TÜB TAK Baflkan Say n Prof. Dr. Nüket Yetifl e Aç k Mektup stanbul, 7 Haziran 2010

Transkript

1 TÜB TAK Baflkan Say n Prof. Dr. Nüket Yetifl e Aç k Mektup stanbul, 7 Haziran 2010 Ali Nesin* / anesin@nesinvakfi.org Sorumlusu oldu unuz TÜB TAK tan flikâyetçiyim. Sadece ben de il, matematikçi ya da de il, tan d m herkes flikâyetçi. Ben kendi dertlerimi size anlatmak istiyorum. E er isterseniz di erlerinin dertlerini kendilerine sorup dinlersiniz. Bas ndan mutlaka takip etmiflsinizdir: 2007 y - l nda fiirince de, da bafl nda, Nesin Vakf bünyesinde bir Matematik Köyü kurduk. Kereste, tafl, çamur ve samandan yap lm fl geleneksel tarzda evleriyle, tafl kaplanm fl avlular ve darac k serin sokaklar yla, çardaklar, amfitiyatrosu, sadeli i ve içtenli iyle, herkesin ilk bak flta âfl k oldu u dünya güzeli yemyeflil bir köy oldu. Halk m z n maddi katk s ve eme iyle kurduk bu köyü. Çoluk çocuk ve gönüllüler çal flt inflaat nda. Tam bir imece ürünü. Baflka türlüsü de olamazd zaten, biz günü gününe yaflayan mütevaz bir vak f z. Hiçbir maddi ç kar gütmeden bireysel çabalar mla 1998 ten beri her yaz düzenledi im matematik yazokullar n art k Matematik Köyü nde yap - yorum. Her yaz 500 dolay nda liseli ve üniversiteli genç Matematik Köyü nde dünya çap nda matematikçilerle ve ola anüstü bir matematikle tan fl - yor. Söylemeye gerek var m? Bu ö rencilerin büyük ço unlu u dar gelirli ya da yoksul. Dünyan n her yerinde böyle bir giriflim devlet taraf ndan desteklenir. Biz de projelerimizi desteklemesi için do al olarak TÜB TAK a baflvuruyoruz. Bu y l da 11 yazokulu projemizin 7 sine maddi destek vermesi için TÜB TAK a baflvurduk. Tüm projelerimizi desteklemeyece ini deneyimle bildi imizden, sundu umuz projelerin iki ya da üçünü desteklerse, bu destekle di er projelerimizi de yürütebilece imizi düflündük. * stanbul Bilgi Üniversitesi ö retim üyesi. Bu yaz Radikal gazetesinde 9 Haziran 2010 tarihinde yay mlanm flt r. 1 Bu kiflinin daha sonra eski TÜB TAK baflkan yard mc s Dr. Güldal Büyükdamgac oldu unu ö rendim. TÜB TAK, 7 projemizin 7 sini de reddetti! zin verirseniz devam etmeden önce TÜB - TAK la ilgili bir an m aktarmak istiyorum. Bundan bir iki y l önceydi. Matematik Köyü nde liseliler için bir proje tasarlay p TÜB TAK a sunmufltuk. Bir zaman sonra bir yaz geldi TÜB TAK tan. Ankara ya gelip projeyi panelistler, yani hakemler önünde anlatmam istiyorlard. Herhalde bu herkese yollanan bir yaz, panelistler proje sunan, ama tan mad klar, güvenmedikleri lise ö retmenlerini yak ndan tan mak için böyle yap yorlar, herhalde bu davet bana yönelik de ildir, diye geçirdim içimden. Gene de emin olamay p TÜB TAK a telefonla sordum. Benim de projemi panel önünde anlatmam gerekiyormufl... Projede her fley anlafl lmazm fl... Oysa projemizde her fley yaz yordu, ne eksik olabilirdi ki, nesi anlafl lmayabilirdi ki? Randevu verilen gün ve saatte bir iflimin olup olmad da sorulmam flt. Gitmek zorundayd m. Yol paras n da ödemiyorlard. flimi gücümü b rak p stanbul dan Ankara ya, TÜB TAK a gittim. Bekleme odas nda bir süre bekledikten sonra panelin önüne ç kt m. Baflkan ortayafll bir han md 1. kinci baflkan, ya da panelin ikinci etkili ismi Darwin skandal nda da ad geçen Say n Çi dem Atakuman d. Di er befl panelist 20 li yafllarda gencecik insanlard. Elli yafl nda bir profesörü stanbul dan Ankara ya getirterek huzurlar na ça rmakta hiçbir beis görmemifllerdi. Baflkan sözü ald : - Ali Bey, dedi, ben projeleri önceden okumam. Bana projenizi anlat r m s n z? Biliyorum inan l r gibi de il ama aynen böyle söyledi. Say n Çi dem Atakuman o günü an msar san yorum, kendisine de sorabilirsiniz. Dayanamay p bunun nedenini sordum. - Çünkü projelerden habersiz geldi imde çok ilginç sorular soruyorum, baflkalar n n hiç dikkati- 12

2 ni çekmeyen fleyleri görüyorum... Öyle de il mi arkadafllar? diye sorup etraf ndaki gençlere bakt onay bekleyerek. Di erleri, nerdeyse tek bir a zdan, - Evet efendim, öyle efendim, dediler, çok ilginç sorular soruyorsunuz... Neden ça r ld m anlam flt m. Bu sayg s zl k karfl s nda bana sadece susmak düflüyordu. Projeyi anlatmam istendi. Anlatt m. Baflkan, - Ali Bey, dedi, derslerinizde soraca n z sorulardan birkaç n rica edebilir miyim? En ilginç buldu um birkaç soruyu söyledim. K sa bir sessizlik oldu. Baflkan etraf na bak nd. Herhalde kendisinden sorular n yan tlar n bekledi- imi sanm fl olmal ki, sinirli sinirli gülümseyerek, - Eskiden olsayd bunlar n hepsine fl p diye cevap verirdim, dedi, ama unuttum flimdi... Oysa sorular m n hepsi de me matematikçiyi zorlayacak sorulard. Kendim uydurdu