A Comparison of Biology Teacher Education Programs in Germany, England and Turkey 1

Transkript

1 Elementary Education Online, 8(2), , lköretim Online, 8(2), , [Online]: A Comparison of Biology Teacher Education Programs in Germany, England and Turkey 1 Hülya DELBA- 2 Cem BABADO/AN 3 ABSTRACT: In this study, biology teacher education programs in Germany and England were reviewed and compared with the biology teacher education programs in Turkey. When comparing biology teacher education programs of Germany, England and Turkey, the similarities and differences in the general systems of these countries as well as the admission requirements and teaching methods were taken into consideration. In addition to the descriptive, definition and demonstrative technique, in some parts the historical analyses and in most parts juxtaposition comparison method is used. In the literature review, correspondence web site of related countries and universities were brought together and analyzed. The study is limited to Humboldth, Köln, Bielefeld universities in Germany, Leeds University in England and 11 education faculties in Turkey. There are some differences between biology teacher education programs between Germany, England and Turkey. Duration of biology education programs in Germany changes years, 5 years in England, years in Turkey. Another difference is ECTS credits. Biology teacher education students have to take 240 ECTS credits in Germany and England but in Turkey have to take ECTS credits. Based on the data, some comments and suggestions were put forward. As a result, we propose that the Turkish education system and therefore teacher education programs should undergo some radical changes in the admission to the biology teacher education programs in Turkey. Key Words: Comparative Education, Teacher Education, Biology Teacher Education in Germany, England and Turkey. SUMMARY Purpose: Science and technology education are becoming increasingly identified as the background for economic stability and growth. There is a great change in the science and technology. These changes affect every country in the world. European higher education institutions, their part have accepted the challenge and taken up a main role in the constructing the European area of higher education, also in the wake of the fundamental principles laid down in the Bologna Magna Charta University of This is of the highest importance given that Universities independence and autonomy ensure that higher education and research systems continuously adapt to changing needs, society s demands and advances in scientific knowledge. The European Higher Education Area is to provide citizens with a wide and transparent range of high quality courses and smooth recognition procedures. In Turkey, eleven universities have biology teacher training programs. It is thought that these programs should have a unique standard and, such a common standard is significant for integrating in to an EU educational system. The purpose of this research was to compare biology teacher educations programs in Germany, England and Turkey. Methods: In this research, in addition to the descriptive, definition and demonstrative technique, in some parts the historical analyses and in most parts juxtaposition comparison method is used. We use horizontal techniques to understand the general education systems of Germany, England and Turkey, use vertical techniques to compare the differences and similarities between the biology teacher education programs. Results and conclusions: Biology teacher education students have to take 240 ECTS credits in Germany and England but in Turkey they have to take ECTS credits. The pass of two-cycle system is not easily accepted by Germany. The process continues in England. Duration of higher education programs, diploma supplement are regulated by Turkey. There are no basic differences in terms of admission to university and selection to biology teacher education programs in Germany, England and Turkey. Biology teacher education programs should be reorganized again according to EU standards. Admission of biology teacher education programs should be defined suitable conditions. Selection of students for biology teacher education programs by YÖK is not a good way. Biology teacher education program s lesson s objectives should be redefined again. Selection of lessons is important like qualified teacher. Definition ECTS credits of all lessons in biology education programs is important role accreditation of programs. 1 This research was presented in JTET The 6 th International Conference Sustainable Development, Culture and Education Anadolu University June 04-07, 2008 Eskisehir Turkey 2 Teacher; Ministry of National Education Ankara Turkey, hulyadelbas@gmail.com 3 Assis.Prof Dr.; Ankara University, Faculty of Educational Sciences, Curriculum Studies Depertmant, Ankara Turkey, cem@babadogan.net

