Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Yrd. Doç. Dr. Cemile BAHTİYAR KARADENİZ Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler MYO cbkaradeniz@gmail.com Yrd.Doç.Dr. Saffet SARI Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler MYO saffetsari@gmail.com Yrd. Doç. Dr. Ozan CİNEL Giresun Üniverstesi, İİBF ocinel@msn.com MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETİM ELEMANLARININ DEMOKRATİK TUTUM VE DAVRANIŞLARINA İLİŞKİN ALGILARI (ORDU, SBMYO ÖRNEĞİ) 1 Öz Bu araştırmada meslek yüksekokulu öğrencilerinin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları cinsiyet, sınıf, öğrenim gördükleri program ve öğretim türü değişkenlerine göre karşılaştırılmıştır. Araştırmanın amacı Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin, öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin görüşlerini belirlemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören ve seçkisiz belirlenen 617 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerini elde etmek için Duman ve Koç (2004) tarafından geliştirilen Likert tipinde ölçek kullanılmıştır. Ölçme aracından elde edilen verilerin istatistik analiz programında veri girişi yapılarak değişkenlerin özelliklerine göre 1 Alanya Alaattin Keykubad Üniversitesi tarafından düzenlenen II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu'nda bildiri olarak sunulmuştur.

2 analizler yapılmıştır. Analizlerin sonunda öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarının algılama düzeyinin orta düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretim türü ve program değişkenine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Demokratik eğitim, demokratik tutum, demokrasi algısı THE PERCEPTIONS OF VOCATIONAL HIGH SCHOOL STUDENTS ON DEMOCRATIC ATTITUDES AND BEHAVIORS OF THE INSTRUCTORS (ORDU, SBMYO EXAMPLE) Abstract In this study, the perceptions of the vocational high school students about the democratic attitudes and behaviours of were compared according to gender, class, program and type of education. The purpose of the research is to determine the opinions of the students of the Vocational School on the democratic attitudes and behaviors of the instructors. Screening model was used in the research. The sample of the research consists of 617 students who are studying at the Vocational School of Social Sciences of Ordu University. In order to obtain the data of the study was used a Likert-type scale developed by Duman and Koç (2004). Analyzes were made according to the characteristics of the variables by inputting data in the statistical analysis program of the data obtained from the measurement. At the end of the analysis, it was seen that the level of perception of the students' democratic attitudes and behaviors was medium. A significant difference was determined according to type of education and program variable. 166 Keywords: Democratic education, democratic attitude, perception of democracy 1. GİRİŞ Demokrasi zorbalığı önlediği, temel hakları teminat altına aldığı, temel kişisel çıkarları koruyarak politik eşitlik sağladığı, toplumlara kendi kaderini tayin etme hakkı verdiği, insani gelişmişliği artırdığı ve toplumlara barış ve refah ortamı sunduğu için kısaca arzulanır sonuçlar doğurduğundan toplumlar tarafından talep edilmektedir (Yaldır vd. 2017). Akademik başarı ve öğrenci davranışı üzerinde öğretmen-öğrenci ilişkisinin etkililiği pedagojik anlamda kabul görmektedir. Demokratik bir sınıf ortamını gerçekleştiren öğretmenin yapıcı davranışları öğrencileri ile ilişkilerini güçlendirerek güdülenmeyi arttırmakta ve öğrenmeyi olumlu yönde etkilemektedir. Ayrıca öğrenci üzerinde bir rol model olan öğretmen öğrencilerinin demokratik tutum ve davranışlar kazanmalarına, kişilik gelişimine yardımcı olmaktadır. Eşit davranış ile hoşgörülü bir ortamda öğrenme sürecine aktif olarak katılan, görüşlerini rahatça ifade edebilen, sorumluluk alan öğrenciler daha anlamlı öğrenirler. Öğretmenin demokratik tutum ve davranışları öğrencide sevgi ve saygı oluşturarak derse karşı olumlu yaklaşım yaratırken otokratik (baskıcı, taraflı, istikrarsız, dengesiz) davranışları ise öğrencide endişe ve korku oluşturarak dersten uzaklaşmasına neden olmaktadır. Öğretmen, sadece bilgi aktaran değil, davranış ve tutumlarıyla öğrenci başarısına yönelik etkinliği olan bireydir. İdeal bir eğitimcinin öğrencileri ile kurduğu sağlıklı pedagojik ilişki, öğretmenin mesleki başarısının temelini ve ürününü oluşturmaktadır (Bilen,1995). Çağdaş bir