um bu sorular n baz lar n n yan t n bulmak için günlerce düflünmüfltüm. Baz lar n nkini de hiç bulamam flt m... Ben sadece ne kadar güzel sorular de il mi, güzel olduklar n teyit edin, heyecan m paylafl n anlam na bakm flt m panelistlerin yüzüne. Oysa onlar sorular bile anlamam fllard. Baflkan devam etti konuflmas na: - Ali Bey, dedi, biz sizi araflt rmac olarak çok iyi biliyoruz, tan nm fl bir araflt rmac s n z ve konunuzda belli ki çok iyisiniz, ama e itimci olarak biz sizi hiç tan m yoruz. yi bir araflt rmac olmak demek illa iyi bir e itimci olmak anlam na gelmez... Bu projede baflar l olaca n z nas l bilebiliriz ki?.. Bu aflamada projemi reddetmeye niyetli olduklar n anlam flt m. Son bir umutla kendimi savundum: - Ama ben 5 y ld r liselilere yönelik Matematik Dünyas diye bir dergi ç kar yorum... Derginin her say s on bin sat yor... Etraf na bak n p, - Öyle mi? Bilmiyordum... dedi. Di erleri evet öyle anlam na bafl sallad lar. - Ayr ca, diye ekledim, 20 küsur y ld r onlarca kez bas lm fl 5-6 tane popüler matematik kitab m var... Gene etraf na sorgulay c bak fllar att. Di er panelistler gene evet öyle anlam na bafllar n sallad lar. - Ayr ca haftada en az bir kez bir ilkokula, bir liseye konuflma vermeye giderim... Baflkan konuyu de ifltirdi: - Ali Bey, dedi, bizim konseptimiz daha çok e lence ve oyun içeren projeler... - Olabilir... Benim konseptim de böyle... Farkl l k güzel fleydir... - Ama biz bu tür projelere destek vermiyoruz, bizim konseptimize uymuyor... - Afedersiniz ama buras sizin konseptinizi destekleme derne i de il. Sizin konseptiniz yazm yor flartnamede. - Üzgünüz... Aya a kalkt m, kap ya do ru yönelirken, - Destekleseniz de desteklemeseniz de bu proje gerçekleflecek, dedim sinirli sinirli. Bu projeyi desteklemek sizin için ancak bir onur olabilir... Projem desteklenmedi elbet. Ama hiç olmazsa bu vesileyle bir panelist grubunuzla tan flma f rsat m oldu. Geçen y l oldu u gibi bu y l da TÜB TAK a sundu umuz tüm lise ve lisans yazokulu projelerimiz reddedildi. Geçen y l hiçbir red gerekçesi gösterilmemiflti. Bu y l srarlar m z ve konunun bas na yans mas karfl s nda red gerekçeleri sunuldu. Gerekçelerin bir k sm yersiz, bir k sm dayanaktan yoksun, bir baflka deyiflle her biri asl nda bir bahane. Örne in gerekçelerden biri, derslerin günün hangi saatinde yap laca n n belirtilmemesi. Alay gibi! fiartnamede olsayd onu da yazard k ama yazm yordu. Akl m za da gelmedi do rusu. Bir baflkas, ve bana en a r geleni, Matematik Köyü nü benim kurmufl olmam ve yönetmem ve orada yap lacak ve benim de yer ald m bir projenin desteklenmesinin etik olmad! Projelerimizin desteklenmesi için, Matematik Köyü nde matematik ö retmemem gerekiyormufl! Hayat m n iki y l n ve var m yo um her fleyimi verdim bu Köy ü kurmak için. Bafl ma gelmedik bela da kalmad. TÜB TAK bu çabalar mdan dolay beni kutlamak yerine, Köy de yap lacak olan ve benim de yer ald m projelere destek vermenin etik olmad n söylüyor... Hayat n matemati e ve matematik e itimine adam fl biri Matematik Köyü yerine tatil köyü ya da dersane mi kurmal yd? Panelistler Türkiye de nas l para kazan laca n bilmiyorlar m? 13

3 Kurumunuzun reddetti i projelerin her biri birer mücevher de erindedir. Sadece Türkiye de de- il, dünyada bu projelere eflde er bir proje kolay kolay bulunamaz. Özür dileyerek söylüyorum, ama gerçek bu: Bu projeleri hakl ya da haks z gerekçelerle reddetmek kimsenin haddi de ildir. TÜ- B TAK n bu projeleri öpüp bafl na koymas, destekleyecek bütçesi yoksa, baflbakana, cumhurbaflkan na ç k p örtülü ödenekten yalvar yakar para istemesi gerekir! Reddedilen projelerimizin de erini anlayacak kadar matematik bilmiyorsunuzdur muhtemelen, zaten bilmek zorunda da de ilsiniz. Herkesin konusu ayr. Bana inanmay n ve lütfen bir bilene, bir anlayana sorun. Konuyla hiçbir ilgisi olmayan ya da yönlendirilmifl panelistlerinize de il ama. Son olarak tüm içtenli imle flunu söylemek istiyorum: TÜB - TAK tan destek almamam za de il, TÜB TAK n destek vermemesine üzülüyorum! Sayg lar mla. Matematik Köyünde bu yaz yap lmas planlanan de iflik kurslar ve yaz okullar için TÜ- B TAK tan istenilen deste in rededildi ini internet kaynaklar ndan ve günlük bas ndan ö renmiflsinizdir. Türk Matematik Derne i Yönetim Kurulu olarak 3 Haziran 2010 tarihinde yapt m z toplant - da bu konuyu ele ald k ve üyelerimizi bilgilendirmenin uygun olaca görüflüne vard k. Matematik Köyü nde yap lan etkinlikler için 2008 y l nda TÜB TAK a 6 proje ile baflvurulmufl ve bu projelerden 5 i kabul edilerek Kurumdan destek alm flt r. Yap lan etkinliklerin hepsi