BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST REHBERİ KODU:BİY.RH.01 YAYIN TARİHİ: REVİZYON TARİHİ:

Transkript

1 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 1 / 19 ÖNSÖZ Hastanelerde Laboratuvar hizmetlerinde yaşanan sorunların önemli bir kısmı Laboratuvar işleyişinin hasta ve personel tarafından yeterince bilinmemesi ve iletişim eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Test sonuçlarının eksik çıkması, kaybolması, test öncesi uyulması gereken kurallara uyulmaması, yanlış örnek kabı seçimi, yetersiz örnek alınması, eksik test girişi yapılması vb. en çok karşılaşılan sorunlardır. Hem bu tür sorunları azaltabilmek hem de laboratuvar işleyişini başta klinisyenler olmak üzere diğer hastane çalışanlarıyla paylaşabilmek amacıyla laboratuvar test rehberi hazırlanmıştır. Bu rehberde Kavak İlçe Devlet Hastanesi Laboratuvarı nın test profili, çalışılma zamanları, teste göre numune türü / numune kabı seçimi, numunelerin kabul / red kriterleri, sonuçların raporlanma zamanları, normal değerleri, varsa panik değerleri hakkında bilgilere yer verildi. Hazırlanan bu rehber ile testlerin istenmesinden, sonuçların ulaşmasına kadar geçen aşamalarda sağlık personelimize yardımcı olmayı amaçladık. Bu rehberin tüm hastalara ve hastanemiz personeline faydalı olması dileğimizle İÇİNDEKİLER: 2. GENEL LABORATUVAR BİLGİLERİ 2.1. BİYOKİMYA LABORATUVARI İŞLEYİŞİ ÖRNEKLERİN ÇALIŞILMA ZAMANI Hastanemiz Laboratuvarunda rutin ve acil panele ait testler çalışılmaktadır. Rutin testler, resmi tatil günleri dışında kalan günlerde 08:00-12:00 saatleri dahilinde; acil testler ise haftada 7 gün 24 saat kesintisiz olarak çalışılmaktadır. Test girişleri için hastane otomasyon sisteminde (HOS) hasta sayfasında yer alan tetkik işlemleri menüsü seçilerek tetkik giriş sayfası açılır. Burada hangi test/testler istenmişse adı, kısaltması veya kodu girilerek istek yapılabilir. Tüm testler açılarak tek tek işaretleme de yapılabilir. Test seçimi tamamlandıktan sonra hastalar poliklinikten laboratuvar kayıt ve kan alma birimine yönlendirilir. Test onayları laboratuvar kayıt biriminde yapılır. Acil biriminde ve Servislerde test girişleri için aynı işlemler yapılır ve hastalardan alınan test materyalleri laboratuvara gönderilir. Tetkik girişleri onaylandıktan sonra test eklenmemelidir. Çünkü onay sonrası işaretlenen testler Laboratuvar İnformasyon Sistemi (LİS) tarafından görülmeyecektir. Onay sonrası her yeni test isteği için yeni bir HOS girişi ve LİS kaydı yapılması gerekir.

2 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 2 / 19 ÖRNEKLERİN GRUBU,TÜRÜ,ÇALIŞILMA ZAMANI VE SONUÇ VERME SÜRELERİ RUTİN BİYOKİMYA TESTLERİ TEST GRUBU ÖRNEK TÜRÜ ÇALIŞMA ZAMANI SONUÇ VERME ALT Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Albumin Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 ALP Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Amilaz Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 AST Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Total Bilirübin Direkt Bilirübin Biyokimya Biyokimya Serum korunmalıdır.) Serum korunmalıdır.) (Işıktan (Işıktan Hafta İçi Hergün Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Aynı Gün Saat:14:00 Üre Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Fosfor Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 GGT Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Troponin I Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Glukoz Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 HDL Kolesterol Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 LDL Kolesterol Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Kolesterol Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Kalsiyum Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Klor Cl Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 CKMB Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Kreatinin Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Potasyum K Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Total Protein Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Sodyum Na Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Trigliserid Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Ürik Asit Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 CK Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Demir Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Demir Bağlama Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 CRF Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 ASO Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 RF Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 LDH Biyokimya Serum Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 HbA1C Biyokimya Edta'lı Kan Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00

3 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 3 / 19 İDRAR LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TESTLER İdrar Analizi İdrar Lab. İdrar Her gün Her Saat Aynı Gün Saat:14:00 İdrarda Gebelik Testi İdrar Lab. İdrar Her gün Her Saat Aynı Gün Saat:14:00 Gaitada Gizli Kan İdrar Lab. Gaita Her gün Her Saat Aynı Gün Saat:14:00 HEMATOLOJİ LABORATUVARINDA YAPILACAK TESTLER Hemogram Hematoloji Tam Kan Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 Sedimantasyon Hematoloji Tam Kan Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 PT/APTT Kuagulasyon Tam Kan Hafta İçi Hergün Aynı Gün Saat:14:00 ACİL LABORATUVARINDA YAPILACAK TESTLER ALT Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Albumin Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra ALP Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Amilaz Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Fosfor Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra AST Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Total Bilirübin Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Direkt Bilirübin Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra CKMB Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra GGT Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Glukoz Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Üre Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Kreatinin Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Sodyum Na Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Potasyum K Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Klor Cl Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Ürik Asit Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra CK Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Troponin I Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra İdrar Analizi İdrar Lab. İdrar Her gün Her Saat 30 Dk.Sonra Hemogram Hematoloji Tam Kan Her gün Her Saat 30 Dk.Sonra PT Kuagulasyon Tam Kan Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra APTT Kuagulasyon Tam Kan Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra Gaitada Gizli Kan İdrar Lab. Gaita Her gün Her Saat 30 Dk.Sonra Brucella Acil Biyokimya Serum Her gün Her Saat 60 Dk. Sonra

