BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST REHBERİ

Transkript

1 BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST

2 1-GİRİŞ : KILAVUZ HAKKINDA Bu kılavuz, Özel Ereğli Echomar Hastanesi Laboratuarından tetkik isteyecek hekimlere/hemşirelere yol göstermek/ yardımcı olmak amacıyla hazırlanan ve ihtiyaca göre güncellenmesi tasarlanan bir metindir. Laboratuar-klinik işbirliğinin ve uyumunun tanı ve tedavi sürecine önemli katkılar getireceği inancındayız. Bu çerçevede, tetkik isterken mümkün olduğunca elinizdeki kılavuzun önerilerine uyulması; farkına varılacak eksik ve yanlışların tarafımıza iletilmesi hususunu bilgi ve takdirlerinize sunuyoruz. 2-GENEL LABORATUAR BİLGİLERİ 2.1-Test Girişleri Test girişleri için hastane otomasyon sisteminde hasta sayfasında yer alan istem modülünden menüsü seçilerek tetkik giriş sayfası açılır. Burada hangi test/testler istenmişse girilerek istek yapılabilir. Test seçimi tamamlandıktan sonra hastalar poliklinikten laboratuvar kayıt ve kan alma birimine yönlendirilir. Test kabulü laboratuar kayıt biriminde yapılır.acil biriminde ve servislerde test girişleri için aynı işlemler yapılır ve hastalardan alınan test materyalleri laboratuara gönderilir Numunelerin alınması,laboratuara transferi ve etiketlenmesi Polikliniklerden yapılan test isteklerinin LİS e kaydı yapıldıktan sonra kayıt/kan alma biriminde kan örnekleri alınır. İdrar ve gaita testleri için hastalara barkot etiketi yapıştırılmış idrar ve gaita kabı verilip tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar örneklerini laboratuar birimine getirirler. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere hasta bilgilerini içeren barkot etiketler yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Kan alma işlemi tamamlanan hastalara sonuçların ne zaman çıkacağı ve sonuçlarını nereden alabileceği bilgileri verilir. Servisler ve Acil de hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır Test istekleri girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılır, örnek kaplarına barkot etiketi yapıştırılır. Numuneler servislerde ilgili hemşireler tarafından, poliklinik hastalarında laboratuar personeli tarafından etiketlenir. Barkodu silik üzeri kontamine barkotlar etiketlemede kullanılmamalıdır. Barkotlar tüplerin boyuna paralel olarak etiketlenir. Barkotlar yapıştırılırken alttan tüpün boyunu aşmamalı, üstten kapağa gelecek şekilde yapıştırılmamalıdır. Barkotlar tüplerin üzerindeki mevcut etiketin üzerine yapıştırılmalıdır. Hastalardan alınan tüm örnekler hasta örnek taşıma çantasına konularak bekletilmeden laboratuara ulaştırılmalıdır. Hasta materyalleri taşınırken uygun kişisel koruyucu önlemler alınmalıdır. Numune kapaklarının sıkıca kapandığından emin olmalıdır. Numune kapları taşıma kabına devrilmelerini önleyecek şekilde DİKEY olarak yerleştirilmelidir. Transfer sırasında taşıma kabının kapağı kapalı olmalıdır. Taşıma kabı 30 dakika içinde doğrudan laboratuara ulaştırılır. Eğer numune transferi gecikecekse numunenin uygun ısı ortamında bulundurulmasına dikkat edilmelidir. 2.3 Numunelerin laboratuara kabulü, ayrıştırılması Örnekler laboratuara gelince, LİS den yapılan test isteklerine bakılarak örnek kabının uygunluğu, örnek miktarı, pıhtılaşma, kontaminasyon, vb. kontrolü yapılır. Kabul edilen örneklerden serum veya plazmada çalışılacak testler için olanlar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak biyokimyasal analizler, hormon analizleri için serum, koagülasyon testleri için plazma eldesinde santrifüjü 3000 rpm 15 dakika döndürmek yeterlidir. Santrifüj sonrası hemoliz görülen serumlar çalışılmaz. Hastadan tekrar kan alınması için kan alma birimi, acil veya servisler bilgilendirilir. Ayrıca LİS ortamında hasta sonuç sayfasına numune red sebebi belirtilir.