3 öğretmen, sınıf atmosferinde demokratik bir tutumun verimliliği artırdığını bilerek hoşgörünün, estetiğin, bilimselliğin, adaletin ve eşitliğin yaşamsal gereğini yerine getirir. Hoşgörü, dayanışma, sorumluluk, yardımseverlik, sevgi ve saygı, dürüstlük, özgürlük, adalet, eşitlik ve uzlaşma demokrasinin hatırlattığı değerlerdir. Bir öğretmende olması gerekli olan davranış ve özellikler sıralanırken demokratik davranışlara sahip olma öncelikli olarak yer almaktadır. Demokratik insan kuşkucu, araştırıcı, bağımsız düşünen, yeniliklere ve değişime açık kendini yenileyen kişi şeklinde tanımlanmaktadır (Tanilli, 1981) li yıllarda yaygınlaşan sanayileşmeye paralel artan mesleki ve teknik personel ihtiyacı kitleleşen yükseköğretim kurumları üniversitelerin özellikle meslek yüksekokulları tarafından karşılanmaktadır. Ülkemizde sayısı oldukça fazla olan meslek yüksekokulları, ülkenin nitelikli insan gücünü iyi bir vatandaş olarak yetiştirme misyonunu üstlenmiştir. Her eğitim sistemi üstlendiği misyonunu gerçekleştirebilmek için benimsenen eğitim felsefesi ve insan gücü politikası çerçevesinde yetiştireceği insan modelini belirleyerek eğitim sürecini bu misyona yönelik düzenlemektedir (Karagözoğlu, 2003). Toplumun temel kurumlarından biri olan eğitim aynı zamanda toplumların en önemli sorunları arasında yer alır. Öğretmenler kuşkusuz toplumun temel sorunu olan eğitimin ana öznesidir (Battal, 2003,Çelikten, 2005). Öğretmen öznesinin gerçekleştirdiği eğitim eyleminden etkilenen öğrencilerinde demokrasi bilincinin gelişmesi, toplumun her kesiminde demokratik bir kültürün yerleşmesi için eğitim ortamlarının ve sistemlerinin demokratik olması gerekmektedir (Davies (1999). Demokratik bir sınıf ortamı oluşturmanın bir gereği de öğrencilerin dersi ve öğretim elemanını değerlendirmesidir. Öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşıma sahip demokratik bir eğitim ortamı eleştiren, sorgulayan, yeni görüşlere ve eleştirilere açık bireylerin yetişmesini mümkün kılmaktadır. Demokratik bir sınıf veya okul ortamında anlamlı öğrenme gerçekleşirken aynı zamanda öğretim elemanları öğrencilerden aldıkları dönütlere göre uyguladıkları öğretim yöntemlerini ve sergiledikleri davranışları denetleyerek gerekli değişmeleri yapabilecektir. Tüm bunların yanında öğretim elemanlarının öncelikle geleceğin anne babası olacak ve değişik meslek gruplarında çalışarak ülkemizin bilinçli vatandaşları olacak olan öğrencilerine demokratik tutum ve davranışları ile iyi bir örnek olması gerekmektedir. 167 Toplumda demokrasi kültürünün yerleşmesi ve hoşgörü ortamının geliştirilmesi açısından eğitim öğretim sürecinin her düzeyinde özellikle yükseköğretimde öğretim elemanlarının öğrencilere yönelik tutum ve davranışları önemlidir. Öğretim elemanlarının öğrencilerinin algılarında demokratik düşünülmesi için sınıftaki demokratik ortamın paydaşları konumunda olan öğretim elemanlarıyla öğrencilerin demokrasi anlayışlarının asgari paydada birleşmesi gerekmektedir. Öğretim elemanlarının sınıf ve okul ortamında eğitim öğretim süreci içerisinde tutum ve davranışlarının demokratik olup olmadığını veya ne kadar demokratik olduklarını belirlemenin değişik yolları bulunmaktadır. Kendi veya başkalarının algıları ile tespitler yapılabilir. Ancak bireyin kendini nasıl tanımladığından daha çok çevresindeki etkileşim halinde olduğu diğer insanlar tarafından tanımlanma durumu daha önemlidir. Bu nedenle öğretim elemanlarının tek başına kendilerini demokratik olarak tanımlamaları yetersiz kalacağından (Kıroğlu vd. 2012) öğrencilerin algılarına göre değerlendirme yapılması önemli bulunmuştur. Öğretim elemanlarının farklı alanlarda tutum ve davranışlarının öğrenci görüşüyle belirlendiği ve değerlendirdiği birçok güvenilir çalışma yapılmıştır (Murray 1983, Arubayi 1987). Günümüzde birçok üniversite öğrencilerinden öğretim elemanlarını öğretim materyallerini kullanma, derse hazırlıklı gelme vb. gibi pedagojik olarak değerlendirmesini beklerken, açık ve

