi hangisidir. (a) Aralıklı muayene (b) İşe giriş muayenesi (c) Sistematik muayene (d) İlk muayene CEVAP: B

27 İşe Giriş Muayeneleri Çalıştırılacak personel yönetmeliğin tanımladığı sağlık kuruluşlarından sağlık raporu almadan çalıştırılmamalıdır. Ağır ve Tehlikeli İşlerde çalışacak olanlar Ağır ve Tehlikeli İşlerde çalışabilir raporu almalıdır. İşe girecek kişinin bünyesinin o iş için yeterli olup olmadığı ve iş nedeniyle sağlığının bozulup bozulmayacağı, iş ile işçi arasında uyumun sağlanması amaçlanır. Mutfak ve çay ocağında veya gıda sektöründe çalışacak personelin portör, elinde ve yüzünde yara, çıban, apse, egzama gibi deri hastalıkları olmamalıdır.

28 Soru : Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları hakkındaki muayene raporları nereden alınamaz. A. İşyeri hekimi B. Sağlık ocağı hekimi C. Özel hastaneler D. Belediye hekimleri CEVAP: C

29 Periyodik Muayeneler Çalışmakta olan işçilerin sağlık durumlarının belirlenmesi, iş ile işçi arasındaki uyumun gözlenmesi, hastalıkların erken teşhisi amaçlanır Mevzuta göre; Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin periyodik muayenesi mecburidir yaş arası çocuk işçiler en az altı ayda bir muayene edilmelidirler. Kurşunla çalışan işçiler 3 ayda bir, Cıva ile çalışan işçiler 3 ayda bir, Arsenik ve organik fosforlu işlerde çalışan işçiler 6 ayda bir muayene edilmelidirler.

30 Soru : Kurşunla yapılan çalışmalarda kurşun maruziyetine yönelik kontrolü kaç ayda bir yapılmalıdır? a. 3 b. 6 c. 12 d. 18 CEVAP : A

31 İş yerlerinde çeşitli işlemler sonucu oluşan ve havada askıya geçen tozları uzun süre soluyan işçilerde çeşitli akciğer hastalıkları görülebilmektedir. Tozların neden olduğu bu tür meslek hastalıklarının tümüne birden pnömokonyoz adı verilir. Toz, insanlara, solunum sistemi ile akciğerlere yerleşerek ve kana karışarak olumsuz olarak etkilemekte, meslek hastalıklarına sebep olmaktadır.

32 Solunum sistemimiz 4 ana kısımdan oluşmaktadır: 1-Burun ve ağız, 2-Nefes borusu, 3-Bronşlar, 4-Bronşiyol ve alveoller, Solunan tozların tane büyüklüğü genellikle 60 mikronun altındadır. Solunum yoluyla akciğerlerdeki alveollere kadar ulaşan ve orada birikerek pnömokonyoz denilen toz hastalığını yapan tozların tane büyüklükleri mikron arasındadır. 5 mikron tane büyüklüğünden daha büyük olan tozlar üst solunum yollarında tutulur, alveollere kadar gidemez, çok küçük tozlar ise (0,5 mikrondan küçük) alveollere girse dahi öksürme ve aksırmalarla, akciğerlerin kendini temizleme metodlarıyla dışarı atılırlar.

33 Soru: Fiziksel ortam faktörlerinde yer alan tozlar, hangi katı madde türüdür. a. Askıda b. Çözünmüş c. Toplam d. Uçucu CEVAP : A

34 Soru : Tozlu işlerde periyodik muayene hangi aralıktadır? a. 6 ay- 1 yıl b. 1-2 yıl c. 1-3 yıl d. 2-3 yıl CEVAP : C

35 Soru : Tozlu işlerde erken muayene hangi aralıktadır? a. 3-6 ay b. 6 ay-1 yıl c. 1-2 yıl d. 2-3 yıl CEVAP : A

36 Soru : Günlük 8 saatlik çalışma süresi için ortam havasında bulunmasının çalışanın sağlığı açısından zararlı olmayacağı kabul edilen konsantrasyon aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? a. LEL b. MAK c. STEL d. MSDS CEVAP: B

37 Soru : STEL değeri aşağıdakilerden hangisidir? a. Mesai esnasında işçinin maruz kalabileceği maksimum konsantrasyon b. Müsaade edilen azami konsantrasyon c. 15 dakikalık sürede maruz kalınan aşılmaması gereken limit değer d. Haftada 40 saat çalışan bir işçinin, 8 saatlik mesai süresince maruz kalabileceği ortalama konsantrasyon CEVAP : C

38 Soru :Aşağıdakilerden hangisi TLV TWA tanımıdır? A) Günde 8 saat ve haftada 45 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. B) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal kısa süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. C) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. D) Günde 8 saat ve haftada 40 saat çalışan işçinin bir kimyasal uzun süreli, tekrarlanmayan bir biçimde maruz kalması durumunda sağlığının zarar görmeyeceği düşünülen zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyondur. CEVAP: C

39 TEŞEKKÜRLER