baflar yla tamamlanm fl ve kat l mc lardan ola anüstü ilgi görmüfl ve be eni toplam flt r. Buna karfl n 2009 y l nda TÜB TAK a verilen 7 projenin ancak 3 ü kabul edilmifltir y l nda gene TÜB TAK a sunulan 12 projenin sadece 3 ü kabul görmüfltür. Son olarak reddedilen 7 proje lise ö rencileri ve ö retmenleriyle dört lisans yaz okulunu kapsamaktayd. Bu projelerin koordinatörlü ünü fiafak Alpay, Ayfle Berkman, fiahin Koçak, Feride Kuzucuo lu, Ali Nesin, Tosun Terzio lu ve Yusuf Ünlü yapacaklard ve de iflik üniversitelerimiz ve liselerimizden 565 ö renci ve ö retmen verilecek derslerden yararlanacaklard. Proje koordinatörlerinin srarlar üzerine koordinatörlere TÜB TAK n ilgili grubu taraf ndan iletilen red gerekçeleri a rl kl olarak baz flekil flartlar na dayanmaktad r, doyurucu ve yol gösterici olmaktan çok uzakt r. * Mesaj, TMD e-posta grubuna at lm flt r. TMD nin Konuyla lgili Mesaj * 14 Türk Matematik Derne i ad na Prof. Dr. Ali Ülger Ayr ca 2008 y l yla karfl laflt r l nca Matematik Köyü nde yap lan bilimsel toplant ve yaz okullar - na Tübitak taraf ndan verilen deste in son iki y lda ciddi biçimde azalmas dikkat çekicidir. Türkiye de matematik yaz okullar 1970 li y llar n sonunda KTÜ ve ODTÜ iflbirli i ile bafllam fl, TÜB TAK ve Türk Matematik Derne i taraf ndan desteklenmifltir. Daha ilk y llar nda, fevkalade k - s tl imkânlarla yürütülen bu okullardan çok iyi sonuçlar al nm fl, sonraki y llarda iki üniversitemizin iflbirli ine baflka üniversitelerimiz de kat lm fl ve TÜB TAK deste i artm flt r. lk yaz okullar nda ö renci olanlar aras nda bugün de iflik üniversitelerimizde çal flan birçok de erli ö retim üyesi bulunmaktad r. Geliflen iletiflim imkânlar na ra men ça m zda bilimsel toplant lar n, kongrelerin ve çal fltaylar n önemi hiç azalmam fl, hatta artm flt r. Son y llarda bu etkinlikler için Türkiye nin giderek daha fazla tercih edilir olmas çok olumlu bir geliflmedir. Matematikte ise bilimsel toplant lar n ayr bir önemi vard r. Soyut kavramlarla u raflan bizlerin düflünce tarz m z, problemlerimizi dünyan n dört bir yan ndaki kendi konumuzda çal flan meslektafllar m - za internet ortam nda aktarmam z hiçbir zaman yeterli olmamaktad r. Onlarla tan flmak, tebli lerini dinlemek ve soru sorabilmenin yan s ra, toplant saatleri d fl nda da düflüncelerimizi, fikirlerimizi paylaflabilecek ortamlarda bir arada bulunmak bizler için çok önemlidir. Ayr ca, lisans ve lisansüs-

4 tü ö rencilerimizin böyle toplant lara kat labilmeleri, araflt rma konular nda öncü olan ünlü matematikçileri dinlemeleri, onlara soru sorabilmeleri, ülkemizde matemati in geliflmesine ola anüstü bir ivme kazand r r. fiirince Matematik Köyü nün Ali Nesin in giriflimleri, inan lmaz gayreti ve çabalar yla ortaya ç kt n hepimiz bilmekteyiz. Yeterince desteklenirse yak n gelecekte sayg nl tüm dünyada kabul edilmifl [Almanya daki] Oberwolfach veya [Fransa daki] Luminy seviyesinde bir akademik kurum olmamas için hiçbir neden yoktur. Son y llarda Türkiye de bilime, araflt rma ve gelifltirmeye TÜB TAK ve DPT taraf ndan ciddi kaynaklar aktar ld n bilmekte ve bunu takdir etmekteyiz. Bu durumda Matematik Köyü nde yap lacak olan etkinlikler için TÜB TAK tan istedi imiz deste in verilmemifl olmas hayal k r kl m z daha da derinlefltirmektedir. Kan m zca hepimizin flimdi yapmas gereken ilk hamle bu yaz yap lmas planlanan etkinlikler için destek aramak olmal d r. Üyelerimizden bu konuda bize yard mc olmalar n diliyoruz. Türkiye de matemati in geliflmesine ciddi bir ivme kazand rmak için Matematik Köyü ne mutlaka sahip ç kmal y z. TMD nin bu mesaj na gelen bir tepki: Ben gündemde olan konuda derne in yapmas gereken gecikmifl bir iç muhasebesi oldu unu düflünüyorum. Anlad m kadar yla TÜB TAK deste inin kesilmesi flu kapak resmiyle ilgili: Matematik Dünyas dergisi Türk Matematik Derne i nin resmi yay n d r. Hofllanmad kifliyi birinci sayfadan afifle etmek gazetelere yak flabilir, ama mesleki/bilimsel bir yay nda bunun yeri olabilir mi? Baflka bir ülkenin matematik derne inin dergisinde böyle bir fley hayal etmek mümkün mü? Ne yapm fl, söylemifl olursa olsun karfl ndakini karikatürize etmek ilmi/mesleki bir usül müdür? Matematik bilimini ve mesle ini temsil eden bir yay ndan beklenen ak l ve fikir yoluyla ikna etmek için çabalamakt r ve burada bu yol terkedilerek hepimiz ad na bir hata yap lm flt r. Telafisi için hata ilgili kurum ve kifli nezdinde tan nmal d r ki bu yükten kurtulup gönül rahatl yla Köy deki faaliyetlerin desteklenmesini talep edebilelim. A. M. Uluda Baz Düflünceler ve TÜB TAK n Red Gerekçelerine