4 anlaşılır olma, öğrenci görüşlerine değer verme ve farklı görüşlere açık olma gibi demokratik tutum ve davranışlar açısından da değerlendirmelerini istemektedir İlgili Çalışmalar Öğretmenlerin pedagojik ve mesleki özellikleri ve öğrenciler ile ilişkileri üzerinde yapılmış araştırmaların sayısı oldukça fazla iken, ilgili konuda üniversitelerde görev yapan öğretim elemanları üzerine araştırmaların sayısı fazla değildir (Ergün vd.; 1999, Şahin ve Özbay;1999). Duman ve Koç (2004) öğretim elamanlarının demokratik tutum ve davranışlarını eğitim fakültesi öğrencilerinin görüşleri doğrultusunda ele almıştır. Kaya vd. (2012) öğretim elemanlarının demokratik davranışlarını öğretmen adaylarının algıları üzerine değerlendirmiştir. Erdem ve Sarıtaş (2006) öğretim elemanlarının demokratikliğini sınıf öğretmenliği öğrencilerinin algılarına göre değerlendirmiştir. Kıroğlu, vd.(2012) eğitim fakültesinde görev yapan öğretim elemanlarının sınıf içi hoşgörüye ilişkin görüşlerini belirlemişlerdir. Yıldız ve Tınmaz (2016) öğretim elamanlarının pedagojik yeterliklerini öğrenci görüşlerine göre ele almışlardır. Özer ve Bozancıoğlu (2016) öğretim elemanları tarafından sergilenen istenmeyen davranışları öğrencilerinin algılarına göre değerlendirmiştir. Samancı ve Yıldırım (2015) sınıf öğretmeni adaylarına göre öğretim elemanlarının demokratik olan ve olmayan tutum ve davranışlarını ele almıştır Araştırmanın Amacı: Araştırmanın temel amacı meslek yüksekokulu öğrencilerinin derslerine giren öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algı düzeylerini farklı değişkenlere göre belirlemektir Alt Amaçlar Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1. Meslek yüksekokulu öğrencileri derslerine giren öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılama düzeyleri nedir? 2. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin, öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre değişmekte midir? 3. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin, öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğrencilerin öğrenim gördüğü programa değişkenine göre değişmekte midir? 4. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin, öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğrencilerin sınıf değişkenine göre değişmekte midir? 5. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin, öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğrencilerin öğretim türü değişkenine göre değişmekte midir? 2. YÖNTEM Öğretim elemanlarının sınıfta demokratik tutum ve davranışları ilişkin öğrencilerin algılarının belirlenmesi amacıyla yapılan araştırma, tarama modeli niteliğindedir. Araştırmada için seçilen örneklemin, bilinen ve belirlenen sınırlar içinde, alındıkları evreni temsil ettiği, uygulanan anketin meslek yüksekokulu öğrencilerinin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik görüşlerini belirleyecek bir nitelikte olduğu ve öğrencilerin veri toplama aracındaki sorulara samimi ve içten cevaplar vermiş oldukları varsayılmıştır. Araştırma kullanılan ölçekteki ifadeler, konu ile ilgili ulaşılabilen kaynaklar ve

