Türkiye'de Demir Çelik Sektöründe Özelleþtirme GÖRÜÞ. t t Ý l

Transkript

1 Tük' D Çk Sköün Özþ Zha Gün AKAD Mauj Yüksk Mühns (Bþk Ma-þ Snkasý Uzaný) Tük, üna ha k ün 1999 ýýný 14.4 on on 17. sýaa aaaýþ, üna ha k ünn %1.9'unu kaþýaýþý. Yn 1999 vn ö Tük' ha ðn %35.9'u BOF, %64.1 ' EAO'a üþ. Düna'ak ü önn akýðýýza Tük'k akaaýn a s uu ouðunu öüouz. Gn oaak, %60-70 BOF, %40-30 EAF'a ü apýýðýný öüouz. 1999'a Tük'nn ha k ü kapass 19.9 on ona üksþ. Kapasnn üün azýnak aðýýý s; %83'ünü uzun üün, %15'n assý üün v %2'sn vasýfý k ouþuakaý. Tük' uün 17 a kk ak ocaký ss, 3 an n ss uunakaý. Yanýzca uün ð, ýaý Tük'nn k ün apýsa sounu vcuu. Bu apýsa soun ün ha ðn üün azýnak aðýýýnýn ükzn ksnn aný vs. Ükz ükn assý üünn %50's haa ou kaþýanakaý. Uzun üün s a s uu söz konusuu. Tük ksnnn üzn ü apaka, hacaa aýþakaý. Bu uu, aaýan v aný zaana ch n nszk. 1980' ýaa üna k üknn aýðýný akaaan, Tük u- zun üün ün aýak aacýa EAO'ý ssn saýsýný v knðn fazasýa aýýþý. Bu chn aýna aan nn sn ükzn k ünn ükzn haaý oðuusuna kz panaanýn uunaasýý. Uzun üün-assý üün aasýnak n, uzun üün ü hn EAO'ý ssn saýsýnýn hýza aasýa üna nnn sn oðu önnþ, anýzca ükzn haaý ð, sas ch k sköü önnþ. Buün, apýan chn anýþ ouðu n sas aafýnan fa o. Ükzn k ün uzun-assý au aasýnak nszðn SDEMR'n özþsnn nn oaak öso. D k sköü, üknn n ön skönn. Ük - konosn kakýsý v kononn ön naknn oan sköün faa aýsýnan vazz aaný. Bu aanaa ch sas apaanaaa ö ð, ük ýkaaý üþünük apýaýý. Ancak, ük ýkaaýný Düna Bankasý v IMF'nn, NATO'nun ýkaaý özþþn, þn sas n n k sköü ön n ük ýkaaý... B kz nz sz s aak sn uzaaa öün, cnzk ozuk paaaa s aýnýosunuz. Tük'nn uün sn uunuðu uuu u sapaaan aðýsýz üþünk ükün ð. IMF 1999 ýý sonuna kþn san- anaþasýna a aýðý özþ hýz vck. Tük'nn azýðý n kupaýna a Tük özþ hýza kþcðn ou. Özþ poaýna aan As Çk, SDEMR v ERDEMR'N saýþaý kþck. Sözü n ü ücnn ks n ss, As Çk s ükz ka k ün kaua a k þ. As Çk' saýa. s saýþa ýkaýý ancak k aps E' vn kaa v. B sü sona a E özþck. Özþ poaýna uzunca sü kszþn TDÇ' aýa. SVAS DEMR ÇELK FABRKASI ÖZELLEÞTRLEREK YIKILDI: SIRADA KAMULAÞTIRMA VAR. Svas D Çk, 1987' sün 'n ü apak aacýa TDÇ' aðý þ oaak kuuu. 400 n on/ý hahan kapass oan Svas D Çk þ %99.9 oanýnak kau paýnýn özþs aacýa poaa aýný. Aýan ha 5 Ocak 1998 ahn sona n kf v süs n ÖB'na Svas D Çk' saýn aak n 4 kf. Tkf vn aasýna uunan Svas Oak Gþ Guu Fakaý saýn aý.(6 Ocak 1998-ÖB Basýn Duuusu) SDÇ, n üksk kf vn saýýo. Özþ konusuna oojk sýkýnýaý aþak aacýa aþka ha apýýo: Öz-þ- ü p v a n ð F ü ð ö T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI auj 2001/

