BÖLÜM 06. Akıllı Parçalar ve Unsurlar

Transkript

1 BÖLÜM 06 Akıllı Parçalar ve Unsurlar

2 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Terimler Akıllı parça (ipart) Akıllı Parça Fabrikası (ipart Factory) Akıllı unsurlar (ifeatures) Parametreleri ve özellikleri tablolar yardımıyla kontrol edilen parçalardır. Bir parçanın, farklı parametrelere ve özelliklere sahip örneklerinin oluşturulması ile elde edilen parça aileleridir. Her bir farklı sürüm için, parametreler ve özellikler tanımlanır; böylece, tasarım aşamasında istenen sürüm kullanılabilir. Bir ya da birden fazla unsurun ayrı bir dosyaya kaydedilmesi ve başka tasarımlarda kullanılmasıdır Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

3 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Denklemler ve Parametreler Autodesk Inventor un parametre ilişkileri eskiz geometrileri, parça unsurları ve montaj bileşenleri arasında kullanılır. Bu ilişkiler arasında ölçülerin parametreler olarak kullanımı özel bir yere sahiptir. Bu ilişkiler tasarım sürecinde oluşturulur. Parça modelleme ortamında, eskiz ölçüleri ve unsur parametreleri (örneğin ekstrüzyon derinliği) diğer eskiz ve unsur özellikleri cinsinden tanımlanır. Aynı şekilde, bir montaj sınırlamasının alacağı değer de diğer montaj sınırlamalarından türetilebilir. Bu matematiksel ifadeleri, sayısal bir değer girilebilecek kutucuklarda ya da alanlarda tanımlayabilirsiniz. Denklemler (ya da matematiksel ifadeler) sabit bir değer alabilir, model ya da kullanıcı tanımlı parametreleri içerebilir. Denklemler kurulurken, birçok matematiksel ifade kullanılabilir. Kullanıcı tanımlı parametreler, ayrıca, Microsoft Excel tablolarında da tanımlanabilir ve parçaya/montaja bağlanabilir. Microsoft Excel tabloları kullanılarak, montaj içerisindeki parçaların parametreleri paylaşması da olanaklıdır. Parameters Diyalog Kutusu Parameters Parameters diyalog kutusu hem model hem de kullanıcı tanımlı parametrelerin düzenlenmesi için kullanılır. Autodesk Inventor, her bir model parametresine bir isim atar. Model parametreleri, eskiz ölçüleri, unsurlarda kullanılan değerler ya da montaj sınırlamalarında tanımlanan değerlerdir. Model parametrelerinde kullanılan isimler d ile başlar ve sıralı bir şekilde bir tam sayı ile devam eder. Parameters diyalog kutusu model ve kullanıcı tanımlı parametreleri ve bunların düzenlenmesi için gerekli araçları içerir. Parameter Name altında parametrenin ismi bulunur. Units ise o parametrenin birimini tanımlar. Eğer, bir parametrenin birim sistemi değiştirilecekse, Units bölümüne sol tuş ile tıklayın. Birimler ile ilgili diyalog kutusu açılır: 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 217

4 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Birimler, Autodesk Inventor da önemlidir. Eskizlere ölçüler atanırken, bunlar birimleriyle girilir. Farklı bir birim kullanılacaksa, o birimin kısaltmasını ölçü değerinin arkasında tanımlamanız gerekir. Farklı birimlerdeki parametrelerin denklemlerde yer alması durumunda birimler önemli olmaktadır. Sonuçta denklemin birim sistemi olarak tutarlı olması gerekir. Örneğin, eğer bir ölçü uzunluk olarak tanımlanmışsa, o zaman o parametre için girdiğiniz tüm değerler uzunluk olarak algılanır. Not: ul birimsiz anlamına gelir. Aşağıdaki tablo, değişik durumlarda sizin verdiğiniz değerlerin Autodesk Inventor tarafından nasıl yorumlanacağını özetlemektedir. Kural Birim Değişimi Örnek Bir parametrenin, herhangi bir birimli ya da birimsiz bir parametre tarafından bölünmesi/çarpılması Bir parametreye, herhangi bir birimli ya da birimsiz bir parametrenin eklenmesi/çıkarılması. Trigonometrik denklemler Birimsiz parametre o diğer denklemin birimiyle kullanılır. Birimsiz parametre uygun olan birime dönüştürülür. Birimsiz değerler radyana dönüştürülür Parametre birimi mm 20 cm * 4 ul = 800 mm (80 cm = 800 mm) Parametre birimi: inches 20 in 1 ul = in (1 ul = 1 cm = 2.54 in) Parametre birimi: birimsiz Sin( ul) =.292 (1.1 ul = 1.1 rad = 63 ) Sin 17 =.292 ul Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

5 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Kural Birim Değişimi Örnek Denklemde uzunluk ve açı parametreleri varsa Denklemde birim bilgisi girilmeyen sayısal değerler varsa Uymayan parametreler kullanılan birime dönüştürülür. Radyan ve cm arasında bire bir bir dönüşüm yapılır Sayısal değer, diğer parametrenin biriminde olarak alınır Parametre birimi: mm 2 in + (30 / 2 ul) = mm (30 / 2 ul) = =.2618 rad.2618 rad >>.2618 cm cm = mm 2 in = 50.8 mm 50.8 mm mm = mm Parametre birimi: inches 5 cm + 3 = in 3 >> 3 inches 5 cm = in in + 3 in = in Equation altında o parametreyi tanımlayan matematiksel ifade yer alır. Sabit bir değer, başka bir model ya da kullanıcı tanımlı parametre ya da matematiksel ifadeler girilebilir. Value ise Equation bölümünde tanımlanan denklemin sonucunu görüntüler. Value yanındaki kutucuğun işaretlenmesi ile o parametre parçanın kullanıcı tanımlı özelliklerine yazılır. Örneğin aşağıdaki parametreler için bu kutucuğun işaretlendiğini düşünelim. Eğer, FILE menüsünün altından iproperties komutunu çalıştırır ve karşımıza çıkan diyalog kutusunda Custom bölümüne gelirsek, işaretlenen parametrelerin, parçanın kullanıcı tanımlı özelliklerine kaydedildiğini görürüz. Bundan sonra, örneğin bu parametreleri, parça listesinde kullanabiliriz. Ayrıca, tolerans modelleme olanağı da bulunmaktadır. Bunu aşağıda göreceğiz. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 219