2 Almanya &ngiltere ve Türkiye Biyoloji Ö+retmeni Yeti,tirme Programlar-n-n Kar,-la,t-r-lmas- 4 Hülya DELBA- 5 Cem BABADO/AN 6 ÖZ: Bu arantormada Almanya, ngiltere ve Türkiye deki biyoloji öretmeni yetintirme programlaro karnolantorolmontor. ncelenen ülkelerin biyoloji öretmeni yetintirme programlaro incelenirken, bu ülkelerin genel eitim sistemleri, biyoloji öretmeni programlarona kabul konullaro, bölümlerin içerikleri, öretmen uygulamalaro konusundaki benzerlik ve farkloloklar çizelgelentirilerek karnolantorolmontor. Bu çalonmada, karnolantormalo eitim çalonmalaronda soklokla kullanolan ortaya koyma, tanomlama, analiz etme gibi teknikler kullanolmon kosmen dikey yaklanom, aorloklo olarak da yatay yaklanom kullanolmontor. AraNtOrmada belgesel tarama teknii kullanolmon, üniversitelerin, eitim bakanloklaronon ve eitim alaronon elektronik sayfalarondan yararlanolmontor. AraNtOrma Almanyada ki Humboldth, Köln ve Bielefeld Üniversiteleri, ngilterede ki Leeds ve Türkiye deki Biyoloji Öretmenlii bulunan 11 eitim fakültesi ile sonorlodor. AraNtOrma sonucunda elde edilen bulgular dorultusunda yorum ve öneriler yapolmon, Avrupa Birlii ne üyelik sürecinde bulunan, Türk eitim sisteminde ve Biyoloji öretmeni yetintirme programlaronda yeniden yapolanmanon uygun olacao sonucuna varolmontor. Anahtar Sözcükler: KarNOlaNtOrmalO eitim, öretmen eitimi, Almanya, ngiltere ve Türkiye de Biyoloji Öretmen Eitimi G&R&2 Bilim ve teknolojide büyük ve hozlo deinmenin yanandoo, küresellenmenin söz konusu olduu dünyada, bütün toplumlar köklü bir biçimde deinmekte; bilgi ve teknoloji toplumu olma yolunda ülkeler arasonda devam eden rekabet giderek artan bir ivme kazanmaktador. Eitim düzeyinin, gelinminliin temel göstergesi haline geldii bu çada özellikle gelinmekte olan ülkeler rekabete ayak uydurabilmek için eitim sistemlerini bütün boyutlaroyla çadan standartlarda bir yapoya kavunturma çabasondadorlar. çinde bulunduumuz dünya düzeni, küresellenme, dünyaya açolma, yeniden yapolanma gibi deinme ve gelinmelerin bir sonucu olarak Türk Eitim Sistemi nin de yeniden yapolandorolmaso büyük bir önem kazanmontor. Ülkeler arasonda rekabetin arttoo bu dünya düzeninde, gelinmekte olan bütün ülkelerde; ekonomik, sosyal, siyasal ve teknik yönden ilerleyebilmek için nitelikli insan gücünü yetintirmekten sorumlu eitim kurumlaronon önemi günden güne artmaktador. Örenci merkezli yeni eitim anlayononda öretmenin rolü yeniden tanomlanmaktador. Yeni tanoma göre öretmen, örencilerine bilgi aktaran kini konumunda olmayop örencileriyle birlikte aktif olan, sanki onlarla birlikte örenen, bu esnada onlaro yönlendiren ve örencilerin kendilerinin örenmelerine uygun ortam hazorlayan bir konuma gelmektedir. Öretmen, eitim sisteminin banta gelen ögelerindendir. Eitim sisteminin banaroso temelde onu inletecek olan öretmenlerin ve dier eitim personelinin niteliklerine balodor. Hiçbir eitim modeli o modeli inletecek personelin niteliinin üstünde hizmet üretemez. Bundan dolayo, bir okul ancak içindeki öretmenler kadar iyidir denilebilir (Kavcar, 1998). Öretmenlik meslei; öretmenin sürekli olarak kendini incelemesini, kendini deerlendirmesini ve gelintirmesini gerektirir (Gözütok, 2000). KURAMSAL TEMEL Fen Bilimleri, ülkelerin gelinmesinde ve ekonomik kalkonmasonda önemli bir yere sahiptir. Bundan dolayo ülkeler bilimsel ve teknolojik gelinmelerden geri kalmamak ve ilerlemenin sürekliliini salamak için bilgi ve teknoloji üretebilen bireyler yetintirmek amacoyla fen bilimleri eitimine özel bir önem vermektedirler. Buna balo olarak son yüzyol içerisinde fen bilimleri eitiminin kalitesini artormak için bir takom girinimlerde bulunulmuntur. Bu girinimlerin çounluunu, yapolan deinimlere uygun yeni öretim programlaronon gelintirilmesi olunturmuntur (Ayas, 1995). 4 Bu çalonma JTET The 6 th International Conference Sustainable Development, Culture and Education Anadolu Üniversitesi Haziran 2008 Eskisehir de ngilizce olarak sunulmuntur 5 Öretmen; Milli Eitim BakanlOO, hulyadelbas@gmail.com 6 Yrd. Doç. Dr.; Ankara Üniversitesi, Eitim Bilimleri Fakültesi Eitim ProgramlarO Bölümü, Ankara, cem@babadogan.net 557

