Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama

Transkript

1

2 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama

3

4 Yaşar Gözüdeli YAZILIMCILAR İÇİN SQL SERVER 2008 ve VERİTABANI PROGRAMLAMA 4. BASKI Ankara, 2009

5 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama Yaşar Gözüdeli Bilgisayar Kitapları Dizisi: 99 ISBN Dördüncü Baskı: Haziran Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. Bu kitabın her türlü yayın hakkı Seçkin Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.'ye aittir. Yayınevinin yazılı izni olmadan, tanıtım amaçlı toplam bir sayfayı geçmeyecek alıntılar hariç olmak üzere, hiçbir şekilde kitabın tümü veya bir kısmı herhangi bir mecrada yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Sayfa Tasarımı: Seçkin Yayıncılık Kapak Tasarımı: İsmail Çam Yayın ve Dağıtım: Merkez: Seçkin Yayıncılık, Sağlık Sokak No: 19/B Sıhhiye, ANKARA Tel: (0 312) (Pbx), Faks: (0 312) Şube: Ankara Adliye Sarayı K Blok Zemin Kat Sıhhiye, ANKARA Tel: (0-312) Şube: Abide-i Hürriyet Caddesi 259/4 (Şişli Ceza Adliyesi Altı) Şişli - İSTANBUL Tel: (0-212) Web Adresi: E posta: yayin@seckin.com.tr Baskı: Sözkesen Matbaacılık, Tel: (0 312)

6 Teşekkür Bu kitabın ortaya çıkmasında en büyük fedakârlık şüphesiz ki aylarca, kendilerine ait olan zamanda bilgisayarla baş başa kalmama tahammül edebilen eşim Lale'ye, kızım Neva'ya ve oğlum Yusuf Hakan'a aittir. Kendilerine teşekkür ederim. Özellikle yeni nesil Microsoft teknolojileri konusunda beni yaşama bağlayan Özcan Koç- 'a; SQL Server'in gelişim sürecinde, kitap fikrimi sürekli taze tutan ve beni yüreklendiren, Sefer Algan ve Tolga Yaramış olmak üzere tüm arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunarım. 9.Bölümde yer alan Uzaysal Veri Tipleri'ne olan katkılarından dolayı Mehmet Karaman'a, 10.Bölümde yer alan ADO.NET 2.0 yenilikleri bahsine katkılarından dolayı Burak Selim Şenyurt'a teşekkür ederim. Kitap içeriğini sizlerden önce okuyarak, gerek fikirleri gerekse değerlendirmeleri ile sizlere daha az hatalı bir kitap sunmam konusunda bana yardımcı olan değerli yazılım geliştirici arkadaşlarım Volkan Verim, Oğuz Kağan Yağmur ve Salih Bozkurt'a teker teker teşekkürlerimi sunarım. Kitap içeriğinin ve müfredatının genel kabul görmüş bir müfredat haline gelmesinde, INETA- MEA'nın Verivizyon'a verdiği destek şüphesiz yabana atılamaz. Bu kapsamda INETA'ya teşekkürlerimi sunarım. Yine kitap müfredatına alınmış konuların anlatımlarının olgunlaşması Verivizyon aktiviteleri ile sağlanmıştır. Verivizyon tarafından düzenlenen seminer, eğitim ve benzeri etkinliklere emeği geçen ve katılan herkese teşekkürlerimi sunarım. Kitabın düzenlenmesi ve okunabilir hale gelmesinde emeği geçen Seçkin Yayıncılık çalışanlarına ve desteklerinden dolayı bütün mesai arkadaşlarıma teşekkür ederim. Kitabın bundan önceki baskıları hakkında, teveccühlerini veya düzeltmelerini ileterek daha iyiyi arama serüvenimde bana destek veren okurlarıma teşekkür ederim. Günlük hayatta karşılaştıkları sorunları ve çözümlerini dolayısıyla da tecrübelerini benim aracılığımla siz okurlara ulaştıran yazılımcı dostlarıma, son olarak bu kitabı okumaya değer görüp elinize aldığınız için ve belki bana görüşlerinizi ileterek daha iyiyi bulmama yardımcı olacağınız için size teşekkürlerimi sunarım.