4 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 4 / ÖN HAZIRLIK İŞLEM GEREKTİREN TESTLER Tokluk Kan Şekeri Açlık Kan Şekeri için kan alındıktan hemen sonra hasta normal kahvaltı yapar. İki saat sonra tokluk şekeri için hastadan kan alınır. Şeker Yükleme Testleri OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi) Şeker yükleme testi için laboratuvardan randevu alınır, içilecek şekerli su için glukoz temin edilir. Test öncesi 3 gün yeteri kadar karbonhidrat almak (en az 150 gram/gün karbonhidrat) ve bu testi etkileyecek ilaç almamak ve test sırasında sigara içmemek gerekir. OGTT için randevu günü sabah aç karnına Açlık Kan Şekeri için kan alındıktan sonra şekerli su içilir. Laboratuar tarafından söylenilen saatlerde kan alınır ÖRNEK ALIMI İLE İLGİLİ KURALLAR Kan Numunelerinin Alınması Venöz Kan Alımı Açlık gerektiren testler için 8-12 saat açlık gerekir. İlaç tedavisinin sürdüğü durumlarda örneğin alınması sabah ilaç alımından önce yapılmalıdır. Kan alımı esnasında hasta yatar veya oturur pozisyonda olmalıdır. Prognoz izlenmesi için istenen testlerle ilgili kan örnekleri hastadan her zaman aynı pozisyonda alınmalıdır. İğne ucu mümkün olduğu kadar geniş seçilmelidir. Turnike kolda 30 saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara yerleştirilmesinden sonra çözülmelidir. Enjektör ile kan alımı esnasında kanın tüpe kuvvetli aspirasyonundan kaçınılmalıdır. Kan alımı şu sıra ile yapılmalıdır: Kan kültürü Antikoagülansız düz kan Koagülasyon testleri için antikoagülanlı tam kan Hematoloji testleri için antikoagülanlı tam kan Antikoagülan içeren vakumlu tüplere kan alımı sırasında kanın işaretli çizgiye kadar dolmasına özellikle dikkat edilmelidir. Antikoagülan içeren tüplere kan alındıktan sonra tüp yavaşça alt üst edilerek özenle karıştırılmalıdır. Kesinlikle çalkalama yapılmamalıdır. Serum Tüp: Sarı kapaklı plastik jelli tüp Tüpler içinde bulunan jel, santrifüj sonrasında serum ve kan hücreleri arasında fiziksel bir engel oluşturmakta, tüp çeperinde bulunan silika partikülleri sayesinde serum pıhtılaşmasını hızlandırmaktadır. Aynı örnekten birden fazla test istenmesi halinde 4-5 ml serum yeterlidir. (Bu miktar yaklaşık 10 ml kan örneğinden sağlanabilir). Jelli tüpler 5 ml kan örneği ile tamamen doldurulmalıdır. Daha az kan örneği ile yeterli serum elde edilemez.

5 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 5 / 19 Kanın tüpün çeperindeki silika partikülleri ile iyice temas etmesi için 5-6 kez yavaşça altüst edilmelidir; tüp kesinlikle çalkalanmamalıdır! Hemolizli veya bulanık serumlar birçok tetkik için uygun değildir. Yeniden örnek alınmalıdır!! Sarı kapaklı Jelli Tüp Biyokimya: Glukoz, Üre, Kreatinin, AST, ALT, Kolesterol, Trigliserid, LDL, HDL, T Bilirubin, D. Bilirubin, Albumin, T Prptein, Ürik Asit, ALP, GGT, Amilaz, Fosfor, Demir, Demir Bağ. Kap., CK, CK-MB, Na/K/Cl, Ca, LDH, ASO, CRP, RF, Hormon: TSH, FT3, FT4, Prolaktin, PTH, İnsülin, C-Peptid, AFP, CEA, CA 125, CA 19-9, CA 15-3, Total PSA, Free PSA, Feritin, Folik Asit, VitB12, Testosteron, βhcg, FSH, LH, Estadiol, Progesteron. EDTA'lı Tam Kan Tüp: Mor kapaklı cam K3EDTA tüp 2 ml tam kan mor kapaklı EDTA'lı tüplere alınır. Tüplerin içerisinde pıhtı oluşmaması için kan alınır alınmaz tüp 5-6 kez yavaşca alt üst edilerek karıştırılır. Çalkalama işleminden kesinlikle kaçınılmalıdır. Kan alımı esnasında kanın işaretli çizgiye kadar doldurulmasına özellikle dikkat edilmelidir. Kan tam olarak tüp üzerindeki işaretli çizgiye kadar alınmamış veya tüpün içerisinde pıhtı oluşmuş ise yeniden örnek alınmalıdır! Mor Kapaklı K3EDTA'lı Tüp Hemogram HbA1c Kan Grubu Cross-Match Sitratlı Tam Kan Tüp: Mavi kapaklı sitratlı tüp Kan örneği 9:1 oranında sodyum sitrat içeren mavi kapaklı tüplere alınır. Venöz kan alımı esnasında damara ilk seferde zorlamadan girilmeli, turnike çok sıkı olmamalıdır. Eğer kan yavaş ve zorlama ile geliyor ise diğer koldan tekrar doğru kan örneği alınmalıdır. Kan örneğinin sodyum sitrat ile karışabilmesi için tüpler işaretli çizgiye kadar tam olarak doldurulmalı ve 5-6 kez çok yavaşça altüst edilerek kanın antikoagülan ile tam teması sağlanmalıdır. Alınan kan örneği 2500 x g'de 20 dakika oda ısısında santrifüj edilerek trombositten fakir plazma elde edilmelidir. Daha düşük santrifüj hızı ve zamanında trombositler plazmada kalarak F IV'ü plazmaya verirler ve pıhtılaşma analizinin yanlış çıkmasına yol açabilirler. Hemolizli örnek kesinlikle kabul edilmez. Koagülasyon testleri için alınan sitrat plazma örneği en geç 2 saat içerisinde test edilmelidir. Bu nedenle etiket üzerine örnek alınış saati not edilmelidir. Mavi Kapaklı Sitratlı Tüp Koagulasyon: PT, APTT. Kan Örneklerinin Korunması Kan alımı sonrasında numune direk olarak güneş ışığı almayacak şekilde pıhtılaşma süreci bitene dek oda ısısında bekletilir. Bu süre genellikle dakika kadardır. Bu süre sonrası serumun santrifüj ile pıhtıdan ayrılması gerekir. Örneğin tam kan, sitratlı tam kan, EDTA lı tam kan olarak uzun süre bekletilmesi, örnekteki elektrolit konsantrasyonlarında, enzimlerin aktivitesinde, hematoloji ve pıhtılaşma parametrelerinde çeşitli değişikliklere yol açar.

