IV- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ-I

Transkript

1 12 45 Slayt 4/6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: Tespit edilen tehlikelerin yok edilmesi, değiştirilmesi veya Risk değerlendirilmesinin belirlenen metotlarla yapılması, metotlar hakkında bilgi verilmesi IV- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ-I 2015 Güz dönemi Nurdoğan İNCİ Elektrik Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Danışmanı ve GEDİK ÜNİVERSİTESİ Öğretim görevlisi 1

2 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Kaza Oluşum Teorileri RİSK Kaza oluşumu anatomisi değerlendirilirken kaza analiz yöntemlerinden deneyimli sağlık ve güvenlik uzmanları tarafından yapılmalıdır. Standart altı uygulamalar, standart altı şartların oluşması sonucu bir hatalar zinciri sonucu meydana gelir. Bütün bu zincirleme olaylarını beş domino taşı ile açıklanabilir 1-İnsan güçsüzlüğü, 2-Kişisel özürleri 3-Güvensiz durumlar ve davranışlar 4-Kaza 5-Kötü olay Baştaki 1, 2, 3 dominolardan biri kaldırıldığında bir sonraki olay gerçekleşmez ve dizi tamamlanmadıkça kaza meydana gelmez. 2

3 Risk değerlendirmesi faaliyetleri planı Risk ANALİZİ 1.0 Tehlikelerin belirlenmesi Tehlikenin ortadan kaldırılması 2.3 Risk değerlendirmesi 1.2 Tehlike kaynağının değiştirilmesi Yalıtım ve İzolasyon DÖF uygulanması Yönetimsel önlemler Alınan önlemlerin kontrol ve takip edilmesi 3

4 4 5 ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ 1.Adım: TEHLKİKELERİN TESPİT EDİLMESİ 2 Adım RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE DERECELENDİRİLMESİ 3. Adım KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERİLMESİ 4. Adım KONTROL TEDBİRLERİNİN TAMAMLANMASI 5. Adım İZLEME VE TEKRAR ETME

5 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 6 RİSKİN DEĞERLENDİRMESİ Risk in, kanuni gereklilikler ve İSG politikasına göre tolere edilip edilmeyeceğine karar verilir. Belirlenen Risk için, mevzuat gereği önlem alınması gerekiyorsa, risk seviyesi dikkate alınmaksızın bu önlem muhakkak alınır. (aksi halde cezai ve mali bir durum ile karşılaşılabilir.) Kanuni bir gereklilik yok ise firmanın İSGÇ politikası doğrultusunda Riskin boyutu ve olasılığı dikkate alınarak bulunan tehlikeler için kararı verilebilir. 5

6 6 Tehlikelerin tespiti Geçmiş kayıtların incelenmesi: İş kazası ve ramak kaldı raporlarının incelenmesi, Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi, İSG Kurulu yıllık faaliyet raporlarının değerlendirilmesi, Kamu ve özel denetim elemanları raporlarının incelenmesi, Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi, Mevcut durumu incelenmesi: Organizasyonun incelenmesi Çalışma çevresinin incelenmesi, İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi İş ekipmanlarının incelenmesi, İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi Kimyevi, fiziki ve biyolojik etkenlerin listesi Ergonomik şartların incelenmesi

7 7 Tehlikelerin tespiti Mevzuat ve literatürün incelenmesi İSG ilgili mevzuatının incelenmesi, Standartların incelenmesi, İLO normlarının incelenmesi, Literatür taraması, İmalatçı işletim ve kullanım verilerinin değerlendirilmesi, Uzman yorumlarından yararlanılması, İşlemlerin sistematik olarak gruplandırılması.