2 Yüksk Kuuu, özþnn aana aýasý aacýa fakaý, sanu'a þk Svas'ý þaaaý Svas'ak oaaýn ouþuuðu SVYAT A.Þ.' vo. Saýþ þ u þk kþkn sona fakaa h aanak aýþa ökz aþýo. SVYAT A.Þ., fakaa h ü apaaak v sözþsn 3 ý sü ksnsz 500 pson sha cð aans vsn kaþýn sac 173 þ þaþý apýý. Bu þ ücnn önsn þ po ýkaýa.(sa Gazs) SVYAT AÞ, fakaý þ aýþýo, ancak h nsn aþaýý oaýo ýý Tuz aýna "Knank'ýn aacakaý nn fakaý saýþa ýkaýðýný" azn öðnk. Baþakan Ecv, Svas'a ðn özþn Svas D Çk Fakaaý'na ün uasý v þn paaaýný aaaaaýna ok üzüüo v "vn þ koacaðýný" söüou. Özþk aha v ha cðn sök þn anýzca naaý oaa kaasý uuuna s apýan : Kauaþýýoa, aýýa kau aafýnan kþkn sona ka saýoa. (As Çk unun n apýcý önð.) Eð þ aana þz v aýýasa apýacak þ n : Kauaþýa v zaaý vn kaþýaasý. Svas D Çk þ ýaý aý ük konosn zaaý sas aafýnan nk ko. Bu zaaý aýkaaa ü o. Özþ'nn n sonuaý ouðu opua ösk sno. Ks SVYAT AÞ'n hsap souo. Bu uu azý v aafýnan a k saýaýðý n popaana konusu apýaak k þnn k saýasý sno. SVYAT AÞ'nn ü apaaasý a "noa" kaþýanýo. Svas D Çk þnn nn saýýðý s souanýo. ASLÇELK SATILDI Ooov v akn aa sana n ka v aaþýý k ük aacýa 1974 ýýna Ko Guu aafýnan kuuan As Çk, 1982 ýýna fakanýn oaý nn aþaýðý zouk üzn kauaþýýaak oaý önþ v zaan sn MKEK' aðý kuuuþ han þ, þk n kaý önn ouðu 1998 ýýna özþ poaýna aýnýþý. 17 Nsan 2000 ahn ha ýkaýan As Çk n kf v süsnn sonu oan 16 Hazan 2000 ahn 5 þ v oak þ kf vþ. 6 Tuz 2000 ünü apýan ha kaýan 5 þkn Yazýcý-Gü-þ- Pasan Oak Gþ Guu 11 u sün aýk aýa sonucu 131 on oaaas Çk' saýn aýþý. Öz Þk, Kauaþýýý, Þ Yn Öz As Çk'n 26 ýýk ah ounca 8 ý öz skö, 18 ý kaua kaýþ v kau aafýnan oaý önkn fakaa aýý apýýþ v ka özþþ. Ü apýðý aana Tük' aýþasýz oan kuuuþu v özþk sajk anaa a ð oan u pazaý kau aaý ýþýna kuanýa aýþý. As Çk'n 1999 ýý n cosu 46.4 on oa, kapas kuaný oaný %80', ü vð %90'aakn saýýþý. As Çk Tük ka k pazaýnýn %60'ýný n uakaý. Saýan, anaa u %60'ýk paza ouþu. As Çk zan kaý kuuuþkn saýaak "v ük oan kuuuþaý zn ýkaaýz ko" ksn n akýý önkn n ouþuuþu. As Çk'n özþ öncs 820 aýþaný vaý ýý Aaýk aý aý u saý 400 cvaýna üþü. 250 kapsa ýþý