6 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 6 / 19 Spot İdrar Numunelerinin Alınması Mümkün olduğu kadar sabah ilk idrar tercih edilmelidir. Çünkü bu idrar mikroskobik analiz ve protein gibi maddeler bakımından daha konsantredir. Glukoz tayininde ise postprandial (yemek sonrası) numuneler tercih edilmelidir. Kapaklı 100 ml'lik Nonsteril Kap Tam İdrar Tetkiki İdrarda Gebelik 24 Saatlik İdrar Toplanması Doktorunuz 24 saatlik idrarda bazı testler istemiş ise idrarın tam ve doğru olarak toplanmış olması ve tamamlandıktan sonra derhal çalışılacak laboratuvara teslim edilmesi sonuçların güvenilirliğini etkilediğinden aşağıdaki kurallara uyunuz. 24 saatlik idrar toplamaya başlayacağınız sabah uyandıktan sonra ilk idrarınızı tuvalete boşaltıp, saati not ediniz (örneğin sabah saat 08:00) Bu andan itibaren tüm idrarınızı gündüz ve gece boyunca dikkatlice toplama kabına biriktiriniz. Ertesi sabahki idrarınızı da (örneğin ertesi sabah saat 08:00'deki idrarınız) toplama kabına ekleyerek idrar toplama işlemini tamamlayınız. Bekletmeden laboratuvara getiriniz. Cuma ve Cumartesi günleri 24 saatlik idrar toplamayınız. 3-5 litrelik temiz ve kuru bir kap temin ediniz. Su için kullanılan pet şişeler en uygundur, kola, deterjan gibi maddelerin konmuş olduğu kaplar kesinlikle uygun değildir. Biriktirme süresince evin en serin yerinde, karanlık bir ortamda tutunuz. İdrar toplama kabını siyah, ışık geçirmeyen bir poşet içinde hastaneye getiriniz. İdrar Analizinde Bazı Preanalitik Nedenli Hata Kaynakları Uygun koşullarda ve sürede bekletilmemiş olan numuneler Kontamine örnek kapları Homojenize edilmemiş örnekler Toplama kaplarının niteliklerinin uygunsuzluğu Pubik ve perineal bölgenin yeterli temizliğinin sağlanmadığı koşullarda alınan numuneler. Asit üzerine toplanması gereken ve gerekmeyen testlere göre 24 saatlik idrar toplanmasındaki hatalar Yanlış idrar toplama zamanları (rutin ve 24 saatlik idrarda) Zamanla İdrarda Meydana Gelen Değişiklikler (~2 saat) İçerik Değişiklik Mekanizma Mekanizma Ph Artar (Alkali) Üre NH3 Hücre Sayısı Azalır Lizis Silendir Sayısı Azalır Lizis,Parçalanma Glukoz Azalır Bakteriyel Glikoliz Keton Azalır Havaya Karışma Bilurubin Azalır (Sarıdan Yeşile) Biliverdine oksidasyon Ürobilinojen Azalır (Renksizken Ürobiline oksidasyon Turuncuya)

7 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 7 / ÖRNEK KABUL VE RED KRİTERLERİ Testlerin doğru çalışılması ve sağlıklı sonuç verilebilmesi için laboratuarımız aşağıdaki kriterleri oluşturmuştur. Laboratuvara ulaşan numuneler kontrol edilip teslim alınacaktır. Gelen numunelerin önce bilgisayar girişleriyle uygun olup olmadığı kontrol edilir. Gelen numunelerin üzerindeki hasta adı kontrol edilir. Gelen numunelerin uygun tüplere uygun şekil ve miktarda alınıp alınmadığı kontrol edilir. Gelen numunelerin uygun şekilde transfer edilip edilmediği kontrol edilir. Tüm bu kriterler uygun ise numune kabul edilir ve işleme alınır. Kabul edilen örneklerden serumda çalışılacak testler için olanlar santrifüj edilir. Santrifüj süresi ve hızı testlere göre değişiklik gösterebilir.genel olarak biyokimyasal analizler için santrifüjü 3000 rpm de 5 dakika döndürmek yeterlidir. Santrifüj sonrası hemoliz görülen serumlar çalışılmaz. Kabul kriterlerine uymayan örnekler reddedilir. Hastadan tekrar numune alınması için ilgili birim bilgilendirilir. Ayrıca HBYS de numune red sebebi belirtilir.aylık analiz sonucu için numune kabul ve red kriterlerine göre reddedilen örneklerin kayıt formuna kayıt edilir. KABUL KRİTERLERİ RED KRİTERLERİ A- Örneğin Doğru Tüpe Alınmış Olması A-Örneği Yanlış Tüpe Alınmış Olması B-Tüp içindeki numune miktarı yeterli ise B-Tüp içindeki numune miktarı yeterli değil ise C-Numune Üzerinde Barkod Olması C-Numune Üzerinde Barkodun Olmaması D-Barkodun Doğru Hastaya Ait Olması D-Barkodun Doğru Hastaya Ait Olmaması E-Numunenin Hemolizsiz Olması E-Numunenin Hemolizli Olması F-Bir başka materyalle kontamine olmamış F-Bir başka materyalle kontamine örnekler örnekler G-Tüpün Hasar Görmemiş Olması G-Tüpün Hasarlı Olması H-Kan Alınırken Hastanın En Az 10 Saat Aç H-Kan Alınırken Hastanın Tok Olması Olması NUMUNELERİN ALINMASI VE LABORATUVARA TRANSFERİ Numune alma işlemi kan alma biriminde,acil servis ve yatan hasta servislerinde gerçekleştirilir. İdrar testleri için hastalara barkod etiketi yapıştırılmış idrar kabı verilip tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar örneklerini laboratuvar birimine getirirler. Kan örneği için testlere göre uygun örnek tüpü seçimi yapılır, seçilen tüplere barkod etiketler yapıştırılır ve kan alma işlemi gerçekleştirilir. Servislerde hastaların örnekleri kendi birimlerinde alınır. Test istekleri otomasyona girildikten sonra testlere göre örnek kabı seçimi yapılır, örnek kaplarına barkod etiketi yapıştırılır. Damar yolu açık hastalarda kan alma için hastanın diğer kolu kullanılır. Kan alma işlemi hemşireler tarafından gerçekleştirilir Alınan örnekler bekletilmeden numune taşıma kabı içinde personelle ilgili laboratuvar birimine gönderilir. Servislerde yatan hastalardan,poliklinik hastalarından alınan kan ve idrar örnekleri, bu konuda eğitim almış numune transferi yapacak personel tarafından 30 dakikada bir laboratuvara transfer edilir.