5 eğitim öğretim yılında Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören ve ankete katılan 617 öğrenci ile sınırlıdır. 2.1 Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni, öğretim yılında Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören 1852 öğrenci oluşmaktadır. Örneklem seçkisiz olarak belirlenmiştir. Ankete dönüt veren ve eksiksiz doldurulan 617 öğrenci anketi örneklemi oluşturmaktadır. Tablo 1 de araştırmaya örneklem oluşturan öğrencilerin cinsiyet, program, öğretim türü ve sınıf değişkenlerine göre sayıları verilmiştir. Tablo 1.Katılımcıların Sosyodemografik Özelliklerine Göre Dağılımı f % Cinsiyet Kız ,7 Erkek ,3 Program Turizm ,7 Aşçılık 27 4,4 İşletme ,3 Yerel ,8 Muhasebe 95 15,4 Halkla İlişkiler ,5 Öğretim Türü I. Öğretim ,1 II. Öğretim ,9 1.Sınıf ,6 Sınıf 2.Sınıf ,4 Toplam Tablo 1 incelendiğinde ankete katılan öğrencilerin %55,1 i I. Öğretim, %51,4 ü 2.Sınıf ve %51,7 si kız öğrencidir. Turizm ve Otel İşletmeciliği programında öğrenim görenlerin oranı %23,7, aşçılık programındakiler %4,4 dür. Aşçılık programında öğrenim gören toplam öğrenci sayısı 50 olduğu için ankete katılan öğrenci sayısı da diğerlerine göre daha düşüktür Veri Toplama Aracı: Araştırmanın verileri Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Öğretmen Adaylarının Algılamaları Ölçeği ile toplanmıştır Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Öğretmen Adaylarının Algılamaları Ölçeği: Duman ve Koç (2004) tarafından geliştirilmiş Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Öğretmen Adaylarının Algılamaları ölçeği aracılığıyla betimlenmeye çalışılmıştır. İç tutarlılık katsayısı 0.96 olan ve tek faktörden oluşan Likert tipindeki ölçekte öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışları yer almaktadır. Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik algı düzeyini gösteren seçenekler hiçbiri (1), çok azı (2), orta düzeyde (3), çoğu (4) ve hepsi (5) şeklinde 5 li olarak derecelendirilmiştir Verilerin Analizi

6 Araştırma için elde edilen verilerin analizinde bağımsız gruplar için t-testi, gruplar arası farklılaşmayı belirlemek için tek yönlü varyans analizi, farklılaşmanın hangi grubun lehine olduğunu belirlemek için de Scheffle testi yapılmıştır. 3. BULGULAR İlk olarak öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılama düzeyleri belirlenmiştir. Daha sonra öğrencilerin algılarının farklı değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışını belirlemek için tanımlayıcı analiz yapılarak madde ortalaması ve standart sapmalarına bakılmış ve analiz sonunda elde edilen sonuçlar Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2- Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı Demokratik tutum ve davranışlar N Ort. Sd. Öğrencilere güven verir ,56 1,02 Öğrencilerin duygularını paylaşır ,87 1,15 Hatalarını kabul eder ,90 1,15 Öğrencilerin yaptığı eleştirileri hoşgörü ile dinler ,37 1,10 Tüm sınıfı ilgilendiren konularda öğrencilerin görüşlerini alır ,64 1,08 Öğrencileri duygu ve düşüncelerini açıklamaları için cesaretlendirir ,42 1,12 Öğrencilerin görüşlerine saygı duyar 617 3,57 1,08 Samimi, içten ve sevecendir ,40 1,07 Öğrenciler derste rahatlıkla soru sorabilir ,85 1,05 Öğrenciye hoşgörü ile yaklaşır ,61 1,07 Öğrencilere karşı kırıcı ve sert değildir ,60 1,09 Öğrencilerin kendilerini değerli hissetmelerine yardımcı olur ,32 1,11 Öğrencilerin kendilerine güven duymalarına yardım eder ,41 1,10 Tek doğruyu savunmaz, çoklu bakış açılarının olabileceğini kabul eder ,51 1,08 Yalnızca başarılı öğrencilerle değil, tüm sınıfla etkileşim kurar ,66 1,12 Öğrencilerin de bazı hakları olduğunu kabul eder ,57 1,08 Öğrencilerin kendilerini ve birbirlerini değerlendirmelerini destekler ,48 1,08 Öğrenciyi derse katar ,49 1,09 Güler yüzlü ve esprilidir 617 3,45 1,07 Sınıf tartışmalarına yer verir ,23 1,18 Öğrenciler arasındaki iletişimi ve görüş alış verişini destekler ,47 1,12 Öğrencileri sözlerini kesmeden dinler ,66 1,10 170