oaak snn ühns v üo aýþaný þu ana askýa nakn ko. 100 cvaýna kð hak n aýþan özþ þanasn ö hn þn ýkaýý. shaak u üþüþün n uacaðý s haa szðn kouo. SDEMR NASIL ÖZELLEÞTRLYOR? D Çk sköün v Tük'nn ön n kuuuþaý aasýna aan s, 2.2 on on/ý ü kapassn sahp. Fakanýn 11 on on kapas 48 auj 2001/ 126 T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI

3 s aný, 17 on ka aaný, aýþaný uunuo. s, 2 Ma 1998 ahn ÖYK kaaý Baþakanýk Özþ as aafýnan %100 oanýnak a hsss ok saýþ v vaýk saýþ özþk üz poaa aýný. ha þaaý s v anýý öküanýnýn ahnn an 1 a TL kaþýýðý ÖB'n aýnacaðý, son kf v ününün 30 Hazan 2000 v c na nn 3 on oa ouðu aýkaný ýýnýn Þua aýna Özþ as Baþkaný Uðu Baa, s'n saýacðnn n azc vkn, s'n ksnk ok þaaa saýacðn v üknn kasasýna paa cðn önöüou. Þana aan faa 30 Hazan 2000 ahnn uzaýasýný snc, s hasn son kf v ah, ÖB aafýnan önc 21 Tuz 2000' sona a 18 Aðusos 2000 ahn n. (18 Aðusos 2000-Hü) Basýna ansýýðý kaaýa a, u ahn sn11 n aþkýn þnn nn ouðu aýkaný. Þana aan faa, ssn ana ha s aacýa nc þ üznnn kau aafýnan n sn ap. Kýsaca kf sah oak sn, ason þ kanýný vn aaasýný v sona s n kf vckn. (9 Tuz 2000-Oa Boðu-Hü) ÖYK, s'n özþs n ön saýacak þaýn kþsn s: Yassý üün ün þ n; knoojk aýý. Bu þaýn n s n s' 750 on oaýk aýýýn apýasý ko. Fakanýn aha v aýþasý n ÖYK aafýnan 22 Aðusos 2000 ahn kaa 4 a oaýk kanak akaýý apýýþ, una kaþýn s zaa n kuuuþaýn aþýna aýþý. s'n 31 Maýs 2000 ahn ö 32 a TL'k zaaý uunuðu aýkanýou. (22 Aðusos 2000-Hü) s'n has Yapýýo 22 Aðusos 2000 ahn kþn ha k kf E' n. Yaýý þaý, hann cazsn kýs oaak üþüü. Özþn souu Dv Bakaný Yüks Yaova aýkaa apaak aýý koþuu sknun D Çk Fakaaýnýn E' vcðn. s E' vo E ÖB aasýna uzun sün pazaýkaan sona; s'n ðþk ka 300 on oaý uan ocunu ÖB'nn üsnsn, E'n, ÖYK'nýn uun öcð aka ösn kaa v. Bu aka aha sona ö paný k aýkaný: 26 Þua 2001 ünü apýan aýkaa "k k ýý ösz, 50 on oaýk saýþ nn 4 þ aks ösn kaa vþ" ouðunu kauou öðn. s hss E' vkn sona, hssnn %10'uk kýsýnýn sknun'a aýþanaýn kuuðu vakfa sz vsn, E'n 750 on oaýk aýýa ss assý au ü ha vsn kaa vk, 11 n aþkýn þnn aýþýðý ss 6 n þ n 5 ýýk sha aans þ ouðu aýkaný. s' sha; Özþn souu Dv Bakaný Yüks Yaova'nýn asýna ansýan aýkaaaýna sha konusuna n v uaþak ükün ð. Saýn Bakan, 18 Nsan 2000 ahn apýðý aýaasýna s' opa kþnn aýþýðýný, 8 Þua 2001 ahn apýðý aýkaasýna s s' aýþanýn ouðunu. Eð