LETMELER ENFLASYONSUZ DÖNEMDE NASIL DAVRANACAK? VERGDE ENFLASYON DÜZELTMES NASIL UYGULANACAK? PricewaterhouseCoopers

Transkript

1

2 LETMELER ENFLASYONSUZ DÖNEMDE NASIL DAVRANACAK? VERGDE ENFLASYON DÜZELTMES NASIL UYGULANACAK?

3 ÇERK Enflasyon Muhasebesi Nedir, Gerekli midir? Düük Enflasyonlu Ortamda Yeniden Yapılanma Enflasyon Muhasebesi Uygulaması Ne Zaman Balar Ne Zaman Biter? Kimler Enflasyon Muhasebesi Uygulayacaktır? Uygulama Esasları/Temel Kavramlar Uygulamaların Etkileri Hangi Alanlarda Görülecek? Yönetici Olarak Neler Yapmam Gerekir?

4 NEDEN ENFLASYON MUHASEBES? Bugüne kadar uygulamada enflasyona göre düzeltilmemi tarihsel maliyet esası geçerliydi Yüksek enflasyon altında tarihsel maliyet içeren mali tablolar yanıltıcı olmaktaydı Reel gelir vergilendirilememekteydi irket sermayeleri tarihsel maliyet esaslı kar daıtımı sebebiyle reel olarak azalmaktaydı Vergi mevzuatında yer alan enflasyon etkisini arındırmaya yönelik müesseselerin (YD, MAF, LIFO uygulamaları gibi) yeterli deildi SPK ve BDDK kapsamındaki mükelleflerin hali hazırda enflasyon düzeltmesi yapıyorlardı

5 YÜKSEK ENFLASYONUN MAL TABLOLARA ETKS Sabit kıymetler ve stoklar gibi aktifler ile özsermaye, hasılat ve karlılık gerçek deerinde gösterilememektedir. Karılatırmalı olarak analiz yapılamamaktadır. Nakit yönetiminde belirsizlik bulunmaktadır. Mali performansı/durumu ölçmeye yardımcı olacak finansal yapılamamaktadır. analizler borç/özsermaye oranı özsermaye karlılıı brüt kar marjları Enflasyonist karlar nedeniyle olmayan kazançların vergisi tahakkuk etmekte, ve yüksek kar daıtımları ile sermayenin erimesine yol açılabilmektedir. Enflasyon etkilerinden arındırılmı bütçe hazırlanmamaktadır.

6 DÜÜK ENFLASYONLU ORTAMDA YENDEN YAPILANMA Atıl taınmazların satılması ve özsermayeye eklenmesi Yeni pazar ve yeni ürün gelitirme çabalarının younlaması Banka kredisi yerine özkaynak kullanımı Uzmanlama ve ibirliine aırlık verilmesi Performansa dayalı ücretlendirme sisteminin gelitirilmesi Stoklama maliyetinin payının azaltılması Operasyonel masrafların gözden geçirilmesi Kar daıtımının azaltılarak sermaye yapısının güçlendirilmesi

7 TÜRKYEDE ENFLASYON MUHASEBES Bir yönetim aracı olarak enflasyon muhasebesi Vergi matrahının tespitinde enflasyon muhasebesi Türkiye uygulamasında enflasyon muhasebesi Sermaye Piyasası Kurulu Seri:XI, No:20 - Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesine likin Usul ve Esaslar Seri:X1, No:25 Kısım 15 - Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesi BDDK MUY 14, Mali Tabloların Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Düzenlenmesine likin Muhasebe Standardı UFRS UMS 29, Hiperenflasyonist Ekonomilerde Finansal Raporlama

8 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Tanım Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder.

9 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Koullar Toptan Eya Fiyat Endeksi (TEFE) Son 3 hesap döneminde %100 den (cari dönem dahil) VE Cari dönemde %10 dan fazla artı gösterirse Enflasyon düzeltmesi yukarıda yer alan artların gerçekletii dönemden itibaren Her iki artın birden gerçeklemedii döneme kadar uygulanacaktır.