6 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Parça Modelleme Ortamındaki Denklemler Çoğunlukla, ölçülere ya da unsur parametrelerine nümerik değerler verilmesi istenen sonucu sağlar. Model parametrelerinin isimleri ancak Parameters diyalog kutusu yardımıyla değiştirilebilir. Eskizde, ölçü değerini girdiğiniz kutucukta denklemler tanımlayabilirsiniz. Denklemde halihazırda tanımlanmış bir ölçü kullanacaksanız, ekran üzerinde bunu işaretlemeniz yeterlidir. Bu ölçünün sahip olduğu parametre ismi ölçü kutucuğuna otomatik olarak gelir. Kullanıcı tanımlı bir parametre kullanılacaksa, o parametrenin isminin yazılması yeterlidir. Bazı unsurların değerleri için de benzer bir yöntem uygulanabilir. Bunun için, ilk olarak Browser penceresinden, ölçülerini kullanacağınız unsuru işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Show Dimensions komutunu çalıştırın. O unsuru oluşturan (eskiz+unsur) parametreler ortaya çıkar. Örneğin, ekstrüzyon derinliğini diğer ölçüler cinsinden ifade etmek istiyorsanız, derinlik ölçüsünü çift tıklayın ve ölçü kutucuğuna parçanın diğer parametresini onu seçerek aktarın. d12 d14 Denklem başka bir ölçüyü referans olarak alır Ölçüler, başka ölçüler cinsinden tanımlanmışsa, bunları ayırt etmek için, ölçü değerinin önünde fx: ibaresi yer alır. Montaj Modelleme Ortamında Denklemlerin Kullanımı Montaj modelleme ortamında parametrelerin kullanımı parça modellemedekine benzerdir. Model parametreleri, montaj sınırlamalarında tanımlanan sayısal değerlerdir. Ayrıca kullanıcı tanımlı parametreler de tanımlanabilir. Bu konuya montaj modelleme ortamında döneceğiz Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

7 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Parametrelerin Microsoft Excel Tablolarında Tanımlanması Kullanıcı tanımlı parametreler, Microsoft Excel tabloları yardımıyla da oluşturulabilir. Tablonun oluşturulmasından sonra, Parameters diyalog kutusundaki Link düğmesi ile tablo parçaya bağlanır. Birden fazla Microsoft Excel tablosu bağlanabilir. Tablodaki parametreler istenen farklı parçalarda kullanılabilir. Bir tablo Autodesk Inventor dosyasına bağlandığında, Browser penceresinde aşağıdaki gibi Microsoft Excel tablosu bir ikon ile gösterilir: Microsoft Excel tablosuna parametrelerin nasıl yazılacağı ile ilgili aşağıdaki kurallar geçerlidir: 1. Temel olarak iki alan gereklidir: Parametre ismi ve değeri. Birim bilgisi ya da bilgi satırı zorunlu değildir. 2. Parametreler iki şekilde girilebilir: Düşey ya da yatay olarak: 3. Sadece Microsoft Excel tablosunun ilk sayfasında ( Sheet ) tanımlı parametreler aktarılır. 4. Listedeki parametreler arasında boş satır/sütunlar olmamalıdır. Bir boşluk varsa, o boşluğa kadar olan parametreler aktarılır, boşluktan sonrakiler aktarılmaz. Parametrelerin Paylaşımı Model ve kullanıcı tanımlı parametreler içinde yaratıldıkları dosyada kullanılabilir. Parça parametreleri ve denklemleri montaj modelleme ortamında kullanılamaz; tersi de geçerlidir. Parametrelerin montaj ortamında ve istenen parçalarda paylaştırılması için tablolar kullanılmalıdır. Farklı parçalarda aynı parametreleri kullanmak için, her bir parçaya aynı Microsoft Excel tablosunu bağlamanız gerekir. Aynı parametreler montaj ortamında da kullanılacaksa, montaj ortamında iken aynı Microsoft Excel tablosu buraya eklenmelidir. Microsoft Excel tablosundaki parametrelerde yapılan değişiklikler bağlanmış olan tüm parçalara/montaj ortamına otomatik olarak yansır. Tolerans Modelleme Tolerans modelleme ile parça üzerinde tanımlanmış olan geçme ya da tolerans değerlerine sahip ölçüler, istenen tolerans bilgileri ile aktif duruma getirilir ve parça bu değişikliğe göre güncellenir. Toleransların kullanılabilmesi için, öncelikle eskiz ya da unsurlarda tanımlanan ölçülerin tolerans bilgilerine sahip olması gerekir. Bunun için, örneğin 2B eskizde ölçüyü tanımlarken, tolerans bilgilerini de tanımlamanız gerekir. Edit Dimension kutucuğuna sol tuş ile tıklarsanız bir menü açılır. Bu menüden Tolerance seçeneğini işaretleyin. Değer girebildiğiniz her yerde aynı şekilde toleranslara ulaşabilirsiniz. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 221

