International Journal of Languages Education and Teaching

Transkript

1 ISSN: , Mannheim GERMANY p TEACHING METHODS OF KAZAKH LANGUAGE FOR FOREIGNERS MAKALENİN TÜRKÇE BAŞLIĞI 1 YABANCILARA KAZAK DİLİ ÖĞRETİM YÖNTEMBİLİMİ Karlygash ASHIRKHANOVA 2 ABSTRACT There is a need to study new scientific methods for teaching Kazakh language for foreigners. Instead of a general purpose, the goals which have well-defined borders should be determined in language teaching. The determinations of the purpose of teaching a foreign language has mostly affected the lesson plans and teaching methods. The main purpose of foreign language teaching is to gain good communication skills with people but people s folklore, history, traditions are also taught. This will provide learners to take more places in social life. The tutorial should develop themselves by investigating and learning new methods to improve the students interests for the course. The methods should not be changed frequently in order to not confuse the learners and the methods must be used efficiently during the language teaching.language should be studied at the learners grammar, speaking and understanding level. By frequently analyzing language teaching methods, activities should be continued according to the obtained results. The method is an overall plan for the regular presentation of language material and any part of the method should not conflict with chosen approach. Techniques should be consistent with the methods and must be compatible with the approach. Tutorial must provide foreigners to know more about the history of the Kazakh people and their traditions by teaching the Kazakh language. Key Words: Methodology, Kazakh, language, teaching, traditions, ÖZET Yabancılara Kazak dili öğretimi için yeni bilimsel yöntemleri incelemeye ihtiyaç vardır. Dil öğretiminde genel bir amaç yerine, sınırları iyi tanımlanmış bir amaç tespit edilmelidir. Yabancı dil öğretim amaçlarındaki belirlemeler en çok ders planı ve öğretim yöntemlerini etkilemiştir. Dil öğretiminin temel amacı insanlarla yabancı bir dilde iyi iletişim kurma becerisi kazandırmak olduğu gibi dili öğrenilen halkın folklorik özellikleri, tarihi, örf adetleri de yabancılara öğretmektir. Bu onların sosyal hayatta daha fazla yer almalarını sağlayacaktır. Öğretmen yeni yöntemleri araştırıp öğrenerek, kendisini geliştirmeli öğrencinin derse olan ilgisini arttırmalıdır. Dil öğretimi sırasında sık sık metotlar değiştirerek öğrencinin kafasını karıştırmamalı, yöntemler yerinde kullanılabilmelidir. Dil, öğrenicinin dilbilgisi, konuşma, anlama seviyeleri düzeyinde çalışılmalıdır. Dil öğretim yöntemlerini sık sık analiz edilerek, alınan sonuçlara göre faaliyetler sürdürülmelidir. Yöntem, dil malzemesinin düzenli sunumu için genel bir plandır ve yöntemin hiçbir parçası seçilmiş yaklaşım ile çakışmamalıdır. Teknikler yöntem ile tutarlı olmalı ve buna bağlı olarak da yaklaşımla uyumlu olmalıdır. Öğretici Kazak dilini öğreterek yabancıların, Kazak halkının tarihi ve gelenekleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasını sağlamalıdır. Anahtar kelimeler: Kazak, dil, öğretme, gelenek, yöntem 1 Bu çalışma Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi tarafından düzenlenen 1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur. 2 Öğretim Üyesi Karlygash Ashirkhanova Ahmet Yesevi Üniversitesi, Filoloji bölümü, karligash78@mail.ru