akaþýk 600 þ u ön þn ýkaýaýsa, Saýn Bakan sha konusuna anýýcý aýkaaaa uunakaý. Saýn Bakan'ýn 2001 ýý aýkaaaýný az aýsak þnn 5.500'ü kaou ð þ asa üc aþona aðý oaak aýþýo þn 6 n n 5 ýýk sha aans o kaou þ sn 3.500'ü ý sonu aý kð hak kazanacak. Ekð hak kazanacakaýn hn uzakaþýýasý üþünüüo. s'k öüü snka v n þvn öüþ apýaak ö k Ö p k o K 2 o T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI auj 2001/

4 þ n opu aýþan saýsý sp kn sona nska apýacaðý kn, akaþýk 4500 aþon þsnn akýn ðno. s' aýþan ühns n s uu aha a kk. Daha önc özþn pk ok kuuuþa öüüðü üz, ühns ð þ kaaaý n þvn aafýnan ch zs kau kuuuna nakn soa. Özk kn skaþaýýz aýsýnan akýðýýza, oaa aak uu va. Mskaþaýýzýn aýþacð üün kau kuuuþaý a özþþ a a özþ poaýna. Doaýsýa kau kuuuþaýna nak s þsz kaaaýný nck sonu ouo. Kausa aanýn aaasý anýzca ük konosn ð, sknun D Çk ssn aýþan auj ühnsn aka k öünüo. s'n Ük Ekonosn Kakýsý Son ýa s'n zaaý 2.2 a oa. Özþ asn ö 20 ýa ük konosn oan kaý 18 a oa. Bu 18 a oaýk üükük, h ý assý k üün akaýan 750 on oaýn ükz zaaa sokuðu asý aýkanýo. Yýa 750 on oaan 20 ýa zaaýnýz 15 a oaa ükso v þnn nona zaaýný a una kðnz 18 a oaýk zaaý vaýþ aýkanakaý. Asýna u üükük zaa oaak aýkanýosa, u zaaýn s'n ð, kk anýþ panaaan kanakanýðýný a aýkaak ko. Bu anýþ panaaa nn oan s ükzk sas ch. s'n aýkanan nona zaaýnýn nn kanakanýðý, una nn nn ösð s u aþaaa önn þ. Çünkü kau s' ýsah k aacýa ð, saýp kuuak aacýa hak þ, aýý apýasý n ÖB aafýnan akaýýðý a n paa E'n aýý apasý n snn 750 on oaýn 5 kaýnan fazaý. ÖB, s'n vzonu n aýan u paanýn n hacanýðý konusuna kauouna v. E' v sonasý apýacak aýýa s 5 ý sonuna assý au ün þ uuuna ck v uünkü akaaa h ý 750 on oaa ha n assý au ksn s'n kaþýanýþ oacak v Tük ýþaýa ýa 750 on oa aha az övz ös apacak ha ck. E Nn s' s? E Gn Müüüðü'nn apýan aýkaaaa ö, E Avupa'nýn k on þk aasýna hfo ýý saýþaýnýn 1 a oaý aþasý kno. E ü kapassn 5 onon/ý'a ýkaaý hfo. Bunun n 2 a oaýk aýý apaý v öc Avupa'ak k 10 aasýna hfo. (Þn Macun- Düna-19 nsan 2000) Ta unun anýna s' kn ünn aaak, a avanaj saðaacakaýný, s v E Lanaýnýn Tük'nn n üük anaý oasý nn h haann h üünn nz ou aþýnasýný saðaackn v u uuun oak haa nn koaaþýasýný önöüoa. E'n ðz ünk ð has oan Buasan'ak Kkowz fakasýný saýn aa þ ouu sonuanaýnca kkan s üzn oðunaþýýðý özno. ERDEMR'DE ÖZELLEÞTRME PROGRAMINDA E' Hazn