10 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Geçici Vergi Uygulaması Toptan Eya Fiyat Endeksi (TEFE) Son 3 hesap döneminde %100 den (cari dönem dahil) VE Cari dönemde %10 dan fazla artı gösterirse Cari Dönem Cari Dönem 36 Ay % Ay % 10

11 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Geçici Vergi Uygulaması- Mart 04 Toptan Eya Fiyat Endeksi (TEFE) Son 3 hesap döneminde %100 den (cari dönem dahil) 36 Ay -% 100 VE Cari dönemde %10 dan fazla artı gösterirse 12 Ay- % Artı Oranı % > %100 ARTLAR SALANMIYOR DÜZELTME YOK Artı Oranı % 7.97 < %10

12 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Geçici Vergi Uygulaması- Haziran 04 ( Açıklanan Haziran TEFE sine göre güncellenmi ) Toptan Eya Fiyat Endeksi (TEFE) Son 3 hesap döneminde %100 den (cari dönem dahil) VE Cari dönemde %10 dan fazla artı gösterirse 36 Ay -% Ay- % Artı Oranı % > %100 ARTLAR SALANIYOR DÜZELTME YAPILACAK Artı Oranı % 10.5 > %10

13 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? Kimler Tabi Olacak? Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden; Gelir vergisi mükellefleri Kurumlar vergisi mükellefleri (letme hesabı esasına göre defter tutanlar ile Serbest Meslek Erbabı ATK lerini düzeltilmi tutarları üzerinden amortismana tabi tutabilirler)

14 ENFLASYON DÜZELTMES NEDR? uygulaması Koulların salanıp salanmadıına bakılmaksızın bilançosunun düzeltilmesi gerektiini hükme balanmıtır. 4 numaralı VUK Sirkülerine göre bu düzeltme 2004 yılı lk geçici vergi döneminde YEN hükümlere göre beyanname vermek isteyen mükellefler için 10 Mayıs 2004 tarihine, Dierleri için en geç 10 Austos 2004 tarihine kadar yapılıp kayıtlara alınmalıdır.

15 UYGULAMA ESASLARI Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder.

16 UYGULAMA ESASLARI Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler TL nin deerindeki deimeler karısında nominal deerleri aynı kaldıı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde deien kıymetler Parasal Kıymetlerdir. (Yabancı paralar parasal kıymet olarak dikkate alınır.) Parasal Kıymetler dıındaki kıymetler Parasal Olmayan Kıymetlerdir. Maliye Bakanlıı nın parasal olan / parasal olmayan kıymetleri belirleme yetkisi vardır. Tebli de kalem kalem sayılmıtır.

17 UYGULAMA ESASLARI Parasal / Parasal Olmayan Kıymetler Aktif BLANÇO Pasif Parasal Aktifler Parasal Olmayan Aktifler Parasal Pasifler Parasal Olmayan Pasifler

18 UYGULAMA ESASLARI Bilanço Kalemleri AKTF PASF 10 HAZIR DEERLER 30/40 MAL BORÇLAR 11 MENKUL KIYMETLER 32/42 TCAR BORÇLAR 12/22 TCAR ALACAKLAR 33/43 DER BORÇLAR 13/23 DER ALACAKLAR 34/44 ALINAN AVANSLAR 15 STOKLAR 35 YILLARA YAY. N. VE ONR. HAK. 17 YILLARA YAYGIN N. VE ONR. MAL. 36 ÖDENECEK VERG VE DER YÜKÜMLÜLÜK 18/28 GELECEK AYLARA / YILLARA AT GD. 47 BORÇ VE GDER KARILIKLARI 19 DER DÖNEN VARLIKLAR 38/48 GELECEK AYLARA AT GELRLER 24 MAL DURAN VARLIKLAR 39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR 25 MADD DURAN VARLIKLAR 50 ÖDENM SERMAYE 26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 52 SERMAYE YEDEKLER 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB VARLIKLAR 54 KAR YEDEKLER 57/58 GEÇM YILLAR KARLARI / ZARARLARI 59 DÖNEM NET KARI / ZARARI

