Yasa Metinlerinde Ad Obekleri ve i

Transkript

1 Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 18 / Sayı: 1 / ss Yasa Metinlerinde Ad Obekleri ve i ii Işlevleri Uzerine ii Yrd. Doç. Dr. /şıi ÖZY/LDlR/M* Özet Bu araştırmada Türk yasa metinlerinde ad öbeklerinin nasıl kullanıldıkları ve hangi işlevlere hizmet ettikleri araştırılmıştır. Bu amaçla incelenen Medeni Kanun'da uzun ve karmaşık ad öbegi yapılarının büyük ölçüde ortaç kullanımıyla ortaya çıkan ve sıralama ile birbirine baglı sıfat işlevli yan tümcelerden kaynaklandıgı bulunmuştur. Bu yapıların işlevi ise olabildigince çok insan davranışına gönderimde bulunarak onları betimlemek ve sınırlamaktır. Anahtar sözcükler: ad öbe~, nitelerne. sıfat işlevli yan tümee. ortaç. tamlama, işlev Abstract The aim of this study is to investigate the structure and function of noun phrases in legislative texts. For this purpose, the Civil Law has been analyzed and it has been found out that the long and complex noun phrases result from the use of relativized and coordinated participle constructions. The function of these constructions is to qualify and determine as many human behavior as possible. Key words : noun phrase, qua1ification.relative clause, participle. determinative group,function. i. Giriş Sözlü ve yazılı iletişimde bilgi aktarımını ve iletinin düzenlenmesini sağlayan birimlerden biri de ad öbekleridir. Ad öbeklerinin sözdizimsel, edimbilimsel ve anlamsal özellikleri ve metin bağlamı içindeki işlevleri hakkında bu güne değin yapılan pek çok çalışma bulunmaktadır. Metin çalışmalarında da ad öbeklerinin her zaman önemli bir rolü olmuştur. Çok genelolarak söyleyecek olursak, metindilbilim gerek sözlü gerekse yazılı metinlerin nasıl üretildiklerini ve nasıl algılandıklarını inceleyen bilim dalıdır. Dolayısıyla metindilbilim araştırmalarının konusu,numetinler oluşturur. Metinler üretildikleri ve algılandıkları ortamlarda hangi işlevleri üstlenirler? Bu işlevler doğrultusunda metin kur~ * H.Ü. Edebiyat Fakültesi. Ingiliz Dilbilimi Bölümü

2 Yasa Metinlerinde Ad Öbekleri ve İşlevleri Üzerine guları nasıldır? Tümceler arası anlamsal ve dilbilgisel bağlar nasıloluşturulur? İşte bu ve bunun gibi soruları yanıtlamak metindilbilim çalışmalarının konusudur. Ad öbeğinin de yalnızca yapısal rolü açısından tanımlanamayacağı, anlamsal ve edimsel özelliklerinin ve içinde bulunduğu bağlamın da dikkate alınması gerektiği yapılan çalışmalarda vurgulanmıştır. (Brown ve Yu le 1983 ; Prince 1981 ; Reinhart 1981 ) Bu araştırmada Türk yasa metinlerinde ad öbeklerinin nasıl kullanıldıkları ve hangi işlevlere hizmet ettikleri araştırılacaktır. Bu amaçla, Türk Medeni Kanunu 'nda özne durumunda bulunan ad öbekleri sayılarak yapıları incelenecek ve işlevleri tartışılacaktır. Başka bir deyişle, yasa metni yazarlarının neden bazı ad öbeği yapılarını sıklıkla tercih ettikleri araştırılacaktır. II. Yasa Bağlarnı ve Ad Öbekleri Son yıllarda değişik işlevlere sahip karmaşık ad öbeği yapıları özellikle