a %25.77 oanýnak hss sn Özþ asn vk, Tük Kakýna Bankasý v Bosa ýþýnak E hss ÖB' opanýþ ou. Bu hss aha önc Süank ünsnkn Süank'ýn özþs aþaasýna Hazn' vþ. Þk hssnn Tük Kakýna Bankasý'na uunan %5.54'ük kýsý Özþ as aafýnan ð, TKB aafýnan özþck. Böc ÖB'nn özþ aýþaaýna zn saðanýþ ou. E'n özþs n, þ Bankasý'na kuanýan önn kuanýacaðý o. 50 auj 2001/ 126 T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI

5 TDÇ DE ÖZELLEÞTRME PROGRAMINDA Özþ as ð (11 Ocak 2001) TDÇ Gn Müüüðü özþ kapsaýna v poaýna aýný. Bu ð TDÇ Gn Müüüðü v TDÇ'n aðý kaan son k þ oan, Hkhan Man þs Dvð Man þs özþ kapsaýna aýnýþ ou. TDÇ aha önc Kaaük D Çk Müssss, Svas D Çk þ kapsa v poaa aýnýþ v hssnn aaý özþþ. s'n özþsn s þnn oaýnýn önk E' vn kaa v. ÖB'nýn kauouna apýðý aýkaaa ö, TDÇ'nn 18 a sn özþ þnn aaanasý kno. TDÇ, kn sn aþýýðý ousuzukaa aðn k sköün vn kz panaa apasýnýn ön aaaýnan ouþu v aanýna Tük n ön oaak kau. Kapas h ük ouðu TDÇ sas ýkaa aacýa a kuanýýþ v ýaa aðý oaak oþaýýþ kuu oa. Kaaük D Çk'n özþ poaýna aýnasýa TDÇ' nn aý oþaýaa aþaný v uün n kaan son vaýkaý a v saýo. TDÇ' aðý k þnn v aýþýýaasýnýn, kz poaaýn sköün v üknn haaýna ö ð, "sas hsapa" a kþs ükz n aðý sonuaa nn ouo. B zaana c üüküð v k sahp oan TDÇ'nn Gn Müüük nasý oaýný öð n haczo. Dv Bakaný Saýn Gaaý oaýn ok üzücü ouðunu k, "TDÇ'nn h þ ok k zan, nasý a Vakýfank'a pok" aýkaa apýo. Hacz þn apýan faa s'n 18 on a ocu uunuðu n TDÇ' hacz o. Yn Saýn Gaaý'nýn aýkaasýna, TDÇ'nn Vakýfa Bankasý'na 30 on a ocu ouðunu u nn pok þnn kþðn öðnouz. Hkhan v Dvð Man þ Tük'k cvhnn ýkaýýðý v ca oaak a kuaný ð oan an aýnýýo. Bu ann özþs TDÇ aan oaan kaýýýþ oacak. SONUÇLAR: Özþ uuaaaý anýzca ükz ð, þ zaaný saýack ü ünaa uuanaa aþanýþý. Kau þnn hz vð, aha hz v ha önüþüüs n ük nn ðþsn kaa v. Sounaýn snk av ük nn ðþs apýaa aýþýý v ü ünaa önkn sýka asaýðýýz özþ uuaaaýna konu oan kau kuuuþaýnýn aa ok pahasýna ük hakký ðþ. 1990'aa hýz kazanan özþ uuaaaý kanaðýný, sann knk aanaýný aha a aýakan v n sa k aaakan aý. Özk sosa v uuaaaýnýn afa kaýýýðý ön asaan u uuaaa, aþaýn h aanýna söz sah oak sn sann kaýný aha a saðaaþýaa c kaký sunuþ, ð saðýk aana ah "paan kaa saðýk, paan kaa ð" nþ. D k sköünk özþn ükzk uuaaaýna akýðýýza, kaunun n h þ kaaacaký. Dvn ös ön v sajk skön ksnn aaacaðý uuan ouu ös önüüzk ön uaþanýn sýkýnýý oacaðýný önök ko. Bu vn k sköünk özþn sonuaýný kýsaca k ks; 1- D k sköün kz panaanýn kskð özþ kapaýak sno. 2- s, uün Tük'nn n üük þnn v özþck oan E' 50 on oaa vk. 3- E'n s n opa ö- cð ka 4 ýa 800 n oaý. Bu aka, E'n ýýk kaýnan aha üþükü. 4 a c u n 7 a G T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI auj 2001/