8 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Bundan sonar Tolerance diyalog kutusu açılır: Type altında tolerans tipleri listelenir. Bu listeden tip seçin. Bu listeden seçeceğiniz tipe gore, Upper (üst) ve Lower (alt) değerler tanımlanır. Precision ile anlamlı basamak sayısı girilir. Evaluated Size altından, hangi tolerans değerini uygulayacağınızı seçebilirsiniz. OK ile tolerans bilgisi ölçü üzerinde görülebilir. Parameters komutunu çalıştırdığınızda, tolerans bilgisi tanımlanmış olan parametrenin istediğiniz tolerans değerini aktif duruma getirebilirsiniz. Model otomatik olarak güncellenir Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

9 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 223

10 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Akıllı Parçalar (iparts) Autodesk Inventor, parça ailelerinin yayınlanması amacıyla akıllı parçalar (iparts) adı verilen bir özellik içermektedir. Parça aileleri, bir parçanın değişik türevlerinden oluşur. Parçanın parametrelerini ve özelliklerini, tablo aracılığıyla kontrol edebildiğiniz bu yöntemle; tasarım bilgilerinin tasarım takımları arasında paylaşımı olanaklı olmaktadır. Parça Ailelerinin Yayınlanması Parça ailelerinin yayınlanması iki aşamadan oluşur: Akıllı parçaların oluşturulması ve bunların çizime yerleştirilmesi. Parçaların oluşturulması aşamasında, parçanın tasarımı ve olası tüm sürümlerinin bir tablo aracılığıyla tanımlanması gerçekleştirilir. Farklı sürümlerden oluşan bir parça için terim olarak ipart Factory (Akıllı Parça Fabrikası) adı kullanılır. Parçaların çizime yerleştirilmesi aşamasında, ipart Factory den istenen parça sürümü seçilir ve seçilen bu sürüm ile parça çizime yerleştirilir. İki farklı tür ipart Factory vardır: Standart: Burada parçalar, çizime yerleştirilirken değiştirilemezler. Özel: Parçalar çizime yerleştirilirken, bazı parametreleri değiştirilebilir. Ayrıca bunları çizime yerleştirdikten sonra, üzerinde ek unsurlar da tanımlayabilirsiniz. Bir ipart Factory tanımlamak için, izlenecek adımlar şunlardır: Yeni ya da varolan bir standart parça ya da sac metal çizimi ile başlayın. Tasarımızın değişecek olan bölümüne karar verin. ipart Author (Akıllı Parça Tanımlayıcısı) ile parçanızın değişik sürümlerini bir tablo yardımıyla oluşturun. Parçayı kaydedin. Bu parça ipart Factory olarak otomatik bir şekilde kaydedilir. Akıllı parçaların bir montaj dosyasına yerleştirilmesinde ise şu adımlar uygulanır. Yeni ya da varolan bir montaj dosyası ile başlayın. Place Component komutunu kullanarak bir akıllı parça seçin. Yerleştirme sırasında çıkan diyalog kutusu yardımıyla seçeceğiniz parçanın sürümünü işaretleyin. Parçayı çizimde istenen yere yerleştirin. ipart Author (Akıllı Parça Tanımlayıcısı) ipart Author, bir parçanın akıllı parçaya dönüştürülmesi ve değişik sürümlerinin oluşturulması amacıyla kullanılır. ipart Author komutuna ulaşmak için TOOLS menüsünün altından Create ipart ı çalıştırın. Komutu çalıştırdığınızda, ipart Author diyalog kutusu açılır: Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

11 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu ipart Author diyalog kutusunda şu bölümler yer alır: Parameters : Parçanın tanımlanmasında kullanılan tüm sistem ve kullanıcı tanımlı parametreler listelenir. Properties : Parçanın tüm fiziksel, özel, proje ve özet bilgilerini içerir. Suppression : Parçanın farklı sürümlerinde unsurlarını gizlemek için kullanılan bölümdür. imates : Parça için tanımlı olan akıllı çakıştırmaları içerir. Work Features : Parçanın çalışma unsurlarını içerir. Threads : Parçada tanımlı olan diş açma unsurlarını içerir. Other : Kullanıcı tanımlı özel tablo bilgileri tanımlamak için kullanılır. Diyalog kutusunda, her bölüm için sağ tarafta bir liste yer alır. Bu listede, tablo aracılığıyla parçanın hangi parametrelerinin, unsurlarının, özeliklerinin ve kullanıcı tanımlı bilgilerin kontrol edildiği yer alır. Ayrıca, parçanın sürümlerinde kriter alınacak olan parametreler burada görülebilir. Bu kriterler arasında hiyerarşik sıralamalar da yapılabilir. Diyalog kutusunun alt tarafında ise parçanın sürümleri bulunmaktadır. Her sürüm için bir sıra tanımlanır ve bu sırada o sürümün parametrelerinin alacağı değerler girilir. Bir parça ailesinin ilk sürümünü tanımlamak için, sol taraftaki listeden bir özellik/parametreyi seçin ve işaretleyin. Seçtiğiniz özellik/parametre sağ taraftaki listeye eklenir ve bir sıra açılır. tuşunu Eklediğinizde herbir özellik/parametre için tablo bölümünde yeni bir kolon açılır. Eğer tablo üzerindeki sıra numarasının yazdığı alana ya da bir hücre üzerine gelir ve sağ tuşa basarsanız tablo sıraları ile ilgili yeni seçenekler açılır: Insert Row ile parça için yeni bir sürüm tanımlanır. Delete Row ile varolan bir sürüm silinir. Set As Default Row ile seçilen sıra parça yerleşiminde varsayılan olarak alınır. Custom Parameter Column/Cell için aşağıya bakınız. Delete Column ile seçilen kolon silinir. Eğer kolon ismini gösteren alana gelir ve sağ tuşa basarsanız, bu sefer de kolonlar ile ilgili özellikler listelenir: En alttaki seçenekler, parametrelerde kullanılmaz. Sadece ilgili özelliği seçip, bir kriter olarak tanımladığınızda kullanılabilir. Örneğin, Properties bölümünde, Physical in altından Material seçtiğinizde, o kolonu işaretleyip, kolonu bir malzeme kolonu olarak tanımlayabilirsiniz. Şimdi de tabloda değerlerin nasıl değiştirildiğine bakalım. Parçanın bir parametresi ise değiştirmek istediğiniz, ilgili hücreye gelip o parametre için yeni bir değer girmeniz yeterlidir. Birimlere dikkat etmenizi öneririz. Standart biriminizden farklı bir birim kullanacaksanız, hücreye birimi de yazın. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 225