3 Fen Bilgisi ders programlarondaki amaçlar, örencilere mevcut bilgileri aktarmaktan çok bilgiye ulanma becerilerini kazandormak olmalodor (Kaptan, 1999). Günümüzde fen bilimlerinde izlenen hozlo gelinmeler, eitimin en önemli öesi olan öretmen ve örenci açosondan çok genin ve çok çenitli sorunlaron ortaya çokmasona neden olmaktador. Örencilerin bu sorunlaro özümsemesi, sorunlara çözüm bulabilecek Nekilde hazorlanmaso ve çözüme ulanmaso ancak iyi yetinmin, sorunlaro çözülmün öretmenlerin verecei nitelikli bir eitimle olanaklodor. Bir ülkenin geleceini Nekillendirecek olan öretmenlerin yetintirilmesi Türkiye de ve tüm dünyada uzun yollardor tartonma konusu olmuntur. ToplumlarOn deinen ve gelinen ihtiyaçlaro konu alanondaki ve teknolojideki deinme ve gelinmeler, bireylerin deinen ihtiyaçlaro, eitim programlaronon ve öretmen yetintirme sistemlerinin gözden geçirilmesini ve en iyi model arayonlarono kaçonolmaz kolmaktador (Aksu, 2005). Bir ülkenin gelinmesi her Neyden önce insan kaynaklaronon gelintirilmesine balodor. nsan kaynaklaro gelintirilmedikçe sosyal, ekonomik, politik ya da kültürel yönden ülkenin ilerleyebilmesinin mümkün olamayacao görülmektedir. GeliNmede rol oynayan en önemli faktörlerden birisi nitelik ve nicelik yönünden insan gücünün belli bir standarda kavunturulmasodor li yollarda Avrupa Birlii yayonlaronda çadan insanon nitelikleri, temel matematii bilme, fen ve teknoloji okuryazarloo, örenmeyi örenme, kiniler araso ve kültürler araso sosyal yeterlilikleri kavrama, girinimcilik ve kültürel farkondalok olarak verilmektedir (Bologna- Berlin Process, 2007). Örencileri yetintirecek öretmenlerin örencilerine dününmeyi, arantorma yapmayo, arantorma sonuçlarono yorumlamayo, yaratoco olmayo, problem çözmeyi ve örenmeyi öreten; örencilerle etkili iletinim kurabilen, örencilerine zengin örenme ortamlaro hazorlayan; alanonda yetkin, öretim teknolojilerini kullanabilen ve üretebilen, takom çalonmasona yatkon, çevresindekilere model olan, alanondaki uluslararaso gelinmeleri izleyebilen, Cumhuriyetin temel ilkelerini koruyan öretmenler olmaso beklenmektedir li yollaron banondan itibaren de yeniden yapolanmanon deerlendirilmesine yönelik arantormalar banlatolmontor. Ülkemizde 2008 yolo itibaroyla 62 si devlette, 5 i vakof üniversitesinde bulunan toplam 67 eitim fakültesinde öretmen yetintirilmektedir. Öretmen eitiminde; teknoloji kullanomlo uzaktan eitim, öretmen yetintirme programlaronon akreditasyonu, öretmen yeterlikleri meslekte yükselme ve hizmetiçi eitim konularo tartonolmaktador. Eitim sistemleri ve eitim anlayono deinirken, küresellenme ile birlikte devlet yaposonon deintii ve uluslararaso örgütlenmelerin arttoo görülmektedir. UluslararasO örgütlenmelerden Türkiye yi en yakondan ilgilendireni Avrupa Birlii dir. Avrupa Birlii nin dononda kalan birçok ülke birlie üye olmak için gerek siyasi gerek ekonomik yapolaronda birliin ortaya koyduu standartlar dorultusunda deinikliklere gitmektedirler. Türkiye de anolan birlie üye olmak isteyen ülkelerden biridir. Türkiye, Temmuz 1959 dan itibaren Avrupa Birlii ne üye olmak için çaba harcamaktador. Bugün Türkiye Avrupa Birlii ne üyelik sürecinde aday ülke konumuna gelmintir. Avrupa Birlii ne üye olmak isteyen Türkiye nin dier pek çok alanda olduu gibi eitim alanonda da kendini gelintirmesi beklenmektedir. Bu bakomdan da öretmen eitimi alanonda yapolacak olan bu karnolantorma çalonmaso dier karnolantorma çalonmalaro gibi oldukça önemlidir. Maastricht (1991) AnlaNma ve Avrupa Komisyonu nun yayonladoo dier dokümanlar (örnein, White Paper öretme ve örenme 1995; Green Paper eitimde Avrupa boyutu 1993; Socrates program rehberi, 1995) genel olarak eitim ve özellikle de öretmen eitimi için amaçlaro, beklentileri ve konularo net olarak açoklanmaktador. Bu dokümanlarla öretmen eitiminde Avrupa boyutunun gelintirilmesi ile açok ve uzaktan örenimin öretmen eitiminde kullanomo en önemli konu olarak tanomlanmontor. Öretmen eitimi sistemlerinde AB üyesi ülkeler arasonda bilgi ve tecrübenin paylanomonon arttorolmasona da çok önem verilmektedir (Buchberger, 1996). 558

4 Öretmen eitimi arantormalaro el kitabonon önsözünde Houston (1990) öretmen eitiminin mevcut ve gelecekteki durumlarono Nu Nekilde yorumlamaktador: Öretmen eitimi alanondaki kavramsal ve arantorma kaynaklo kararlar hiçbir zaman bugünkü kadar kuvvetli olmamonto. GeçmiN yollarda belirli bir ilerleme olmuntur, fakat uluslaron öretmenlerini eitmede arantorma tabano hala zayoftor. Bu alanda tutarlo ve sürekli bir gelinme kaydetmek için, Nu anda öretmen eitimi hakkonda bildiklerimizi arantorma ve uygulama tabanona oturtmaloyoz. Pek çok Avrupa ülkesinde çenitli ve karmanok bir alan olan öretmen eitimi ikilemlerle doludur. Bunun nedenlerinden biri de, belirlenen amaçlaron uygun faaliyetlerde gerçeklentirilmemesidir (Buchberger, Campos ve Stephenson, 2000). Türkiye ile Avrupa TopluluklarO Komisyonu arasonda 15 Nisan 2004 te imzalanan mutabakat zapto ile Türkiye nin Avrupa Birlii Eitim ProgramlarOna katolomo kesinlenmintir. Avrupa Birlii ne aday ve Avrupa Birlii Eitim ProgramlarOna katolomo kesinlenmin bulunan Türkiye nin, Avrupa Birlii üyesi ülkelerde olduu gibi kendi öretmen