Yazılım Geliştirme Sürecinde Sıkça Yapılan Hatalar

Transkript

1 Yazılım Geliştirme Sürecinde Sıkça Yapılan Hatalar Dr. Tolga Ovatman İstanbul Teknik Üniversitesi Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi Maslak 04 Temmuz

2 İçerik Giriş Yazılım Geliştirme Süreci YGS safhaları YGS riskleri YGS sınıfları Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Yazılım Geliştirme Sürecinde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Süreçle ilgili hatalar Ürünle ilgili hatlar Teknoloji ile ilgili hatalar Sonuç 2

3 Yazılım Geliştirme Süreci Yazılım geliştirmek, mühendislik disiplinleri içinde en fazla bireysel etkinlik içeren disiplinlerden biri. Disiplin geliştiği zamanlarda donanım kapasitesinin sınırlı olması nedeniyle daha küçük çaplı ve basit sistemler geliştiriliyordu. Yazılım projeleri yönetimi artık çok daha fazla paydaşın rol oynadığı çok boyutlu problemler haline geldi.

4 Yazılım Geliştirme Süreci 2000li yıllarda yazılım endüstrisinin durumu hakkında birçok araştırma yapıldı. The OASIG Study (1995) : Her 10 projeden 7si bir yönden başarısız bulunuyor The Chaos Report (1995): Projelerin %31.1'i tamamlanmadan iptal ediliyor. %52.7'si tahmin edilenin 2 katına maloluyor. The KPMG Canada Survey (1997): İncelenen projelerin %61'i başarısızlıkla sonuçlandı. The Conference Board Survey (2001): Projelerin %40 tamamlandıktan bir yıl sonra işlevini yitiriyor.

5 Yazılım Geliştirme Süreci Yazılım geliştirme projeleri aşağıdaki süreçleri içerir Planlama (Analiz-Tasarım) Geliştirme (Kodlama-Test) Montaj ve bakım

6 Yazılım Geliştirme Süreci Model: A praiseworthy example to be copied, with or without modifications. Yazılım yaşam döngüsü modelleri, geçmişten günümüze üç farklı bakış açısından oluşturulmuştur. Programlama bakış açısı: Yazılım geliştirme, fikirlerin doğrudan bir yansımasını üretmektir. Ardışıl işlem bakış açısı: Yazılım geliştirme, problem çözümlemeden çalışabilen koda uzanan bir dönüşüm sürecidir. Keşif çalışması bakış açısı: Yazılım geliştirme, problem uzayını keşfetme çabasıdır.

7 Yazılım Geliştirme Süreci

8 Yazılım Geliştirme Süreci Zaman içerisinde yazılım geliştirme süreci şelale yönteminden çevik süreçlere kayan bir gelişme süreci izledi. Her projede işe yarayacak standart bir süreçten bahsetmek mümkün değil. Her projenin kendine özgü doğruları ve geliştirme sürecini etkileyen parametreleri var: - Uygulama alanı - Müşteri - Çalışanlar - Yönetim - Zaman planı - Her projenin doğruları değişirken yanlışları daha standart.

9 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Yazılım geliştirme sürecinde yapılan hataları daha iyi anlayabilmek için sigortacılık sektöründe yapılan hayali bir projeyi inceleyelim: 2013? 6 ay mı? Ama benim proje planındaki önerim bir yıldı Müjdemi isterim Murat Sizin kıymet takip otomasyonu projesi kuruldan geçti. 2013'e hazır etmeniz gerekiyor.

10 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Yapılan ilk hatalardan biri kestirimlerdeki hamile kadın sendromu... If it takes 9 months for a woman to have a baby, it won't take a month for 9 women to have one! Bilal bey bu projenin hem süresi yarıya inmiş hem de ek özellikler isteniyor. Bu haliyle sıkıntı var. Muratcım sen zaten teklifinde 36 adam ay demişsin, iki de sözleşmeli adam al yanına olsun bitsin.

11 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Bir başka hata zaman kısıtı riski olan bir projede daha önce denemediğiniz bir aracı, programlama dilini kullanmak. Kazım abi Bilal bey beni bitirdi. Şu konuştuğumuz değer takip projesi başıma bela olacak gibi Bizim önceki projede kullandığımız bir raporlama aracı vardı ama C++ uyumlu. C++ biliyorsan o işini oldukça kolaylaştırır.

12 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Böylece Murat planlamadığı bir iş için daha önce kullanmadığı araçlar ve daha önce çalışmadığı bir iki kişiyle kıymet otomasyon projesine girer. Klasik bir yazılım geliştirme süreci başlangıcı! başlangıcı! Bilal bey Kazım abiyle de konuştum bu iş 7 aya çıkacak gibi. Muratcım bize hava hoş da mali yıl beklemiyor, ikinci çeyreğe yeni fiyatlar belirleniyor 6 aya yetişmen lazım.