Yan tlar Ali Nesin 1 Bu projeler Bilim nsan Destekleme Daire Baflkanl na (B - DEB e, 2229 say l destek program na) sunulmufltur. TÜB - TAK a sundu umuz programlar n 3 ü liselilere ve 4 ü lisans ö rencilerine yönelikti ve her biri ikifler üçer haftal kt. Sundu umuz 7 projenin 1 7 sinin de reddedilme gerekçelerini, srarlar m z karfl s nda ve muhtemelen konunun medyaya yans mas sayesinde TÜB - TAK tan alabildik. Gerekçelerin red karar al nd - nda haz r olmad, son bir iki gün içinde apar topar kaleme al nd telefon konuflmalar ndan ve olaylar n ak fl ndan anlafl l yor. Geçen yaz da tüm lise ve lisans projelerimiz reddedilmifl ama herhangi bir gerekçe gösterilmemiflti. Gerekçe göstermeden proje reddetmek, TÜB - TAK n kötü al flkanl klar ndan biri. (Bir baflkas da telefonlara cevap vermemek.) Afla da bu gerekçeleri ve gerekçelere verdi im yan tlar bulacaks n z. Ama önce konuyla ilgili bir iki aç klamada bulunmak istiyorum. Ne de olsa aç k mektubum kamuoyuna yönelikti, matematikçilere de il. Bu yaz Matematik Köyü nde 11 de iflik program düzenledik. Ama biz sadece en soyut ve en ileri düzeydeki 7 program için TÜB TAK a baflvurduk. Alçakgönüllülükten, azla yetinmeyi bildi imizden, baflka projelere de destek kals n, ay p olmas n diye... Üstelik, tecrübeyle sabit oldu u üzere, baflvurdu umuz her projenin desteklenmeyece ini ve desteklenenlerin de k smen desteklenece ini bile bile... TÜB TAK deste i olmadan da yazokulumuzu gerçeklefltiriyoruz. Bunun böyle olabilece ini ta bafl ndan beri biliyorduk. Köyü TÜB TAK a güvenip kurmam flt k elbette. Ama daha fazla ö renciye, ekonomik olarak daha güçsüzlere daha uzun süre e itim yapabilmek isterdik. Özellikle Do u dan ve varofllardan daha fazla ö rencinin kat lmas gerekirdi. Ayr ca birçok ö retmen TÜB TAK deste i ol- 15

5 mad ndan yazokuluna kat lamad. Aç k mektubumu TÜB TAK a bir önyaz yla gönderdim: Say n Nükhet Yetifl, Ekte TÜB TAK Baflkan olarak size hitaben yazd m aç k mektubu mu bulacaks n z. Mektup do al olarak kiflisel olarak size de il, daha çok TÜB TAK yönetimine. Bu yüzden yard mc lar n za da iletiyorum. Sitemlerimde hakl olabilece im düflüncesiyle okuman z diliyorum. Sorunlar yüzyüze görüflebilmek isterim. Ankara ya istedi iniz zaman gelebilirim elbette, ama sizi ve yard mc lar n z bütün yaz geçirece im Matematik Köyü nde a rlamaktan da büyük mutluluk duyar m. Kiflisel telefonum: Sayg lar mla. Ne Say n Prof. Dr. Nükhet Yetifl ten ne de herhangi bir yetkiliden bir yan t geldi. Bir bas n duyurusu da yapmad lar. Lisans yazokullar n n ad TMD Lisans Yazokullar d r. Yani Türk Matematik Derne i nin sahiplendi i ve maddi ve manevi her anlamda destekledi i yazokullar d r. TÜB TAK, TMD yazokullar n reddederek, Türk matemati ini yurtiçinde ve yurtd fl nda temsil eden ve matematikçi akademisyenlerimizin büyük ço unlu unun üyesi oldu u TMD den, matematik ve matematik e itimi konusunda daha yetkin oldu unu da bu vesileyle belirtmifl oluyor! Reddedilen projelerimizin koordinatörlerinin adlar flöyle: Prof. Dr. fiahin Koçak (Anadolu Ü., TMD I) Prof. Dr. Tosun Terzio lu (Sabanc Ü., TMD II) Doç. Dr. Feride Kuzucuo lu (Hacettepe Ü., TMD III) Prof. Dr. fiafak Alpay (ODTÜ, TMD IV) Doç. Dr. Ayfle Berkman (ODTÜ, Lise ö renci ve ö retmenlerine) Prof. Dr. Ali Nesin ( st. Bilgi Ü., Fen ve Anadolu Liselerine) Prof. Dr. Yusuf Ünlü (Çukurova Ü., Olimpiyat program ) TÜB TAK n Matematik Köyü nün projelerini desteklememesi buzda n n görünen sadece küçük bir parças. TÜB TAK n sorunlar çok daha derin. Her fleyden önce, TÜB TAK n bilim ve bilim e itimi nam na her konuya el atmas var sorun olarak. Bu kadar çok ifllevi olan bir kurumun b rak n kusursuz ifllemesini, do ru dürüst ifl yapmas ve amac na yaklaflmas mümkün de ildir. Mutlaka bir yerden ç kar çat flmas ç kar, nitekim ç k yor da. Benim kan ma göre TÜB TAK n birkaç daha küçük parçaya ayr lmas gerekir: E itim veren TÜB TAK, e itimi destekleyen TÜB TAK, bilimsel araflt rma yapan TÜB TAK, bilimsel araflt rmay destekleyen TÜB TAK, AR- GE yi ve sanayiyi destekleyen TÜB TAK... Uygulamal, temel ve sosyal bilimler olarak da TÜB TAK parçalanabilir. Orduya ya da gizli istihbarata gizli içerikli araflt rma yapan birim de TÜB TAK tan ba ms z bir birim olmal. Üç genel elefltiri daha: nternetten anlad m kadar yla d fl denetim diye bir fley yok. Ayr ca bütçesi de halka aç k de il, vergilerimizin nereye harcand anlafl lam yor. Bilim politikas belli de il. (Bilim politikas sayfalar bombofl.) Umar m yetkililer sözünü etti im bu sorunlara ve eksikliklere çare bulurlar. fiimdi, Doç. Dr. fiemsettin Türköz, Bilim nsan