akademik ve profesyonel söylemlerle birlikte anılmış ve giderek artan bir önem kazanmıştır. Uzmanları için bu yapılar metinlerde bağlaşıklığı sağlayan bir düzenek; uzman olmayanlar için ise sadece pek anlaşılamayan bir alandil olarak algılanmıştır (Bhatia 1993 : 148). Örneğin, reklamlarda kullanılan karmaşık ad öbeği yapısı fazla sayıda sıfat kullanımıyla ortaya çıkmakta; yasa metinlerinde ise ad öbeği yapısı, içerisinde yer alan sıfat işlevli yan tümcelerin fazlalığı ile dikkat çekmektedir. Bu iki ad öbeğinin ortak özelliği karmaşık bir yapı sergilemeleridir. Ancak, bunların işlevleri birbirlerinden farklıdır. Bu ad öbekleri kullanıldıkları metin türlerinde değişik yönlerin ortaya çıkmasını sağlarlar. Yani, değişik metin türlerinin yazarları farklı ad öbeklerini değişik ve bu türle ilgili nedenlerden dolayı kullanırlar. Örneğin, reklamlarda normalin çok üzerinde sıfat kullanımı reklamı yapılan ürünün daha iyi tanıtılmasını sağlar. Yasa metinlerinde ise yasa metni yazarları uzun yasa metinlerini daha açık, anlaşılır, kapsamlı ve sıkıştırılmış yasa maddelerine dönüştürmek zorundadır. Ayrıca bu maddelerin içinde bunların yorumu sırasında ortaya çıkabilecek her türlü koşul ve olasılık da yer alacaktır. İşte bu nedenle, sıfatlaştırma işlemi yasa metinlerinde yoğunluk ve kapsamlılığı sağlamak amacıyla çok sık başvurulan eski ve güvenilir bir düzenektir. Yasa metinlerinde bu şekilde ortaya çıkan karmaşık ad öbeği yapıları bu metin türünün işlevleri açısından önemli bir roloynamaktadır. Başka bir metin türünde ender rastlanabilecek karmaşıklıkta ve uzunlukta olan bu ad öbeği yapılarının incelenmesine geçmeden önce şu soruları kendimize sormalıyız : 1) Yasa metni yazarları neden uzun ve karmaşık ad öbeği yapıları kullanmaktadırlar? 2) Bu tür ad öbeği yapıları sadece yasa metinlerine özgü bir işleve mi sahiptirler? 3) Bu yapılar yasa metinlerinde ne tür bir iletişim sağlamaktadırlar? 74 III. Yasa Metinlerindeki Ad Öbekleri ve İşlevleri Yasa metinlerindeki ad öbekleri dilbilimsel açıdan incelendiğinde dikkati çeken en ---_..-

3 Yard. Doç. Dr. lşıl ÖZYIWIRIM önemli özellik bu yapıların diğer metin türlerinde pek rastlanmayacak bir şekilde uzun ve karmaşık olmalarıdır. Buna aşağıdaki yasa maddesini örnek olarak verebiliriz : _( Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin vücudunu yahut öldüğünü yahut muayyen bir zamanda veya diğer bir şahsın vefatında sağ bulunduğunu iddia eden ~,) iddiasını ispata mecburdur. (MK, 28) Bu örnekte de açıkça görüldüğü gibi başka bir metin türünde çok daha fazla eylem yapısıyla ifade edilebilecek bu yapılar ortaç kullanımıyla ve 'yahut', 'veya', 've' gibi bağlaç yapılarıyla birbiri ardına sıralanarak baş öğe olan adı (kimse) niteler duruma getirilmiştir. Başka bir deyişle, bunlar sıfat işlevli yan tümceler haline dönüşmüşlerdir. Şimdi bir an için sıfat işlevli yan tümce kurma olanağımız olmadığını düşünelim. Bu durumda sözü edilen yasa maddesini aynı eylemi kullanarak tekrarladığımız 4 farklı tümce ile ifade etmemiz gerekirdi : 1) Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin vücudunu iddia eden kimse iddiasını ispata mecburdur. 2) Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin öldüğünü iddia eden kimse iddiasını ispata mecburdur. 3) Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin muayyen bir zamanda sağ bulunduğunu iddia eden kimse iddiasını ispata mecburdur. 4) Bir hakkın kullanılması için bir kimsenin sağ bulunduğunu iddia eden kimse iddiasını ispata mecburdur. Yasa metinlerinde bu gereksiz tekrarlardan kurtulmak, iletinin akışını sürekli kılmak amacıyla bu yapılar tek bir ad öbeğinin içine yerleştirilmiş durumda bulunmaktadır. Diğer bir deyişle, yasa maddelerinde bu şekilde sıfatlaşarak baş adı niteler duruma gelen ve birbirine sıralama ile bağlı karmaşık yapılar iki farklı işleve sahiptirler. Bunlardan birincisi, başka metin türlerinde farklı eylem yapılarıyla ve daha uzun bir şekilde ifade edilebilecek anlatımları kısaitarak iletişimi hızlandırmaktır. Bu yapılar aracılığıyla aynı kavram veya kişilere tekrar tekrar gönderme yapılabilmektedir. İkinci ve yasa metinleri için daha önemli olan kullanım nedeni ise sıfatlaştırma ve sıralama işleminin olabildiğince çok insan davranışına gönderimde bulunmak ve onları sınırlayabilmek için uygun birer düzenek olmalarıdır. Yukarıda incelediğimiz örnekten özne durumundaki ad öbeği kaldırıldığında geriye sadece kısa ve basit bir eylem öbeği (...iddiasınıispata mecburdur) kalmaktadır. Bu şekilde kullanılan ad öbeği yapılarının bu metin türüne özel olduğunu ve belli işlevlere hizmet etmek amacıyla kullanıldıklarını düşünüyoruz. Bu yapıların ayrıntılarına geçmeden önce Türkçe'de ad öbeğinin iç yapısına biraz değinmek istiyoruz. 75 -

4 Yasa Metinlerinde Ad Öbekleri ve İşlevleri Üzerine Türkçede Ad Öbeğinin İç Yapısı Her öbeğin bir baş öğesi bulunmaktadır ve baş öğenin ulamı öbeğin ulamını belirler. Yani başöğesi ad olan öbek ad öbeğidir. Bir öbekte baş öğeden önce sırasıyla belirleyici (specifier), niteleyen (adjunct) ve tümleç (complement) işlevlerini yüklenecek ulamların bulunabileceği yerler vardır. Özsoy ve Taylan' a göre (1992 : 3) Türkçede ad öbeklerindeki niteleyen ve tümleç gibi iki işlevi olan niteleviciler basit bir ad veya sıfattan İlgeç öbeğine kadar değişik ulamalardan oluşabilmektedir. Bu ad öbeği yapılarına yasa maddelerinden aşağıdaki örnekleri verebiliriz: - (Hakim)... hükümlerinde ilmi içtihatlardan ve kazai kararlardan istifade eder. (MK, 1) (Ad) -<Salahivettar hakim) gaibin Türkiye'deki son ikametgahı, hakimidir. (MK, 31)... (Sıfat) -(Sekle ait noksan)... vasiyetnamenin tanzimine iştirak edenlere veya aileleri efradından birine teberru yapılmaktan ibaret ise yalnız o teberrü iptalolunur. (MK, 500)... (Sıfat öbeği) -(Evlenme merasiminin icrası ile evlilik birliği) vücut bulur. (MK, 151) (İlgeç öbeği) -(Ölü doğan çocuk)... mirasçı olamaz.