3 2.4 Analiz Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve internal kalite kontrol çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar geçersiz olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili prosedürler gerçekleştirilir. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS e gönderir. LİS de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi, vb) yeniden çalışılır. Acil örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır. Panik Değer Listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen klinisyene bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. Üyesi olduğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır Sonuç Gönderme ( Raporlama) Test sonuçları LİS de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve servislerdeki bilgisayarlarda hasta sayfasında görülebilir. Hasta sonucunu poliklinik katındaki vezne yada laboratuar vezneden mesai saatleri içerisinde alabilir Laboratuar Testleri Sonuç Verme Süreleri ACİL TEST RAPORLAMA SÜRELERİ Hemogram Ptz, Aptt Tam İdrar tetkiki CK, CK-MB, Troponin, Glukoz,, BUN, Kreatinin, AST, ALT, Na, K, Cl,Bilirubin Kalsiyum 5 dk 15dk 5 dk 15dk 5 dk 10dk 30 dk 50dk 30 dk 50dk

4 2.6.2 RUTİN TEST RAPORLAMA SÜRELERİ TEST ADI HEMOGRAM SEDİMENTASYON APTT, PT(INR) BİYOKİMYA TESTLERİ HORMON GAİTA TAHLİLLERİ TAM İDRAR TAHLİLİ SONUÇVERME SÜRESİ 15dk- 30dk 30dk- 45dk 30dk- 45dk 2saat- 4saat 2saat- 4saat 20dk- 30dk 20dk- 30dk NOT: Muhtemel sonuç çıkış zamanı gerekli kontrollerden sonra sonuçların verileceği en kısa süredir. Bu süre şartların uygun gittiği durumlar için hesaplanmıştır. Cihazlarda beklenmedik bir arıza, elektrik kesintisi ve testlerin kendi teknik özelliklerinden dolayı tekrarlanması veya başka bir yöntemle doğrulanması gereken durumlarda belirtilen sürelerde gecikme olabilir. Ayrıca kanın hemolizli, bulanık (yüksek şilomikron düzeyi) ve ikterik (yüksek bilirübin düzeyi) olması laboratuarımızda yapılan tüm testlerin ölçümünü etkileyeceğinden sonuçların bu özellikler göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gerekmektedir. 3-ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler aşağıda verilmiştir. a-egzersizin Etkisi : Egzersiz, aktivitenin süresi ve yoğunluğuna bağlı olarak laboratuar sonuçlarında değişikliklere neden olur. Potasyum, fosfat, kreatinin, serum proteinleri kısa süreli bir egzersizden bile etkilenirler. Kronik egzersizin CK, AST, ALT, LDH, üre değerlerini yükselttiği görülmüştür. b-besinlerin Etkisi: Özellikle kan glukozu, trigliserid, ALP gibi bazı testler yakın zamanda yenilip içilen besinlerden etkilenir. Na, ürik asit, demir, LDH konsantrasyonlarının da yemek sonrası dönemde belirgin şekilde arttığı görülmüştür. Ayrıca serumun lipemik olması ölçümler için kullanılan yöntemleri etkileyebilir. Kahve, çay, kola gibi kafein bulunan içecekler plazma yapıtaşlarının konsantrasyonu üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