12 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Suppression bölümü için hücrelerde kullanılabilecek iki seçenek vardır: Compute (Hesapla) ve Suppress (Gizle). Eğer seçtiğiniz unsuru gizleyecekseniz, o hücreye Suppress yazın. Şimdi de kriterlerin hiyerarşik olarak nasıl sıralanabileceğini görelim. Autodesk Inventor da kriterler için Key terimi kullanılır. Her bir akıllı parça bir tane temel kritere sahip olmak zorundadır. Temel kriter, parçanızın sürümünü tanımlamak için kullandığınız bir anahtardır. Bundan sonra tanımlanan diğer kriterler, ikincil olanlardır. Bir kriter tanımlamak için, istenen parametrenin/özelliğin yanındaki anahtar ikonunu tıklayın. 1 numaralı olan parametre/özellik temel kriter anlamına gelir. Bundan sonrakiler ikincil kriterlerdir. Bu temel işlemlerden sonra, OK ile diyalog kutusunu kapattığınızda, akıllı parçanız tanımlanmış demektir. Akıllı parça için tanımladığınız farklı sürümler, ipart Factory olarak saklanır, tablonun içeriği Microsoft Excel tablosu içerisine aktarılır Browser penceresinde özel bir ikon oluşur. Aktif olan sürümün yanında bir çek işareti bulunur. Eğer farklı bir sürümü aktif duruma getirmek istiyorsanız, o sürüme çift tıklamanız yeterlidir. Eğer, Table ikonunu işaretleyip, sağ tuşa bastığınızda, tablo ile ilgili komutlar çıkar: Delete tabloyu siler. Edit Table sizi ipart Author diyalog kutusuna sokar ve düzenleme işlemi yapmanızı sağlar. Edit via Spread Sheet ise, Microsoft Excel tablosunu açar ve tabloyu düzenleme olanağı verir. Microsoft Excel içinde formüller vb. tanımlayabilirsiniz. Özel ipart Factory Yukarıda, ipart Factory lerin standart ve özel olabileceğinden bahsetmiştik. Özel ne demek, şimdi de ona bakalım. Yeniden ipart Author diyalog kutusuna dönelim. Burada bir kolon seçip, sağ tuş menüsünden Custom Parameter Column işaretleyin. Seçtiğiniz kolon özel bir parametre olarak tanımlanmış oldu. Özel parametre demek parçanın çizime yerleştirilmesi sırasında bunun değerinin sizin tarafınızdan saptanması demektir. Parça yerleştirme kısmında buna yeniden döneceğiz Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

13 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Eğer, bir kolonu özel parametre olarak tanımladıysanız, parça yerleşimi sırasında dikkate alınmak üzere sınır değerleri de girebilirsiniz ( Specify Range for Column komutu ile). Dolayısıyla kullanıcılar, o parçanızı çizime yerleştirirken, bu değerler arasında kalan bir değeri seçebilirler. Bu sınırlar dışındaki değerler ise seçilemez. Akıllı Parçanın Çizime Yerleştirilmesi Akıllı parçaları çizime yerleştirirken, karşınıza bir diyalog kutusu çıkar. Bu diyalog kutusunda, çizime yerleştirilecek akıllı parçanın sürümü seçilir. Ayrıca, yukarıdaki diyalog kutusunda gördüğünüz gibi, akıllı parçada tanımlanan özel parametreler için de değer girilir (sol taraftaki bölümden). 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 227