8 8 RİSK YÖNETİMİNİN UNSURLARI *Politika *Planlama *Organizasyon *Uygulama *İzleme -kontrol *Gözden geçirme

9 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Risk ANALİZİ RİSK ANALİZİNİ YAPARKEN OLASI KAZA, ETKİ VE HASAR LİSTELERİNİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİ, ANALİZ VE ALINACAK ÖNLEMLER İÇİN HATIRLATICI OLACAKTIR OLUŞABİLECEK KAZA LİSTESİ OLASI KAZANIN KİŞİLERE ETKİSİ OLASI KAZADAN ETKİLENECEK UZUVLAR OLASI KAZANIN TESİSE ETKİLERİ OLASI KAZANIN TESİSTE MEYDANA GETİRDİĞİ ZARAR 9

10 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK Kaza 1-Yüksekten düşme 2-Ayni seviyede düşme 3-Malzeme düşmesi 4-Bir şeye çarpma 5-Bir şeyin çarpması 6-Kayma 7-Sürüklenme 8-Sürtünme 9-Zorlanma 10-Elektrik çarpması 11-Parlayıcı tahribatı 12-Patlayıcı tahribatı OLUŞABİLECEK KAZA LİSTESİ 13-İş makine kazası 14-Kimyasallara maruz kalma 15-Fırlayan madde hasarı 16-Uçuşan madde hasarı 17-Bir şeyin batması 18-Yangın 19-Suda boğulma 20-Gazdan boğulma 21-Kaynak ışınına maruz kalma 22-Zehirlenme 23-Göze çapak kaçma 24-Yanıklar (ateş, rady.)

11 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK Kaza OLASI KAZANIN KİŞİLERE ETKİSİ 1-Kesik 2-Sıyrık 3-Bereler 4-yırtıklar 5-İncime 6-Ezilme 7-Çıkık 8-Çatlak 9-Kırık 10-Burkulma 11-Tendonit 12-Solunum güçlüğü 13-Tetanoz 14-Enfeksiyon 15-Geçici görme bozukluğu 16-Uzuv kopması 17-Disk kayması 18-Felç 19-Nefes alamama 20-Boğulma 21-Yanma 22-Şok 23-Allerjik reaksiyon 24-

12 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK Kaza OLASI KAZADAN ETKİLENECEK UZUVLAR 1-Göz 2-Kulak 3-Yüz 4-Kafatası 5-Boyun 6-Kol 7-Bilek 8-El 9-Parmak 10-Ayak 11-Bacak 12-Baldır 13-Sırt 14-Omurilik 15-Boyun 16-Bel 17-Göğüs 18-Kalça 19-Omuz 20-Karın 21-Sindirim sistemi 22-Ürener sistem

13 1-Kesik 2-Sıyrık 3-Bereler 4-yırtıklar 5-İncime 6-Ezilme 7-Çıkık 8-Çatlak 9-Kırık 10-Burkulma 11-Tendonit 12-Solunum güçlüğü 13-Tetanoz 14-Enfeksiyon 15-Geçici görme bozukluğu 16-Uzuv kopması 17-Disk kayması 18-Felç 19-Nefes alamama 20-Boğulma 21-Yanma 22-Şok 23-Allerjik reaksiyon KİŞİLERE OLACAK ETKİLER RİSK ANALİZİ TEHLİKELER 10-Elektrik çarpması 15-Fırlayan madde hasarı 17-Bir şeyin batması 23-Göze çapak kaçma 5-Bir şeyin çarpması 9-Zorlanma 1-Yüksekten düşme 2-Ayni seviyede düşme 3-Malzeme düşmesi 4-Bir şeye çarpma 6-Kayma 7-Sürüklenme 8-Sürtünme 11-Parlayıcı tahribatı 12-Patlayıcı tahribatı 13-İş makine kazası 14-Kimyasallara maruz kalma 16-Uçuşan madde hasarı 18-Yangın 19-Suda boğulma 20-Gazdan boğulma 21-Kaynak ışınına maruz kalma 22-Zehirlenme 24-Yanıklar (ateş, rady.) OLABİLİR

14 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK Kaza OLASI KAZANIN TESİSE ETKİLERİ 1-Malzeme hasarı-kaybı 2-Ekipman hasarı-kaybı 3-Tesis hasarı 4-Ekipman kırılması 5-Ekipmanın yanması 6-Elektrik sistemi hasarı 7-Hava sistemi hasarı 8-Hidrolik sistemi hasarı 9-Su sistemi hasarı 10-Bilgisayar sistemi hasarı 11-Oto. Kum. sistemi hasarı OLASI KAZANIN TESİSTE MEYDANA GETİRDİĞİ ZARAR 1-İş gücü kaybı 2-İş süresi kaybı 3-İşletmenin prestij kaybı 4-Müşteri kaybı 5-Tesisin para kaybı 6-Ödeme zorluğu