eitimi programlarono sürekli gözden geçirmesi ve eitim alanonda öncü ülkelerle karnolantorma yaparak çaon gerektirdii Nekilde düzenlemeler yapmaso gerekmektedir. Bu düzenlemeler arasonda; GenelleNtirilmiN bir Avrupa Kredi Sistemi Diplomalar için ortak bir yaponon belirlenmesi Kalite kontrolü ve deerlendirmesi Yeni örenme olanaklaronon hizmete sunulmasodor (KOsakürek, 2006). Türkiye de biyoloji öretmeni yetintiren kurumlaron belli bir standart ve birlik içerisinde olmaso gerektii, bu standart ve birliin ayno zamanda Avrupa Birlii Eitim Sistemi ne uyum salamasonon önemli olduu görülmektedir. Bu nedenle Türkiye de ve Avrupa Birlii ülkelerinden ngiltere ve Almanya da biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon karnolantorolmaso arantormanon problemini olunturmaktador. ARA2TIRMANIN AMACI Bu arantormada, Türkiye ngiltere ve Almanya biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon karnolantorolmaso amaçlanmaktador. Biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon karnolantorolmaso ve sonuçta da Türkiye de biyoloji öretmeni yetintirilmesi konusunda öneriler olunturmak istenmektedir. Bu genel amaca ulanmak için anaodaki sorulara yanot aranmaktador: Türkiye, ngiltere ve Almanya da ortaöretime öretmen yetintiren programlar arasondaki benzerlikler nelerdir? Türkiye, ngiltere ve Almanya da ortaöretime öretmen yetintiren programlar arasondaki farkloloklar nelerdir? Türkiye, ngiltere ve Almanya da biyoloji öretmeni yetintirmede nasol bir model uygulanmaktador? Türkiye, ngiltere ve Almanya da biyoloji öretmenlii programlaronon süreleri ne kadardor? Türkiye, ngiltere ve Almanya da biyoloji öretmeni yetintirmede nasol bir model uygulanmaktador? ARA2TIRMANIN ÖNEM& Ülkelerin gelinminlik düzeyleri, sunduklaro eitimin kalitesi ile doru orantolodor. Kaliteli eitim için de nitelikli ve kaliteli öretmenlere ihtiyaç duyulmaktador. Bundan dolayo, öretmen yetintirme model ve programlarono iyilentirmenin Avrupa Birlii ülkelerinde önemle üzerinde durulan bir konu olduu görülmektedir. Bilim ve teknolojinin hozla deinmekte olduu günümüzde fen bilimleri ve biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon yeniden gözden geçirilip, ulusal standartlarda bir yapoya kavunmaso gerekir. Amaç; arantoran, sorgulayan, inceleyen örenciler yetintirmektir. Bu arantormanon, öretmen yetintirme sistemimize katko salayacao ve seçilen Avrupa ülkeleri ile yapolacak karnolantormalaron sistemler arasondaki 559

5 benzerlik ve farkloloklaro ortaya koyarak biyoloji öretmeni yetintirme sistemimizin ihtiyaçlarono ortaya koyacao dününülmektedir. Bu arantorma ile toplanan verilerin, Türkiye de uygulanmon ve uygulanmakta olan biyoloji öretmeni yetintirme programlaro üzerinde dününme ve tartonma yaratacao, biyoloji öretmeni yetintirme programlaro ile yapolacak yeni çalonmalara yol gösterecei, ngiltere ve Almanya da ortaöretime öretmen yetintirme programlaro ve biyoloji öretmeni yetintirme programlaro hakkonda bilgi verecei, programlar araso benzerlik ve farkloloklaro ortaya koyacao ve bu programlara bakolarak, Türkiye deki biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon gelintirilmesine katko salayabilecei dününülmektedir. YÖNTEM Aratrma Tasarm Bu arantorma, bir karnolantormalo eitim arantormasodor. KarNOlaNtOrmalO arantormalarda kullanolan deinik yaklanomlar vardor. Bunlar yatay, dikey, problem çözme, örnek olay, tanomlayoco, açoklayoco ve deerlendirici yaklanomlardor. Yatay yaklanomda sistemlerin ayro ayro ve birlikte tüm unsurlaro incelenir. Bu unsurlar incelenirken arantormanon yapoldoo döneme ait tüm unsurlar karnolantorolor. Dikey yaklanomda, incelenen sistemin tarihi evrimi izlenir ve karnolantormalo eitim yapan kiniyi gelecee ait bazo tahminler yapmaya yöneltir (Türkolu,1998). Problem çözme yaklanomonda ise, herhangi bir eitim sistemindeki aksakloklaron bulunduu bir alan alonor ve ilgili soruna çözüm bulmak amacoyla sistematik bir biçimde analiz yapolor. Örnek olay yaklanomonda ise ülkelerin eitim deneyimleri incelenir (Saraçolu, 1992). TanOmlayOcO yaklanomda konu ile ilgili literatür incelenir, eitim sistemleri arasondaki benzerlikler ve farkloloklar karnolantorolor. AçOklayOcO yaklanomda karnolantormalo olaylaron nedenleri arantorolor ve gelecekteki ilerlemeler için birtakom ön çalonmalar yapolor (ÜltanOr, 2000). Bu arantormada ortaya koyma, tanomlama, açoklama, analiz yapma ve önerilerde bulunma gibi çenitli teknikler kullanolmakla beraber; kosmen dikey yaklanom, aorloklo olarak da yatay yaklanom kullanolmontor. Bu çalonmada genel eitim sistemlerini anlamak amacoyla söz konusu olan ülkelerin eitim sistemi ile kosa bir analiz yapolarak dikey yaklanom kullanolmontor. Snrllklar AraNtOrma, Avrupa Birlii ne üye ülkelerden Almanya ile ngiltere de