(mk, 524) (Ortaç öbeği) Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi ad öbeğinin içinde değişik yapılar bulunabilmektedir. Ancak bunların yasa maddeleri içerisindeki kullanım sıklıkları incelendiğinde ortaya yasa metinlerinin özel bağlamından kaynaklanan farklı sonuçlar çıkmaktadır. Örneğin, yasa maddelerinde sadece tek bir addan oluşan ad öbeklerinin oranı tüm ad öbekleri içerisinde sadece %14'dür. Bu da yasa maddelerindeki ad öbeklerinin kapsamlı, uzun ve içerisinde değişik öbeklerden oluşan niteleyiciler bulunan karmaşık bir yapıya sahip olduğunu bize göstermektedir. Yani, yasa metinlerinde bir ad öbeği içerisinde bulunabilecek değişik ularnlardaki niteleyicilerin hepsi birden aynı ad öbeği içerisinde yer alabilmekte ve dolayısıyla bu öbeği çok kapsamlı bir hale getirmektedirler. Fazla sözdizimsel ayrıntıya girmek bu çalışmanın kapsamını aşacağından biz bu araştırmada yasa maddelerindeki karmaşık ad öbeklerinde adın nitelenmesi işlevi üzerinde durmak istiyoruz. Bilindiği gibi niteleme bir adı, belli özelliklerini göz önüne alarak, aynı kümede yer alan öteki adlardan ayırmaya ya da bu ad hakkında ek bilgiler vermeye yarayan dilbilgisel bir düzenektir. Akerson ve üzil (1998 : 93) niteleme işleminin 76 -_.._-

5 Yard. Doç. Dr. Işıl ÖZYIWIRIM iki farklı işleve sahip olduğunu belirtmektedir. Bunlardan biri niteleme yoluyla yeni bir alt küme oluşturarak küme daraltma işlevi, diğeri ise adı yeni bile:ilerle donatma işlevidir. Araştırmamızın bundan sonraki bölümünde bu iki işlevin yasa maddelerindeki ad öbekleri içerisinde nasılortaya çıktığı ve bunların yasa bağlamındaki anlamları tartışılacaktır. Türkçede niteleme işlevini yerine getiren yapıları iki gruba indirgemek mümkündür: (Akerson ve üzil 1998 : 313) 1) İçinde fiil türü bir sözcük bulunan nitelerneler (eyleme dayalı nitelerneler) 2) İçinde fiil türü bir sözcük bulunmayan nitelerneler (eyleme dayalı olmayan nite-!emeler) Yasa Maddelerinde Adın Nitelenmesi İşlevi Eyleme Dayalı Nitelerneler İçinde fiil türü bir sözcük bulunan nitelerneler Türkçede yaygın olarak ortaç kullanımıyla ortaya çıkmakta ve yasa metinlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Diğer bir deyişle, ortaç yapılarıyla ortaya çıkan sıfat işlevli yan tümceler Türk yasa metinlerinin önemli bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Yasa maddeleri kullanılan ortaç yapılarının sıklığı açısından incelendiğinde sayılan tüm ad öbeklerinin %70' inde bir veya daha fazla ortaç öbeği kullanıld!ğını görüyoruz. Bu kullanım sıklığı da bize yasa maddelerinde sıfat işlevli yan tümcelerin ne denli yaygın olduğunu göstermektedir. Türkçede yan tümcenin eylemine -(y)an, -(y)acak, -miş, -DIK sonekleri getirilerek oluşturulan ortaç yapıları (Özsoy 1994 : 21) yasa maddelerinde en çok kullanılan niteleyicilerdir. Aşağıdaki ad öbeklerini yasa maddelerindeki ortaç yapılarına örnek olarak verebiliriz : -Anası babası belli olmayan bir çocuk... (MK,39) -Kimsenin hususi mülkiyetinde bulunmayan ve ammenin kullanmasına tahsis edilen gayrımenkuller... (MK,912) -Vakfedilmis mallar... (MK,77) -İlan icin müracaat eden evlenecek erkek...