8 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 8 / 19 Örnek transferi yapacak personel enfeksiyondan korunma tedbirlerine uygun olarak maskesini takar, eldivenini giyer. Analiz için ağzı kapaklı tüplere alınmış ve spora yerleştirilmiş kan örnekleri ile idrar kaplarına alınmış idrar numuneleri nakil kabına yerleştirilir. Nakil kabı, numunelerin aşırı sallanmamasına, tüplerin kırılıp çatlamamasına, numunelerin ters çevrilmemesi ve yan yatırılmamasına dikkat edilerek uygun pozisyonda taşınır. Kan ve vücut sıvıları dökülmüşse önce kağıt havlu ile kabası silinmeli, daha sonra 1/10 luk çamaşır suyu ile silinip, durulanıp, kurulanmalıdır. Numuneyi getiren görevli, laboratuara kabul yapacak teknisyenin belirttiği eksikleri tamamlatmak yükümlülüğündedir. Aksi takdirde getirdiği numuneden çalışmak mümkün olmayacaktır. Herhangi bir sebeple örnek transferi yapılamadığında, örnekler serumu ayrıldıktan sonra buzdolabında +4 C de saklanmalı ve laboratuar sorumlusu en kısa zamanda haberdar edilmelidir.örnekler oda ısısında ve ışık altında kesinlikle bekletilmemelidir.

9 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 9 / ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE ETİKETLENMESİ Kan alma biriminde kan alma işlemi gerçekleşmeden önce hasta kimliğinin doğrulandıktan sonra otomasyon üzerinden hastaya ait test barkodları alınarak,uygun tüplere dik olarak yapıştırılır.kan alma işlemi gerçekleştirilir.acil servis ve yatan hasta servislerinde veya diğer bölümlerde alınan kan numuneleri hasta kimliği doğrulandıktan sonra uygun tüplere hastaya ait barkodlar dik olarak yapıştırıldıktan sonra numune alınır,uygun şekilde laboratuara transferi gerçekleştirilir. İdrar testleri için hastalara barkod etiketi yapıştırılmış idrar kabı verilip tuvalete yönlendirilir, daha sonra hastalar örneklerini ilgili laboratuvar birimine getirirler.yatan hasta servisinde yatan hastaların idrar testleri numunesi hastalara ait barkod etiketi yapıştırılmış idrar kabına alınır.numune transfer eğitimi almış personel tarafından uygun şelilde laboratuara ulaştırılır LABORATUVAR TESTLERİ SONUÇ VERME SÜRELERİ Biyokimya Otoanalizör ve Hematoloji Laboratuvarı : 12 ye kadar gelen numunelerin sonuçları da olmak üzere bir kez sonuç verilmektedir. İdrar laboratuarına polikliniklerden gelen numunelerin sonuçları da olmak üzere bir kez sonuç verilmektedir. Acil servis,yatan hasta servisi biyokimya test sonuçları laboratuvara kabulunden 60dk sonra,hematolojik testler 30 dk sonra,idrar testi,gaitada gizli kan testi 30 dk sonra verilmektedir. Birimlerden hafta içi hergün saat 11 e kadar istenilen hormon testlerinin sonuçları ise ertesi gün saat 14:00 da olmak üzere bir kez sonuç verilmektedir. NOT: Yukarıda belirtilen sonuç verme süreleri olağandışı durumlarda değişebilir. ( yetersiz ve yanlış numuneler, otomasyon problemleri vb. ) 3.ANALİZ Cihazları kullanarak yapılan analizlerden önce cihazların kontrolü ve internal kalite kontrol çalışmaları gerçekleştirilir. Sonuçlar kabul edilebilir değerlerde ise hasta örnekleri çalışılmaya başlanır. Sonuçlar geçersiz olarak değerlendirilirse çalışma başlatılmaz ve cihaz ile ilgili prosedürler gerçekleştirilir. Cihazlar tamamladığı analizlerin sonuçlarını otomatik olarak LİS e gönderir. LİS de hastaların tüm sonuçları toplanır, bu sonuçlar değerlendirilir, uygun bulunan sonuçlar onaylanır. Uygun olmayan testler, sebebi araştırılarak (numunenin göz ile değerlendirilmesi, vb) yeniden çalışılır. Acil örnekler rutinden ayrı olarak hemen çalışılır ve analiz sonuçları bekletilmeden onaylanır. Panik Değer Listesine ait bir test sonucu bulunursa, analiz süreci gözden geçirilerek test tekrarlanır. Tekrar sonuçları da panik değer listesinde ise, testi isteyen klinisyene bilgi verilir. Test sonucu hastanın kliniği ile örtüşmüyorsa hastadan yeni örnek alınarak analiz tekrarlanır. Üyesi olduğumuz eksternal kalite kontrol programının belirlediği takvim günlerinde program dahilinde olan testler için eksternal kalite kontrol serumları hasta testleriyle birlikte çalışılır. Laboratuvarımızda çalışılan testlerin büyük çoğunluğu 4 yılı askın süredir eksternal kalite kontrol programına dahildir.