13 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi 1 Mayıs tarihi itibariyle proje başlamıştır. Murat takımını toparlar, frma içinden Jale, Suzan ve Tarık... Bilal beyin söylediği gibi iki de sözleşmeli personel ile anlaşır Kerem ve Cezmi Cezmi??! Kerem ve Cezmiyle tanışın arkadaşlar. Kerem ana sunucuyla Cezmi ise iletişim ile ilgilenecek.

14 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi İlk proje toplantısı hedefler belirlenir. Gereksinimler zaten elimizde arkadaşlar. 2 hafta analiz 6 hafta tasarımda geçirsek, 4 ayda kodlasak tamamız. Elimizdeki aşağı yukarı 30kloc'luk bir proje. 1 Eylül'de sistem testlerine başlarız, 1 Ekim'de de productiona yakın bir şeyler elimizde olur. Arkadaşlar yönetimin gözü üstümüzde, eğer bu işi başarırsanız yüklü ikramiyeler sizi bekliyor...

15 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Takım hemen isterler üzerinde analizlere girişir ve planlandığı gibi iki hafta sonra tasarıma başlanır. Tasarım, planlanandan 15 gün önce 15 Haziranda tamamlanmıştır. Kodlamaya girişildiğinde bir süre sonra insanlar Cezmi'den şikayetçi olmaya başlar. Ama yine de Ağustos başlarında işler %85-90 tamamdır. Siz ne anlarsınız Cezmi koduna dokundurtmuyor ki...

16 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Ağustos ortalarında yeni sigorta değerlendirme süreci açıklanır. Daha önce işin içinde olmayan birçok işlem sürece dahil olmuştur. Takım tasarımda birçok yeni teknoloji, tasarım kalıbı vs. kullanmasına rağmen birkaç ekrana ek olarak veritabanı tasarımı, veritabanı erişimi ve iletişim nesnelerinin tasarımını değiştirmek zorunda kalır. Sezgi, bizim 1 Eylül testleri yalan olacak gibi, beni bir iki gün idare edebilir misin? Sorun değil Murat ama 1 Ekim'i geçirmemeye çalışın lütfen.

17 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi 1 Eylül geçer, 10 Eylül geçer, 1 Ekim de geçer ama hala kodlar test ekibine ulaşmamıştır. Takımın sistem testlerine girecek ilk versiyonu 1 Kasım'da gelir. Bilal bey benden duymuş olmayın ama Murat beyin projede kodlar hala bize gelmedi. En az bir ay gerideler. Hayır sonra kabak yine bizim başımıza patlamasın. Farkındayım Sezgi, ben onlara sabah 8 akşam 8, Cumartesi de dahil mesaiyi vereceğim

18 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi İletişim %95 tamam patron. 15 güne alpha çıkıyor ne durumdayız? Raporlamada ufak bir sıkıntı var... Ufak bir trick ile çözerim... Bilal bey Muratlar pek productiona geçecek gibi değil sanki... Canan hanım Murat bey'in yardıma ihtiyacı var sanırım

19 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi İlk alpha sürüm çıkma tarihine yakın bir takım toplantısı daha yapılır ve takımın 3 haftaya daha ihtiyacı olduğu ortaya çıkar. Murat ve Bilal bey ekstra mesailer ile birlikte alpha sürüm tarihini 5 Aralık olarak belirler. 1 Aralık 2012 ilk sistem testi sonuçları: 200 üzeri kusur 23 tane 1. derece kusur Kusur çözme ve regresyon testlerini de sayarsak bu proje 1 Ocak'a yetişmez. Grafiklerin sağa dayalı çıkmaması 1. derece kusur mu? Benim trick patlar... Benim bunları düzeltmem bir ayımı alır

20 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi 7 Aralık günü Murat, Bilal bey ile kusur giderimi hakkında görüşür ve production aday sürümü için Bilal bey'in tatil dönüşü olarak 7 Ocak'a sözleşir. Bilal bey gecikmeler nedeniyle buna hazırlıklı olduğunu söyler. 7 Ocak geldiğinde. Bilal bey işler beklediğimiz gibi gitmedi, takımın üretkenliği neredeyse yarıya düşmüş durumda birkaç haftaya daha ihtiyacımız var. Murat sizin için son tarih 21 Ocak. Yoksa proje iptal olur.

21 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Murat takımına yeni tarihle geldiğinde beklemediği bir durumla karşılaşır. Ben Şubat başı itibariyle yokum Bu kod bitmiş... Mümkün değil düzelmez, tekrar yazmak gerek. İletişim işlerinden Berk anlar. Berk şu kodların az bir eksiği vardı adam edebilecek misin?