7 Her türlü eleştiriye ve düşünceye açıktır ,41 1,15 Öğrenciler arasında ayrım yapmaz, herkese eşit davranır ,59 1,17 Öğrencileri sınıfta küçük düşürecek davranışlarda bulunmaz 617 3,62 1,15 Değerlendirmelerde objektiftir, öğrenciye hak ettiği notu verir ,55 1,15 Okulun ve sınıfın kurallarına kendisi de uyar ,73 1,10 Kendi görüşlerini öğrencilere empoze etmez ,48 1,16 Anket toplam 617 3,48,79 Tablo 2 de öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algılarının ortalamaları verilmiştir. Tablo incelendiğinde en düşük ortalamaya sahip maddelerin (X =2.87) öğrencilerin duygularını paylaşma ve (X =2.90) hatalarını kabul etme, sınıf tartışmalarına yer verme (X =3.23) olduğu görülmektedir. En yüksek ortalamaya sahip maddelerin ise öğrenciler derste rahatlıkla soru sorabilir (X =3.85), yalnızca başarılı öğrencilerle değil, tüm sınıfla etkileşim kurar ve öğrencileri sözlerini kesmeden dinler (X =3.66), tüm sınıfı ilgilendiren konularda öğrenci görüşlerini alır (X =3.64) maddelerinin olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin ankete verdikleri cevapların toplam tutum puanı ortalaması X =3.48 bulunmuştur. Anketin puan düzeyleri 5 üzerinden düşük, orta, yüksek olarak sıralandığında öğrencilerin genel olarak öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışı orta düzeyde çıkmıştır Cinsiyet Değişkenine Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Algıları Cinsiyet değişkenine göre öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için bağımsız grup t-testi (independent samples t test) kullanılmış ve sonuçlar Tablo 3 de sunulmuştur. Tablo 3. Cinsiyet Değişkenine Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı (t-testi sonuçları) Cinsiyet N X S sd t p Kız 319 3,47 0, ,44 0,655 Erkek 298 3,49 0,83 Tablo 3 incelendiğinde öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir [t(615)=0,44, p>0,05]. Öğrencilerin algıları ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı şeklinde yorumlanabilir Öğretim Türü Değişkenine Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Algıları Öğretim türü değişkenine göre öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için bağımsız grup t-testi kullanılmış ve sonuçlar Tablo 4 de sunulmuştur.

8 Tablo 4. Öğretim Türüne Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı (t-testi sonuçları) Öğretim Türü N X S sd t p 1. Öğretim 340 3,54,74 550,26 2,098 0, Öğretim 277 3,40,85 Tablo 4 incelendiğinde öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğretim türüne göre anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmektedir [t(550)=2,09, p<0,05]. Birinci öğretim öğrencilerinin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik algıları (X = 3,54) II. Öğretim öğrencilerine (X = 3,40) göre daha olumludur. Öğrencilerin algıları ile öğretim türü arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu şeklinde yorumlanabilir Sınıf Değişkenine Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Algıları Sınıf değişkenine göre öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için bağımsız grup t-testi kullanılmış ve sonuçlar Tablo 4 de sunulmuştur. Tablo 5. Sınıf Değişkenine Göre Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı (t-testi Sonuçları) 172 Sınıf N X S sd t p 1. Sınıf 300 3,4867, ,063 0, Sınıf 317 3,4826,73863 Tablo 5 incelendiğinde öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları sınıfa göre anlamlı bir farklılık göstermediği anlaşılmaktadır [t(615)=0,063, p>0,05]. Öğrencilerin algıları ile sınıf düzeyi arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı şeklinde yorumlanabilir Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Programa Göre Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılayışı Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışı öğrenim gördüğü programa göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? Araştırmada algı bağımlı değişken olup bu değişkenle ilişkili olup olmadığı incelenen değişken öğrenim görülen programdır. Farklı programda öğrenim gören öğrencilerin genel algılarının karşılaştırılmasında tek faktörlü ANOVA kullanılmıştır. Öğrencilerin öğrenim gördükleri program ile öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algılarının karşılaştırılmasının analiz sonuçları tablo 6 ve 7 de verilmiştir.