5 c-sigara İçme: Sigaranın içerdiği nikotin, bazı laboratuar testlerini etkilemektedir. Lipidler, glukoz, hormonlar, CEA ve Vit B12 sigaradan etkilenen testlerin başında gelmektedir. Sigara kullananlarda karboksi hemoglobin, plazma katekolaminleri ve serum kortizolü yükselmektedir. Bu hormonlardaki değişiklikler nötrofil, monosit gibi beyaz kan hücrelerinin sayısını arttırırken, eozinofil hücre sayısını düşürler. Kronik sigara kullanımı sonucunda, Hb konsantrasyonu, eritrosit, lökosit sayıları, CEA düzeyleri artış göstermektedir. d-yüksek Ateş: hormon düzeyleri yanı sıra lipidler, kalsiyum, ürik asit gibi birçok parametreyi etkiler. e-cinsiyet Ve Yaşın Etkisi: Hastanın yeni doğan, pubertede, yetişkin olmasına ve cinsiyete göre çeşitli hormon, enzim, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişim gösterir 4-NUMUNELERİN ALINMASI VE HAZIRLANMASI 4.1. Kan Numunelerinin Alınması 4.1.1Kan alımında uyulması gereken önemli kurallar A-Birçok laboratuar testi diurnal ritm gösterdiği için mümkünse kan sabah 08 11:30 saatlerinde alınmalıdır B-Lipemik serumlar analiz sonuçlarını etkilediğinden hastanın saat aç kalması gerekir. Özellikle lipid profili istenmişse bu süre mümkünse saate kadar çıkarılmalıdır. Kanda Lipid (Kolesterol, Trigliserid, Hdl,LDL ) Analizi Öncesi Bilinmesi Gerekenler 1. En az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi, 2. Kilonun korunması (ani kilo değişikliklerinden kaçınılması) 3. En az 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi 4. Duygusal ve fiziksel stresten sakınılması 5. 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması önerilir. C-Kan, tedavi başlamadan önce alınmalıdır. D-Çeşitli ilaçlar laboratuar sonuçlarını değişik derecede etkilemektedir. Bu nedenle hekimin, hastanın aldığı ilaçların laboratuar sonuçlarını etkileyip etkilemediğini araştırması ve bunları istek formlarına mutlaka yazması gerekmektedir. E-İlaç monitorizasyonu esnasında, ilaç alımından sonraki pik ve plato fazları göz önünde bulundurulmalıdır Venöz Kan Alımı Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir. Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra çözülmelidir Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan kaçınılmalıdır. Kan alımı şu sıra ile yapılmalıdır: -Kan kültürü - Antikoagülansız düz kan - Koagülasyon testleri için antikoagülanlı tüp - Hematoloji testleri için eddalı tüp Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır.

6 4.1.3Kan gazı analizinde dikkat edilmesi gerekenler Arteriyel kan yerine venöz kan alınmadığına dikkat edilmelidir. Kan enjektöre çekilir çekilmez enjektör içerisindeki hava kabarcığı boşaltılmalıdır. Kan alınır alınmaz kanın hava ile teması kesilmelidir (İğnenin ucu mantara saplanarak veya macunla kaplanarak) Enjektördeki heparin miktarı toplam hacmin %6'sından fazla olmamalıdır (en fazla 50 IU/mL kan) Yüksek heparin miktarları yalancı metabolik asidoz tablosunun oluşmasına neden olur. Numunede pıhtı oluşması heparinin yetersiz oluşuna veya iyice karıştırılmamasına bağlıdır. Bu nedenle numune alınır alınmaz enjektör yavaşca alt üst edilerek karıştırılmalıdır. Pıhtılı numuneler laboratuarımızca reddedilir. Analiz hemen yapılmayacaksa, glikoliz ve O 2 tüketimini minimale indirmek için numune soğutularak saklanmalıdır. Eğer numune soğutularak saklanmış ise 37 o C'ye getirildikten sonra çalışılmalıdır. 4.2 ÖN HAZIRLIK GEREKTİREN TESTLER TOKLUK KAN ŞEKERİ: Açlık Kan Şekeri için kan alındıktan hemen sonra hasta normal kahvaltı yapar. İki saat sonra tokluk şekeri için hastadan kan alınır. 24 SAATLİK İDRAR TOPLANMASI Doktorunuz 24 saatlik idrar testi istemiş ise idrarın tam ve doğru olarak toplanmış olması ve tamamlandıktan sonra derhal çalışılacak laboratuara teslim edilmesi sonuçların güvenilirliğini etkilediğinden aşağıdaki kurallara uyunuz. 24 saatlik idrar toplamaya başlayacağınız sabah uyandıktan sonra ilk idrarınızı tuvalete boşaltıp, saati not ediniz (örneğin sabah saat 08.00) Bu andan itibaren tüm idrarınızı gündüz ve gece boyunca dikkatlice toplama kabına biriktiriniz. Ertesi sabahki idrarınızı da (örneğin ertesi sabah saat deki idrarınız) toplama kabına ekleyerek idrar toplama işlemini tamamlayınız. Bekletmeden laboratuara getiriniz. Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplamayınız. 3-5 litrelik temiz ve kuru bir kap temin ediniz. Su için kullanılan pet şişeler en uygundur, kola, deterjan gibi maddelerin konmuş olduğu kaplar kesinlikle uygun değildir. Biriktirme süresince evin en serin yerinde, karanlık bir ortamda tutunuz. İdrar toplama kabını siyah, ışık geçirmeyen bir poşet içinde hastaneye getiriniz. AÇLIK GEREKTİREN TESTLERİN HAZIRLIĞI: Bazı testler için saat gece açlığı gereklidir. Bu testler için laboratuara geleceğiniz günün gecesi en geç saat da akşam yemeği yiyip sonra sabah laboratuara gelene kadar hiçbir şey yememeniz ve içmemeniz (su hariç) gerekmektedir. Bu testlerde genelde 16 saatten uzun açlıkların da istenmediği göz önüne alınarak laboratuara gelinmelidir. 12 saat gece açlığı gerektiren testler: Açlık kan şekeri (Glukoz) Kolesterol ( total, LDL, HDL, VLDL), Trigliseridler Kalsiyum Fosfor Ürik asit

