Hayvanlarda Üreme; İç Döllenme ve Dış Döllenme

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Hayvanlarda Üreme; İç Döllenme ve Dış Döllenme"

Süleyman Konca
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Hayvanlarda Üreme; İç Döllenme ve Dış Döllenme Hayvanlarda üreme, omurgalı hayvanlarda üreme olarak ele alınmaktadır. Omurgalı hayvanların tamamı ayrı eşeyl olarak çoğalmaktadır. Üreme ve çoğalmalarında se dış veya ç döllenme le dış veya ç gel şme olayları görülür. 1/8

2 Hayvanlarda Üreme Sperm ve yumurtanın sıvı b r ortamda b rleşerek d plo t (2n) kromozomlu b r hücrey (z gotu) oluşturması olayına döllenme den r. Bu olayda, sperm n çek rdeğ yumurtaya aktarılır ve k çek rdek b rleş r. Bunun ç n sperm, yumurta zarını er tecek b r enz m kesec ğ (akrozom) bulundurur. 2/8

Her yumurta sadece b r sperm hücres tarafından dölleneb l r. Bunu se, yumurtaya kadar hareket edeb len en sağlıklı spermlerden b r gerçekleşt r r. Sperm ve yumurta arasında özel b r etk leş m vardır.

3 Her yumurta sadece b r sperm hücres tarafından dölleneb l r. Bunu se, yumurtaya kadar hareket edeb len en sağlıklı spermlerden b r gerçekleşt r r. Sperm ve yumurta arasında özel b r etk leş m vardır. Her yumurta hücres, kend türüne özgü uyarıcı b r k myasal madde salgılar. Bu maddeye fert l z n den r. Bu madde sperm n akt vet s n artırır ve yumurtaya yönelmes n sağlar. Böylece yumurtanın döllenme olasılığı artar. Döllenme olayında spermler yumurta hücres ne doğru hareket eder. Zona pellus dadak (yumurtanın etrafını çevreleyen gl koprote n yapıdak zar) reseptör moleküllere bağlanır. Bu bağlanma le sperm n akrozomunda bulunan s nd r m enz mler zona pellus da ç ne salgılanır. Enz mler n yardımıyla sperm yumurta hücres n n zarına ulaşır, sperm n zar prote nler yumurta zarı üzer ndek reseptöre bağlanır. Yumurta zarı le sperm zarı kaynaşır. Bu kaynaşma le sperm hücres n n çer ğ (çek rdek ve sentr ol) yumurtaya g rer. Sperm n s toplazma ve kuyruğu dışarıda kalır. Sperm ve yumurtanın haplo t (n kromozomlu) çek rdekler kaynaşır. Sperm hücres n n yumurtaya bağlanması, yumurta örtüler nde değ ş kl kler n meydana gelmes ne neden olur. Yumurtanın s toplazmasında bulunan kesec klerden salgılanan enz mler, zona pellus danın sertleşmes n sağlar. Böylece zona pellus da b rden fazla sperm n yumurta ç ne g rmes n engeller. Döllenme sonucu oluşan z got, yüksek oranda bölünme yeteneğ kazanır. M tozla bölünen z gottan embr yo, ondan da yen b r b rey gel ş r. 3/8

4 Dış Döllenme Erkek üreme hücres olan spermler n, d ş üreme hücres olan yumurtayı su ortamında döllemes d r. Suda yaşayan balıklarda, kurbağalarda, yumuşakçalarda v.b. canlılarda görülür. Döllenme sonucunda oluşan embr yo gel ş m n suda tamamlar. Dış döllenmede döllenme şansı düşük olduğundan, bu şansı artırmak ç n çok sayıda sperm ve yumurta üret l r. 4/8

5 5/8

6 Bunun yanında, d ş hayvanlar yumurtalarını su ortamındak uygun yerlere bırakır ve kur davranışlarıyla erkek hayvanları yumurtaların olduğu yere çekerler. Böylece döllenme şansı artırılmış olur. Dış döllenmeyle çoğalan canlılarda embr yonun ht yacı olan bes n yumurtadak v tellüsten sağlanır. Embr yo ht yacı olan oks jen d füzyonla su ortamından alırken, atıklarını da aynı yolla suya bırakır. İç Döllenme Sperm n yumurtayı döllemes ana canlının vücudunda gerçekleş r. Bu döllenmede çok sayıda sperm üret l rken, yumurta sayısı çok azdır (örneğ n nsanlarda b r tane yumurta oluşturulur). Dış döllenmeye göre embr yo oluşma şansı çok yüksekt r. İç döllenmeyle çoğalan canlılar, döllenme ç n suya ht yaç duymazlar. Bu da onların karalarda yaşamasına olanak sağlar. İç döllenmeyle çoğalan kuş ve sürüngenlerde, embr yonun gel ş m dış ortamda ve yumurta ç nde tamamlanır (Dış gel şme). 6/8

7 Plesantalı memel lerde, embr yo anne vücudunda korunur ve bell b r gel şme dönem nden sonra doğar (ıç gel şme). Örneğ n, f l, nek, koyun, nsan vb. Gagalı memel lerde, yumurtalar bol bes n maddes çer r. Yumurtalar bell b r gel ş m sürec nden sonra vücut dışına atılır. Yumurtadan çıkan yavrular sütle beslen r. Örneğ n, plat pus. Kesel memel lerde, yumurta ana canlının vücudunda kend bes n n kullanarak gel ş r. Ana vücudu yalnız koruyucudur. Yumurtada az bes n bulunduğu ç n yavru tam gel şmem ş olarak doğar. Gel şmes n ana canlının keses nde tamamlar. Örneğ n; Kanguru Köpek balıkları, kertenkele, bazı böcek ve yılanlar le akvaryum balıklarında, yumurtalar döllend kten sonra d ş n n üreme kanalında kalır. 7/8

8 Embr yo yumurta ç ndek bes n kullanır. Ana vücudu embr yoya sadece koruyuculuk görev yapar. Hayata hazır hale gel nce anne vücudundan ayrılır. Hayvanlarda Üreme; İç Döllenme ve Dış Döllenme PDF 8/8

Benzer belgeler

Hücre ç S nd r m ve Hücre Dışı S nd r m

Hücre ç S nd r m ve Hücre Dışı S nd r m Yen B yoloj Eylül 18, 2017 >> OKUYUNCA ŞAŞIRACAKSINIZ: B yoloj Hakkında İlg nç B lg ler? B r çok canlı türünde bes nler n alınımı, s nd r m ve s nd r lmeyen atıkların