22 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Şubat ortasında beklenen olur... Murat bey yaklaşık 3 aydır fazla mesai çalışmanıza rağmen kusur sayılarında azalma olmuyor. Üzgünüm ama projeyi üstüme almak zorundayım. Bu haftasonu tatil yapın ve bana bir durum raporu ile gelin. Danışman Çağrı bey size yazılım geliştirme konusunda yardımcı olacak Üzerine yoğunlaşılması gereken modülleri belirledim Murat bey. Pazartesi görüşelim

23 Bir Yazılım Geliştirme Süreci Hikayesi Mart ortasında kusur sayısında ilk azalma görülür... Yapılan kusur sayısı ölçümleri ile proje bitiş tarihi 15 Mayıs olarak öngörülür. Proje 2013 Haziran-Temmuz'da kullanılmaya başlanır. Proje sonunda çalışanlar yarım maaş ikramiye alır, Tarık biriken izinleriyle bir aylık bir izin alır, Jale işten ayrılır. Proje 6 yerine 13 ayda bitmiş ve 36 yerine 98 adam-ay efor harcanmıştır, 30kloc yerine 40kloc kodüretilmiştir. Ortalamada bu tip yazılımlar 11.5 ay ve 71 adam-ay efor gerektirmektedir.

24 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Yapılan araştırmalar YGSde doğru şeyleri yapmanın getirisinin yanlış şeyleri yapmamaya oranla daha az olduğunu gösterdi. Örneğin aşağıdaki grafik modern programlama pratiklerinin kullanımına yönelik.

25 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar YGSde yapılan hatalar 4 ana kategori altında incelenebilir İnsanla ilgili hatalar Süreçle ilgili hatalar Ürünle ilgili hatalar Teknoloji ile ilgili hatalar

26 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Geç kalan projeye çalışan eklemek En klasik yazılım geliştirme süreci hatalarından. Çok fazla kötü etkisi olabilir Yeni çalışanın alışma süreci Yeni çalışanın eski çalışanlar üzerindeki sahte rehavet etkisi İleri safhalarda gelen yeni fikir ve yeni perspektifler

27 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Olmayacak duaya amin demek Hikayemizde de daha en baştan yapılan yanlış normalde 12 ay olarak planlanan bir projenin 6 ay için kabul edilmesi. Yazılım sektöründe zaman darlığı kronik. Çözmek için neler yapılabilir? Görev önceliklendirme Risk yönetimi Efor kestiriminde de mümkün olduğunca kesinlik. Sürekli ölçüm ve geri bildirim. Hikayemizde Murat en azından Bilal beye sonradan eklenen iletişimi ek fonksiyonalite olarak kabul ettirebilirdi.

28 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Müşteri ile etkileşim Standish grubunun 90lı yıllarda yaptığı bir araştırmaya göre bilişim projesi başarısındaki en büyük etken kullanıcı ile etkileşim Bu konu çevik yazılım geliştirme süreçlerinde de ele alınıyor (on-site customer)

29 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Mucizelere inanmak Optimist olmak ile işini mucizelere bırakmak arasında fark vardır. Çok çalışırsak başarabiliriz Peki gerçekten çok çalışıyor muyuz? Özellikle planlama safhasında yapılan her varsayımın bir saatli bomba olduğu unutulmamalı Örneğin Murat alfa sürümdeki kusurları gidermek için 1 aylık bir efor tahmini yaptığında tahminini neye dayandırdı?

30 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar İnsanla ilgili hatalar Uyumsuz çalışanlar ve proje kahramanları Hemen her zaman takımla uyumsuz çalışanlar olabilir. Takımın bilgi düzeyi olarak çeşitli, sosyal olarak uyumlu olmasında fayda var Uyumsuz insanlar her zaman takımda olabilir ama işleri kontrol altında olmalı, örneğin Cezmi (çevik yöntemler collective ownership) Benzer bir durum kahramanlar için de geçerli. Kahraman, her zaman risk demektir, örneğin Tarık.

31 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Süreçle ilgili hatalar Yüklenici/sözleşmeli personel uyumsuzluğu Yapılan araştırmalara göre çoğu zaman firma dışına yaptırılan işler yetersiz bulunuyor Bunun sebeplerinden biri müşteri ile araya konan yeni katman. En çok risk değişen gereksinimlerin propagasyonunda ve arayüz uyumsuzluklarında çıkıyor. Sözleşmeli personelin mevcut personelle uyumu ve farklı projelere kayabilme olasılığı da bulunuyor

32 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Süreçle ilgili hatalar Baskı altında planlamayı terk etme Asıl sorun kötü gidiş sırasında Problem ne? sorusu yerine Nasıl daha hızlanırız? sorusunu sormak. Küçük eksiklikler her zaman gerekenden daha fazla zaman alır. Hikayemizde duyduğumuz %90 tamamım lafı hiçbir zaman gerçeği yansıtmaz. Her zaman bir B planınız olmalı, çoğu zaman perşembenin gelişi çarşambadan bellidir.