14 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Akıllı Unsurlar ( ifeatures ) ifeatures, bir ya da birden fazla unsurun ayrı bir dosyaya kaydedilmesi ve başka tasarımlarda kullanılmasıdır. Akıllı unsurları, herhangi bir eskiz unsurundan yola çıkarak tanımlayabilirsiniz. Eskiz unsurunu bağlı olan diğer unsurlar da akıllı unsur yapısı içinde yer alır. Akıllı unsuru oluşturduktan ve kaydettikten sonra, diğer parça tasarımlarında da kullanabilirsiniz. Aşağıdaki şekil bir akıllı unsurun kullanımına güzel bir örnektir. Buradaki kesme, ayrı bir dosyada akıllı unsur olarak saklanmış ve başka bir parçada kullanılmış durumda. Bu şekilde IDE olarak saklandıktan sonra tüm parçalarda kullanılabilir. Akıllı unsurlar, IDE uzantılı dosyalar olarak kaydedilir. Akıllı unsurları IDE olarak kaydettikten sonra, bunları açıp düzenleme işlemleri yapabilirsiniz. Akıllı unsurlar kendi IDE dosyalarında aşağıdaki düzenleme işlemleriyle değiştirilebilir: Parametre isimleri düzenlenir, Konumlandırma için kullanılan geometriler değiştirilebilir, Akıllı unsurun ismi değiştirilebilir, Parametrelerin limitleri düzenlenebilir Yerleştirme yardımı eklenebilir. Akıllı unsur bir parça üzerine yerleştirildikten sonra ise, aşağıdaki düzenleme araçlarıyla değiştirilebilir: Parametreler değiştirilebilir, Akıllı unsurun yerleşeceği farklı bir yüzey seçilebilir, Akıllı unsur döndürülebilir, Akıllı unsurun yeri değiştirilebilir, Akıllı unsurun eskizi değiştirilebilir. IDE dosyasında yapılan değişiklikler, daha önce parçalarda kullanılmış olan akıllı unsurları etkilemez; aynı şekilde parçaya yerleştirilmiş olan akıllı unsurlar üzerinde yapılan değişiklikler, bu akıllı unsurun IDE dosyasına yansıtılmaz. Bir akıllı unsuru parçaya yerleştirmek için, IDE dosyası seçilir ve ilk olarak akıllı unsurun yerleşeceği düzlem tanımlanır. Buradaki konumu ve yerleşim açısı girilir. Parametreler ayarlanır ve akıllı unsur parça üzerine yerleşir. Bir Akıllı Unsurun Tanımlanması Akıllı unsuru tanımlamak için, bu unsurunun geometrisinin önceden oluşturulması gerekir. Örnek olarak aşağıdaki şekli alalım Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

15 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Şekildeki kanalı tanımladıktan sonar, bunu akıllı bir unsur olarak kaydedip, tüm parçalarda kullanabiliriz. Bunun için, öncelikle, TOOLS menüsünün altından Extraxt ifeature komutunu çalıştırın. Karşımıza Create ifeature diyalog kutusu çıkar. İlk olarak kaydedilecek olan unsur ya da unsurların seçilmesi gerekir. Bunun için, parçanın üzerinden ya da Browser penceresinden istenilen unsuru işaretleyin. İşaretleme işleminden sonar o unsuru oluşturan tüm parametreler, ölçüler, referans düzlemleri/kenarları, Selected Features altında listelenir. Buradaki temel mantık, unsurun hangi ölçüleri değiştirilecekse, yani, unsur çizime yerleştirilirken kullanıcı tarafından hangi ölçüler saptanacaksa, bunların seçilmesi ve Size Parameters altına alınmalarıdır. Örneğin, bu örnekte, unsurun yükseliğinin unsur çizime yerleştirilirken, kullanıcı tarafından değiştirileceğini varsayalım. Bu durumda, d4 parametresini seçin ve tuşuyla bunu Size Parameters altına yerleştirin. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 229

16 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Not: Akıllı unsurların tanımlanmasında parametrelerin kullanımı, istenen ölçülerin seçimini kolaylaştıracaktır. İstenen parametreler bu şekilde seçilebilir. Bundan sonra, seçilen parametrelerin alacakları değerlerin tanımlanması gerekir. Size Parameters altında örneğin çap parametresi bulunur ve bunun Value, Limit ve Enter Description bölümleri tanımlanır. Value, o parametrenin akıllı unsur çizime yerleştirilirken alacağı değeri tanımlanır. Buraya istediğiniz değeri girebilirsiniz. İsterseniz, bu parametrenin alacağı değeri değişik şekillerde tanımlayabilirsiniz. Limit altında şu seçenekler bulunur: None : Value altına girilen değer sabit olarak alınır. Yani, unsur çizime yerleştirilirken, buradaki parametre değeri alınır. Range : İşaretlenen parametrenin sınır değerleri tanımlanır. Örneğin, parametremiz 10 mm ile 50 mm arasında olsun. Bu durumda, Limit altından Range in seçilmesi gerekir. Yeni bir diyalog kutusu açılır ve burada sınır değerleri tanımlanır: List ile bir liste tanımlanır. Yeni bir diyalog kutusu açılır ve burada o parametrenin alacağı değerler girilir. Dolayısıyla, kullanıcı bu akıllı unsuru parça üzerine yerleştirilirken, yükseklik için bu değerlerden birini seçer Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

17 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Prompt altında, ölçü tanımlanırken çıkacak olan yazı tanımlanır. Position Geometry altındaki bilgiler ise, akıllı unsurun yerleştirilmesi ile ilgili parametreleri tanımlar. Bu örneğimizde, bizden unsurun yerleşeceği düzlem istenir. Save ile akıllı unsur kaydedilir. Akıllı unsurun yeri ve ismi tanımlanır ve akıllı unsur IDE uzantılı olarak kaydedilir. Akıllı Unsurun Çizime Yerleştirilmesi Şimdi de bir akıllı unsurun çizime nasıl yerleştirildiğine bakalım. Bunun için, ilk olarak Autodesk Inventor panelinden Insert ifeature komutunu çalıştırın. Insert ifeature Yeni bir diyalog kutusu açılır ve ilk önce size hangi akıllı unsurun yerleştirileceğini sorar. Browse ile istenen akıllı unsur seçilir. İlk olarak akıllı unsurun konumlandırılması gerekiyor. Akıllı unsuru hangi düzleme yerleştirmek istiyorsanız, o düzlemi bu aşamada işaretleyin. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 231