9 Tablo 6. Öğrencilerin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarını Algılama Ölçeği Puanlarının Öğrenim Görülen Programa Göre ANOVA Sonuçları Varyansın Kareler sd Kareler F p Anlamlı Fark Kaynağı Toplamı Ortalaması Gruplararası 20, ,140 6,866,000 T- Y A-İ / Y/ H Gruplariçi 368, ,603 Toplam 389, Tablo 6 da verilen analiz sonuçları incelendiğinde öğrencilerin demokratik tutum ve davranışları algılama düzeyleri arasında öğrenim görülen program bakımından anlamlı bir fark olduğu anlaşılmaktadır [F(2-159)= 6,86, p< 0,05). Başka bir deyişle öğrencilerin algıları, öğrenim gördükleri programa bağlı olarak anlamlı bir şekilde değişmektedir. Programlar arası farkların hangi gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla yapılan Scheffle testinin sonuçlarına göre, aşçılık programı öğrencilerin (X =4,08) ve turizm programı ( X =3,64) öğrencilerinin algı 173 düzeylerinin diğer program öğrencilerinden daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Tablo 7.Öğrenim Görülen programa Göre Scheffe Testi Sonuçları Algı Program N Subset for alpha = Yerel 122 3,2957 İşletme 125 3,3320 Halkla İlş 102 3,4797 Scheffe a,b Muhasebe 95 3,5222 Turizm 146 3,6411 Aşçılık 27 4,0847 Sig.,195 1,000 Means for groups in homogeneous subsets are displayed. a. Uses Harmonic Mean Sample Size = 74,615. b. The group sizes are unequal. The harmonic mean of the group sizes is used. Type I error levels are not guaranteed.

10 4. TARTIŞMA Toplumda demokrasi bilincinin yerleşmesi için eğitim her kademesinde öğretmen ve öğretim elemanlarının öğrencilerine örnek teşkil edecek demokratik tutum ve davranışlar sergilemesi gerekmektedir. Araştırmada meslek yüksekokulu öğrencileri öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılama düzeyleri orta düzeyde bulunmuştur. Bir başka ifade ile öğrencilerin algılayışına göre öğretim elamanları orta düzeyde demokratik tutum ve davranış sergilemektedir. Özellikle öğrencilerin duygularını paylaşma ve hatalarını kabul etme davranışları diğer maddelere göre daha düşük düzeydedir. Bu sonuca göre öğretim elemanlarının öğrencilerin duygusal durumları ile ilgilenmediği duygusal yakınlığı pek fazla göstermedikleri ve hatalarını kabullenmedikleri görülmektedir. Aynı anket Gazi ve Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakülteleri öğrencilerine uygulandığında bazı durumlarda aynı ve bazı durumlarda da benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Öğretim elemanları ile öğrenciler arasındaki yaş farklılıkları, ders yüklerinin ve mesleki, idari sorumluluklarının çok olması ve öğretim elemanlarının ailevi ve kişisel birçok sorun ve durumları öğrencilerin duygusal durumları ile ilgilenmelerini engelleyebilir. Üniversite öğrencilerinin düşünceleri üzerine yapılan bir başka araştırmada öğrencilerin en çok öğretim elemanlarının derslerde politika yapmaları, kendi ideolojik görüşlerini öğrencilere empoze etmeye çalışmaları, öğrenciler arasında ayrımlar yapmaları ve eşit davranmamaları konularında şikayet ettikleri görülmüştür (Ergün vd, 1999). Ankete katılan Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin belirtilen bu maddelerden şikayetçi olmamaları memnun edici bir sonuç olarak yorumlanmaktadır. Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik algıları ile cinsiyet ve sınıf değişkenine göre anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Öğrencileri arasında cinsiyet ayrımı yapmamaları her açıdan memnun edici bir sonuçtur. Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına ilişkin algıları öğretim türüne göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Birinci öğretim öğrencilerinin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik algıları II. Öğretim öğrencilerine göre daha olumludur. II. Öğretim öğrencilerinin yaş ortalaması daha yüksek olup aynı zamanda aralarında çalışan öğrenci sayısı daha çoktur. Bu öğrencilerin beklentilerinin ve ideal öğretim elemanı profillerinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Yüksek beklentileri olan öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik davranışlarını daha düşük algıladıkları yorumlanabilir. Öğrencilerin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarına yönelik algıları ile öğrenim gördükleri programlar karşılaştırıldığında, Aşçılık ve Turizm ve Otel İşletmeciliği programı öğrencilerinden daha olumlu algılara sahip oldukları görülmektedir. Aşçılık programı öğrencilerinin öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını algılayışları diğer öğrencilere göre daha yüksek olması programda sınıf mevcudunun düşük olması ile ilgili olabileceği yorumlanabilir. 20 kişilik sınıf mevcudu ile programdaki dersler genellikle uygulamalı yapılmaktadır. Öğrencilerin öğretim elemanları ile bire bir iletişim kurabilmeleri algılayışlarını yükseltebilmektedir. Eğitim sistemimizin genel sorunlarından biri olan öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayısının çokluğu öğretim sürecinde birçok şeyi etkilediği gibi öğrencilerin algıları üzerinde de etkili olabilmektedir. 3. SONUÇ VE ÖNERİLER 174 Eğitimin her kademesindeki öğrencilerimizin özellikle demokratik bir okul ve sınıf ortamında eğitim alarak yaşayarak öğrenilen demokrasiyi içselleştirip benimsemesi gerekmektedir.