Destekleme Daire Baflkan V. imzal TÜB TAK gerekçelerini teker teker ele alal m. 1. Tüm programlara Ortak Gerekçe. Etkinlik deste inin kullan lmas s ras nda etkinli in Düzenleme Kurulu Baflkan /Koordinatörü, Düzenleme Kurulu Üyeleri ile etkinlikte ders verecek ve/veya sunum yapacak olanlar n kendilerini veya birinci derece akrabalar n n sahibi orta veya çal flan oldu u ticari iflletmelerden al m yap lmas n n etik olmayaca kanaatine var lm flt r. Yan t: Özetle flunu diyor: Bu projelerden Ali Nesin in kurdu u Nesin Matematik Köyü para kazanacakt r. Oysa Ali Nesin programlarda e itmen olarak yer almaktad r. Ali Nesin in e itmen olarak yer ald bir program n gene Ali Nesin in kurdu u Matematik Köyü nde gerçekleflmesi etik de ildir! Daha da Türkçesi: Ali Nesin kendi kurdu u Matematik Köyü nde ders vermesin! Matematik Köyü yerine tatil köyü mü kurmal yd m? Oysa ben en iyi yapt m ifli yapt m san yorum. Panelistler (daha do rusu TÜB TAK yöneticileri, çünkü bu gerekçeyi panelistlerin yazd na inanm yorum), matris cebirlerinin otomorfizma gruplar bafll kl bir dersten para kazan laca n m san yorlar? Gençlere soyut matematik ö rete- 16

6 yim de para kazanay m planlar kuracak kadar gerçeklerden uzak oldu umu mu san yorlar? TÜB TAK yöneticileri en iyimser tahminle ülkenin gerçeklerinden bihaberler. E er öyleyse, lisans ö rencilerinin hemen hemen hepsinin meteli- e kurflun att klar n kendilerine duyurmay bir vatandafll k görevi olarak addediyorum. Öte yandan lise programlar ndan do rusu üç befl kurufl para geliyor. Geçen y l liselilere yönelik sadece iki lise program planlam fl, TÜB TAK gene tüm baflvurular m z reddedince, liselilerden biraz para gelir, o parayla lisans programlar n destekleriz diye alel acele 4 lise program daha düzenlemifltik. fle de yaram flt. Hesaplar m za göre sezonunda 6700 TL kâr etmifl görünüyoruz! Bu kâr da matematik d fl nda yapt m z etkinliklerden gelmifltir ve ya inflaata ya da onar ma gitmifltir. Her halukârda, 100 yatakl, en az 2 milyon TL yat r ml k bir iflletmenin bir y lda 6700 TL kâr etmesi gülünçtür, zarar say l r. fiunlar da belirtmeden geçmeyeyim: 1) Matematik Köyü nün bir y ll k iflletme giderini ö rencilerin bir y l boyunca Köy de kald klar toplam gece say s na böldü ümüzde, bir ö rencinin bir günlük maliyetinin 55 TL oldu u görülüyor 2. Biz ö renci bafl na kurumlardan 60, bireylerden ise 50 istiyoruz... 2) Hiçbir ö renciyi ekonomik nedenlerle reddetmeme, de ifltirilmesi bile önerilemeyecek en temel ilkelerimizdendir. Son olarak: Matematik e itimine bunca emek vermifl ve veren birinin (söylemesi ay p de il!) ders verdi i takdirde, Matematik Köyü projelerinin TÜ- B TAK taraf ndan desteklenmeyece i düflüncesi, cesur oldu u kadar ak llara ziyan bir düflüncedir. 2. Tüm programlara Ortak Gerekçe. Etkinlik program gün/saat/e itmen/konu olarak net bir flekilde ayr nt l olarak haz rlanmam flt r. Ücreti talep edilen x saatlik dersin da l m sunulmam flt r. Yan t: Haftada 6 gün ders olaca, her dersin 2 saat sürece i, dersin bafll, özeti, kimlere yönelik oldu u ve ö rencinin dersi almas için ne gibi önbilgilerle donat lm fl olmas gerekti i tüm projelerde belirtilmiflti. Bir projenin nas l sunulmas gerekti i hakk nda biraz olsun fikrimiz var! Belirtilmeyen, hangi dersin saat kaçta yap laca yd. Akl m - za gelmemiflti do rusu. Kimin akl na gelir ki? Zaten flartnamede de, do al olarak, ders saatlerinin belirtilmesine dair bir ibare yoktu... Dersleri geceyar s yapmayacak kadar izan sahibiyiz! 3. Lisans Programlar na Ortak Gerekçe. Destek istenen etkinli in, TMD taraf ndan yap lan di- er lisans yaz okulu etkinlikleriyle kat l mc ve etkinlik içeri i bak m ndan büyük oranda benzer olmas nedeniyle bu etkinlikler tek bir etkinlik olarak de erlendirilmifltir (destek istenen 41 kifliden 18 i ayn kifliler). Bu kapsamda tüm etkinliklerin toplam süresinin 3 haftay geçmesi nedeniyle etkinli- in desteklenmesi uygun görülmemifltir. Yan t: TÜB TAK, anlafl lmaz bir nedenle yazokullar n 3 haftayla s n rlad için, zorunlu olarak lisans yazokullar n parçalara bölmek zorunda kalm flt k. TÜB TAK, k saca, yutmad k, bunlar ayn yazokulu, sadece bölmüflsünüz diyor. Destek istenen 41 kifliden 18 inin ayn kifliler oldu u bilgisi yanl fl. Do rusu afla da: Bu projeleri proje bafllamadan aylar öncesinden TÜB TAK a sunmak zorunday z. TÜB TAK kat lacak ö rencilerin adlar n ta aylar öncesinden istiyor. O ana kadar kimler baflvurmuflsa, onlar n adlar n veriyoruz. O ana kadar, mensubu oldu- um stanbul Bilgi Üniversitesi d fl ndaki üniversitelilerden 3 lisans projelerine 82 ö renci baflvurmufl ve biz sadece bu 82 ö rencinin ad n TÜB TAK a vermifliz. Bu 82 ö rencinin, 38 i tek bir programa, 25 i 2 programa, 7 si 3 programa, 12 si 4 programa birden kat lmak istemifl. çeri in benzedi i tamamen yanl fl. Birinci lisans projesinde 11, ikincisinde projede 15, üçüncüsünde 10, dördüncüsünde 7 ders vard. Ve bu projelerde ortak olan tek ders benim Topics in Algebra dersiydi ki bu dersin de içeri i her hafta farkl. Kald ki e er TÜB TAK n niyeti kötü olmasayd birkaç döneme birden kat lmak isteyen ö rencilerin yaln z bir dönemini desteklerdi. O da olmad, sundu umuz 4 üniversite program ndan sadece birini desteklerdi. 