18 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Bundan sonraki aşama, unsurun bu düzlemdeki konumunu ve yerleşim açısını tanımlamaktır. Bunu ister diyalog kutusundan ister doğrudan parça üzerinden yapabilirsiniz. Konumunu ayarlamak için, ekrandaki + ya benzer sembolü işaretleyin ve fareniz ile konumu tanımlayın. Yerleşimi saptamak için farenin sol tuşuna basın; açı için diğer sembolü seçmeniz gerekir. Diyalog kutusundan Next ile devam ederseniz, bundan sonraki aşama parametre değerinin girilmesidir. Değeri tanımlama şeklinize bağlı olarak ( Range, List ya da None ) bir değer girin. Next ile devam edin Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

19 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Activate Sketch Edit Immediately seçeneği, akıllı unsurun çizime yerleştirilmesinden hemen sonra otomatik olarak o unsurun eskizine girmenizi sağlar. Diğer ise, unsuru parçaya yerleştirir ve eskizi aktif duruma getirmez. Finish ile akıllı unsur parça üzerine yerleştirilir. Akıllı Unsur için İkon Yaratmak Akıllı unsur dosyasını (IDE uzantılı) açarak, bunun için özel bir ikon tanımlayabilirsiniz. Bir daha sefere, bu akıllı unsuru modele yerleştirmek istediğinizde, kendi özel ikonu ile görünür. İlk olarak, ikonunu değiştirmek istediğiniz akıllı unsur dosyasını açın. Daha sonra, FILE menüsünün altından Change icon komutunu çalıştırın. Edit Icon diyalog kutusu açılır. Burada, yeni ikonu oluşturun. Değişiklikleri kaydedin. Akıllı unsur dosyasını da kaydederek çıkın. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 233

20 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Unsur Kütüphanesi Autodesk Inventor, hazır tanımlı ve sıklıkla kullanılan unsurlardan oluşan bir unsur kütüphanesi içermektedir. Unsur kütüphanesine Inventor panelindeki Place Feature from Content Center komutuyla ulaşabilirsiniz. Place Feature from Content Center Unsur kütüphanesi, parça tasarımında sıklıkla kullanılan unsurlardan oluşur. Bu kütüphaneye kendi unsurlarınızı da ekleyebilir ve tüm tasarımlarda kullanabilirsiniz. Place Feature from Content Center komutu ile aşağıdaki diyalog kutusu açılır: Kütüphaneden Unsur Yerleştirmek Content Center komutu ile açılan kütüphaneden, unsur tipi seçerek, bunları parçalar üzerinde kullanabilirsiniz. Kütüphanedeki unsurlar, akıllı unsur yapısındadır ve bu şekilde çizime yerleştirilir. İlk olarak unsur tipini seçin. Daha sonra sağdaki pencereden, katı model ya da kesme işlemi olarak unsur özelliğini tanımlayın. Buradaki ikona çift tıkladığınızda, boyutları girebileceğiniz bölüm açılır: Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

21 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Unsur tipine bağlı olarak boyutlar tanımlanır ve Insert düğmesi ile parça üzerine yerleştirilir. Yerleştirmenin ilk adımında, unsur özelliğine bağlı olarak yüzey ya da düzlem işaretlenir. Düzlem tanımından sonra, unsurun boyutlarını ve yerini 3B tutamak noktalarını kullanarak göstermeniz gerekiyor. Burada önceki bölümde bahsettiğimiz 3B tutamak yöntemiyle boyut değişikliğini kullanıyoruz. Tanımlama işleminden sonra sağ tuş menüsünden Done komutu ile unsur parçaya yerleştirilir. Browser penceresine dikkat ederseniz, işlem bir unsur işlemi olarak parçaya yerleşmiştir. Dolayısıyla, bu unsuru istediğimiz gibi ve bildiğimiz unsur düzenleme yöntemleriyle değiştirebiliriz. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 235

22 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Alıştırma 1: Parametrelerin Kullanımı Not: Bu bölümün alıştırma dosyaları Bölüm 06 dizininin altındadır. Parametrelerin kullanımı, tasarım sürecini hızlandıran ve kolaylaştıran özelliklerdendir. Biz de bu ilk alıştırmamızda, Autodesk Inventor ile parametreleri nasıl kullanabileceğimize ve bunun bize sunduğu yararlara bakacağız. 1. Bölüm 06 dizini altından 06_Parametre.ipt dosyasını açın. Bu dosyada, sadece bir eskiz tanımlanmış durumda; bu eskizi ölçülendireceğiz ve parametreler tanımlayacağız. 2. İlk olarak eskiz ortamına ulaşmak için, Browser penceresindeki Sketch1 ikonunu çift tıklatın. 3. Böylece ölçülendirmeye başlayabiliriz. Şekli aşağıda gösterildiği gibi ölçülendirin Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

23 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 4. Şimdi parametreler konusuna gelebiliriz. Bunun için, Inventor panelinden Parameters komutunu çalıştırın. 5. Parameters diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusunda ilk olarak, Model Parameters latındaki d ile başlayan parametre isimlerini değiştireceğiz. 100mm lik ölçünün ismi Yükseklik, 12.5mm lik ölçünün ismi UzunlukC ve 6.8mm lik ölçünün ismi de Kalınlık1 olsun. Ayrıca, diğer 6.8mm lik ölçü için, Equation altına Kalınlık1 girin. Aynı şekilde, 1.75mm lik ölçüleri de birbirinin cinsinden ifade edin. 6. Done ile diyalog kutusunu kapatın. 7. Herhangi bir ölçünün üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden Show Expression komutunu seçin. Eskiz üzerindeki ölçüler, denklemler olarak ifade edilir: 8. Yeniden Standard araç çubuğundan Parameters komutunu çalıştırın. 9. Şimdi de kullanıcı tanımlı parametreler tanımlayacağız. Bunun için, diyalog kutusundan Add düğmesini işaretleyin. 10. Aşağıda gösterilen parametreleri tanımlayın. Burada G_NG parametresine dikkat edin. Bunun birimi yok; o yüzden ul (unitless-birimsiz) olarak ifade edilmiş durumda. Birimi değiştirmek için, G_NG parametresinin Unit hücresine sol tuş ile tıklayın ve listeden Unitless işaretleyin. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 237