(mk,97) Bu örneklerde de görüldüğü gibi daha önce sözü edilen küme daraltma işlevi ortaç kullanımıyla belirgin olarak ortaya çıkmaktadır.örneğin, 'anası babası belli olmayan bir çocuk' örneğindeki 'çocuk' sözcüğü yasa maddesinde sözlükteki genel yapısıyla kullanılmamaktadır. Çünkü, 'anası babası belli olmayan' ortaç yapısıyla baş ad olan 'çocuk' nitelenmekte ve sadece bu özellikleri taşıyan çocuklara gönderimde bulunulmaktadır. Dolayısıyla, 'çocuk' kavramı daraltılarak yeni bir kavram oluşturulmaktadır. Başka bir deyişle, yasa maddelerindeki ortaçlı niteleyicilerin işlevi niteledikleri kavramı yasa kap

6 Yasa Metinlerinde Ad Öbekleri ve İşlevleri Üzerine samına uygun olarak daraltıp sınırlamaktır. Çok ayrıntılı sınırlamalar içeren yasa maddelerindeki fazla sayıda ortaç kullanımının işlevi bu olarak görünmektedir. Kimi durumlarda ortaçlı yapılar nitelenen öğesiz de kullanılabilmektedirler. Türkçe ad öbeklerinde baş ad silinebilmekte ve addaki herhangi bir ek de baş addan hemen önceki kurucuya gelebilmektedir. (Özsoy ve Taylan 1992: 7) Örneğin: -İstihdam edilenler...(mk, 77/A) Bu şekilde baş adı silinmiş ortaç yapılarına da yasa maddelerinde sıklıkla rastlanmakta ve bu yapılar bir kavram adı olarak ad türü sözcükler gibi kullanılmaktadır. üzil tarafından 'özerk nitelerne' olarak adlandırılan (1997: 178) bu ortaç yapıları insan türü tüm canlı varlıkların adı olabilecek 'kişi', 'kimse', 'şahıs' gibi ad türü sözcükler ya da gönderimleri yine tüm canlı varlıklara yönelik olan 'herkes', 'birileri', vb. gibi adıl türü sözcüklerden hareket ederek oluşturulurlar. Dolayısıyla, 'istihdam edilenler' gibi ortaçlı yapılar belli bir eylemsel niteliği olan kimseleri öbür insanlardan ayırarak yeni bir kavram kurmakta ve bu kavramın adı olmaktadırlar. Bunların gönderimleri belirtisizdir, çünkü bunlar hakkında bir kümenin üyeleri olmalarından başka ayırıcı bir bilgi verilmemektedir. Yani bunlar belli kişilerdir ama kim oldukları önemli değildir ; çünkü yasa bağlamında kişilerin kimliği değil, ortaç yapısıyla verilen nitelernelere uyup uymamaları önemlidir. Bu şekilde kurulmuş ortaç yapıları kimi zaman yasa maddelerinde sadece ad öbeğinden oluşmuş eksiltili yapıların ortaya çıkmasına neden olurlar. Aşağıdaki yasa maddesi bunun tipik bir örneğini oluşturmaktadır: -Aşağıdaki kimseler vasilikten itizar edebilirler: I) Altmış yaşını bitirmiş olanlar 2) Maluliyetten dolayı vesayeti güçlük ile yapacak olanlar 3) Dörtten fazla çocuğun velisi bulunanlar 4) Uhdesinde iki vesayet bulunan veya işi aşkın bir vesayeti ~..(MK,367) Bir kavram adı olarak üretilen özerk nitelerneleri bir nitelenen öğe, yani bir baş ad ile de kullanmak mümkündür. Ancak bu nitelenen öğe 'herkes', 'birisi' gibi adıl türü bir sözcük ya da yine anlamsal açıdan içi boş olan 'kişi', 'kimse', 'şahıs', vb. gibi ad türü bir sözcüktür. üzil (1997 : 180) baş adı silinmiş özerk nitelerneler ile bu şekilde anlamsal açıdan içi boş olan sözcük kullanarak yapılan nitelernelerin eşdeğer olduğunu belirtmektedir. 'Kişi', 'kimse', 'şahıs' gibi sözcüklerin bir ortaç öbeğiyle nitelendiği yapılar da (Bkz. Özyddırım 1999 : 96) yasa maddelerindeki ad öbeklerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Örneğin: 78 -Cinsiveti ddistirilen kisi...(mk,29) -~