2 YABANCILARA KAZAK DİLİ ÖĞRETİM METOTLARI GİRİŞ Metodoloji, yöntembilim demektir. Metodoloji çeşitli bilim dallarında "yöntem araştırmak ve yeni yöntemler ortaya koymak amacıyla ilkeler geliştiren bilim" anlamına gelmektedir. Dolayısıyla metodoloji, yöntemlerin tümünü kapsayan genel bir kavramdır. Bir bilginin bilimsel olabilmesi için nesnel olması gerekir. Nesnel olabilmesi için ise betimlenmesi, daha sonra tanımlanması, ölçülmesi ve sınıflandırılması gerekir. Yabancılara Kazakça öğretiminde de bilimsel yöntem arayışlarına ihtiyaç vardır. Yabancı dil öğretiminin ve genel olarak dil öğretiminin iki temel dayanağı vardır. Bunlar, öğrenilen dilin niteliğine ilişkin bilgiler ve dilin öğrenilmesine ya da kazanılmasına ilişkin görüşlerdir. Dil öğretiminin dayanaklarının genişlemesi, amaçlarının daha değişik açılardan görülebilmesini sağlar. Dil öğretiminde genel bir amaç yerine, kullanım bağlamına uygun düşen, çerçevesi iyi çizilmiş bir amaç belirlenmeye çalışılır. Yabancı dil öğretim amaçlarındaki belirlemeler en çok ders planı ve öğretim yöntemlerini etkilemiştir. Dil öğretilirken genellikle iki yol izlendiği görülmektedir. Önce bir dil bilgisel taban hazırlanmakta, buna daha sonra işlevsel - kavramsal boyutlu konular eklenmektedir. İkinci yaklaşımda ise dil bilgisi ve işlev en baştan birlikte ele alınmakta böylece yapı- işlev örgüsü sağlanmaya çalışılmaktadır (3,121) 2. YÖNTEM Dil öğretiminin temel amacı insanlarla yabancı bir dilde iyi iletişim kurma becerisi kazandırmaktır. Dil öğretimi sırasında dili öğrenilen halkın folklorik özellikleri, tarihi, örf adetleri de yabancılara öğretilir. Yani insanların birbirini sevmesi, saygı duyması amacına yönelik birçok yöntemler kullanılacaktır. Ders sırasında öğrenilen bu yöntemler sonrasında yabancı dili öğrenen öğrencilerin sosyal hayatta yer edinebilmesini kolaylaştıracak, başkalarıyla kurduğu diyaloglar, hayatını kolaylaştıracaktır ve güzel konuşmak iyi iletişim kurmasını sağlayacaktır. Cüsüpbek Aymavutov Ders öğretmek sadece alışkanlık değil, yeniyi ortaya çıkarma sanatıdır demiştir. Öğretmen, dil öğretiminin sırasında grupla ve bireysel öğretim tekniklerini kullanır. Gösteri, soru-cevap, rol yapma-drama, benzetme, ikili grup çalışmaları, mikro öğretim, eğitsel oyunlarla öğretim ve grupla uygulanan faliyetler dil öğretimi teknikleri arasında yer almaktadır. Bunların dışında, öğretici, farklı bilim adamlarının yeni yöntemlerini araştırıp öğrenerek, kendisini geliştirmeli öğrencinin derse olan ilgisini arttırmalıdır. Herhangi bir dili öğretmede önce alfabeden başlanması gerekir. Daha sonra kelimelerin cümlede nasıl kullanması gerektiğinin öğretilmesi esastır. Dil öğretiminde atasözlerinin, deyimlerin, masalların, hikâyelerlerin şiirlerin önemi yadsınmaz bir gerçektir. Dil öğrenme sürecinde kelimelerin kullanım yerlerini açıkça belirtmek gerekir. Dil öğrenenlere hazırlanan materyaller anlaşılır biçimde olmalı. Faydalanılan metinler öğrenilen dilin milli hususlarını taşımalıdır. Dil öğrenme sırasında edebi kelimelerin kullanımına yeterince yer verilmelidir.

3 1512 Karlygash ASHIRKHANOVA Dil öğretimi sırasında sık sık metodlar degiştirerek öğrencinin kafasını karıştırmamalı, yöntemler yerinde kullanılabilmelidir. Öğretmen öğrenciye uygulama sırasında yardım ederek dili öğrenmesine kolaylık sağlamalıdır. Kazak dilini öğretiminin esaslarını ortaya koyan A. Baytursunov aşağıda verilen yöntemleri ortaya koyar: Kolaydan başlayarak zora ulaşma dil öğretim prensiplerinden biridir. 3. BULGU VE YORUMLAR Öğretmen, dil öğretiminin sırasında grupla ve bireysel öğretim tekniklerini kullanır. Gösteri, soru-cevap, rol yapma-drama, benzetme, ikili grup çalışmaları, mikro öğretim, eğitsel oyunlarla öğretim ve grupla uygulanan faliyetler dil öğretimi teknikleri arasında yer almaktadır. Bunların dışında, öğretici, farklı bilim adamlarının yeni yöntemlerini araştırıp öğrenerek, kendisini geliştirmeli öğrencinin derse olan ilgisini arttırmalıdır. Herhangi bir dili öğretmede önce alfabeden başlanması gerekir. Daha sonra kelimelerin cümlede nasıl kullanması gerektiğinin öğretilmesi esastır. Dil öğretiminde atasözlerinin, deyimlerin, masalların, hikâyelerlerin şiirlerin önemi yadsınmaz bir gerçektir. Dil öğrenme sürecinde kelimelerin kullanım yerlerini açıkça belirtmek gerekir. Dil öğrenenlere hazırlanan materyaller anlaşılır biçimde olmalı. Faydalanılan metinler öğrenilen dilin milli hususlarını taşımalıdır. Dil öğrenme sırasında edebi kelimelerin kullanımına yeterince yer verilmelidir. Dil öğretimi sırasında sık sık metodlar degiştirerek öğrencinin kafasını karıştırmamalı, yöntemler yerinde kullanılabilmelidir. Öğretmen öğrenciye uygulama sırasında yardım ederek dili öğrenmesine kolaylık sağlamalıdır. Kazak dilini öğretiminin esaslarını ortaya koyan A. Baytursunov aşağıda verilen yöntemleri ortaya koyar: Kolaydan başlayarak zora ulaşma dil öğretim prensiplerinden biridir. Kazak dili dersinin temel amacı yabancı öğrencilerin sadece kazakça konuşabilmesi ve yazabilmesi değil onların Kazak dilini öğrenirken; Kazak halkını tanımaları, Kazak örf adetleri, gelenekleri, misafirperverliği ve büyüklere saygısıyla öne çıkan bir milleti tanımalarını amaçlar. Yabancılara Kazak dilini öğretirken Kazak halkının tarihinden örnekler göstererek öğrencilere yardımseverliği, insan sevgisini, iyi niyetliliği ve vatan sevgisini aşılar. Kazak dilinin zenginliğinden dolayı Dil öğrenen gençlere bir kelimeyi anlatırken birçok anlamdaş kelimelerin cümle içinde kazandığı anlama göre nasıl kullanılması gerektiği öğretilmelidir. Yabancılara Kazakçayı öğretmenin aşağıdaki gibi birçok yöntemleri vardır: Konuşma- anlama öğretimi ile belli bir toplumda kendi düşüncesini anlatabilmeli, hatasız doğru yazma ile gerekli durumlarda şikâyet ve arz yazabilmeli, kendisine gerekli materyalleri bulabilmeli, sözlük kullanarak çalışabilmeli, evrakları doldurabilmeli ve yazabilmelidir. Kazak dilini yabancılara öğretmede belli başlı sistemlere uymamız gerekir. Öğrencinin dil öğrenimindeki aşamalarını her zaman kontrol etmemiz gerekir. Kontroller, öğrencinin derse ilgisinin çoğalarak düzenli çalışmaya başlamasını sağlar (1,86).