uygulanmakta olan biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon incelenmesi ve Türkiye deki biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon karnolantorolmaso ile sonorlodor. AraNtOrma, elde edilen kaynaklar ve yazolo dokümanlarla sonorlodor. AraNtOrma Almanya non Humboldth, Köln ve Bielefeld Üniversiteleri, ngiltere deki Leeds Üniversitesi ve Türkiye de biyoloji öretmeni yetintirme programo bulunan 11 Eitim Fakültesi ile sonorlodor. Verilerin Toplanmas ve Çözümlenmesi Bu arantormada verilerin toplanmasonda belgesel tarama teknii kullanolmontor. Varolan kayot ve belgeleri inceleyerek veri toplamaya belgesel tarama denir. Belgesel tarama, belli bir amaca dönük olarak, kaynaklaro bulma, okuma, not alma ve deerlendirme inlemlerini kapsar (Karasar, 2005). Belgesel tarama, hemen her arantorma için kaçonolmaz olan bir veri toplama tekniidir. Belge yoksa tarih de yoktur (Madge, 1965). Belgelerin varloo kadar, onlardan yararlanabilmek de önemlidir. Bilgide birikim ve süreklilik, geçminin aynaso olan belgelerle salanor. Bu nedenle de arantorma kavramonon ancak, raporun yazolmasoyla bir bütünlük kazandoo kabul edilir (YOldOrOm ve -imnek, 1999). Veri toplarken Türkiye, ngiltere, Almanya non eitim sistemleri ve bu ülkelerde öretmen eitimi ile ilgili kitap, tez, makale, dergi, seminer raporlaro, kalkonma planlaro gibi bilimsel kaynaklardan yararlanolmontor. AyrOca Ankara Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi, Ortadou Teknik Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi kütüphanelerinde bulunan kaynaklar taranmontor. ngiltere ve Almanya ile ilgili veriler, bu ülkelerin resmi genel a (web) sitelerinden elde edilmintir. 560

6 Bu çalonmada temel olarak nitel arantorma yöntemi kullanolmon, analiz kosmonda nicel yöntemlerden yararlanolmontor. AraNtOrma için elde edilen veriler betimsel analiz yaklanomonda belirtilen amaçlar dorultusunda karnolantorolmontor. KarNOlaNtOrmalO eitimin kendine özgü analiz yöntemlerine uygun olarak benzerlik ve farkloloklar analiz edilmintir. AraNtOrma sorularondan yola çokolarak veri analizi için bir çerçeve olunturulmuntur. Bu çerçeveye göre veriler seçilmin, düzenlenmin, benzerlikler ve farkloloklar biraraya getirilmin, karnolantorolmon ve yorumlanmontor. KarNOlaNtOrmalar yapolorken elde edilen bilgiler biraraya getirilmin ve mümkün olduu kadar benzerlik ve farkloloklaro ortaya koyacak Nekilde derlenmintir. Daha sonra bu bilgiler çizelgelere dökülmüntür. KarNOlaNtOrma sonucu elde edilen bulgular dorultusunda benzerlik ve farkloloklar ortaya konmun, biraraya getirilmin olan ve karnolantormada kolaylok açosondan çizelgelentirilmin olan bilgiler yorumlanmon ve Türkiye deki uygulamalar da göz önüne alonarak önerilerde bulunulmuntur. BULGULAR VE YORUM Eitim sisteminde yetki ve denetimin görünümü Çizelge 1 de verilmintir: Çizelge 1. Almanya, ngiltere ve Türkiye de Eitim Sisteminde Yetki ve Denetim Almanya &ngiltere Türkiye Devlet ve eyaletler sorumludur. Eitim ve Yetenekler BakanlOO (DfES), 172 Yerel Eitim Otoritesi(LEA). Milli Eitim BakanlOO (MEB). Çizelge 1 de görüldüü gibi eitim sistemindeki yetki ve denetim; Almanya da devlet ve eyaletler, ngiltere de Eitim ve Yetenekler BakanlOO, 172 Yerel Eitim Otoritesi (LEA), Türkiye de ise Milli Eitim BakanlOO tarafondan yürütülmektedir. Ülkelerin zorunlu eitim sürelerine ilinkin görünüm Çizelge 2 de verilmintir: Çizelge 2. Almanya, ngiltere ve Türkiye de Zorunlu Eitim Süreleri Okula Ba,lama Ya,- Asgari Ayr-lma Ya,- Zorunlu Okul Süresi Örgün E+itim Süreleri Almanya (TZ) 13 ngiltere Türkiye TZ: Tam zamanl Çizelge 2 de görüldüü gibi zorunlu eitim ngiltere de 5, Almanya da ve Türkiye de 6 yanonda banlamaktador. Zorunlu eitimin süresi Almanya da eyaletlere göre 9-10 yol arasonda deinmekte, ngiltere de 11, Türkiye de 8 yoldor. Yükseköretim öncesi örgün eitim Almanya da ve ngiltere de 13, Türkiye de 12 yoldor. Türkiye yükseköretim öncesi örgün eitim süresi bakomondan Almanya ve ngiltere nin bir yol gerisindedir. Ülkelerin biyoloji öretmeni yetintirme programonon sürelerine ilinkin görünüm Çizelge 3 te verilmintir: Çizelge 3. Almanya, ngiltere ve Türkiye de Biyoloji Öretmeni YetiNtirme ProgramOnOn Süreleri Almanya &ngiltere Türkiye 4,5-6,5 yol 5 yol 5-5,5 yol Çizelge 3 te incelenen ülkelerdeki biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon süreleri görülmektedir. Bu süre Almanya da 4,5-6,5 yol, ngiltere de 5 yol, Türkiye de 5-5,5 yol arasonda deinmektedir. Biyoloji öretmeni yetintirme programlaro Türkiye de bir dönem daha fazlador. Biyoloji öretmen adaylaro Almanya ve ngiltere de 240 Avrupa Kredi Transfer 561