24 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Done ile işlemi bitirin. 11. Şimdi de, bazı matematiksel ifadeler tanımlayım. Çizim ekranı üzerinde, d19=1.75 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa G_NG*UzunlukC yazın. 12. Kutucuktaki yeşil çek işaretine tıklayın. 13. Çizim ekranı üzerinde, d14=25 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa Genişlik/2 yazın. 14. Kutucuktaki yeşil çek işaretine tıklayın. 15. Çizim ekranı üzerinde, d15=2.25 ölçüsüne çift tıklayın. Ölçü kutucuğu çıkar. Bu kutucuğa Kalınlık/2 yazın. 16. Kutucuktaki yeşil çek işaretine tıklayın. 17. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch ile eskiz ortamından çıkın. 18. Şimdi, bu profile derinlik vereceğiz. Bunun için Autodesk Inventor panelinden Extrude komutunu çalıştırın. 19. Distance altına Derinlik yazın ve OK ile devam edin Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

25 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 20. Bazı yuvarlamalar ekleyelim. Autodesk Inventor panelinden Fillet komutunu çalıştırın. Aşağıda gösterilen dış kenarları işaretleyin ve diyalog kutusunda Radius altına RadyusER yazın. OK ile devam edin. 21. Son olarak iç kısımları yuvarlayacağız. Inventor panelinden Fillet komutunu yeniden çalıştırın. Aşağıda gösterilen iç kenarları işaretleyin ve diyalog kutusunda Radius altına Radyus yazın. OK ile devam edin. 22. Şimdi de, parametreler ile biraz oynayalım. Parameters komutunu çalıştırın ve diyalog kutusundaki parametrelerde aşağıdaki değişiklikleri yapın. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 239

26 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Yükselik=140 Genişlik=66 Kalınlık=5.7 Kalınlık1=8.6 UzunlukC=16.5 Radyus=5.7 RadyusER=3.4 Derinlik=20 Done ile devam edin. 23. Command araç çubuğundan Update düğmesine basın. Parçamızın parametreleri değişti. Alıştırmanın sonu Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

27 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 2: Akıllı Parçalar Bu alıştırmada, varolan bir parçayı akıllı parça durumuna getireceğiz ve daha sonra bir montaj dosyası içerisine yerleştireceğiz _Akilli_Parca.ipt dosyasını açın. 2. TOOLS menüsünün altından Create ipart komutunu çalıştırın. 3. Kaşımıza ipart Author diyalog kutusu çıkar. Daha önceden, çap parametresi tanımlandığı için, bu parametre otomatik olarak tabloya yerleşir. Dikkat ederseniz, her bir unsur için, model parametreleri ve bunların değerleri görüntülenir. Ayrıca, Hole1 altında bulunan delik çapı, otomatik olarak sağ taraftaki listeye aktarılır (kullanıcı tanımlı parametreler ve isimleri değiştirilmiş model parametreleri otomatik olarak tanınır) ve alt taraftaki tabloda görüntülenir. 4. Cap parametresini bir temel kriter olarak tanımlamak için, sağdaki listede, Cap parametresinin yanında bulunan anahtar resmine sol tuş ile tıklayın. 5. Akıllı parçanın malzeme özelliğini de kontrol etmek istiyoruz. Bunun için, diyalog kutusundaki Properties bölümüne gelin. Physical ın yanındaki + işaretini tıklayın ve Material ı çift tıklayın. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 241

28 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Böylece malzeme de alttaki tabloya yerleşir. Şu anda, modelin malzemesi alüminyum olarak gözüküyor. 6. Material özelliğini de ikincil kriter olarak tanımlayacağız. Bunun için, Material parametresinin yanında bulunan anahtar resmine sol tuş ile tıklayın. 7. Bu akıllı parçamız üç farklı delik çapı ve iki farklı malzemeden oluşacak. Bunlardan ilk üçünü, buradaki diyalog kutusunda tanımlayacağız; diğerlerini de Microsoft Excel ile. Dolayısıyla, ilk olarak sıranın üzerine gelin ve sağ tuş menüsünden Insert Row seçin. 8. Aynı şekilde diğer sırayı da tanımlayın. Her bir sıradaki değerleri, aşağıda gösterildiği gibi doldurun. Burada, yeşil arka plan rengi ile gösterilen satır default satırdır. 13. OK ile parçayı bir akıllı parçaya dönüştürün. 14. Şimdi Browser penceresindeki Table in yanındaki + işaretine basarsak, şunları göreceğiz. Aktif olan sürümün yanında çek işareti vardır. 15. Şu anda sadece alüminyumdan oluşan parçalar var. Aynı parçanın bakır olan sürümlerini de tanımlamak için, bu sefer Microsoft Excel tablosunu kullanacağız. Bunun için, Browser penceresinde Table seçeneğini işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Edit via Spread Sheet seçin. 16. Microsoft Excel tablosu açılır. Microsoft Excel tablosunu aşağıdaki gibi doldurun Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

29 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 17. Microsoft Excel de File menüsünün altından Close and return to ipart komutunu seçin ve Microsoft Excel i kapatın. 18. Şimdi yeniden Browser penceresinde, Table ikonunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden List by Keys komutunu çalıştırın. Herbir farklı çap için, iki malzeme tanımlanmış olduğunu görürüz. 19. Aktif sürümü değiştirmek için, aktif duruma getirmek istediğiniz sürümü işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Compute Row komutunu çalıştırın. 20 Akıllı parçayı kaydetmek için, Save komutunu kullanın ve bir isim verin. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 243