7 INETA Hakkında Kısa adı INETA olan International.NET Association, Microsoft.NET temelli yazılım geliştiriciler için paylaşım alanı sağlayan bir oluşum. INETA'nın hedefi, dünyanın birçok yerinde oluşturulmuş BT topluluklarının kendi üyelerini Microsoft. NET teknolojileri konusunda eğitebilmeleri ve bu teknolojilerin tanıtımını yapabilmeleri için gerekli kaynak ve destekleri sağlamak. BT Profesyoneli, yazılım geliştirici veya mimar yahut ta proje yöneticilerinden oluşan kullanıcı toplulukları INETA'nın destek verdiği topluluk kapsamında ele alınmakta. Bir kullanıcı topluluğunun INETA çerçevesinde yer alabilmesi için, herhangi bir.net alanı veya.net'in tüm alanları ile ilgileniyor olması veya birçok başka yazılım geliştirme teknolojilerinin yanı sıra.net ile de ilgileniyor olması gerekmekte. Kâr amacı gütmeyen ve bağımsız bir kuruluş olan INETA, Microsoft ve diğer sponsorlarının desteğinde, dünyanın birçok yerindeki çok sayıda kullanıcı topluluklarının yöneticileri aracılığıyla yürütülmektedir. INETA'YA Katılmak INETA üyeliği, bütün kullanıcı toplulukları için şu anda, yer, ilgi odağı ve ilişki ayrımı yapmaksızın ücretsiz yapılmakta..net ile ilgili bir grup için en etkin değer kazanımı aktif INETA katılımı ile mümkündür. Bir yazılım geliştirici olarak, INETA çerçevesinde rol alabilmek için size en yakın INETA topluluğunu adresinden bulabileceğiniz gibi, uygun bir topluluk bulamamanız halinde siz de etrafınızda.net teknolojilerini kullanan yazılım geliştiricileri bir araya getirerek INETA olanaklarından faydalanıp, INETA içerisinde aktif rol üstlenebilirsiniz. INETA, üyeliğe kabul ettiği bir topluluğun muntazaman gelişimini sürdürebilmesi için, üyelerine yönelik düzenli aktivitelere teşvik etmektedir. Ayrıca üye kullanıcı topluluklarının seminer verebilmeleri için ortam ve konuşmacı sağlanması, seminer anında meşrubat ve pizza sunulması gibi konularda kullanıcı gruplarına destek olmakta, gerektiğinde kitap türü bilgilendirici materyaller ile de onların küresel eğilimlerle bütünleşmiş kalması hususunda destek sağlamaktadır. INETA hakkında daha fazla bilgi için, adresine göz atabilirsiniz.