10 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 10 / ANALİZ SONUCUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER Güvenilir ve tıbbi açıdan değerlendirilebilir sonuç elde edebilmek için sadece doğru transport ve doğru analiz yeterli değildir. Analiz sonuçlarını etkileyen faktörler Tablo 1 de verilmişdir. Değişmeyen Faktörler Değişen Faktörler Endojen Faktörler Eksojen Faktörler Cinsiyet Irk Kalıtım Hemoglobinemi Bilirubinemi Hiperlipemi Alkol Vücut ağırlığı Kas dokusu Aktivite Pozisyon Günlük ritm İlaçlar Gebelik Farmakoterapi Antikoagülanlar Bakteriyel kontaminasyon Postürün Etkisi: Ayakta duran bir kişide kan hacmi yatan bir kişiye göre ml daha azdır. Bu durum kan hacminde %10 civarında azalmayı gösterir. Gerçek neden kanın proteinsiz sıvısının doku arasına geçmesi olup plazma hacminde önemli farka neden olur. Buna paralel olarak enzimler ve protein hormonlar dahil tüm proteinler, proteinlere kısmen bağlı kalsiyum, bilirubin ve proteine bağlı ilaçların konsantrasyonu etkilenir. Egzersizin Etkisi: Egzersizin vücut sıvılarının yapılarına etkisi aktivitenin süresi ve yoğunluğu ile ilgilidir. Egzersiz sonunda alınan kan örneklerinde AST, LDH, CK, üre, kreatinin sonuçlarında yükselmelerin olduğu, kan glukozunun değişimler gösterdiği göz önünde bulundurulmalıdır. Açlık Durumu: Açlık kan şekeri düzeyi ölçümü gibi bazı testler için istenen bir durum olduğu gibi laboratuar işleminin standardizasyonu ve teknikleri açısından numune alımında saatlik açlık istenir. Bu durumun 16 saatten uzun olmaması gerekir. Besinlerin Etkisi: Bazı plazma yapıtaşlarının derişimi yakın zamanda yenilip içilen besinlerden etkilenir. AKŞ, lipid profili, demir, demir bağlama kapasitesi, vit B12, folik asit, GGT ve insülin açlıkta yapılması zorunlu olan testlerdir. Kahve, çay ve çeşitli içeceklerde bulunan kafein birçok parametreyi etkiler. Kafein; adrenalin seviyesini artırarak glukoneogenezi uyarır, glukoz seviyesini yükseltir, renin ve katekolamin düzeylerini yükseltir, lipaz aktivasyonu ile serbest yağ asitlerini 3 (üç) kat artırır. Ayrıca serumun lipemik olması ölçümler için kullanılan yöntemleri etkileyebilir. Sigara İçme: İçerdiği nikotinden dolayı sigara birçok testi etkiler. Bunların içinde lipidler, hormonlar, vitamin B12, CEA gibi parametreler sayılabilir. Sigaranın laboratuvar testleri üzerine etkisi içilen sigara miktarına ve inhalasyon derecesine bağlıdır. Sigara içiminden 30 dakika sonra plazma büyüme hormonu seviyesi 10 kat yükselebilir. Yine sigara içiminden 10 dakika sonra plazma glukoz seviyesi 10 mg/dl yükselebilir ve bu artış 1 saat sürer. Literatürde sigara içenlerde glukoz toleransının bozulduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Sigara içenlerde kolesterol ve trigliserid seviyeleri içmeyenlere göre yüksek, HDL seviyeleri ise düşüktür. Sigara içenlerde eritrosit seviyeleri yüksektir. Ayrıca sigara içenlerde lökosit sayısı içmeyenlere göre %30 oranında yüksektir. Nikotin gastrik sıvının güçlü bir stimülantıdır ve 1 saat içinde asid sekresyonunda artış görülür. Nikotin sıvı retansiyonuna yol açarak plazma protein düzeylerinin azalmasına yol açar, vücudun immun cevabı etkilenir, IgA, IgG, IgM düzeyleri azalır. Sirkadiyen Değişim: Beden sıvılarının çoğu yapıtaşı gün boyu döngüsel değişim gösterir. Bu değişimlere katkıda bulunan başlıca faktörler postür, aktivite, beslenme, stres, gün ışığı, karanlık, uyku ve uyanıklıktır.