7 Daha kısa süre açlıkla yapılabilen testler (2 6 saat): Vit B12, Folik asit, Kalsiyum, Demir, Total Demir Bağlama Kapasitesi, Ürik asit, Fosfor GAİTADA GİZLİ KAN İşlem 3 ayrı gün yapılması testin gücünü artırır. Çünkü kanamalar aralıklı olabilir. 3 gün öncesinden diş ve dişeti işlemleri yaptırılmamalıdır- yutulan kanlar pozitif çıkarır Adet görme dönemlerinde ve aktif hemoroid kanamaları olduğu dönemde test yapılmamalıdır. Bazı ilaç ve yiyeceklerden sonucu etkileyebilir. Tetkik öncesi bunlardan sakınmak gerekir. Kırmız et, brokoli, şalgam, yaban turpu, narenciye ve suları, kavun karpuz, elma, karnabahar, enginar, muz, üzüm, alkol pozitif sonuç çıkmasına neden olabilir. İlaçlar: aspirin ve NSAİD ilaçlar, kolşisin, yüksek doz demir preparatları (kanamaya sebep olarak veya oksidasyon yaparak), okside edici ilaçlar (iyot ve borik asit), kortikosteroidler, rezerpin, antikoagulanlar, laksatifler pozitif sonuç çıkmasına neden olabilir. Vitamin C reaksiyonu engellediğinden yalancı negatif sonuç çıkmasına neden olabilir İdrar Analizi İdrar analizinde sabahın ilk idrarı tercih edilmesine rağmen, herhangi bir zamanda alınan spot idrarda da idrar analizi yapılabilir. Numunelerin 50 ml (minimum 12 ml) alınarak, mümkünse 30 dakika içerisinde, en geç 1 saatte laboratuara ulaştırılması gerekir. İdrarın hemen laboratuara ulaştırılamadığı durumlarda, yarım saatten fazla bekleyecek olan idrarların alınır alınmaz +4 derecede buzdolabında saklanması uygundur. Buzdolabında saklanan idrarın mikroskopik incelemesinde amorf ürat ve fosfatların çöktüğü görülür. Buzdolabında saklanan bu idrarın en geç 6-8 saat içerisinde analizinin yapılması gerekmektedir. Buzdolabında saklanan idrarların sıcaklığının analiz öncesi oda ısısına gelmesi beklenmelidir. 5. Örneklerin Laboratuara Nakli Servislerden alınan kan numuneleri ve diğer numuneler (idrar, BOS v.b.) en kısa süre içerisinde ve katlara ait, özel taşıma kapları içerisinde ve tüm örnekler potansiyel enfekte materyal kabul edilerek, laboratuara taşınmalıdır. 6- Örnek Kabul Red Kriterleri GENEL KABUL KRİTERLERİ 1. Kan, idrar, gaita örnekleri istenen tetkik niteliğine uygun üzerinde barkot etiketleri yapıştırılmış tüp ve kaplara alınmış olması gerekir. 2. Laboratuarda alınan veya servislerden alınarak gönderilecek olan örnekler tüp veya kapların üzerindeki işaretli yere kadar, yeteri miktarda olmalıdır. 3. Kan örnekleri enjektörle alınmış ise, enjektördeki kan tüplere boşaltılırken kesinlikle tazyikle fışkırtılmadan boşaltılmasına dikkat edilmelidir. 4. Laboratuara gönderilen tüm tüplerin üzerinde barkot etiketinin yapıştırılmış olması gerekir. 5. Hemogram tüplerine alınan kan örnekleri en az 10 dakika döndürülmesi gerekir. Diğer tüpler ise hiçbir karıştırılma işlemine tabii tutulmadan direkt olarak tüp sporlarına dik olarak bırakılmalıdır. 6. Hemoliz, lipemik ve pıhtılı olmayan kan örnekleri analiz için kabul edilirler ÖZEL KABUL KRİTERLERİ a) Biyokimya,Hormon, kan örnekleri SARI kapaklı,jelli,vakumlu kan tüplerine en az 4-5 ml olacak şekilde alınmalı, sporlara dik olarak konulmalıdır. Tüplerin üzerinde test grup adının ve barkot numarasının yazılı