7 Sistemi (AKTS) kredisi ile mezun olurken Türkiye de AKTS kredisi ile mezun olmaktador. Ülkelerin biyoloji öretmeni yetintirme programonda bulunan alan derslerinin karnolantorolmaso Çizelge 4 de verilmintir: Çizelge 4. Türkiye, Almanya ve ngiltere de Biyoloji Öretmenlii ProgramOnda Bulunan Alan Derslerinin KarNOlaNtOrOlmasO Dersler Türkiye Almanya &ngiltere Genel Biyoloji + + Genel Fizik + Genel Kimya + Genetik Bitki Morfolojisi ve Anatomisi + + Ekoloji + + Hayvan Fizyolojisi + + Histoloji Mikrobiyoloji + + Moleküler Biyoloji + OmurgalO Hayvanlar Sistematii + OmurgasOz Hayvanlar Sistematii + Tohumlu Bitkiler Sistematii + Tohumsuz Bitkiler Sistematii + Biyokimya + Bitki Fizyolojisi + Sitoloji Zooloji + Matematik + nsan Biyolojisi + Evrim + Organizma leri Biyoloji ve TarOm + Morfoloji Biyometri Endokrinoloji Limnoloji Radyokimya leri Çevre Eitimi statistik YabancO Dil + Ortak olan dersler. Çizelge 4 te görüldüü gibi Almanya ve ngiltere de biyoloji öretmen adaylaro örenim sürelerince az sayoda zorunlu alan dersi alorken, Türkiye de zorunlu alan derslerinin sayoso fazlador. Ders sayosonon fazla olmaso öretmen adaylaronon belli konularo iyi örenmesini olumsuz yönde etkilemektedir. zleyen sayfada yer alan Çizelge 5 de biyoloji öretmen adaylaronon aldoo zorunlu alan derslerinin AKTS kredileri görülmektedir. Almanya, ngiltere ve Türkiye de zorunlu alan derslerinin AKTS kredileri arasonda farkloloklar bulunmaktador. Programlar araso birlik ve standardon salanmaso için, benzer programlardan mezun örencilerin eitimleri süresince alacaklaro dersler ve kredilerin birbirinden çok farklo olmamasonon, ulusal ve uluslararaso programlara yatay ve dikey geçinlerde önemli olduu görülmektedir. 562

8 Çizelge 5. Türkiye, Almanya ve ngiltere de Biyoloji Öretmenlii ProgramOnda Bulunan Alan Derslerinin AKTS Kredilerinin KarNOlaNtOrOlmasO Dersler Türkiye Almanya &ngiltere Genel Biyoloji 5 8 Genel Fizik 5 Genel Kimya 5 Genetik Bitki Morfolojisi ve Anatomisi 7 10 Ekoloji 5 4 Hayvan Fizyolojisi 5 4 Histoloji 6 Mikrobiyoloji 5 4 Moleküler Biyoloji 7 OmurgalO Hayvanlar Sistematii 4 OmurgasOz Hayvanlar Sistematii 4 Tohumlu Bitkiler Sistematii 5 Tohumsuz Bitkiler Sistematii 6 Biyokimya 4 Bitki Fizyolojisi 4 Sitoloji Zooloji 8 Matematik 4 nsan Biyolojisi 4 Evrim 4 Organizma 10 leri Biyoloji ve TarOm 5 Morfoloji Biyometri Endokrinoloji Limnoloji Radyokimya leri Çevre Eitimi statistik YabancO Dil TARTI2MA VE SONUÇ Bu çalonmada biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon karnolantormalo olarak incelenmesi sonucu benzerlikler ve farkloloklar ortaya konmun, çizelgelentirilmin ve tartonolmontor. Almanya, ngiltere ve Türkiye de genel eitim sistemlerinin karnolantorolmaso bölümünde Almanya non ve ngiltere nin eitim politikalaronon her bireye kendi yetenek ve ilgi alanona göre en uygun eitim olanao salamak ilkesi üzerine kurulu olduu görülmüntür. Gençlerin, demokraside sorumluluk yüklenebilecek bireylerin yetinmelerini hedefleyen eitim sistemleri, herkese mesleki ve siyasi alanlarda eitimini yükseltme olanao vermektedir. Türk eitim politikaso ise, her bireyin eitimi süresince ilgi ve yetenekleri dorultusunda yönlendirilmesini ve yetintirilmesini salamak üzerine kuruludur. Belgeler üzerinde belirlenen bu politikalaron uygulamada ayno biçimde uygulanabildii konusu ise tartonmalodor. Almanya da eitim sisteminin inleyiniyle ilgili yetkiler eyaletler ve Federal Devlet arasonda paylanolmontor. Bu ülkede, okul sisteminin gözetimi ve denetimi sorumluluu, eyaletlerde bulunduu için denetimi yapacak ayro bir teftin kurumu bulunmamaktador. Ancak okulöncesi eitim kurumlaro ve ilköretim kademesindeki bazo kurumlar Gençlik ve SalOk Daireleri tarafondan denetlenmektedir. Buna karnon ngiltere de eitim hizmetlerinden sorumlu kurulun Eitim ve Yetenekler BakanlOOdOr (DfES). Bunun dononda ngiltere ve Galler de 172 Yerel Eitim Otoritesi (Local Education Authorities, LEA) devlet okullarondaki eitimden sorumludur. Türkiye de ise eitim sisteminin inleyiniyle ilgili tüm yetkiler Milli Eitim BakanlOO (MEB) dedir. Türkiye, merkezi bir eitim sistemine sahiptir. OkullarOn gözetimi ve denetimi MEB e balo TeftiN Kurulu tarafondan yapolmaktador. 563