33 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Süreçle ilgili hatalar Kodlama öncesi aktivitelerin önemsenmemesi Projelerde en muğlak dönemlerden biri gereksinimlerin anlaşılması ve tasarım. Çünkü test edilebilirliği kodlamaya göre daha az. Gereksinim geçerleme ve çalışabilir tasarımlar bu durumu yenmekte kullanılabilir. Özellikle tasarım kısmının iki büyük etkisi var Kötü tasarımı düzeltmek çok pahalıya mal olur İyi tasarım yapmak esneklik kazandırır

34 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Süreçle ilgili hatalar İlerlemeyi kontrol altında tutmamak İlerleme mutlaka izlenmeli, fakat muğlak yöntemlerle değil. İyi bir görev parçalama metodolojisi ve burn-down chart gibi yöntemler kullanmak yardımcı olabilir. Gözden kaçan durumlardan biri projenin beklenenden çok yavaş gitmesi gibi beklenenden çok hızlı gitmesi de sorun yaratır.

35 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Süreçle ilgili hatalar Kaçırılan zaman planları 2 aylık ilerleme noktasına 3 ayda ulaşılması durumunda zaman planını sonradan yakalama sıkça yapılan bir varsayım ve hatalı! Programlama bir keşif aktivitesi ve yaptığımız sistemi programlarken daha iyi öğreniyoruz. Sürelerin her zaman sarkabileceği düşünülerek planlama yapılmalı. Gecikmelere kodlamaya ağırlık vererek tepki vermek kontrollü yapılmadığında çok büyük hasarlara sebep olabilir, üretkenliği düşürür.

36 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Ürünle ilgili hatalar Değişen gereksinimler Yapılan araştırmalara göre bir proje sürecinde gereksinimler ortalama %25 oranda değişir. Gereksinimlerin değişimi bilinen bir konu, bu konuda şüpheci davranmak, esnekliğe önem vermek her zaman faydalı. Dikkat! Esneklik ve etkinlik her zaman el ele yürümez. Gereksinim değişimlerinin en yanlış yapıldığı noktalardan biri zamandan şaşıldığında.

37 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Ürünle ilgili hatalar Geliştirici hevesleri Geliştiriciler zaman zaman fazla hakim olmadıkları son teknolojileri uygulamakta gereğinden fazla istekli olabilirler. Seymour Cray'a göre bir proje mühendislik limitlerini en fazla bir alanda zorlamalıdır. Son teknoloji sistemlerin geliştirilmesinde daha esnek efor/zaman kestirimleri yapmak gerekli Son teknolojilerin araştırılması ve adaptasyonu için bir birim kurmak mantıklı.

38 YGSde Sıkça Yapılan Hatalar Teknoloji ile ilgili hatalar Gümüş kurşun sendromu Yeni araçların getireceği faydanın abartılması Proje ortasında araç değiştirmek Kod deposunu yeterince etkin kullanamamak

39 Geçmiş ve Günümüz Yazılım projelerinin yönetimi kendine özgü zorlukları olan bir alan. Yazılım projeleri zaman içinde geliştikçe önce daha büyük ve sert proje yönetim çözümleri önerildi Gün geçtikçe çözümlerin daha esnek ve daha az kural tabanlı hale geldiğini görebiliyoruz. Kullanılan YGS'den bağımsız olarak gerçeklenmesi gereken en önemli kavram izlenebilirlik ve objektif bir biçimde ölçme

40 Sonuç

41 Gelecek Projelerde kod yazma zamanının gittikçe geriye çekilmesi bekleniyor. Otomatik kod üreten yazılım fabrikaları konusundaki gelişmeler de bu süreci hızlandırabilir.

42 Teşekkürler Sorularınız ve Yorumlarınız...

43 Kaynaklar - Process Models in Software Engineering, Walt Scacchi, Institute for Software Research, University of California, Irvine February Successful Software Management Style: Steering and Balance, Walker Royce, IBM Software Group - Embracing Change with Extreme Programming, Kent Beck, IEEE Software Iterative and Incremental Development: A Brief History, Craig Larman, Victor R. Basili, IEEE Computer, Rapid Development Taming Wild Software Schedules, Steve McConnell, Microsoft Press, 1996