30 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Akıllı Parçaların Çizime Yerleştirilmesi 1. 06_Montaj.iam dosyasını açın. 2. Inventor panelinden Place Component komutunu çalıştırın. 3. Bir önceki alıştırmada oluşturduğumuz akıllı parçanın dosyasını seçin ve Open ile devam edin. 4. Aşağıda gösterildiği gibi, çapı 8.1mm ve alüminyum olan akıllı parçadan 2 adet çizime yerleştirin. 5. Aynı yöntemi kullanarak, çapı 6.1mm ve bakır olan akıllı parçadan da 2 adet çizime yerleştirin. Çap ve malzeme bilgilerini seçmek için, Place Standard ipart diyalog kutusu açıldığında, Value altındaki ilgili parametreleri tıklatarak, listeden seçim yapın. 6. Parçaları aşağıdaki gibi çizime yerleştirmiş oldu Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

31 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 7. Çizime yerleştirilmiş olan akıllı parçaların sürümlerini değiştirmek için, Browser penceresinden değiştirmek istediğiniz akıllı parçaya gelin ve istediğiniz sürümü seçerek sağ tuş menüsünden Change Component komutunu çalıştırın. Diyalog kutusunu OK ile geçin. 8. Modelimizin son hali aşağıdaki gibi olacaktır: Alıştırmanın sonu. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 245

32 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Alıştırma 3: Akıllı Unsurlar Şimdiki alıştırmamız akıllı unsurlar ile ilgili. U-şeklindeki bir unsuru akıllı unsure olarak tanımlayacağız; böylece bu şekli tüm modellerde kullanabileceğiz _Akilli_Unsur1.ipt dosyasını açın. 2. Bu modelde görmüş olduğumuz U-şeklinde unsuru ve üzerindeki delikleri akıllı unsure olarak tanıtacağız. TOOLS menüsünün altından Extraxt ifeature komutunu çalıştırın. 3. Akıllı unsur tanımına dahil edilecek unsurların seçilmesi gerekiyor. Bunun için Browser penceresinden Extrusion5 unsurunu işaretleyin. Bu unsura bağlı unsurlar da otomatik olarak seçilir. Diyalog kutusuna bakarsak, Selected Features altında, seçili unsurlar ve Size Parameters altında, bazı parametreler görürüz. Bu unsurların tanımlanması sırasında, model parametrelerine farklı bir isim verdiğimiz için, bunlar otomatik olarak Size Parameters altına yerleşir. Bu durum, kullanıcı tanımlı parametreler için de geçerlidir. Eğer, model parametrelerine farklı biri isim vermemişseniz ya da kullanıcı tanımlı parametreler kullanmamışsanız, bu bölüm otomatik olarak doldurulmaz. Bu yüzden, parametreler ile çalışmak akıllı unsur işlemlerini daha da kolaylaştırır. 4. Parametre listesinde görülen Cap parametresi, Kalınlık parametresine bağlı olduğu için, bunu kaldırabiliriz. Bunun için, Cap parametresini işaretleyin ve düğmesine basın. 5. Şimdi, parametreler için, bazı kriterler tanımlayabiliriz. Uzunluk parametresi 20mm ile 30mm arasında değişecek. Bunu tanımlamak için, Limit altından None olarak gözüken yere tıklayın ve listeden Range seçin Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar

33 SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 6. Uzunluk parametresini sınır değerlerini tanımlayabileceğimiz diyalog kutusu açılır. Bu diyalog kutusunu aşağıdaki gibi oldurun: 7. Kalınlık parametresinin değeri bir listeden seçilecek. Bunun için, Limit altından None olarak gözüken yere tıklayın ve listeden List seçin. 8. Açılan diyalog kutusuna Kalınlık parametresinin alabileceği değerleri girebiliriz. Aşağıdaki gibi diyalog kutusunu doldurun ve OK ile devam edin: 9. Yukseklik parametresi için de, Range seçeneğini kullanarak, 8mm ile 15mm arasında sınır değerleri tanımlayın. 10. Save ile akıllı unsuru kaydedin. U-SLOT gibi bir isim verebilirsiniz. Akıllı Unsurun Çizime Yerleştirilmesi 1. 06_Akilli_Unsur2.ipt dosyasını açın. 2. Inventor panelindeki, Insert ifeature komutunu çalıştırın: 3. Diyalog kutusunda Browse ile daha önce tanımladığımız U-SLOT akıllı unsurunu seçin. 4. İlk olarak akıllı unsurun yerleşeceği düzlemi işaretlememiz gerekiyor. Aşağıda gösterildiği gibi, parçanın ön yüzeyini işaretleyiniz. 6. Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar 247

34 Autodesk Inventor 2008 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 5. Şimdi parçanın tam yerini ve yerleşim açısını tanımlayabiliriz. Yeri tanımlamak için, + gibi görünen sembolü seçin ve akıllı unsurun yerini imleç ile işaretleyerek saptayın. Yaklaşık olarak yüzeyin ortalarına yerleştirin. 6. Akıllı unsurun yerleşim açısı ise olduğu gibi kalacak. 7. Insert ifeature diyalog kutusunda Next ile devam edin. 8. Şimdi, akıllı unsurun boyutlarını tanımlamamız gerekiyor. Aşağıdaki gibi diyalog kutusunu doldurun: 9. Finish ile akıllı unsuru çizime yerleştirin. Alıştırmanın sonu Bölüm: Akılllı Parçalar ve Unsurlar