9 ncelenen Avrupa Birlii ülkelerinde ve Türkiye de örgün eitim sisteminin okulöncesi eitim, ilköretim, ortaöretim ve yükseköretim olmak üzere dört kademede sonoflandoroldoo görülmektedir. Zorunlu eitime banlama yano ngiltere de 5 iken, Türkiye ve Almanya da 6 dor. Zorunlu eitimin süresi Almanya da eyaletlere göre 9-10 yol arasonda deinmekte iken, ngiltere de 11, Türkiye de 8 yoldor. Yükseköretim öncesi örgün eitim Almanya ve ngiltere de 13 ve Türkiye de 12 yoldor. Türkiye örgün eitim süresi bakomondan Almanya ve ngiltere nin bir yol gerisindedir. Almanya, ngiltere ve Türkiye de yükseköretim kademesinde eitimin üniversiteler, yüksekokullar ve üniversiter olmayan kurumlar tarafondan verildii görülmüntür. Bologna Deklarasyonu ile ortaya konulan iki anamalo yükseköretim sistemi, AKTS, Diploma Eki gibi kavramlaron yaygonlantorolmaso ve 2010 yolona kadar tamamlanmaso beklenmektedir. ncelenen ülkelerde yükseköretim politikalaronon belirlenmesinde, yükseköretimde akreditasyon, kalite çalonmalaro, kalite deerlendirmeleri konularonda çok büyük ilerlemelerin olduu görülmüntür. Yirminci yüzyolon yarosonda banlayan ve son çeyreinde hozo ve kapsamo giderek artan ve geninleyen bilinim ve iletinim teknolojileri alanondaki gelinmeler, eitim alanonda yeni bireysel ve toplumsal gereksinimleri ortaya çokarmontor. Bu gereksinimlerin karnolanmaso için okullaron görev ve sorumluluklaro, eitim süreleri, amaçlaro ve öretmenlerin sahip olmalaro gereken nitelikler yeniden tanomlanmontor. Türkiye ve Avrupa Birlii ni olunturan ülkelerde öretmen eitiminin süresi, amaçlaro, kapsamo yeniden düzenlenmintir. Bologna sürecinde tüm öretmen yetintirme programlaronon üniversiteler tarafondan açolmaso beklenmektedir. ngiltere ve Türkiye de öretmenler üniversiteler tarafondan açolan programlarla yetintirilmektedir. Almanya da 1970 yolondan itibaren okulöncesi öretmenlii donondaki öretmen eitimi programlaro üniversite çatoso altonda toplanmontor. Almanya da öretmen yetintirme programlaronon kuramsal kosmondan üniversiteler, uygulama kosmondan ise eitim kurumlaro, pedagoji enstitüleri ve okullar sorumludur. Öretmen yetintirme programlaronda temel olarak iki model uygulanmaktador. Bunlar, kaynanok ve uyunumlu modellerdir. KaynaNOk (concurrent) modelde alan dersleri ile formasyon dersleri birlikte verilirken, uyunumlu (consecutive) modelde ise önce alan dersleri sonra formasyon dersleri eitim fakültelerinden alonarak tamamlanor. ncelenen ülkelerde ortaöretim kurumlarona öretmen yetintiren kurumlarda ikinci modelin daha yaygon olduu görülmüntür. Almanya da, eyalet sistemine dayalo bir eitim olduu için öretmen yetintirme modellerinde de farkloloklar görülmektedir. Bologna süreci ile uygulamaya konulan iki anamalo yükseköretim sistemi ile farkloloklaron en aza indirgenmesi dününülmektedir. ncelenen AB ülkelerinde ve Türkiye de gerek biyoloji öretmenlii programo alan dersleri, gerekse uygulama derslerinin içerikleri birbirinden farklodor. BazO ülkelerde alonan derslerin isimleri ayno olduu halde, kapsamlaro farklo olabilmektedir. Son yollarda Avrupa Birlii yükseköretim ortak alan çalonmalaroyla ders içerikleri asgari müntereklerde belirlenmeye banlanmontor. Bologna Deklarasyonunda belirtilen derece yaposona ve AKTS kredilerine göre biyoloji öretmeni yetintirilmektedir. Biyoloji öretmeni adaylaro Almanya ve ngiltere de 240 AKTS kredisi alorken, Türkiye de AKTS kredisi alarak yetinmektedir. Biyoloji öretmeni yetintirme programlarona Almanya, ngiltere ve Türkiye de örenci seçimi ve girin konullaronda çok büyük farkloloklaron olmadoo görülmüntür. ProgramlarOnOn içeriklerine bakoldoonda, Türkiye deki Biyoloji Öretmenlii ProgramO bulunan 11 eitim fakültesinde yapolan çalonmalarda, biyoloji öretmen adaylaronon aldoklaro zorunlu dersler, seçmeli dersler, laboratuar derslerinin AKTS kredileri arasonda farkloloklar olduu görülmektedir. Almanya ve ngiltere de biyoloji öretmen adaylaro örenim sürelerince az sayoda zorunlu ana ders alorken, Türkiye de zorunlu ana ders sayoso fazlador. Ders sayosonon fazla olmaso öretmen adaylaronon belli konularo iyi örenmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Biyoloji öretmen adaylaronon aldoklaro seçmeli dersler arasonda çok fazla farklolok bulunmamaktador. ncelenen Avrupa Birlii ülkeleri ve Türkiye deki biyoloji öretmeni yetintirme programlaronda dersler alan bilgisi, öretim bilgisi, meslek bilgisi ve uygulama banloklaro altonda toplanmaktador. Derslerin içerikleri ve kredilerinde farkloloklar bulunmaktador. Almanya da biyoloji öretmen 564

10 adaylaronon bazo eyaletlerde iki alanda yetintirildii görülmektedir. Biyoloji öretmen adaylaro dersleri gundstudium (temel anama) ve hauptstudium (ana anama) olmak üzere iki dönemde alorlar. Bu sürede hem biyoloji hem de kimya ile ilgili dersler birlikte alonor. Mezun olan öretmenler biyoloji ve kimya öretmeni olabilmektedir. ngiltere de biyoloji öretmen adaylaro, alan derslerini fen edebiyat fakültelerinin biyoloji bölümünde aldoktan sonra, formasyon derslerini Eitim Bilimleri Enstitüsü nde alorlar. Biyoloji öretmen adaylaro, yan dallaro kimya ve fizik alanonda en az 3. derecede, ana dallaro olan biyolojiyi 5. derecede okutacak bilgi ve beceriye sahip olmaktadorlar (PGCE in Leeds, 2006). Türkiye de ise biyoloji öretmen adaylaro tek alanda öretmen olacak Nekilde yetintirilmektedir. Almanya ve ngiltere de öretmen adaylaronon alacao dersler modüler Nekilde verilmektedir. Özellikle ngiltere de sandviç modülü, birlentirilmin