7 Yard. Doç. Dr. lşıl ÖZ YILDIRIM -Alakadar olan her kimse...(mk,loo) -Cesedi bulunmayan bir kimse...(mk,30) Eyleme Dayalı Olmayan Nitelerneler Yasa maddelerinde bir adın nitelenmesi işlemi, içinde fiil türü bir sözcük bulunmayan, yani eyleme dayalı olmayan yapılarla da gerçekleştirilebilmektedir. Bazen bir ad, sıfat ve ad türü sözcüklerle öbekleşerek nitelenmektedir. Diğer bir deyişle, bir ad öbeğinin niteleyen ve nitelenen öğeleri bir sıfat tamlaması ya da bir ad tamlaması şeklinde de bulunabilirler. Akerson ve Ozil'in de belirttiği gibi Türkçe dilbilgilerinde ad tamlamaları üç değişik ad altında toplanmaktadır. Bunlar belirtili, belirtisiz ve zincirleme tamlamalardır. (1998: 154) Yasa maddelerinde sıfat tamlamaları ve bu üç tip ad tamlaması da karmaşık bir yapı sergilemektedir. Örneğin, bir nitelerne sıfatı ile ad türü bir sözcük veya sözcüklerden oluşan sıfat tamlamaları -Yetkili Asliye Mahkemesi...(MK, 79) (nit.sıf.) (belirtisiz ad tam.) gibi bir ad öbeği oluşturabilmekte, veya -Büyükbabalar ve büyükanalar' ın baba ve analarının her biri...(mk,442) (birleşik ad) (birleşik ad) (zincirleme ad tamlaması) örneğinde olduğu gibi birleşik sözcükler diğer adlarla zincirleme tamlama kurabilmekte, veya belirtili veya belirtisiz bir ad tamlamasıyla nitelenmiş bir ad, sıfat işlevli bir yan tümcey le bir kez daha nitelenebilmektedir. Yani, iki değişik dilbilgisel niteleme türü birbirini izleyebilir. Örneğin : -İlan talebi kendisine vaki olan belediyenin reisi...(mk,l05) (ortaçlı yan tümce) (belirtili ad tam!.) -Evlenmenin akdi icin kendisine müracaat edilen belediye reisi (MK, 106) (ortaçlı yan tümce) (belirtisiz ad tam!.) Bu örneklerden de görüldüğü gibi yasa maddelerindeki niteleme işlevi sıfat veya ad tamlamaları yoluyla da ortaya çıkabilmektedir. Bu karmaşık yapıların sözdizimsel özelliklerine girmeden sadece işlevleri üzerinde durmak istiyoruz. Sıfat türü sözcüklerle yapılan nitelerneler genellikle kalıcı özelliklere gönderimde bulunmaktadıdar. Ayrıca

8 Yasa Metinlerinde Ad Öbekleri ve Işlevleri Üzerine -Siyasi. dini. ilmi. bedii. cemiyetler ile eğlence ve idman cemiyetleri...(mk, 53) örneğindeki niteleme işlevi de küme daraltma değil, söz konusu adı yeni bilgilerle donatma işlevini yerine getirmektedir. Bu anlamda, yasa maddelerinde kullanılan ve sıfat işlevli yan tümceyle çeşitli sözdizimsel ilişkilere giren çok sayıda eylem içermeyen tamlama yapılarının işlevi yasa maddesine konu olan kişi veya kavramları türlü yeni bilgilerle donatarak kapsamlı hale getirmek; kişiler ve olaylar arasındaki ilişkilerin daha iyi belirlenmesine katkıda bulunmaktır. Türk yasa metinlerindeki karmaşık ad öbeklerinin oluşmasında bu yapıların da rolü