15 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 5 Firmada daha önce yapılmış kaza istatistik değerleri FİRMA / BÖLÜM YILLARA GÖRE OLAN KAZA SAYILARI KAZA ÇEŞİTLERİ Yıl 1 Yıl 2 Yıl 3 Yıl 4 Yıl 5 Yıl 6 Yıl 7 Yıl 8 Yıl 9 Yıl 10 Toplam kaza ***

16 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ TEHLİKE Tehlike RİSK Kaza TEHLİKELİ ORTAM Mekanik tehlikeler Fiziksel tehlikeler Kimyasal tehlikeler TEHLİKELİ DAVRANIŞ Deneyim Davranış Eğitim Elektrik tehlikeleri Radyasyon tehlikeleri OLASI KAZALAR Olası kazaların kişilere etkileri Olası kazalarda kişilerin etkilendikleri uzuvlar Olası kazaların tesislere etkileri Olası kazaların meydana getirdiği zararlar Riskin seviyesi=tehlikenin boyut parametresi X Olasılık parametresi

17 6 50 RİSK YÖNETİMİ 1-Risk kontrol faaliyet planı hazırlanır. Risk değerlendirmenin sonucunda, kontrolü oluşturmak, geliştirmek veya iyileştirmek için önceliklere göre faaliyet envanteri yapılır a) Eğer mümkünse tehlike kaynağında yok edilir veya değiştirilir b) Risk kaynağında yok edilemiyorsa risk azaltılır ve çevre korunur c) Kabul edilebilir seviyede riskle çalışanlara KKD verilerek korunur. d) Eğitimler verilir, teknik gelişmeler kullanılır, uyarıcı levhalar asılır e) Alınan önlemlerin ve algılama seviyesi için kontrol periyodları saptanır.

18 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK NİCEL) KANTİTATİF RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ L Tipi Matris (R=A X B) (5 x 5) FMEA (Şiddet X olasılık X Fark edilebilir) KINNEY (Şans X Frekans X Şiddet) FTA (Hata ağacı analizi) ETA (Olay ağacı analizi) RİDLEY (Sıklık X Max kayıp X İhtimal) (NİTEL) KALİTATİF RİSK DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ PHA (Ön tehlike analizi) JSA (İş görevleri analizi) HACCP (Yiyecek sektörü işlemleri analizi) HAZOP (Kimyasal sektörü işlemlerinde)

19 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 1 L TİPİ MATRİS RİSK AĞIRLIK HESABI R= A x B A KAZANIN OLASI ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi B =KAZANIN MEYDANA GELME OLASILIĞI Önemsiz = 1, Hafif = 2, Orta = 3, Önemli = 4, Çok Önemli = 5

20 5 2 RİSK DEĞERLENDİRMESİ KAZANIN OLASI ŞİDDETİ A= Firmada daha önce yapılmış kaza raporlarında tehlike ve sonuç bilgileri hakkında istatistik değerlerine göre veya işyeri hekimi ile kazanın şiddeti tahmin edilmelidir Tedaviye ihtiyaç hissetmeden iş başı yapılan yaralanma ÖNEMSİZ 1 gün > ilk tedaviye müteakip iş başı yapılan olay HAFİF 2 gün>= İşten ayrı kalma, orta derece yaralanmalı ORTA 2 gün< İşten ayrı kalma uzuv kaybı, ağır yaralanma ÖNEMLİ Uzuv kaybına, ağır yaralanmaya veya ölüm olma durumu CİDDİ

21 5 3 RİSK DEĞERLENDİRMESİ Firmada en az 5 yıllık yapılmış kaza raporlarında benzer kazanın istatistik değerlerine göre olasılığın tahmin edilmesidir Kazanın meydana gelme olasılığı B= Yılda İki kez olabilir Yılda Dört kez olabilir Ayda İki kez olabilir Ayda Dört kez olabilir ÖNEMSİZ HAFİF ORTA ÖNEMLİ Haftada İki kez olabilir *** ÇOK ÖNEMLİ 5