19 UYGULAMA ESASLARI Düzeltmeye Esas Tarihler - Aktif AKTF HESAPLAR DÜZELTMEYE ESAS TARHLER 10 HAZIR DEERLER 11 MENKUL KIYMETLER Alı Bedeli le Deerlenenler...Satın Alma Tarihi / Borsa Rayici 12/22 TCAR ALACAKLAR Verilen Depozito ve Teminatlar......Ödeme Tarihi 13/23 DER ALACAKLAR 15 STOKLAR... Deftere Kayıt Tarihi Verilen Avanslar......Ödeme Tarihi 17 YILLARA YAYGIN N. VE ONR. MAL... Deftere Kayıt Tarihi 18/28 GELECEK AYLARA / YILLARA AT GD.... Deftere Kayıt Tarihi 19 DER DÖNEN VARLIKLAR 24 MAL DURAN VARLIKLAR... Satın Alma Tarihi 25 MADD DURAN VARLIKLAR... Deftere Kayıt Tarihi 26 MADD OLMAYAN DURAN VARLIKLAR... Deftere Kayıt Tarihi 27 ÖZEL TÜKENMEYE TAB VARLIKLAR... Deftere Kayıt Tarihi

20 UYGULAMA ESASLARI Düzeltmeye Esas Tarihler - Pasif PASF HESAPLAR DÜZELTMEYE ESAS TARHLER 30/40 MAL BORÇLAR 32/42 TCAR BORÇLAR Alınan Depozito ve Teminatlar......Tahsil Tarihi 33/43 DER BORÇLAR 34/44 ALINAN AVANSLAR... Tahsil Tarihi 35 YILLARA YAY. N. VE ONR. HAK... Deftere Kayıt Tarihi 36 ÖDENECEK VERG VE DER YÜKÜMLÜLÜK 37/47 BORÇ VE GDER KARILIKLARI... lgili Kıymetin Düzeltmeye Esas Tarihi 38/48 GELECEK AYLARA AT GELRLER... Deftere Kayıt Tarihi 39 DER KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR 50 ÖDENM SERMAYE... Ödeme / ntikal / Tescil 52 SERMAYE YEDEKLER Hisse Senetleri hraç Primleri......Tahsil Tarihi Hisse Senetleri ptal Karları......Tahsil Tarihi 54 KAR YEDEKLER... Deftere Kayıt Tarihi 57/58 GEÇM YILLAR KARLARI / ZARARLARI 59 DÖNEM NET KARI / ZARARI

21 TANIMLAR Katsayılar Düzeltme Katsayısı Taıma Katsayısı

22 TANIMLAR Katsayılar Düzeltme Katsayısı Örnek: Malî tabloların ait olduu aya ilikin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. TEFE (Aralık 2003) TEFE ( Düzeltmeye Esas Ay ) TEFE (Aralık 2003) = 7,382.1 TEFE (ubat 2000) = 2,179.3 =

23 TANIMLAR Katsayılar Taıma Katsayısı Malî tabloların ait olduu aya ilikin fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (yıl içinde ie balayanlarda, ie balanılan aya ilikin) fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. TEFE ( Aralık 2004 ) TEFE ( Aralık 2003 )

24 YÜRÜRLÜK-Seçimlik Haklar Zorunlu lk Uygulama Haziran 2004 te 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edilecek Geçici Vergi matrahının tesbitinde SÖZKONUSU UYGULAMAYI BEYANNAMEDE BELRTMEK ARTIYLA enflasyon düzeltmesine ilikin hükümler uygulanmayabilir. Sermaye Piyasası Kurulu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun Yüksek Enflasyon Döneminde Malî Tabloların Düzeltilmesine ilikin düzenlemelerine göre tarihli bilançolarını düzeltmek zorunda olan mükellefler, söz konusu bilançolarını bu madde uyarınca yeniden düzeltmeyebilirler. ANCAK,DÜZELTME SONRASI TARHL BLANÇODA GÖRÜNEN BRKM AMORTSMANLARIN,VUK TA YER ALAN AMORTSMAN AYIRMA SÜRELERNE GÖRE BULUNAN DEERLER ÜZERNDEN BLANÇODA YER ALMI OLMASI GEREKMEKTEDR.