11 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 11 / 19 Günün Muhtelif Saatlerinde Görülen Değişiklikler: Bu tür değişikliklere sirkadiyen değişiklikler denir. En çarpıcı örnek; serum demiri ve saatleri itibariyle aynı kişiden alınan 2 ayrı numunede % 50 farklılık gösterir. Aynı şekilde kortizol ve potasyumda da önemli değişiklikler vardır. Hormonlar gün içinde dalgalar halinde salgılanır. Bu durum birçok hormonun serum konsantrasyonlarının uygun yorumunu engeller. FSH ve LH erkekte sirkadiyen değişiklik göstermezken testosteron seviyesi gece % 40'a varan artışlar gösterir. Prolaktin ise yine gece maksimum seviyeye ulaşır. Serum TSH seviyesi de maksimum değerdeyken arasında minimum değer gösterir. (yaklaşık %50 fark) Büyüme hormonu uykuya geçilir geçilmez maksimum düzeye ulaşır. İnsülin ise sabah erken saatlerde yüksek, öğleden sonra düşüktür (glukoza etkisi buna paraleldir). o Nötrofil sayımı o Renin, Aldosteron, PTH o GH uykuya geçişten kısa bir süre sonra en yüksek konsantrasyona ulaşır. o Kortizol, Epinefrin, Norepinefrin o Serum demiri 8 00 ile arasında % 50 oranında azalma gösterebilir. o Bazal plazma insülini ve insülinin glukoza yanıtı sabah en yüksektir. o OGTT öğleden sonra yapılırsa sabah uygulandığına oranla glukoz düzeyleri belirgin yüksek bulunur. İlaçların Etkisi: İlaçların kas içi verilmesi CK ve LDH seviyelerini birkaç günlüğüne yükseltir. o İlaç ve metabolitlerinin in vivo etkilerine bağlı olabilir. o İntramusküler olarak ilaç verildiğinde CK, LDH, Aldolaz aktiviteleri artar. o Morfin gibi OPİATLAR oddi sfinkterinde spazm yaparak KC basıncını arttırırlar ve KC, pankreas enzimleri seruma salınır ( Ör ; AST artar). o Diüretik ilaçlar sıklıkla hiponatremiye neden olurlar. Hemokonsantrasyona bağlı olarak hiperkalsemi gelişebilir. o Antikonvülzanlar idrarla Cu ve Zn atılımını arttırmakta, çocuklarda vit B6 eksikliğine bağlı eritrosit AST aktivitesi düşerken, yetişkinlerin % 50 sinde folat yetmezliği ortaya çıkmaktadır. o Fenitoin, hastada kalsiyum, fosfor, T3, T4 ve indirekt bilirubin seviyelerini azaltırken ALP ve GGT seviyelerini arttırır. o İn vitro olarak, kullanılan yöntem ile etkileşime bağlı olabilir. Yüksek Ateş: Serum hormon düzeyleri yanı sıra lipidler, kalsiyum, ürik asit gibi birçok parametreyi etkiler. Cinsiyet ve Yaşın Etkisi: Hastanın yeni doğan, puberte, yetişkin olmasına ve cinsiyete göre çeşitli hormon, enzim, lipidler, elementler gibi birçok parametre değişim gösterir. Örneğin: ALP, kemik büyümesine paralel olarak pubertede en yüksek değerlere ulaşır. CA-125 menstrüel periyotta normalin 2 katına çıkabilir. Gebelik: Gebelik süresince vücut sıvılarında çok önemli değişiklikler olmaktadır ve bunların iyi bilinmesi gereklidir.shbg (sex hormonu bağlayıcı globulin) ve TBG (troxin binding globulin), CBG (kortikosteroid bağlayıcı globulin) düzeylerinde artış olur. Bu nedenle total T4 ve total T3 düzeylerinde artış gözlenebilir; serbest T3 ve serbest T4 düzeyleri normaldir. ß hcg düzeyi ilk trimestrde çok yüksek düzeylere erişerek TSH yı baskılayabilir (aynı reseptöre bağlanabilir.) Annenin kan hacmi artar (%45). Sıvı kısmındaki artış (plazma) kanın şekilli elemanlarındaki artışdan daha fazla olduğundan belirgin eritropoeze rağmen; Rbc, Hb, Htc düzeyleri azalır. WBC düzeylerinde artış görülür. Fibrinojen düzeylerinde artış (%65) görülür. Diğer pıhtılaşma faktörlerinde ve sedimentasyon hızında artma meydana gelir. Trigliserid ve kolesterol düzeylerinde %40 artış olur. Albumin düşer (3,4 g/dl); globulin artar. ALP