22 5 3 RİSK DEĞERLENDİRMESİ Firmada daha önce yapılmış kaza raporlarında benzer kazanın istatistik değerlerine göre olasılığın tahmin edilmesidir Firmanın, ya istatistik değerleri yoksa B= değeri B ORT değerleri ile Kazanın meydana gelme olasılığı bulunabilir ***

23 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 1 DAHA ÖNCE İSTATİSTİK DEĞERLER YAPILMAMIŞSA RİSK AĞIRLIK HESABI R= A x B ORT. A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı ortalaması: Çok düşük =1, Zayıf =2, Orta =3, Kuvvetli =4, Çok yüksek =5 B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 a) İSGÇ Görev sorumluluk ve Yetki ( iyi 1) ile (kötü 5) puan b) Çalışanların eğitimi ve bilinçlendirilmesi ( iyi 1) ile (kötü 5) puan c) İSG açısından çalışma Ortamı ( iyi 1) ile (kötü 5) puan ) d) İSG uygulamalarının kontrolü ve denetim ( iyi 1) ile (kötü 5) puan )

24 5 10 RİSK DEĞERLENDİRMESİ KAZANIN OLASI ŞİDDETİ A= Çalışanın sağlığı, maddi zararlar, çevreye verilecek zararlar, üretimin aksaması ve yaralanma veya ölüm gibi hususlar göz önüne alınarak muhtemel sonuçlara göre olası zararın şiddetin ağırlığı bulunur. Kazalının ilk yardıma müteakip durumuna göre aşağıdaki değerler kullanılır. Tedaviye ihtiyaç hissetmeden iş başı yapılan yaralanma ÖNEMSİZ 1 gün > ilk tedaviye müteakip iş başı yapılan olay HAFİF 2 gün>= İşten ayrı kalma, orta derece yaralanmalı ORTA 2 gün< İşten ayrı kalma uzuv kaybı, ağır yaralanma ÖNEMLİ Uzuv kaybına, ağır yaralanmaya veya ölüm olma durumu CİDDİ 5

25 5 20 RİSK DEĞERLENDİRMESİ B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı GÖREV, SORUMLULUK ve YETKİ de SEVİYELER ÇALIŞANLARIN EĞİTİM ve BİLİNÇ SEVİYELERİ ÇALIŞMA KURALLARI ve ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER *** ÇALIŞMA ORTAMININ KONTROL ve DENETİM SEVİYELERİ

26 5 21 B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı GÖREV, SORUMLULUK ve YETKİ de SEVİYELER Yetki Sorumluluk ve kuralları herkes uyguluyor ayrıca eksiklikler yönetime bildiriliyor Görev Sorumluluk ve Yetki kuralları herkese bildirilmiş ve aksatılmadan uygulanmakta Görev Sorumluluk Yetki tüm işlemleri kapsamamış, kısmi Görev Sorumluluk Yetki belirsizlikleri var Görev Sorumluluk Yetki belirlenmemiş kendiliğinden oluşmuş, belirsizlik ve sahipsizlik var Görev, Sorumluluk ve Yetki belirlenmemiş, Görev Sorumluluk Yetki karmaşası ve zafiyetleri var

27 5 22 B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı ÇALIŞANLARIN EĞİTİM ve BİLİNÇ SEVİYELERİ Eğitimler Planlı olarak yapılıyor ve yeni çıkan riskli konularda da eğitimler verilmekte yeteli bilinç kazanılmış yönetim bilgilendiriliyor Eğitimler Planlı olarak yapılıyor ve Eğitimlerde bilinç kazanılmış yeni çıkan riskli konularda da Eğitimler planlı verilmekte, Eğitimler planlı verilmiş fakat çalıştığı iş ile ilgili İSG eğitimlerinin etkinlik ve yeterlilik analizi yapılmamış Genel bilgilendirme eğitimleri verilmiş ancak yaptığı iş ve İSGÇ ile ilgili özel eğitimler verilmemiş Kurallar zaman içinde kendiliğinden oluşmuş 5- Eğitim verilmemiş, Çalışanın yaptığı iş ile ilgili eğitimi ve bilinçlendirmesi yok herkes farklı davranışta