25 Düzeltme lemlerinin Muhasebeletirilmesi

26 Düzeltme lemlerinin Muhasebeletirilmesi Hesaplar Enflasyon Fark Hesapları Parasal olmayan kıymetlerin düzeltme ilemi sonrası deerleri ile düzeltme öncesi deerleri arasındaki farkların kaydedildii hesaplardır. Enflasyon Düzeltme Hesabı Parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluan farkların kaydedildii hesaptır. Düzeltme Farklarının Takip Edildii Hesap

27 Düzeltme lemlerinin Muhasebeletirilmesi Örnek Stoklar Enf. Fark Hesabı 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 502 Sermaye Düz. Olumlu Farkları Hesabı 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 570 Geçmi Dönem Kar/Zarar Hs.

28 TANIMLAR Düzeltme lemlerinin Muhasebeletirilmesi Defter kayıtları Taslak Tebli e göre lk taslakta enflasyon düzeltmesi ilemleri için ayrı bir defter tasdik ettirilip kullanılması isteniyordu. Taslakta yapılan deiiklikle bu ikinci defter uygulaması metinden çıkarıldı. Dolayısıyla, düzeltme kayıtlarının mevcut defterlere kaydedilmesi esası benimsenmitir.

29 TANIMLAR Düzeltme lemlerinin Sonuçları Defter kayıtları Taslak Tebli e göre 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucunda oluan kar/zararlar vergi matrahı ile ilikilendirilmeyecektir 2003 yılı hesap dönemine ait beyannamede yer alan indirilemeyen geçmi yıl mali zararları ile mali cari dönem mali zararları matrahın tespitinde mukayyet deerleri ile dikkate alınmalıdır

30 Düzeltme lemlerinin Sonuçları Özkaynak kalemlerinin düzeltilmesinden kaynaklanan enflasyon farkları kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilecektir ve bu ilem kar daıtımı sayılmayacaktır Parasal olmayan pasif kalemler için oluan fark hesapları herhangi bir suretle baka bir hesaba nakledildii ya da iletmeden çekildii takdirde, bu ilemlerin yapıldıı dönemin kazancı ile ilikilendirilmeksizin bu dönemde vergilendirilirler. ( avans ve depozitolar ile hakediler için oluan fark hesaplarının ilgili oldukları ana hesapla birlikte iletmeden çekilmeleri veya topluca baka bir hesaba nakledilmeleri hali HARÇ)

31 Sorular & Cevaplar

32 Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Muhasebe ve Mali ler Yönetim Hizmetleri Enflasyon Düzeltmesi Uygulamaları Uzman Kadromuz Zeki Gündüz Ortak Aye Bayrı Iım Ortak Tel:(212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) Ersun Bayraktarolu Kıdemli Müdür Canan Gülba Müdür Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) M. Uur Akdoan Müdür Alis Kütnarolu Müdür Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) Elvan Baargan Müdür Serkan Çelik Müdür Yardımcısı Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212)

33 Denetim ve Danımanlık Hizmetleri Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Mali Tabloların Düzeltilmesine likin Usul ve Esaslar Hakkında Uzman Kadromuz Murat Sancar Ortak Adnan Akan Ortak Tel:(212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) Burak Özpoyraz Kıdemli Müdür Alper Önder Kıdemli Müdür Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) Selin Tezeren Müdür Murat Çalar Müdür Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212) Doan Okur Müdür Özkan Yıldırım Müdür Tel: (212) Tel: (212) Faks: (212) Faks: (212)

34 Bültenlerinden ücretsiz olarak yararlanmak için lütfen Web sitesine üye olunuz.

35