Michael W. Apple & James A. Beane DEMOKRATİK OKULLAR Güçlü Eğitimden Dersler Mediha San

Transkript

1 Hazırlayan Michael W. Apple & James A. Beane DEMOKRATİK OKULLAR Güçlü Eğitimden Dersler İngilizceden çeviren Mediha San dipnot yayınları

2 Çevirmenin Notu İngiliz dili eğitimi almamış biri olarak bu kitabın çevirisini üstlenmiş olmam bir çeşit haddini bilmezlik olarak nitelendirilebilir. Eleştirel-demokratik eğitim üzerine Türkçe yazılmış kitapların eksikliğini çok hissetmiş olsam da asıl cesaretim, öğretim yılında Wisconsin Üniversitesi'nde verdiği tüm dersleri izleme şansım bulduğum Michael W. Apple'm beni sürekli olarak yüreklendirmesinden kaynaklanmıştır. Michael, tüm çeviri süreci boyunca, bazen İngiüzcemin yetersiz olması, bazen de Türkiye'deki eğitim sisteminde benzer uygulamaların olmayışı nedeniyle anlayamadığım ya da Türkçeye çevirince anlamı zayıflayan veya anlaşılırlığını tamamen yitiren bütün cümleleri, büyük bir sabır ve özveriyle tek tek açıklamıştır. Çoğu kez haftada iki defa zaman ayırmış, bazen bazı cümleleri daha kolay çevrilebilir ve anlaşılır kılmak amacıyla yeniden yazmaya bile üşenmemiştir. Kendisine ne kadar teşekkür etsem azdır. Bu kitabın çevrilmesi süreci, bireysel olarak bana, önceden hayal bile edemediğim müthiş katkılarda bulunmuştur. Her şeyden önce, dünyanın en önde gelen demokratik ve eleştirel eğitimcilerinden biri olan Michael W. Apple'ı kişisel olarak daha yalandan tanımak ve böylece düşüncelerini gerçekten anlama yolunda ilk adımları atmış olmak benim için hep bir onur ve sorumluluk kaynağı olacaktır. Michael'dan sadece bir "bilgin" ve bir "aktivist" olarak değil, iyi bir "öğretmen" olarak da çok şeyler öğrendim; öğrenmeye de devam edeceğim. Michael'dan ve onun "yoldaşlarından" hepimizin öğreneceği çok şey var. Beş farklı okulda öğretmen ve öğrencilerin halkla elbirliği yaparak daha demokratik bir eğitim için verdikleri kolektif mücadelelerin anlatıldığı Demokratik Okullarda, da hepimizin öğrenecek çok şey bulacağına inanıyorum. Kitabın çevirisinde Türkiye'de yaşayan bizlerin yeterince aşina olmadığını düşündüğüm bazı durumlarla ilgili dipnotlar eklemeye gereksinim duydum. Mümkün olduğunca az sayıda tutmaya çalıştığım bu dipnotlar ve alındıkları kaynaklar ilgili sayfanın altına yazılmış, yazarların kullandığı dipnot ve kaynaklar ise kitabın orjinalinde olduğu gibi bölüm sonlarında yer almıştır. Michael W. Apple'm Türkçeye yeterince kazandınlamamış olmasının eksikliğine ve Türkiye eğitim sisteminin daha demokratik bir düzeye yükseltilmesi mücadelesine bu kitabı çevirerek küçük de olsa bir katkıda bulunabilmiş olmayı ümit ediyorum.

3 Bu kitabın çevirisinde pek çok kişinin emeği bulunmaktadır. En başta, öğrencisi olamamış olmakla birlikte, hepimize her zaman "öğrettiğini" düşündüğüm değerli öğretmenim Prof. Dr. Fatma GÖK, yüreklendirmeleriyle çeviri sürecinin başlaması ve devam etmesine önemli katkılarda bulundu, kendisine teşekkürlerimi sunuyorum. Ahmet DOGANAY ve Mustafa YA ŞAR, bazı sözcük ve cümlelerin Türkçeleştirilmesinde çok yardımcı oldular; ne kadar teşekkür etsem azdır. Ayrıca bölümleri okuyup eleştirileriyle kitabın anlaşıkrlığını geliştiren değerli arkadaşlarım Andaç ÇUHADAR, Mükerrem TAŞ AKBULUT, Şengül DOĞANAY, Büğe KAYIRAN KUŞDE- MİR, Yeliz BOLAT ve Melis YEŞİLPINAR'a da teşekkür borçluyum. Ocak, 2011 Mediha San Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü

4 İÇİNDEKİLER DEMOKRATİK OKULLAR'M TÜRKÇE ÇEVİRİSİNE "ÖNSÖZ" Michael W. Apple İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ 19 1 DEMOKRATİK OKULLAR DAVASI 23 James A. Beane ve Michael W. Apple Demokrasinin Anlamı 30 Demokratik Okul Nedir? 37 Demokratik Yapı ve Süreçler 37 Demokratik Bir Eğitim Programı 44 Öğretmenler ve Demokrasi 52 Zengin Bir Mirasa Dayanmak 54 Demokratik Okullara Doğru 59 2 FRATNEY OKULU: DEMOKRASİYE DOĞRU BİR YOLCULUK.65 Bob Peterson Fratney Okulu'nu Kurma Mücadelesi 68 Politik Mücadeleler 69 Yönetimsel Mücadeleler 73 Fratney Programının Temel Bileşenleri 77 Çift-Yönlü ikidilli Program 77 Çokkültürlü, Anti-ırkçı Eğitim Programı 80 Bütüncül Dil ve Doğal İkinci Dil Öğrenimi 84 İşbirliğine Dayalı Öğrenme ve Disiplin 86 Tematik Bir Eğitim Programı Yaklaşımı 88 Eleştirel Düşünme 90

5 Yönetim 92 Belirgin Veli Katılımı 94 Yerel Toplumla Bağlantılar 95 Neler Öğrendik? 97 Fratney Okulu'nu Yeniden Gözden Geçirmek "ONLARIN HİSSETTİKLERİNİ HİSSETMEK": CABRİNİ GREEN'DE DEMOKRASİ VE EĞİTİM PROGRAMI 115 Brian D. Schultz Başlangıçta 120 Cabrini'nin Bağlamı 121 Topluluğun Çözülmesi Gereken Problemleri 125 Programın Birlikte Oluşturulması 127 Planı Uygulamaya Koymak 134 Kararlılık Karşılığını Alır 139 Yaşanan Deneyim Üzerinde Yeniden Düşünmek DURUM BİZİ ÖZEL KILDI 105 Barbara L. Brodhagen Yasamızı İmzalıyoruz 148 Beni Buna Götüren Neydi 150 Bir Topluluk Oluşturuyoruz 152 Birlikte Plan Yapıyoruz 155 Büyük Sorularımız ve Kaygılarımız Bulunmaktadır 159 Öğrenciler Kendi Değerlendirmelerinin Geliştirilmesine Katılıyorlar 162 Bu Kadar Çok Öğrendiğimize İnanamıyoruz 165 Herkes Birlikte Çalışmaktadır 167 Sınıfımızla Konuşmak İster misiniz? 168 Öğrenciler, Veli Toplantılarına Katılmaktadırlar 169 Deneyimlerimizi Yeniden Gözden Geçiriyoruz 173 Sonsöz: "Durumu" Sürdürmek 176 Okul Müdürü ve Meslektaşların Önemi 177 Materyal ve Kaynaklar 179