2 Bu 55 TL nin 30 u maafl, sigorta gibi sabit giderler, 25 i ise beslenme ve temizlik gibi ö renci say s na göre de iflen de iflken giderler. 3 Dedikodu olmas n, bu gerekçeyle reddetmesinler diye mensubu oldu um Bilgi Üniversitesi ö rencileri için TÜB TAK tan destek istemiyorum. 17

7 4. Lisans Yazokulular na Ortak Gerekçe. Destek program n n amac üstün baflar gösteren ö rencilerin desteklenmesidir. Baflvuru dosyas nda destek talep edilen ö rencilerin hangi kritere göre seçildi ine iliflkin bilgi mevcut de ildir. Bu nedenle ders program n n içeri inin faydal ve yayg n etkisinin olup olamayaca konusunda bir kanaate var lamam flt r. Yan t: Üstün baflar gösteren ö rencilerin desteklenmesi destek programlar n n birkaç amac ndan sadece biri. TÜB TAK sayfas ndan oldu u gibi al nt l yorum [B DEB 2229 say l destek program, =524&pid=453 sayfas ndaki DB-2229.doc dosyas ]: Ortaö retim ö rencilerine yönelik olimpiyat programlar na katk sa layacak ö retim üyelerinin e itimine yönelik etkinlikler, ilk ve ortaö retim ö retmenlerine yönelik ve ile ilk, orta ve yüksekö retim ça ö rencilerinden üstün baflar gösterenlerin bilimsel ve akademik performanslar n n artt r lmas VE gelece- in bilim insan ve araflt rmac lar n n yetiflmesine katk sa lamak için Do a Bilimleri, Mühendislik ve Teknolojik Bilimler, Sosyal ve Befleri Bilimler alanlar nda yurt içinde kurum/kiflilerce düzenlenmesi planlanan bilim kamplar, do a e itimleri, teorik ve uygulamal yaz ya da k fl bilim okullar na destek sa lanacakt r. [Koyu harfler TÜB TAK n, ama büyük harfler ve alt çizili yerler benden.] Görüldü ü gibi, gelece in bilim insan ve araflt rmac lar - n n yetiflmesine katk sa lamak için ibaresi aç k aç k yaz lm fl. Yaz lan n baflka türlü yorumlanmas da mümkün de il! Yaz tatilinden feragât ederek, hiçbir not, diploma, berat beklentisi olmadan, bir gencin yaz s ca- nda da bafl ndaki Matematik Köyü ne gelmek istemesi, bafll bafl na bir seçim kriteri de il midir? Matematik Köyü sayesinde temel bilimlere yönelmifl ya da yönelecek liseli genç say s üç y lda eminim yüze yaklaflm flt r. Ayr ca üniversite programlar na kat lmak için bir matematik bölümünün ikinci s n f na geçmifl olmak gerekiyor. Bu herhalde bir seçim kriteridir. Bir de flu husus var: En baflar l ö rencileri seçecek olursak, ancak malum üç-befl üniversiteden ö renci al r z. Yayg n etki böyle mi sa lan r? 5. TMD Yazokulu IV e Özel Gerekçe. Etkinli- in e itim program yüksek lisans ve doktora ö rencilerine hitap eden lisansüstü konular içermektedir. Yan t m: Matematikte cebir, geometri, analiz gibi konular n oldu unu biliyordum ama lisansüstü konular diye bir ayr m n bunca y ld r fark - na varmam flt m... Daha çok lisansüstü programlar nda gösterilen konular vard r tabii ama bunlar n lisansüstü dersleri oldu unu ve lisans ö rencilerine ö retilmemesi gerekti ini nereden ç kar yorlar? Ayr ca bir konunun daha çok lisansüstü programlar nda okutulmas, ço u zaman konunun a rl ndan de il, dört y ll k lisans e itimi boyunca yeterince zaman olmamas ndan kaynaklan r. Matematik Köyü nün hedeflerinden biri de yo un lisans program yüzünden genellikle müfredata s mayan temel konularda lisans ö rencilerini bilgilendirmek. flin do rusu da bu. Anlafl lan konular n lisans ö rencileri taraf ndan anlafl lamayacak kadar a r oldu u san lm fl. TÜYAP kitap fuarlar nda çocuklar na matematik kitaplar mdan almak isteyen baz veliler, bunu bizim çocuk anlamaz diye flöyle bir göz att klar bir kitab yerine koyarlar. Bunlardan baz lar na, Neden ve hangi hakla çocu unuzu kendi çap n zla s n rl yorsunuz? diye sorar m. Ayn soruyu bu gerekçeyi kaleme alan TÜB TAK yöneticilerine soruyorum: Neden ve hangi hakla ülkenin gençlerini kendi çap n zla s n rl yorsunuz? zin verin de ülke ilerlesin! 6. Olimpiyat Program na Özel Gerekçe. Ö retmen ve ö rencilerin ayn ortamda birlikte e itime tabi tutulmas, uygun bulunmam flt r. Yan t: Bu program n koordinatörü Yusuf Ünlü ydü. Yusuf Ünlü 70 ine merdiven dayam fl Türkiye nin ender yetifltirdi i, Türk matemati ine büyük emekleri geçmifl, birçok ö renci yetifltirmifl eli öpülesi de erli bir matematikçimizdir. E er Yusuf Ünlü ö retmen ve ö rencilerin ayn ortamda e itime tabi tutulmas nda bir sorun görmüyorsa, bu fikri uygun bulmamak kimsenin haddi de ildir. Olsa olsa, Tuhaf bir fikir... Yusuf Ünlü hocam - z n mutlaka bir bildi i vard r denilebilir. Ayr ca uygun bulmamak gibi bir gerekçe olamaz. Uygun bulmamak mutlak bir fiil de ildir, ancak bir duruma, bir koflula, bir amaca göre uygun bulunmaz. K sacas TÜB TAK n bu gerekçesi de uygun bulunmam flt r! 18