8 olduğu hazır barkot etiketlerin; ya da barkot yazıcısı ile yazdırılmış hasta adı ve soyadı, testin adı, barkot numarası ve gönderen polikiniğin yazılı olduğu etiketlerin olması gerekir. b) Hemogram testi için; kan örnekleri MOR kapaklı vakumlu kan tüplerine tüpün üzerindeki siyah çizgiye kadar alınmalı, tüpler en az 4-5 defa hafifce alt üst edilerek döndürüldükten sonra sporlara dik olarak konulmalıdır. Tüplerin üzerinde test grup adının ve barkot numarasının yazılı olduğu hazır barkot etiketlerin; ya da barkot yazıcısı ile yazdırılmış hasta adı ve soyadı, testin adı, barkot numarası ve gönderen polikiniğin yazılı olduğu etiketlerin olması gerekir. c) Sedimentasyon testi için; kan örnekleri SİYAH kapaklı, vakumlu kan tüplerine tüpün üzerindeki çizgiye kadar(kesinlikle az veya çok alınmamalı) alınmalı, tüpler en az 4-5 defa hafifce alt üst edilerek sporlara dik olarak konulmalıdır. Tüplerin üzerinde test grup adının ve barkot numarasının yazılı olduğu hazır barkot etiketlerin; ya da barkot yazıcısı ile yazdırılmış hasta adı ve soyadı, testin adı, barkot numarası ve gönderen polikiniğin adının yazılı olduğu etiketlerin olması gerekir. d) İdrar tahlili için; idrar numuneleri su sızdırmaz özelliğindeki vidalı kapaklı bardağa konulduktan en geç 30 dakika içerisinde laboratuara getirilmeli veya gönderilmeli. İdrar bardağının üzerinde istenilen test adının ve barkot numarasının yazılı olduğu hazır barkot etiketlerin; ya da barkot yazıcısı ile yazdırılmış hasta adı ve soyadı, testin adı, barkot numarası ve gönderen polikiniğin adının yazılı olduğu etiketlerin olması gerekir. RET KRİTERLERİ 1. Otomasyon üzerinden istemi olmaksızın veya eksik bilgili istem ile gelen numuneler 2. Barkotsuz/yanlış-eksik barkotlu numuneler 3. Uygunsuz koşullarda alınan (uygunsuz alınan kan gazları,, koruyucu madde eklenmeden toplanan 24 saatlik idrar gibi) veya uygunsuz koşullarda taşınan numuneler 4. Uygunsuz tüplere alınan kan numuneleri 5. Örnek miktarının test protokolüne uygun olmadığı numuneler 6. Antikoagulanlı tüplere (sitratlı tüp gibi) uygunsuz antikoagulan/kan oranlarında alınan ve veya pıhtılı numuneler 7. Kırık/çatlak tüpe alınmış veya nakil esnasında dışarıya sızdırma yapmış numuneler 8. Hemolizli kan:. Bu durum test sonuçlarında yalancı yüksekliklere ve düşüşlere neden olur. Ciddi hemoliz birçok testi etkileyen bir faktördür. Aşırı hemoliz LDH, AST, HDL, K, CK, ALP, Amilaz, GGT değerlerinin normalinden yüksek veya düşük çıkmasına neden olacağı için hemolizli numuneler laboratuara kabul edilemez. 9. Lipemik kan: örneğinin lipemik olması mevcut bulanıklığa bağlı olarak, türbidimetri ve absorbans ölçümlerini olumsuz olarak etkilemektedir. Bunun sonucunda özellikle sodyum, potasyum, klor gibi parametrelerde yalancı düşük ölçümler tespit edileceğinden lipemik numuneler laboratuara kabul edilmezler. 10. Bir başka materyalle kontamine örnekler: (idrarın dışkı ile karışmış olması gibi) reddedilir. ÖRNEKLERİN ÇALIŞILMA ZAMANI, ÖRNEK TÜRÜ LABORATUVARIMIZDA ÇALIŞILAN TESTLER