11 Pedagojik anlamda demokratik bir sınıf ortamının öğrenmeyi anlamlı kıldığı dolayısıyla öğrenci başarısını arttırdığı kabul edilmektedir. Ankete katılan öğrenciler öğretim elemanlarının demokratik tutum ve davranışlarını orta düzeyde algılamaktadır. Bu sonucun nedenleri her açıdan incelemeye değer görülmektedir. Öğretim elemanlarının öğrencilerin duygusal durumları ile ilgilenmemeleri ve hatalarını kabul etmemeleri gibi algıda düşük çıkan birçok maddenin nedenleri detayları ile bir başka araştırmada ele alınması önerilmektedir. KAYNAKLAR Arubayi, A.Erik. (1987) Improvements of Instruction and Teacher Effectiveness are Students Ratings Reliable and Valid? Higher Education. 16, Battal, N. (2003). Cumhuriyet Üniversitesi nin Açılışında Yaptığı Konuşma, Eğitimde Yansımalar: VII Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi Sivas, ss Bilen, M. (1995) Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara Çelikten, M., Şanal, M., Yeni, Y. (2005) Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı : 19,/2, ss ) DAVIES, P. (1999) What is Evidence- Based Education?, British Journal of Educationnal Studies, ISSN , Vol. 47, NO. 2, PP Duman, T., Koç, G. (2004) Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretim Elemanlarının Demokratik Tutum ve Davranışlarına İlişkin Görüşleri, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, 6-9 Temmuz, Malatya Erdem, A. R., Sarıtaş, E. (2006) Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretim Elemanlarının Davranışlarının Demokratikliğine İlişkin Algıları (PAÜ Örneği), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sa. 16,ss Ergün vd (1999). İdeal Bir Öğretim Elemanının Özellikleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3: Karagözoğlu, G. (2003) Eğitim Sistemimizde öğretmen yetiştirme politikamıza genel bir bakış, Eğitimde yansımalar: VII Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi, ss Kaya, H. İ., Taşdan, M., Kop, Y., Metin, M.,(2012) Öğretmen Adaylarının Öğretim Elemanlarının Demokratik Davranışlarına İlişkin Algıları (Kars İli Örneği), Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, Cilt: 2, Sayı:1 Kıroğlu, K., Elma, C., Kesten, A. Egüz, Ş.(2012) Üniversitede Demokratik Bir Değer Olarak Hoşgörü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2012: 3(2), Murray, H.G. (1983) Low-Interence classroom teaching behaviors and student rating of college teaching effectiveness. Journal of Educational Psychology, 75, Özer, N., Bozancıoğlu, B. (2016) Öğretim elemanları tarafından sergilenen istenmeyen davranışların üniversite öğrencilerinin algılarına göre değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2),

12 Samancı, O. Yıldırım, G. (2015) Sınıf Öğretmeni Adaylarına Göre Öğretim Elemanlarının Demokratik ve Demokratik Olmayan Tutum ve Davranışları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (1): Şahin, M., Özbay, Y. (1999) Üniversite Öğrencilerinin Empatik Sınıf Atmosferine İlişkin Algılamaları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15:74-83 Tanilli, S. (1982) Devlet ve Demokrasi, İstanbul: 3. Basım, Sayı Kitap Pazarlama Yaldır, A., Akçetin, E., Çelik, U, (2017) Bilişim ve Demokrasi Arasındaki İlişki Parametrelerinin İncelenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 44, Nisan 2017, s Yılmaz, H. B., Tınmaz, A. K. (2016) Öğrenci Görüşlerine Göre Öğretim Elemanlarının Pedagojik Yeterlikleri, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt:6, Sayı: 2, Ağustos; Ss