8 7. Lise Programlar na Ortak Gerekçe. E itim program n n detayl bir flekilde verilmemesi nedeniyle etkinli in faydal olup olmayaca tespit edilememifltir. Yan t: Geçici körlük diye umuyorum. 8. Bir Lise Program na Gerekçe. Desteklenmesi istenen ö rencilerin okullara göre da l m homojen olmad ndan, etkinli in yayg n etkisinin olmayaca kanaatine var lm flt r (41 kat l mc n n 19 tanesi ayn okuldan). Yan t: Her fleyden önce etkinlikte 41 de il 50 ö rencinin olaca n duyurmufltuk. (Sonuçta bu etkinli imiz 73 ö renciyle yap ld.) Program m z tüm Türkiye ye aç kt. Bir liseden 19 ö rencinin baflvurmas n engellemeye hakk m z olmad gibi bunu do ru da bulmuyoruz. Ayr ca 19 ö rencinin ayn liseden olmas neden yayg n etkisinin olmayaca anlam na gelsin ki? Sözü edilen 19 ö renci, ad n söylemek istemedi im, daha çok yoksul ö rencilerin okudu u, matematik e itiminin içler ac s oldu u bir liseden. Bu liseden önceki y llardaki programlar m za da kat - lanlar olmufltu. Çok be enmifl olmal lar ki arkadafllar n da ayartm fllar. Bu 19 ö renci destek al namamas na ra men geldi. Biz burs verdik. 9. Olimpiyat Program na Gerekçe. Olimpiyat e itimlerine yönelik etkinlikler için MEB ile TÜB - TAK aras nda protokol yap lm flt r. Bu etkinlikler, yap lan protokol kapsam nda TÜB TAK taraf ndan görevlendirilen yetkin kiflilerce düzenlenebilecektir. Yan t: Bunu panelistler yazm fl olamaz. Panelistler nerden bilsinler TÜB TAK la MEB aras ndaki bir protokolün varl n? Belli ki TÜB TAK yöneticileri taraf ndan daha sonradan eklenmifl. Düzenlenebilecektir kelimesi dikkatimi çekti. Monopollerine alm fllar yani... Ne hakla? TÜB TAK, bir yandan araflt rma yap yor, bir yandan araflt rmaya destek veriyor. TÜB TAK, bir yandan e itim veriyor, bir yandan e itime destek verfliyor. Buna ç kar çat flmas denir. 10. ki Lise ve Bir Lisans Program na Gerekçe. Etkinlik kapsam nda doktoral e itmenlerle birlikte x yüksek lisans ö rencisinin de e itmen olarak görevlendirilmesi ve ders ücreti talep edilmesi uygun görülmemifltir. Yan t: Doktoral larla henüz doktoras n almam fllar ayn yazokulunda ders veremezlermifl, bunlar için ücret talep edilemezmifl... Nedense... Kimin ne ders verebilece ini profesyonel ve dünya çap nda bir matematikçi olan program n koordinatörü mü daha iyi bilir, yoksa TÜB TAK yöneticileri mi? Zaten destekledi i zaman bile hocalar n ders ücretini vermiyor ki TÜB TAK... Bunu biz de biliyoruz, ders verecek arkadafllar da, TÜB TAK n kendisi de. Ama eme in teorik de olsa maddi bir bedeli vard r. Yap lan özveriyi görmesi aç s ndan TÜB TAK n bunu bilmesinde yarar vard r diye düflünüyorum. Uygun görmezse bütçeden o kalemi ç kars n! steyenin bir yüzü... Kald ki flartnamede ders verecek hocalarla ilgili bir önkoflul yok. Uydurma gerekçelerden biri daha. 11. Baz Programlara Gerekçe. Etkinlik Koordinatörü nün e itimciler içinde yer almamas nedeniyle e itim program n n etkin ve verimli bir flekilde sonuçland r lamayaca kanaatine var lm flt r. Yan t: Program n koordinatörü olan kiflinin programda e itmen olmamas na takm fllar. Tam tersi olsayd, bir kifli ayn zamanda koordinatör ve e itmen olamaz, bari ayn kifli bir de ö renci olsayd... diyeceklerdi muhtemelen! fiartnamede program n koordinatörü e itmen olmak zorundad r diye bir koflul olmad gibi, bunu TÜB TAK a ayr ca sormufl, bir sorun olmayaca konusunda teminat alm flt k. Nitekim geçmiflte bu yüzden hiç sorun yaflamam flt k. 12. Liselilere Soyut Matematik Program na Özel Gerekçe. E itici kadrosunun say bak m ndan yetersiz oldu u kanaatine var lm flt r. Yan t: Bu program n amac gelece in temel bilimcilerine soyut matemati i anlatmakt. Günde ikifler saatten dört ders vard. Derslerden ikisini (sabah 8 den 12 ye kadar) ben veriyorum: Analize Girifl ( ve l tan m ve kan tlarla) ve Soyut Cebire Girifl. Ö leden sonra bir ders graf teori, bir baflka ders de problem saati. Graf teori dersi kan tl elbette. Problem saatinin amac da, problem çözdürerek, ö rencilerin ö rendikleri konular n pekiflmesini sa lamak. Yani üç e itmenin 4 ders vermesini, daha do rusu benim 2 ders vermemi e itim kadrosu yetersiz olarak de erlendirilmifl... Bu sat rlar yazd m s rada bu program devam ediyor, 10 uncu gününü bitirdik. fiunu rahatl kla 19