8 INETA'nın Önsözü Günümüzün kurumsal bilgi teknolojileri altyapılarını oluşturan bir çok veritabanı yönetim sistemi içerisinde SQL Server en yaygın kullanılanı olarak dikkat çekiyor. Her geçen gün daha fazla uygulamanın, SQL Server uyumlu olarak pazarda kendisine sağlam bir yer edindiğini görüyoruz. Bu gelişim süreci, uygulama geliştiricilerden bilgi teknolojileri yöneticilerine kadar geniş bir kitlenin MS SQL Server hakkında teknik bilgilere daha kolay ve örneklerle desteklenmiş olarak erişebileceği bir kaynak ihtiyacını doğuruyor. Yaşar Gözüdeli, SQL Server 2005 konusundaki kitabı ile başladığı yolculuğuna SQL Server 2008 ile devam ederek bu ihtiyacı karşılıyor. SQL Server ürününü gerçekleştiren yazılımcılar bir alan veya teknoloji üzerinde son derece detaylı bir uzmanlığa sahiptirler. Yazdıkları ürünün özelliklerini bilmenin ötesinde yaşadıkları için çoğu zaman bu detayları kullanıcılar veya yazılımcılara basit bir açıdan aktarmakta zorlanırlar. İşte bu noktada Yaşar Gözüdeli derin ve uzun araştırmalar gerektiren bilgileri özümseyip, onları sistematik bir şekilde okuyucusunun en çok yarar sağlayabileceği şekilde sunuyor. SQL Server 2008 dendiğinde benim aklıma gelen ilk şey güvenlik; Diğer veritabanı yönetim sistemleri ile karşılaştırıldığında uzun senelerdir sıfır veya sıfıra yakın güvenlik açığı olmasını, kurumsal güvenlik politikalarından taviz vermeden SQL Server içinde uygulanabilir olarak çıkmasına bağlıyorum. Güvenlik tam anlamıyla sağlanmasının ötesinde kolay şekilde de yönetilebilir olmalıdır. İlk kuruluşta güvenli olma, Veri kaynakları erişim kontrolleri, Veri şifreleme, aktiviteleri izleme ve kaydetme özellikleri ve bunların yönetimi SQL Server 2008 i güvenlik konusunda rahatça rakiplerinin üstüne yerleştiriyor. Yaşar Gözüdeli, SQL 2008 için yazdığı bu kitapta veritabanına girişten başlayarak sorgulamalar, Optimizasyon, T-SQL ve CLR, XML desteği, ortak zamanlı çalışma, Coğrafi Tipler, harici sunucular ve Service Broker lar ile çalışmalardan da bahseden, örneklerle zenginleştirilmiş, takibi kolay bir kaynak hazırlamış. Kitap, profesyonel çalışmalarımızda SQL Server 2008' den nasıl faydalanabileceğimizi akıcı ve kolay anlaşılabilir bir üslup ile anlatıyor. Bir önceki SQL Server 2005 kitabı 3 baskı yapan ve 3000 adet satan, alanında büyük kabul gören kitabı kadar başarılı olacağına emin olduğumuz SQL Server 2008 kitabını bize kazandıran Yaşar Gözüdeli'ye, kütüphanemizde en önlerinde yer alacak bu güncel kaynağı hazırladığı için teşekkürlerimizi sunuyoruz. Gökşin Bakır İş Ortakları ve İstemci Grup Yöneticisi, Microsoft MEA