9 BİOKİMYA TESTLERİ Test adı Örnek türü Örnek kabı Çalışma zamanı Örnek alınması, taşınması, saklanması Alanin Aminotransferaz (ALT) Örnek alındıktan sonra mümkün olduğunca çabuk analiz edilmelidir. 2-8 C de 1 gün stabildir Albumin 2-8 C de 1gün Cde 1 gün Alkalenfosfaz (ALP) 2-8 C de 1gün Amilaz Cde 1gün Aspart Aminotransferaz (AST) Örnek alındıktan sonra mümkün olduğunca çabuk analiz edilmelidir.2-8 C de 1 gün stabildir Bilrubin Total, direk Işıktan korunmuş olarak C de 1 gün BUN (Kan Üre Azotu) 2-25 Cde 1 gün CK (Kreatin Kinaz) Işıktan korunmalıdır Cde 4 saat, 2-8 Cde 8-12 saat CK-MB Işıktan korunmalıdır Cde 4 saat, 2-8 Cde 8-12 saat Demir 2-8 C de 1gün Cde 1 gün Demir Balgama Kapasitesi 2-8 C de 1gün Cde 1gün

10 Fosfor Cde 1 gün Gama Glutamil Transpeptidaz (GGT) 2-25 C de 1gün Glukoz 4C de 10 saat, 25 Cde 8 saat HbA1c HDL kolesterol Tam kan (EDTA) (Örnek aç alınmalı.) Mor kapaklı tüp Hafta içi Her gün 2-8 C de 3gün, Cde 1gün, Cde 1gün Kalsiyum 2-8 Cde 1 gün Klor 2-25 Cde 1 gün Kolesterol, total 2-8 Cde 1 gün Kreatinin 2-25 Cde 1 gün LDH Cde 2gün LDL kolesterol T.Kolesterol,HDL,Trigliserid birlikte istenmelidir. Potasyum 2-25 Cde 1 gün Protein, total 2-8 C de 1gün Cde 1 gün Sodyum 2-25 Cde 1 gün

11 Trigliserid 2-8 Cde 1 gün ASO Kan alınınca en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır. CRP Kan alınınca en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır RF Kan alınınca en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır Ürik asit Cde 1 gün HEMOTOLOJİ TESTLERİ TEST ADI Örnek Türü ÖRNEK KABI Çalışma zamanı Örnek alınması taşınması saklanması PT Plazma Mavi kapaklı tüp 4Cde 1 saat stabildir.kan alınınca en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır.kan alındıktan sonra tüp yavaşca alt üst edilmelidir. APTT Plazma Mavi kapaklı tüp 4Cde 1saat stabildir.kan alınınca en kısa sürede laboratuara ulaştırılmalıdır.kan alındıktan sonra yavaşca alt üst edilmelidir. Sedimentasy on hizi (ESR) Tam kan (sitratlı) Siyah kapaklı tüp Kan alındıktan sonra en geç 2 saat içinde çalışılmalıdır.4 Cde 12 saat dayanıklıdır. Hemogram (Tam kan sayimi) Tam kan (EDTA) Mor kapaklı tüp 23 Cde 6 saat,4 Cde 48 saat stabildir. kan alındıktan sonra tüp yavaşca alt üst edilmelidir.

12

13 HORMON TESTLERİ Test Örnek Türü ÖRNEK KABI Çalışma zamanı Örnek alınması taşınması, saklanması ß-hCG Ferritin

14 Folik asit T3 serbest T4 serbest PSA Troponin I Free PSA Tiroid Stimülan Hormon (TSH) Vitamin B12 FSH LH

15 IGE ee2 TSTO AFP PROLAKTİN CEA CA199 CA125 CA153 HBSAG ANTİ HBS

16 ANTİHCV BİYOKİMYA SEDİMENTASYON

17 KAN GAZI Test Örnek Türü ÖRNEK KABI Çalisma Günü Örnek alınması taşınması saklanması KAN GAZI KAN HEPARİNLİ ENJEKTÖR Enjektör ucu kapalı olarak hiç bekletilmeden gönderilmelidir. TAM İDRAR TETKİKİ Test Örnek Türü ÖRNEK KABI Çalisma Günü Örnek alınması Taşınması saklanması GAİTA GAİTA KAPAKLI GAİTA KABI Taze örnekle çalışılmalıdır TİT İDRAR KAPAKLI İDRAR BARDAĞI Taze örnekle çalışılmalıdır.