9 söyleyebilirim: Bu programa kat lan 71 liselinin 10 kadar kesinlikle dünya çap nda akademisyen olacak seviyede gençlerden olufluyor. Bu gençleri önümüzdeki hafta bafllayacak üniversite programlar na da davet ediyorum. Ücretsiz olarak elbette. Geri kalanlar n en az yar s üst düzey matematikçi olacak çaptalar. Di erleri de hayatlar ndan çok memnun, ilk defa gerçek matematikle ve kan tla tan fl yorlar, hem kendi zekâlar na hem de matemati e flafl yorlar. Son Söz. Aç k mektubumun Radikal de yay mlanmas yla âdeta mesaja bo uldum. Destek mesajlar n n yan s ra TÜB TAK tan flikayetçi onlarca kifliden mesaj ald m. TÜB TAK her projeyi desteklemek zorunda de il ve her projeyi de destekleyemez elbet. TÜB - TAK taraf ndan desteklenmeyen birinin de TÜB - TAK a k zg n olaca n ve bu yüzden TÜB TAK karalayabilece ini düflünmek zor de il. O tip mesajlar da hemen anlafl l yor zaten. Ayr ca TÜB TAK a yanl fl yapma hakk n da teslim etmek laz m. Bu kadar çok karar alan bir kurum elbette yanl fl yapacakt r. Boflu bofluna, yanl fl yapmak istemiyorsan, hiçbir fley yapma dememifller. Ama her fleyin bir s n r vard r ve bana gelen mesajlardan bu s n r n s k s k afl ld anlafl l yor. Bana yazanlar n tek bir a zdan ç km flças na söyledikleri flu: Panelistler bir projenin de erini anlayacak kapasitede de iller. Sorunu ortaya koymak bizden, çözmek yetkililerden... Sürçülisan eylediysek, ki eylemiflizdir muhtemelen, affola... Reddedilen TMD Lisans Yazokulunun Dersleri Tarihe not düflmek amac yla, Türkiye nin dörtt bir köflesinden üniversitelilerin kat ld TMD Yazokulunun tüm program n sunuyoruz. 1. Groups and Graphs, Doç. Dr. Ayfle Berkman, ODTÜ, 1 2. Non-standard Analysis, Doç. Dr. David Pierce, ODTÜ, 1 3. Baz Matris Cebirlerinin Otomorfizmalar, Doç. Dr. Feride Kuzucuo lu, Hacettepe Ü., 1 4. Lisans Ö rencileri için Matematikte Problemler, Prof. Dr. Yusuf Ünlü, Çukurova Ü., 1 5. Halkalarda Çarp m Kuram, MSc. Mehmet K ral, Brown U., 1 6. Lokal Sonlu Gruplar, Prof. Dr. Mahmut Kuzucuo lu, ODTÜ, 1 7. Kuaterniyonlar ve Oktoniyonlar, MSc. Do a Güçtenkorkmaz, Bilgi Ü., 1 8. Lokal Cisimler, MSc. Do a Güçtenkorkmaz, Bilgi Ü., 2 9. Topics in Algebra, Prof. Dr. Ali Nesin, Bilgi Ü., Sezgisel Kümeler Kuram, Prof. Dr. Ali Nesin, Bilgi Ü., On a Tits Alternative for the Automorphism Group of a Locally Finite Tree, Dr. Talia Fernos, Einstein Institute of Mathematics, Basic Algebraic Number Theory, MSc. U ur Efem, Sabanc Ü., Hesaplanabilirli e Girifl, Dr. Sonat Süer, Relativity from Galileo to Einstein, Yard. Doç. Dr. Tonguç Rador, Bo aziçi Ü., Aritmetik Fonksiyonlar ve Dirichlet Serileri, MSc. Haydar Göral, Koç Ü., Concrete Group Theory, Prof. Alexandre Borovik, Manchester U., Algorithms for Linear Ordinary Differential and Difference Equations, MSc. Burçin Eröcal, RISC, Linz, Introduction to Gröbner Bases and its Applications, MSc. Hamid Rahkooy, RISC, Linz, Analytic Combinatorics, MSc. Flavia Stan, RISC, Linz, Fraktal Geometriye Girifl, Yard. Doç. Kemal Ilgar Ero lu, Bilgi Ü., Commutative Algebra, Dr. Piotr Kowalski, U. Wroclawskiego, Topics in Approximation Theory, MSc. Ionela Moale, JKU, Linz, Cylindrical Algebraic Decomposition and Inequalities, Dr. Veronika Pillwein, RISC, Linz, Polynomial Solving, MSc. Zafeirakis Zafeirakopoulos, MSc. Hamid Rahkooy, RISC, Linz, S n rl Kohomoloji, Prof. dr. Mustafa Korkmaz, ODTÜ, Algebraic Coding Theory, Dr. Cem Güneri, Sabanc Ü., Günefl Sisteminin Mekani i, Dr. Ferit Öztürk, Bo aziçi Ü., Iwasawa Theory: Modular and Classical, Yard. Doç. Kaz m Büyükboduk, Koç Ü., Homological Algebra, Yard. Doç. Engin Mermut, Dokuz Eylül Ü., Diferansiyel Cebire Girifl, Dr. Sonat Süer, Jacobian Conjecturein dimension Two, Yard. Doç. Umud Yalç n,. Bilgi Ü., Clifford Cebirleri, Prof. Dr. fiahin Koçak, Anadolu Ü., Between Set Theory and Linear Algebra, Prof. Oleg Belegradek, Bilgi Ü., Invitation to Ergodic Theory, Prof. Eduard Emelyanov, ODTÜ, Fourier Analysis, Doç. Dr. Selçuk Demir, Bilgi Ü., Complex Analysis in Several Variables: An introduction, Prof. Dr. Ayd n Aytuna, Sabanc Ü., Gröbner Basis, Prof. Dr. Feza Arslan, Mimar Sinan Ü., C*-Algebras and Operator Theory, Dr. U ur Gül, ODTÜ, Ölçüm Teorisi, Prof. Dr. Zafer Ercan, ODTÜ, Olas l k Modelleri, Dr. Genco Fas, Bahçeflehir Ü., Algebraic Field Extensions, Dr. Özlem Beyarslan, Bo aziçi Ü., 1 20