9 Önsöz İnsanoğlu var olduğundan bugüne hep veriye gereksinim duydu. Ama belki bu gereksinimi hiç bugünkü kadar şiddetli değildi. Hiç şüphe yok ki bu gereksinim, yarın bugünkünden daha şiddetli olacak. Bu gereksinime paralel, verilerin birinci dereceden muhatabı olan Veritabanı Yönetim Sistemleri de sürekli olarak gelişmekte. SQL'in, standart olarak ortaya atıldığından bu yana yaklaşık 20 yıldır popülerliğini kaybetmemiş bir dil olması onun ne denli güçlü ve gereksinim duyulan bir şey olduğunu ortaya koyar. Belki bunun en büyük sebeplerinden biri, "veri" kaydının ve sorgulamasının hayatın temel bir parçası olmasındandır. Veri işleme, her geçen gün yeni gereksinimlerle karşımıza çıkmakta. SQL standardı da bu gelişmelere paralel olarak 1999, 2003, 2006 yayınlarıyla desteklendi. SQL Server 2008, bir VTYS olarak bu standartlardan payına düşeni fazlasıyla almış bir veri yönetim aracı. 2000'den 2005'e geçmeye nazaran, geçişinin daha kolay bir geçiş olacağından emin olabilirsiniz. Bu yeni sürümde, SQL Server programlamanın olmazsa olmazı olan Transact SQL ile ilgili birkaç iyileştirme yer almakta. Bir veritabanı programcısı iseniz, bu yenilikleri hızlı bir şekilde öğrenmeniz sizin açınızdan hiç de zor olmayacaktır. Hatta kullanmaktan keyif alacağınızı söyleyebilirim. Şayet 2008 sürümüne, SQL Server 2000'den geçiyorsanız, T- SQL 'in sizi zorladığı hallerde CLR desteği sizin için bir kurtuluş olacaktır, mutlaka deneyin Şayet bir Coğrafi Bilgi Sistemi projesi geliştiriyorsanız, SQL Server 2008 ile birlikte gelen Uzaysal(Spatial) tipler işlerinizi oldukça kolaylaştıracaktır. Yine Site haritası gibi verilerinizi tutmak için hierarchyid tipini kullanmaktan keyif alabilirsiniz. SQL Server 2005 XML Web Servis desteğine yatırım yapan yazılımcılar, sizlere üzücü bir haberim var; 'Bir sonraki SQL Server sürümünde aradığınız bu özelliği bulamayabilirisiniz!' Bu nedenle, ilgili üniteyi kitaptan çıkarttım. Servis temelli çalışıyorsanız, veya çok fazla veri ile boğuşmanız gerektiğinden yük dağıtma ve ölçekleme yapma ihtiyacınız varsa, Service Brokers teknolojisi servislerinizin mesajlaşmasını veritabanının gücü ile buluşturacaktır. Bu konuda da bilgi edinmek sizin için elzem olabilir. Bütün bu yeni özellikleri bünyesinde barındıran bir tek ürün olarak karşımıza çıkan SQL Server 2008, bütün verilerinizi tek merkezden idare edebileceğiniz gerçek manada bir 'Veri' tabanı Yönetim Sistemi Kitap yayına hazırlanırken etrafta halen SQL Server 2000 kullanan yazılımcıların da olduğunu gördük. Bu nedenle her ne kadar SQL Server 2008 sürümü için hazırlanmış bir kitap olsa da 2000 ve 2005 sürümlerinden geçmek isteyenleri de cesaretlendirmek için yer yer çapraz sürüm kıyaslamalarına yer verdim. Veritabanı ile tanışmak için bu kitabı aldı iseniz, ilk aşamada kitap CD'lerinde yer alan Veritabanı Programlama 1-2 kitapçıklarını okuyarak başlamanızda yarar var. Çünkü kitap bir seferde bitiremeyeceğiniz kadar büyük olduğundan büyük resmi kaçırabilirsiniz!.

10 Önsöz 9 Kitap kapsamı, başlangıçtan orta seviyeye olduğu için bu kitap, "Yazılımcılar için SQL Server 2005 ve Veritabanı Programlama" adlı bir önceki kitabın SQL Server 2008 yenilikleri çerçevesinde yeniden düzenlenmiş halidir. Kitabı bitirdiğinizde, orta büyüklükte bir veritabanı yönetim sistemi için yazılım ve yönetim işlemlerinin hemen hepsinin üstesinden gelecek birikime sahip olacağınızı söyleyebilirim. Ancak ekstrem projeler için kitabın kapsamı ölçekleme açısından yetersiz gelebilir. Son olarak, konulara geçmeden önce, şayet SQL Server 2008'i bu kitapla öğrenmek amacında iseniz, şunu bir prensip haline getirmiş olmanızda büyük yarar var; Bir dili veya programlanabilir ortamı tanımak için bir satır kod çalıştırıp sonucunu görmek, bin satır kodu okuyup geçmekten iyidir. Unutmayın ki bir yazılımcı için tecrübe, kaç saat kod yazdığından öte, kod yazarken ne kadar problemle karşılaştığı ile ilgilidir. Kod çalıştırmadan, başkalarının yazdığı hazır kodları okuyarak(çalışmayan bir kod bile olabilir, sadece okuyarak bunu nerden bilebilirsiniz ki!) asla problemlerle karşılaşamazsınız. Başarı sizinle olsun Yaşar Gözüdeli ygozudeli@verivizyon.com Mayıs 2009-ANKARA