6 4- Bu kaa ucuza E' vn s'n anýzca fakaaý ð, þnn 17 n kak aazs v aný a vk. 5- s'n v, E'n özþ poaýnak saýþýný aha cazp ha ck poaýn uuaaa konuuþ ha. 6- E'n özþs s saýýþ oacak v ükz k sköünün kaua uunan ön aðýýðý öz þkn n ck. 7- Yassý au ünn aýýasý ükz n ön avanaj saðaacaký. Ancak unun uün s'n saýaak kþs "vn aýý"ý on oaýk aýý v ük ð. Baýk ankaaa akýýan paaaýn opaý anýna u kaa üüküðün sözü ah z. 9- Ükz k sköü sn kau paý kaaacaký. Gþþ kapas ük ah n k ün kau paý ýakakaý. 10- Svas D Çk þ'nn aýk ha snn nn özþs. Boaý kauaþýýasý üþünü. 11- D Çk sköü ss pasa þaaýna s þ. 12- Özþ sonasý üün þ sha aaasý aþanýþ, saýn aan þk sha aansn uaaý ch þ. 13- As Çk, özþ uuaaaýna n önkn. Kaý kuuuþ han kn sona 131 on oa ok ucuz faa saýýþý. 14- þ kaý ha nn önnn özþ oaýðý ün ýþýðý oaaý. Kanaka 1- Özþ as Basýn Aýkaaaý 2- KGEM As Çk Rapou-Maýs Hazan 2000-Hü 4-30Aaýk 2000-Hü 5-25Aaýk Düna 6-22Aðusos 2000-Hü 7-13 Ek 2000-Düna 8-18 Nsan 2000-Düna 9-19 Nsan 2000-Düna 10-8 Þua 2001-Düna Ma 2000-Düna Özþ Kapsaýna As Çk Gð-Bþk Ma-þ Snkasý Yaýnaý Tuz 2000-Düna skön ha... AB'nn kýsýaaaý kýsn kaýasý ISPAT ün üks. Avupa Kosonu"nun (AK) ana'nýn k k ücs Ispa Þkn uuaýðý aýý v sha kýsýaaaýnýn 2001 ýý aýs aýna kaýýasýa ü svsn aýþ kaþ. TMMOB'an ha... DEMOKRATK TÜRKYE,,, NSANCAYAÞAM MTNG TMMOB 28 Tuz 2001 ahn; "özþ pokaaý, u pokaaa aðý oaak kausa ük aanaýnýn, þk pasasý kanunu, üün pasasý kanunu, ko kanunu, nj pasasý kanunu, v aaznn saýý kanunu, apý n kanunu, an sahaaý kanunu, ühnsk v aýk kanunu v nz s apýan üzn poso k aacý n üznþ. - Msk onuuuzu aaka aýna aan v k ð h saanaa, - IMF asaaý, ük ðn aana aýk ha n - Kausa aanaý kf oaak pþkþ kn - Eð sac znn an kn ýakanaa - Snkaaý kszþp h aþon þ ouanaa - Taý v oan aanaý s aanaýný, ük aaýnan ok avu azýnýðýn honasýna ýakanaa - IMF asaaýa ük aancý sa pþkþ kn - Yosuzuk v oksuuk üznn aþaanaa kaþý; n kaýan nc a v ühns ssn üksk aýk susaacakaýný hakýýa, 52 auj 2001/ 126 T.M.M.O.B. METALURJ MÜHENDSLER ODASI