modüller çok fazla sayodador. ngiltere de öretmen yetintirme bürolaronon oldukça fazla sorumluluklaro vardor. Öretmen yetintiren fakültelerin mutlaka akredite edilmesi NarttOr. Nitelikli biyoloji öretmenlerinin yetintirilmesi uygun fiziki mekânlara, nitelikli öretmen eiticilerine, yeterli maddi olanaklaron dononda biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon çaon konullarona göre deerlendirilip gelintirilmesine balodor. Bu çerçevede ülkemizde biyoloji öretmeni yetintirme programlaronon amaçlaro çadan, Avrupa boyutu standartlarona uygun olarak yeniden belirlenmelidir. Bunun için biyoloji eitiminde iyi yetintirilmin öretmenlerin rolü ne kadar önemli ise gerçekçi ve uygulanabilir hedeflerin belirlenmesi önemli bir rol oynamaktador. Biyoloji öretmeni yetintirme programlarona örenci kabulünde uygun ölçütler belirlenmelidir. Anadolu öretmen liselerinden mezun olan adaylara öretmenlik programlarono seçtiklerinde ek puan vermeye devam edilmelidir. Ancak programa kayot yaptorabilmek için uygun tutum ölçekleri psikolojik testler ve mülakat uygulanmalodor. Bununla birlikte derslerin içerikleri amaçlara uygun Nekilde tanomlanmalo ve tüm derslerin AKTS karnoloklaronon belirlenerek programlaron akreditasyonu salanmalodor. Öretmen yetintiren kurumlar ile uygulama okullaro arasondaki inbirlii artorolmalodor. Uygulama yapolan okullarla sürekli iletinim kurulmalo, güncel arantorma ve gelinmeler, uygulamalaron yapoldoo okullarla paylanolmalodor. Bu sayede programon güncellii sürekli salanarak kuram ve uygulama arasondaki kopukluk giderilmin olur. Böylece öretmen adaylaro mezun olup göreve banladoklaronda zorluklaro ve alonma problemlerini daha az yanayacaklardor. KAYNAKÇA Aksu, M. (2005). Eitim Fakültelerinin DeiNen Rolleri ve Avrupa Boyutu. Ayas, A. (1995). Fen Bilimleri Üniversitesi Program GeliNtirme ve Uygulama Teknikleri Üzerine Bir ÇalONma: ki ÇadaN YaklaNOmOn Deerlendirilmesi, Hacettepe Eitim Fakültesi Dergisi,11. Bielefeld, (2004) adresinden tarihinde ulanolmontor. Bologna Berlin Process. (2007). h7o0hczqitcj: 7&gl=tr&lr=lang_tr adresinden tarihinde ulanolmontor. Bucberger, F. (1996). Some Remarks On The Current State Of Teacher Education in The European Union Department Of Teacher Education University Of Helsinki. adresinden tarihinde ulanolmontor. Buchberger, F. Campos, B. P., Kallos, D. ve Stephenson, J. (Eds.). (2000) Green Paper on Teacher Education in Europe. Sweden:TNTEE Editorial Office. comparative Legal Education. (AsOrlar Boyunca Türkiye ve Danimarka). DfES, (2007). Description of Higher Education in UK. Eurydice (2003b). The Education System of Germany. adresinden tarihinde ulanolmontor. Eurydice (2003c). The Education System of United Kingdom. strucode=bb&countrycode=uk&regioncode=un adresinden tarihinde ulanolmontor 565

11 Germany Education System. (2003). portal/eurydice/showpresentation?pubid=047enadresinden tarihinde ulanolmontor. Gözütok, F., D. (2000). Öretmenliimi GeliNtiriyorum. Ankara: Siyasal Kitapevi. Humboldth (2006) Biological Department in Humboldt University. Kaptan, F. (1999). Fen Bilgisi Öretimi. Ankara Milli Eitim BakanlOO YayOnlarO. Kavcar, C. (1998).Gelecein Teknolojileri. Öretmen YetiNtiren Yükseköretim KurumlarOnOn Dünü- Bugünü-Gelecei Sempozyumu 8-11 Haziran Ankara Gazi Ü. Yay.(39). Karasar, N. (2005) Bilimsel AraNtOrma Yöntemleri, Sanem MatbaacOlOk. KOsakürek, M. A. (2006). html adresinden tarihinde ulanolmontor. KMK. (2002). Kulturminister Konferenz Hochschulrektorenkonferenz (HRK) ve Üniversitesisministerium für Bildung und Forschung (BMBF). (2002). National Report Germany: Bologna Declaration in Germany. Present Situation and follow-up until the conference in Berlin adresinden tarihinde ulanolmontor. Madge, J. (1965) The Tools of Science. An Analytical Description of Social Science Techniques. Anchor Books Doubleday and Comp. MEB (2005) YOlO BaNOnda Milli Eitim. Ankara: MEB YayOnevi. adresinden tarihinde ulanolmontor. Moon, B., Vlasceau, L., ve Barrows, L. C. (2003). Institutional Approaches to Teacher Education within Higher Education in Europe: Current Models and New Developments (UNESCO, CEPES). publications/pdf/teacher.pdf ( adresinden tarihinde ulanolmontor. PGCE in Leeds (2006). English, Science, Maths, Core Curriculum Studies in Leeds. adresinden tarihinde ulanolmontor. Türkolu, A. (1998). KarNOlaNtOrmalO Eitim, Dünya Ülkelerinden Örneklerle. Adana: Baki Kitabevi. ÜltanOr, G. (2000). KarNOlaNtOrmalO Eitim Bilimi, Ankara: Eylül Kitabevi. YOldOrOm, A. ve -imnek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratrma Yöntemleri. Ankara: Seçkin YayOnlarO. YÖK (1998). Eitim Fakülteleri Öretmen YetiNtirme ProgramlarOnOn Yeniden Düzenlenmesi. Ankara. adresinden tarihinde ulanolmontor. 566