28 5 23 B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı ÇALIŞMA KURALLARI ve ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER Kurallar ve Alınması Gereken Önlemler herkes tarafından biliniyor ve uygulanıyor, Özel eğitimle yeni durumlar için kural bildiriliyor Kuralları ve Alınması Gereken Önlemler herkese bildirilmiş ve aksatılmadan uygulanmakta Çalışma Kuralları tüm işlemleri kapsamamış, belirsizlikler var, Eğitimler planlı verilmemekte, yeterlilik analizi yok Çalışma Kuralları belirlenmemiş kendiliğinden oluşmuş, genel eğitimler verilmiş ancak iş ve İSGÇ ile ilgili özel eğitimler verilmemiş 5- Çalışma Kuralları belirlenmemiş, Alınması Gereken Önlemler alınmamış, bilinçlendirme yok herkes farklı davranışta

29 5 24 B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı ÇALIŞMA ORTAMININ KONTROL ve DENETİM SEVİYELERİ Kontrol Denetim İşin başlangıcında tehlike analizi yapılmış, iş sürekli kontrol edilip kayıt tutulmakta, iş izni etkin uygulanıyor Kontrol Denetim yeterli ve kayıt altına alınmaktadır, uygunluk sağlanmadığı taktirde işe izin verilmemektedir. Kontrol Denetim kriterleri, sıklığı ve sorumlusu belirlenmiş olmakla birlikte kontroller kayıt altına alınmamaktadır Kontrol Denetim Saha ile ilgili İSG Müh. tarafından periyodik olmayan kontrol yapılmakta ancak içeriği tam tanımlanmamış KD-İşe başlamadan önce ve iş sırasında herhangi bir kontrol uygulanmamaktadır 5

30 25 5 GÖREV, SORUMLULUK ve YETKİ de SEVİYELER ÇALIŞANLARIN EĞİTİM ve BİLİNÇ SEVİYELERİ ÇALIŞMA KURALLARI ve ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER ÇALIŞMA ORTAMININ KONTROL ve DENETİM SEVİYELERİ BULUNAN DERECELERİN ORTALAMASI (A+B+C+D)/4 Kazanın meydana gelme olasılığı B (ort) =. 1-Kazanın meydana gelme olasılığı çok düşük, 2-Kazanın meydana gelme olasılığı Zayıf, 3-Kazanın meydana gelme olasılığı var Olağan durumlarda olabilir, 4-Kazanın meydana gelme olasılığı Kuvvetli, 5-Kazanın meydana gelme olasılığı Çok yüksek GENEL DEĞERLENDİRME Bulunan değer uygun mu?

31 Nİ A= ÖNEMSİZ İlk yardımı müteakip hemen işbaşı yaptırılan 2-HAFİF 2gün >=İstirahat, hafif yaralanmalı veya hafif maddi zarar 3-ORTA 2gün<İstirahat>30gün, İşten ayrı kalma, orta derece hasar 4-ÖNEMLİ 1ay < İstirahat, işten ayrı kalma uzuv kaybı, ağır hasar 5-CİDDİ Bedende kalıcı hasar,uzuv kaybı veya ölüm, çok ağır hasar B(ort) = 1-Kazanın meydana gelme olasılığı çok düşük, 26 2-Kazanın meydana gelme olasılığı Zayıf, 3-Kazanın meydana gelme olasılığı var Olağan durumlarda olabilir, 4-Kazanın meydana gelme olasılığı Kuvvetli, 5-Kazanın meydana gelme olasılığı Çok yüksek R = A x B(ort) =

32 40 RİSK SEVİYESİ 6 ( 1< R <2 ) KABUL EDİLEBİLİR RİSK grubu ilgililere uyarıda bulunulur ( 3< R <4 ) DÜŞÜK RİSK grubu Öncelikli değildir Ek önlem gerektirmez İşbaşı eğitimlerine ağırlık verilir ( 5< R <14 ) ORTA RİSK GRUBU mevcut kontroller uygulanıp uygulanmadığı izlenir, Düşük maliyet gerektirenlerden başlamak üzere risklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çaba harcanır. ( 15< R <20 ) YÜKSEK RİSK grubu alınması gereken önlemler ivedilikle belirlenir ve programa alınır. program içinde öncelik verilir. işe acil devam edilmesi gerekiyorsa geçici önlem paketleri devreye sokulur. ( 20< R <25 ) ÇOK YÜKSEK RİSK grubu önlem alınmadan işin devamına izin verilmez. risk engellenemiyorsa yapılan iş yasaklanır veya mümkün olduğu taktirde riskin kaynağı değiştirilir. 32