4 YABANCILARA KAZAK DİLİ ÖĞRETİM METOTLARI SONUÇ Derslerde talep edilen şartlar şunlardır: -Öğretmen, öğrencinin dil öğrenimi sırasında birçok imkân sağlamalıdır. -Öğrencileri iyice anlayabilmeli ve mevcut durumu degiştirebilmelidir. -Öğretmen öğrencileri iyi tanıyabilmeli örneğin kendini onlara yakın arkadaşı gibi hissettirmeli, bunu konuşmalarına, davranişlarına, moralierine göre ses tonunu ayarlayarak hissettirebilmelidir. -Öğretmenle öğrenci birbirlerini iyi anlayarak amaca ulaşabilir. -Öğretici öğrencinin dersteki durumunu sıksık belirterek derse motive etmeli. Öğretici derse önceden hazırlıklanarak gelmeli ve çeşitli metodlarla dersinin ilginç geçmesine yönelik gerekli yöntemleri kullanmalıdır. En önemlisi Öğretici, Kazak dilini yabancılara öğreterek Kazak halkının tarihini, örf adetlerini tanıtıp Kazak milleti hakkında etraflıca bilgilere ulaşılmasını ve tanınmasını sağlar. Sonuç olarak, yöntembiliminin amacı tektir. Öğrenilecek dilin materyalleri ile dil bilgisi kurallarının özelliklerini konuşma sırasında öğretmek ve günlük konuşmalarla ilgili fikirler vererek, günlük konuşma gerçekleştirmesine imkân sağlama yöntemlerini öğretmekdir. KAYNAKÇA Kitap Tek Yazarlı Japbarov A Kazak Dili Stilistikasın okıtuv metodikasının negizderi. Almatı. -155s. Kadaşeva K Kazak dilini öğretme metodolojisi. Almatı. -173s. İyemberdiyeva G.T Kazak Dili okullar ve üniversitelerde. Dergi no-6. Orazbayeva F Tıldık katınas: Teriyası jane adıstemesi. Almatı. -200s. Kitap Çok Yazarlı Musayeva G.A. Kuruşcanov A.A., Ahmedova J.Ş., Ekşembayeva L.V Alğaşkı kadam Birinci kitap. Almatı. Balausa. -199s. Buldıbayev A.S, Ekşembayeva L.V Kazakşa söyleginiz kel me? kılavuz. Almatı. Balausa -21s. Kitap Tek Yazarlı Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür (3. bs.). İstanbul: Remzi Kitabevi. Kitap Çok Yazarlı Tonta, Y., Bitirim, Y. ve Sever, H. (2002). Türkçe arama motorlarında performans değerlendirme. Ankara: Total Bilişim. Makale Tek Yazarlı Uçak, N. Ö. (2000). Sosyal bilimler alanında nitel araştırma yöntemlerinin kullanımı. Bilgi Dünyası, 1,

5 1514 Karlygash ASHIRKHANOVA Makale Çok Yazarlı Erkan, S., Tuğrul, B., Üstün, E., Akman, B., Şendoğdu, M., Kargı, E. ve diğerleri. (2003). Matematik öğretmenliği öğrencileri profil araştırması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1), Bildiri Akkoyunlu, B. (2007). Öğrenme stilleri. Y. Tonta (Ed.), Bilgi Yönetimi Ulusal Sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss ). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Tez Köprülü, D. (1994). Üniversite kütüphanelerinde kitap koleksiyonunun kullanımı üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. İnternet Kaynağı Tillman, H. N. (2003). Evaluating quality on the net. 15 Ocak 2008 tarihinde adresinden erişildi.