olmaktadır. IV. Sonuç Sonuç olarak, içerisinde eylem bulunan veya bulunmayan niteleyiciler sıfat görevi yüklenerek yasa maddelerinde bir adı niteler duruma gelmektedir. Birbirinin içine girmiş veya sıralamayla birbirine bağlanmış bu karmaşık yapılar yasa maddelerine konu olan kişi veya kavramları daha iyi tanımlayabilmek, onlarla ilgili farklı özellikleri sıralayabilmek ve sınırlayabilmek amacıyla kalabalık bir yapı sergilemektedirler. Fazla sayıda niteleyiciyle zenginleşen bu ad öbeği yapıları aynı zamanda olabildiğince çok nitelemenin tek bir eylem kullanılarak aynı tümce içerisinde yer alabilmesini de sağlarlar. Bu da yasa metni yazarlarının daha az temel tümce kullanarak daha fazla bilgi aktarmasını sağlar. Yani, eylemden çok ad kökenli sözcük ve yapı kullanımının amacı belki de başka metinlerde çok fazla eylem yapısıyla anlatılabilecek konuları bir tümceye toplayıp iletişimin daha akıcı olmasını sağlamaktır. Bhatia'nın da belirttiği gibi (1993: 154), temel işlevi insan davranışlarını düzenlemek ve onları sınırlamak olan yasa metinlerinde bu kadar çok betimleyici yapının bulunması doğaldır. Önemli olan ve yasa metinlerini ilginç kılan sadece bu betimlemelerin varlığı değil, aynı zamanda onların yasa maddesinin sözdizimsel yapısı içerisinde nasıl yer aldıklarıdır. Birçok olasılık ve betimlemeyi aynı tümce içerisine sıkıştırmak bunların girebileceği sözdizimsel boşluklar olmasını gerektirmektedir. Çünkü eğer doğru yerlere yerleştirilmezlerse maddeye açıklık getirmek yerine anlam bulanıklığına sebep olurlar. Onun için niteleyici yapılar niteledikleri öğenin, yani baş adın hemen yanında yer alarak karmaşık ad öbekleri yaratırlar. Bütün bu niteleyici eklernelerle yasa maddesi dilselolarak çok estetik görünmese de açık ve kapsamlı olur. Yasa maddelerindeki uzun ve karmaşık ad öbeği yapılarının temel nedeni budur. 80 _..--- ~ --

9 ford. Doç. Dr.lşıl ÖZflLDlRIM Kısaltmalar MK: Medeni Kanun Kanunlar Türk Medeni Kanunu. 1997, Ankara, Seçkin Yayınevi Kaynakça Akerson, Fatma Erkman ve Şeyda Ozil, 1998, Türkcede Nitelerne: Sfat İslevli Yan Tümceler, İstanbul, Simurg Bhatia, Vijay K Analysing Genre: Language Use in Professional Settings. New York: Longman Brown, G. ve G. Yule. 1983, Discoorse Analysis. Cambridge: CUP. Ozil, Şeyda "Nitelenen Ögesiz Kuııanılan Ortaçlı Yapılar" VIII. Uluslararası Türk Dilbilim Konferansı Bildirileri 7-9 Agustos (Hz.) K. İmer ve N. Engin Uzun. Ankara: AÜ. Basımevi, ss Özsoy, Sumru A. ve Eser E. Taylan 1992, "Türkçede Ad Öbeginin İç Yapısı" Gazi Üniversitesi Gazi E~itim Fakültesi Dergisi. Cilt 8, Sayı 3, ss Özsoy, Surnru A. 1994, "Türkçede Ortaç Yapısı" Dilbilim Arastırmalan. Ankara: Hitit Yayıncılık. Özyıldırım, Işı! "Türk Yasa Dili" Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 16, Sayı I, Hacettepe Üniversitesi, ss Prince, E.F "Toward a Taxonomy of Given-New Information" Radical Pragmatics New York: Academic Press, ss Reinhart, T "Pragmatics and Linguistics: An Ana1ysisof Sentence Topics" Philosophica ss