12 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 12 / 19 düzeyleri artar. Alkol: Alkol alımı kan glukoz seviyesini, GGT ve trigliserid seviyelerini yükseltir. Hafif bir sarhoşluk oluşturacak dozda alkol alımı kan glukoz düzeylerini % kadar arttırır. Alkol alımını takiben belirgin bir trigliserid artışı olur ve bu 12 saat kadar devam eder. Kronik alkol alımı özellikle Gamma Glutamil Transferaz ( GGT ) aktivitesinde önemli artışlara neden olur ve bu da; GGT nin alkolizmde alkol alımını takipte bir marker olarak kullanımına yol açar. 3.2.REFERANS ARALIĞI Testler için belirtilen referans aralığı sağlıklı bireylerden elde edilen değerlerin %95 ini içeren grubu temsil eder ve test sonucunu değerlendirmek için genel bir baz oluşturur. Çeşitli faktörlere bağlı olarak bu değerler hastadan hastaya varyasyonlar gösterebilir. Analiz yönteminin değiştiği durumlarda metoda bağlı olarak referans aralığı da değişebilir. Ayrıca referans değerleri yaşa göre değişmekte olup hastenemiz LİS'ne bu değerler girilmiştir. 3.3.KALİTE GÜVENLİĞİ Laboratuvarımız kalite güvenliği için, KBUDEK gibi uluslararası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına katılmaktadır. İç kalite kontrol programı uygulaması ile her gün iki seviyeli kontrol örnekleri çalışılarak günlük ve günler arası performans denetlenmektedir. Dış kalite kontrol programı uygulamasında ise, analizi yapılan dış kalite kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir. 3.4.SONUÇLARIN KLİNİK UYUMLULUĞU Test istem formuna veya LIS in ilgili bölümüne hasta ile ilgili bilgilerin yazılması bulguların değerlendirilmesi açısından çok değerlidir. Klinik tablo ile uyumsuz olduğu düşünülen sonuçlarda laboratuvar ile mutlaka temasa geçilmelidir. Hasta örnekleri laboratuvarımızda 12 saat saklandığı için gerektiğinde testler aynı örnekte tekrarlanarak sonuç ile yeniden değerlendirme yapmak mümkündür. 3.5.SONUÇ GÖNDERME (RAPORLAMA) Test sonuçları LİS de onaylandığı zaman poliklinik, acil ve servislerdeki bilgisayarlarda hasta sayfasında görülebilir. Test sonuçlarının yazıcı çıktıları da hastanın muayene olduğu birim sekreterleri tarafından hastaya verilir. Hastalar sitesinde laboratuvar sonuç menüsüne girip T.C.Kimlik numarasını ve protokolünü yazarak internet üzerinden sonuçlarını alabilir. 4.BİYOKİMYA TESTLERİ ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR Günlük biyolojik ritim, egzersiz, açlık, diyet, ilaç alınması veya sigara kullanılması birçok laboratuar tetkikini etkilemektedir. Tetkiklerin bazılarında günlük biyolojik değişkenlik çok belirgin olabilir. Bu nedenle, laboratuar tetkikleri için sabah kan verilmesi önerilir. Fiziksel aktivitenin testler üzerine kısa ve uzun vadeli etkileri vardır. Bu nedenle tetkik öncesi ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılmalıdır, kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenmiş olmanız önerilir.kanda glukoz, trigliserid, kolesterol ve elektrolitler (sodyum, potasyum, klor) gibi testler için kan örneği saatlik açlık sonrası alınmalıdır. Yemeklerden sonra kanda artan şilomikronlar serum veya plazmada bulanıklık yaparak ölçüm yapılan metotların yanlış sonuçlar vermesine neden olabilmektedir. Uzamış açlık değişik oranlarda bazı testlerin düzeylerini değiştirmektedir. Bazı gıdalar kan ve idrar test sonuçlarını etkilemektedir. Yüksek proteinli beslenme serumda üre, amonyak ve ürik asit değerlerini artırabilmektedir. Kanda lipit (kolesterol, trigliserid, HDL-C) analizi için en az 3 hafta süresince beslenme alışkanlıklarının değiştirilmemesi, ani kilo değişikliklerinden kaçınılması, 3 gün öncesinden itibaren alkol alınmaması, 12 saatlik açlık sonrası kan verilmesi önerilir.

13 BİYOKİMY A BİYOKİMYA LABORATUVARI REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 13 / 19 Genel olarak tüm testler için saatlik açlık sonrası kan verilmesi önerilmektedir. Test için kan vermeye gelmeden önceki gece saat 21:00'den sonra su hariç hiçbir şey yemeyiniz ve içmeyiniz! İhtiyaç duyduğunuz miktarda su alabilirsiniz. Laboratuar testlerimize bir etkisi olmayacaktır. bu sure boyunca sigara, çay kahveden sakınınız. Birçok ilaç laboratuar testlerini değişik biçimlerde etkileyebilmektedir. Kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzdan bilgi isteyiniz. Özetle Laboratuar tetkikleri için saatlik açlık sonrası sabah kan verilmesi Tetkik için hastanemize gelmeden önce ağır ve zorlayıcı egzersizden kaçınılması, kan vermeden önce yarım saat kadar dinlenilmesi Gece saat 21:00'den sonra su hariç hiçbir şey yenilip içilmemesi Düzenli kullanılan ilaçlar var ise kesilmeden önce doktora danışılması önerilir. 6.PANİK DEĞERLER Panik değerler listesi, laboratuvarda çalışılan testlerden belirlenen referans aralığı dışında ve kişi için riskli olabilecek değerlerinin belirlenmesi sonucu oluşturulan listedir. Bu listenin amacı hasta güvenliğini tehlikeye atabilecek sonuçlar elde edildiğinde ilgili hekime bildirilmesi sürecinin işletilmesinin sağlanmasıdır. Biyokimya, hematoloji laboratuarına ait panik değerler aşağıdaki tablolarda görülmektedir. KARDİYAK KUAGÜLASYON HEMATOLOJİ TESTLER ALT SINIR ÜST SINIR ALBUMİN 1.7 gr/dl 6.8 gr/dl AMİLAZ U/lt T.BİL mg/dl FOSFOR 1 mg/dl 10 mg/dl ÜRE - 80 mg/dl KREATİNİN mg/dl ÜRİK ASİT - 13 mg/dl CK-MB mg/dl CK mg/dl GLİKOZ 40 mg/dl 400 mg/dl D.BİL mg/dl CA 6 mg/dl 12 mg/dl NA 125 mmol/lt 160 mmol/lt K 3.0 mmol/lt 6.0 mmol/lt CL 75 meg/lt 130 meg/lt TROPONİN I ng/ml PT - 35 sn APTT sn INR - 5,5( %) HEMATOKRİT %20 %66 TROMBOSİT ul ul HEMOGLOBİN 6,5 gr/dl 22 gr/dl LÖKOSİT 1500 ul ul

14 LABORATUVAR REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 14 / 19 GLUKOZ Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, Acil 60 Dk. Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tup Normal Değer: mg/dl ( Yetişkin) Ön Hazırlık : Açlık Kan Şekeri İçin 8 saat açlık : Serumu ayrılmadan beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum. Numunenin alınma saati yazılmamışsa ret edilir. PANİK DEĞER : ÜRE Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tup : Yetiskin : 0 50 mg/dl : Serumu ayrılmadan beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum PANİK DEĞER : 80 KREATİNİN Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün,acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp :Yetişkin 0,5 0,9 mg/dl : Serumu ayrılmadan beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum PANİK DEĞER : 5 ÜRİK ASİT Numune Alma Zamanı : Rutinde 14:30 e kadar, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin mg/dl : Serumu ayrılmadan Sarı Kapaklı biyokimya tüpünde beklemişkan, hemolizli numune, yetersiz serum. PANİK DEĞER : 13