33 1 33

34 Tekrarı çok olan aktivitelerde ağırlık faktörü Projenin/çalışmaların toplam adam saati içinde en yüksek Paya sahip aktivite/aktiviteler, veya tüm aktiviteler içinde insan faktörü ve tekrarlama operasyonu en çok olan aktivite/aktiviteler ağırlık faktörü dikkate alınır ve bulunan risk seviyesi bir üst seviyeye çıkarılır. ( a/f ) 34

35 35 R = A x B Parametrelerine ek parametreler Aynı yerde kişi ve tekrar sayısı fazla ise R= (A + c) X (B + d) Kaza istatistiği var, aynı yerde kişi sayısı fazla ise R = (A + c) x B ort

36 6 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 2 RİSK AĞIRLIK HESABI R= (A + c) X (B + d) A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi Tehlike RİSK Kaza B Kazanın gerçekleşme OLASILIĞI 1-Çok düşük, 2-Zayıf, 3-Olağan, 4-Kuvvetli, 5-Çok yüksek c Kimse yok ise kişi varsa 0,2 3-5 kişi varsa 0,5 5 kişiden fazla ise 1,0 d Tekrar/ 3 dakika ve uyum zayıf 1,0 Tekrar/ 5 dakika ve uyum orta 0,9 Tekrar/ 10 dakika ve uyum iyi 0,8 Tekrar/ 15 dakika ve uyum iyi 0,5

37 6 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 2 RİSK DEĞERLENDİRME Tehlike RİSK Kaza KABUL EDİLEBİLİR RİSK grubu ( 1< R <3 ) ilgililere uyarıda bulunulur DÜŞÜK RİSK grubu ( 3 <R <5 ) Öncelikli değildir Ek önlem gerektirmez İşbaşı eğitimlerine ağırlık verilir ORTA RİSK GRUBU ( 5< R <15 ) mevcut kontroller uygulanıp uygulanmadığı izlenir, Düşük maliyet gerektirenlerden başlamak üzere risklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çaba harcanır. YÜKSEK RİSK grubu ( 15< R <30 ) alınması gereken önlemler ivedilikle belirlenir ve programa alınır. program içinde öncelik verilir. işe acil devam edilmesi gerekiyorsa geçici önlem paketleri devreye sokulur. ÇOK YÜKSEK RİSK grubu ( 20< R <36 ) önlem alınmadan işin devamına izin verilmez. risk engellenemiyorsa yapılan iş yasaklanır veya mümkün olduğu taktirde riskin kaynağı değiştirilir. 37

38 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 3 RİSK AĞIRLIK HESABI R=(A+c) x B ort A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi Etkilenen işçi sayısı faktörü (c) Etkilenecek kişi sayısı, 1-2 kişi ise 1 Etkilenecek kişi sayısı, 3-5 kişi ise 2 Etkilenecek kişi sayısı, 6-10 kişi ise 3 Etkilenecek kişi sayısı, kişi ise 4 Etkilenecek kişi sayısı, 20 den fazla ise 5 B ort (iyi 1) (kötü 5) İstatistik var veya ortalam Sorumluluk Görev ve yetki Eğitim, bilinç ve kurallara uyma Çalışma Ortamı Şartları Uygulama Kontrol ve Denetim 38

39 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 3 RİSK AĞIRLIK HESABI R=(A+c) x B ort 1-5- Kabul edilebilir, Tehlike görülen yerlere Uyarı levhaları asılır ve İşçilere iş başı eğitimi verilir Düşük Risk, Risk düşürülmesi için önlem alınır, ilgili birimlere talimat yazılır, işçiler eğitilir Orta Risk, Riski hemen düşürme önlemi alınır, risk düşürüldükten sonra artık risk kontrolü yapılır Yüksek Risk, Risk seviyesi hemen düşürülme önlemleri alınır, ilgililer uyarılır ve yeni talimatlar yazılır eğitim verilir Çok Yüksek Risk, İş durdurulur, Risk ortadan kalkmadan işe başlanmaz ve diğer maddelerdeki uygulamalar yapılır sonra çalışılması için onay verilir 39