6 Dışsal Beklentiler ve Yönergeler 181 Geleceğe Doğru ATÖLYENİN ÖTESİNDE MESLEKİ EĞİTİMİ YENİDEN KURMAK 185 LarryRosenstock veadria Steinberg Kent-Çahşmaları (CityWorks) 191 Okulda Katılımcı Demokrasiye Doğru 195 Öğretmenlerin Liderlik Etmesine İzin Vermek 197 Ortak Planlama Zamanları 199 "Dışarıdakileri" Dâhil Etmek 200 Gerçek Anlamda Karşılıklı Bağımlılık Yaratmak 201 Değişen Beklentiler 202 Değişimi Açığa Çıkarmak 207 İkilem ve Zorluklar Devam Etmektedir 211 Kent Çalışmaları Üzerine Düşünceler EAST CENTRAL PARK ORTAÖĞRETİM OKULU: ZOR OLAN GERÇEKLEŞTİRMEKTİR 221 Deborah Meier ve Paul Schwartz Zihin, Çalışma ve Yüreğin Alışkanlıkları 224 Mezuniyet Komitesinin Bir Toplantısı 229 Yaptığımız Tercihler 236 Yarım-Günlük, Tema-Merkezli Dersler 236 Küçük Sınıflar 238 Eleştirel Arkadaşlar 239 Planlama, işbirliği ve Değerlendirme için Zaman 240 Değişen Algılar 243 East Central Park'ı Yeniden Gözden Geçirmek DEMOKRATİK OKULLARDAN DERSLER 251 Michael W. Apple ve James A. Beane Genel Kaynaklar 261 Yazarlar Hakkında 267

7 DEMOKRATİK OKULLAR'IH TÜRKÇE ÇEVİRİSİNE "ÖNSÖZ" Michael W. Apple Kısa bir süre önce, Amerika Birleşik Devletleri'nde bir okul müdürüyle aramda geçen bir konuşmada müdür, neredeyse ümidini yitirmiş bir şekilde gözlerime baktı. Şiddetli baskıların olduğu bir dönemde okulunda neler olup bittiğini anlatırken, bir okul müdürü veya öğretmenin bir gününe ilişkin olarak şimdiye kadar duyduğum kesinlikle en iyi tanımlamayı yaptı: "Her zamanki gibi, tuvalete gitmek için bile zamanım yoktu". Ardından da "Eğitim sistemini düzenlemenin daha iyi bir yolu olmalı," dedi. Bu yöneticiye göre, daha sık aralıklarla daha çok sayıda sınav yapmaya yönelik baskı, bütçelerle ilgili aralıksız mücadeleler, yoksullukla ilgili gerçeklikler, kendisi ve personelinin yaptıkları her şeyin çok büyük bir bölümünün okulların ve sınıfların durumu hakkında pek bir fikri olmayan insanlar tarafından belirleniyor olması - liste uzayıp gidebilir - bütün bunlar bu okulda kendisinin ve öğretmenlerin güncel politikalardan giderek daha fazla hoşnutsuzluk duymasının nedenlerini ifade etmekteydi. Onlar farklı bir şey istiyorlardı. Ve bunun ne

8 12 Demokratik Okullar olması gerektiği hakkında da söz sahibi olmak istiyorlardı. Bu yönetici ve öğretmen grubu için, okumak üzere olduğunuz bu kitaptaki - Demokratik Okulla/daki - materyal, tam anlamıyla doğru zamanda ortaya çıkmıştır. Türkiye'ye yaptığım birçok ziyarette akademisyenler, öğretmenler, yöneticiler, aktivistler ve hatta devlet görevlileriyle okulların bu ülkede karşı karşıya olduğu problemleri tartışma şansım oldu. Bu insanların taşıdığı endişeler, zaman zaman önceki paragrafta sözünü ettiğim okul müdürü ve öğretmenlerin şikâyet ettiği konulan yansıtmaktaydı. Türkiye'de konuştuğum eğitimciler, karşı karşıya kaldıkları problemlerin çoğunu başarılı bir şekilde teşhis edebilmişlerdi. Çoğu, eğitim yönetimi için daha demokratik; eğitim programı, öğretim ve değerlendirme için de daha duyarlı modeller istiyordu. Fakat en çok istedikleri şey, bu doğrultuda ilerlemeye yönelik pratik çözümlerdi. Ve onlar da biraz yardım alabilecekleri düşüncesiyle gözlerime bakmışlardı. Ben, eleştirel bir eğitimci olarak onlara ne verebilirdim? Açık konuşmak gerekirse, eğitimdeki eleştirel çalışmayla ilgili temel problemlerden biri, birçok ülkede "eleştirel pedagoji" akımının ve genel olarak eleştirel ve demokratik eğitimin liderlerinden bazılarının okulların ve sınıfların güncel gerçekleriyle yeterince bağlantı kuramamış olmalarıdır. Oysa eleştirel ve demokratik bir eğitim, ancak eğitim politikası ve uygulamalarının somut konularıyla - ve eğitimcilerin, öğrencilerin ve toplumdaki bireylerin günlük yaşamlanyla - çok daha fazla üişkilendirildiği zaman başarılı olabilir. Bu nedenle, eleştirel eğitim teori ve yaklaşımlarmm, bunların gerçek sınıflarda şu anda var olan ve olabilecek gerçek yollarla bağlantısının kurulması yönünde yakıcı bir gereksinim vardır. Amerika Birle-