15 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 15 / 19 ALBUMİN : Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün,acil 60 dk. Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin 3,4 4,8 g/dl : Hemolizli numune, eksik serum, serumu ayrılmadan Sarı kapaklı biyokimya tüpünde beklemiş kan, uzamış turnike uygulaması PANİK DEĞER : 1.7-6,8 BİLİRUBİN(TOTAL) Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, Acil 60 dk. Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin 0 1,2 mg/dl : Serumu ayrılmadan beklemiş kan,hemolizli numune, yetersiz serum. PANİK DEĞER : 15 BİLİRUBİN ((DİREKT) Numune Alma, Acil 7/24 : Aynı gün, Acil 60 dk. Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin: 0-0,2 mg/dl, : Serumu ayrılmadan beklemiş kan, hemolizli numune, yetersiz serum. PANİK DEĞER : 10 İndirekBilirubin = Total Bilirubin Direk Bilirubin (~Total Bilirubinin %10 u) KOLESTEROL (TOTAL Çalısma Zamanı Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı Ön Hazırlık PANİK DEĞER : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin 200 mg/dl : 12 saat açlık : Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması

16 REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 16 / 19 HDL-KOLESTEROL Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı PANİK DEĞER LDL-KOLESTEROL Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı PANİK DEĞER TRİGLİSERİT Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı Ön Hazırlık PANİK DEĞER : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp :Yetişkin 45-65mg/dl : Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin mg/ dl : Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tup : Yetişkin 200mg/dl : 12 saat açlık : Hemolizli numune, uzamış turnike uygulaması SGPT(ALT) Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin 0 31 U/L : Hemoliz PANİK DEĞER SGOT(AST) Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : yetişkin 0 32 U/L : Hemoliz PANİK DEĞER

17 ALKALEN FOSFATAZ(ALP) Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin U/L : Hemoliz PANİK DEĞER KALSİYUM (Ca++) Numune Alma Zamanı, Acil 7/24 : Aynı gün, acil 60 dakika Numune türü / Numune Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin 8, mg/ dl : Hemoliz PANİK DEĞER : 6-12 DEMİR Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı Ön Hazırlık Panik Değer TOTAL DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (TIBC) Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı Ön Hazırlık Panik Değer ANTİ-STREPTOLiZiN O (ASO) Örnek Alma Zamanı Örnek türü / Örnek Kabı Örnek Red Kriteri Panik Değer : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : yetişkin µg/ dl : Aç karnına ve sabah bakılmalıdır. : Hemoliz : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : Yetişkin µg/ dl : Aç karnına ve sabah bakılmalıdır. : Hemoliz : Hafta içi hergün : Aynı gün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : lu/ ml : Hemolizli örnek REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 17 / 19

18 C- REAKTİF PROTEİN (CRP) Çalısma Zamanı Örnek Alma Zamanı, Acil 7/24,Acil 60 dk. Örnek türü / Örnek Kabı : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : 0 0,5 mg/dl Örnek Red Kriteri : Hemolizli örnek Panik Değer ROMATOİD FAKTÖR (RF) Örnek Alma Zamanı Örnek türü / Örnek Kabı Örnek Red Kriteri Panik Değer TAM İDRAR TAHLİLİ : Hafta içi hergün : Serum / Sarı Kapaklı Tüp : 0-14 IU/ml : Hemolizli örnek REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 18 / 19, Acil 7/24 Numune Alma Zamanı : Poliklinik hastası ise saat 14:00,acil ve yatan hasta 30 dk. Sonra Numune türü / Numune Kabı : Spot idrar(günün herhangi bir saatinde alınan) orta idrar tercih edilir/non-steril (steril olmayan) idrar bardağı, Klinik İdrar Biyokimyası Normal DeğerAralığı: Ürobilinojen 0.1 Nitrit Negatif Dansite Negatif Glukoz Negatif ph 5 Eritrosit Negatif Keton Negatif Protein Negatif Örnek Red Kriteri Panik Değer İDRAR MİKROSKOPİSİ Çalısma Yöntemi Çalısma Zamanı Örnek Alma Zamanı Örnek türü Örnek Kabı Örnek Red Kriteri Lökosit Negatif : Yetersiz numune, uzun süre beklemisnumune, kirli kapta gelmişnumune, numunenin menstruasyon zamanında verilmesi. : (+++) Glukoz, (+++) Keton : İdrar sedimentinden preparat hazırlanarak mikroskobik bakı yapılır. : Aynı gün : İdrar (orta idrar tercih edilir) : Non-steril vida kapaklı idrar bardağı, : Her sahada 1-2 epitel : Yetersiz numune, uzun süre beklemiş numune, kirli kapta gelmiş numune, numunenin menstruasyon zamanında verilmesi.

19 Panik Değer TAM KAN SAYIMI (HEMOGRAM) REVİZYON NO:01 SAYFA NO: 19 / 19,Acil 7/24 Numune Alma Zamanı : Aynı gün (Acil 30 dakika) Numune Türü : EDTA'lı tam kan Numune Miktarı : 2 ml Numune Kabı : Mor kapaklı tüp PANİK DEĞER : Hematokrit Hemoglobin 6,5 22 Lökosit Trombosit SEDİMANTASYON (ESR) Numune Alma Zamanı Numune türü / Numune Kabı Numune Miktarı Klinik Yararı Numune Ret Kriterleri Panik Değer : Hafta içi hergün : Aynı gün : Sitratlı kan/siyah kapaklı biyokimya tüpü : 2 ml : Enfeksiyon ve diğer inflamatuvar durumlarda artar : Hemoliz, aşırı lipemi, pıhtılı olması, yetersiz/fazla numune HAZIRLAYAN KONTROL EDEN ONAYLAYAN LABORATUVAR BİRİM SORUMLUSU KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ HASTANE YÖNETİCİSİ/BAŞHEKİM