40 Nİ ÇALIŞANLAR İÇİN BASİT RİSK HESAPLAMA R= A x B

41 51 RİSK YÖNETİMİ (Kış) Kar lastiği takmak Kar zinciri takmak Faaliyet planının yeterliliği ve yeni risklerin oluşmadığı kontrol edilir. Uygulamadan önce aksiyon planı özel olarak sorgulanarak gözden geçirilir. a) İyileştirmeler risk seviyesini kabul edilebilir seviyeye indirmiş mi? b) Yeni tehlikeler oluşmuş mu? c) Mali olarak en etkin çözüm seçilmiş mi? d) Değişikliğin uygunluğu hakkında ilgili kişilerin düşünceleri olumlu mu? e) Revize edilen kontroller pratikte uygulanabilecek mi? Risk yönetimidir acil durum yönetimidir

42 Risk 6 51 RİSK YÖNETİMİ RİSKİ AZALTMANIN MALİYETİ RİSKİN BOYUTU Risk Harcama TL Riskin değerini düşürme maliyeti AMAÇ KAYIP Kabul edilebilir Risk TL 42

43 FARKLI KONTROL SİSTEMİ ELMERİ Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğini İyileştirme Projesi, Europe Aid/127926/D/SER/TR) kapsamında hazırlanmıştır ELMERİ imalat sanayii için güvenilir bir iş sağlığı ve güvenliği izleme aracıdır. Her sanayii sektöründeki her büyüklükteki her türlü işyeri için kullanması kolay ve hızlı bir araçtır. Bu yöntem atölyedeki koşulların gözlemini esas almaktadır 43

44 ELMERİ İş sağlığı ve güvenliği unsurlarının güvenilir bir şekilde Gözlemlenmesi esasına dayanır. yedi ana konu başlığı altında gruplanmıştır: 1. Güvenlik davranışları 2. Düzen ve temizlik 3. Makine güvenliği 4. Endüstriyel hijyen 5. Ergonomi 6. Zemin ve geçiş yolları 7. İlk yardım ve yangın güvenliği Her bir atölyedeki ya da gözlem için seçilen diğer alanlardaki tüm unsurlar gözlemlenir. Gözlemlenen unsurlar ya doğru ya da yanlış olarak değerlendirilir. asgari iş güvenliği koşullarını karşılaması durumunda bu unsur doğru olarak değerlendirilir; aksi takdirde yanlış olarak değerlendirilir, gözlemlenen tüm unsurlara yüzde olarak oranı şeklinde hesaplanır. doğru gözlemler ELMERİ endeksi = x 100 (%) doğru + yanlış gözlemler 44

45 45

46 46

47 47

48 6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlike RİSK Kaza NASA uzaya astronot gönderdiğinde tükenmez kalemlerin yer çekimi olmayan ortamda çalışmadığını fark etti 1) Bu problemin çözümü NASA'ya on yıla ve 12 milyon dolara yerçekimsiz ortamda, yukarı yönde, suyun altında ve sıfırın altından 30 0 C'ye kadar olan sıcaklıklarda yazı yazmaya olanak sağlıyordu. 2: Peki Ruslar ne yaptı...?? Kurşun kalem kullandılar. En büyük kozmetik firmalarından birinde sevkiyata karışan boş sabun kutusu problemidir. 1:Yetkililer hemen, sabun kutularını sevkiyat birimine gönderen hatta 1: Mühendisler iki kişi tarafından kullanılan yüksek-çözünürlükte bir X-ışını cihazı tasarlamak için ciddi uğraş verdiler. 2: Küçük bir şirketteki sıradan bir işçi aynı problemli Güçlü endüstriyel bir elektrikli vantilatörü açtığı anda dolu olan kutular hattan geçerken boş olanlar hattın dışına doğru savruldu. 48

49 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ 6 49

50 GELECEK DERS V. Konu RİSK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ 50