9 Demokratik Okullar'/n Türkçe Çevirisine "Önsöz" 13 şik Devletieri'nde eğitimde eleştirel yaklaşımların yaratıcılarından biri olmama rağmen, yapması gerekenleri unuttuğunda ve sınıflarda gerçekten olup bitenleri kuşatan konularla kendini ilişkilendirmek için etkin bir şekilde çalışmak yerine üniversitelerde bazen sırf akademik bir uzmanlık haline geldiğinde, bu gelenekler setini içerden eleştirenlerden biri de ben olmuşumdur (Apple, 2006). Birkaç kitapta, eleştirel ve demokratik eğitimcilerin uygulama sorusunu görmezden gelemeyeceklerine değinmiştim. (Apple, 2006; Apple, Au, & Gandin, 2009). Bu, giderek kötüleşmekte olan - okullar ve öğretmenler üzerindeki muhafazakâr saldırılarla daha da kötü hale getirilen - koşullar altındaki okullarda şimdi her gün emek harcamakta olan insanlarla konuşmanın (ve onlardan öğrenmenin) yollarım bulmak zorunda olduğumuz anlamına gelmektedir. Bu konuya karşılık vermenin bir yolu, öğretmenlerin "Pazartesi günü neler yapacağım?", bir başka deyişle, "Daha eleştirel olan bu eğitim modellerini bir öğretmen olarak okuldaki günlük yaşamımda nasıl uygulayabilirim?" sorularıyla ilgili eleştirel cevaplar sunan kitaplar yayınlamaktır. Eğer okullarda uzun ömürlü demokratik reformlar gerçekleştirmek istiyorsak, bu tür sorulara pratik yanıtlar sunmak kesinlikle çok büyük önem taşımaktadır. Demokratik okulların önemli bir başarı olarak ortaya çıktığı nokta da burasıdır. Bu kitabın yazılması fikri, büyük bir yayınevi eleştirel teorinin uygulayıcılara söylemesi gerekenler hakkında bir kitap yazmam için benimle görüştüğünde başlamıştı. İşin ilginç tarafi bu davet, eğitim programı, öğretim ve değerlendirmeye yönelik eleştirel modellerin, farklı öğrenci kitlelerinin bulunduğu bölge ve okullarda yaşanan gerçek problemlerin çözümündeki gerçek pratik basanlarını göstere-

10 14 Demokratik Okullar bilecek materyalleri basmak ve geniş bir alana dağıtmak için büyük organizasyonları ve yayınevlerini ikna etmenin taşıdığı önemin benim için daha açık hale geldiği bir zamanda gerçekleşmişti. Başlangıçta kesin bir şekilde "Hayır" demiştim - böyle bir projeye karşı olduğumdan değil, böyle bir kitabı en iyi şekilde yazabilecek insanlann, "Pazartesi günü" yapılması gerekeni şimdi yapan eleştirel-demokratik öğretmenler ve yöneticiler olduğuna oldukça güçlü bir şekilde inanıyor olduğumdan. İşin özü, kendi sözlerine, mücadelelerine ve başarılarına dayanan bir kitabı toparlayarak onların sekreteri olmam gerektiğini düşünmüştüm (Apple, 2010). Eğer yayınevi benim sekreter rolü oynamama izin verirse bu işi yapacaktım. Fakat bir şartım vardı. Bu, gerçek anlamda dürüst bir kitap olmalıydı; eğitimcilerin, olanları gerçekten olduğu gibi anlatabildikleri bir kitap.