11

12 Genel İçindekiler 1. Bölüm: VERİTABANI KAVRAMINA GİRİŞ ÜNİTE: İlişkisel Veritabanının Temelleri ÜNİTE : SQL Server 2008'in Temelleri ÜNİTE: T-SQL'e Genel Bakış Bölüm: VERİTABANI TASARIMI ÜNİTE: Veritabanı Tasarımına Genel Bakış ÜNİTE: Veritabanı Nesnesinin Temelleri ÜNİTE: Tabloları Tasarlamak ÜNİTE: Veri Bütünlüğünü Sağlamak Bölüm: VERİLERİ SORGULAMAK ÜNİTE: Basit Sorgular ÜNİTE: Tabloları Birlikte Sorgulamak ve Özetlemek ÜNİTE: İleri Veri Yönetim Teknikleri Bölüm: VERİ ERİŞİMİNİ İYİLEŞTİRMEK ÜNİTE: Viewlerle Çalışmak ÜNİTE: Indeks Teorisi ÜNİTE: Indeks Yönetimi Bölüm: T-SQL İLE PROGRAMATİK ÖĞELER KODLAMAK ÜNİTE: T-SQL ile Programlar Geliştirmek ÜNİTE: Stored Procedure'ler ÜNİTE: İleri T-SQL Programlama ÜNİTE: Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar Bölüm: XML İLE ÇALIŞMAK ÜNİTE: Tip Olarak XML ÜNİTE: XML-İlişkisel Dönüşümler Bölüm: ORTAK ZAMANLILIK VE TRANSACTION ÜNİTE: Transaction'larla Çalışmak ve Ortak Zamanlılık ÜNİTE: Kilitlenmeleri Yönetmek ÜNİTE: Triggerlar Bölüm: SQL SERVER İÇİNDE CLR ÜNİTE: CLR Genel ÜNİTE: Basit Rutinler ÜNİTE: İleri Rutinler

13 12 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama 9. Bölüm: VERİTABANI YETENEKLERİNİ GELİŞTİRMEK ÜNİTE: Bağlı Sunucularla Çalışmak ÜNİTE: İlişkisel Olmayan SQL Server Yetenekleri ÜNİTE: Service Brokers Bölüm: İSTEMCİ TARAFTA SQL SERVER ERİŞİMİ PROGRAMLAMA ÜNİTE: ADO.NET Temelleri ÜNİTE: ADO.NET'de Kopuk Veri Yönetimi ÜNİTE: SQL Server Management Objects'i Kullanmak EK A: VERİTABANI PROGRAMCILARINA İPUÇLARI EK B: C# VE OOP KILAVUZU EK C: BÖLÜM SONU SORU CEVAPLARI EK D: DÜKKAN VERİTABANI ŞEMASI EK E: CD KULLANIM KILAVUZU

14 İçindekiler Teşekkür... 5 INETA Hakkında... 6 INETA'YA Katılmak... 6 INETA'nın Önsözü... 7 Önsöz... 8 Genel İçindekiler Giriş Veritabanı Programlama Hakkında Kitabın İçerdiği Örnekleri Test Edebilmek İçin Birikim Gereksinimleri Kimlere Hitabediyor Farklı Başlangıç Önerileri Kitap Neler İçeriyor Veritabanı Kavramına Giriş Veritabanı Tasarımı Veri Sorgulama Veri Erişimini İyileştirmek T-SQL ile Programatik Öğeler Kodlamak XML ile Çalışmak Ortak Zamanlılık ve Transaction SQL Server 2008 içinde CLR Veritabanı Yeteneklerini Geliştirmek İstemci Taraftan Veritabanı EK A - Veritabanı Programcılarına İpuçları EK B - C# ve OOP Kılavuzu EK C - Dükkan Veritabanı Şeması EK D - Bölüm Sonu Soru Cevapları EK E - CD Kullanım Kılavuzu Gösterimler ve İçerik Düzeni Hakkında Kaynak Dosyaları Destek ve Geri Bildirim Bölüm VERİTABANI KAVRAMINA GİRİŞ 1. ÜNİTE: İlişkisel Veritabanının Temelleri...39 TEMEL VERİTABANI KAVRAMLARI İlişkisel Veritabanı Kavramı İlişkisel Veritabanı Yaklaşımına Basit Bir Örnek... 41

15 14 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama İlişkisel Cebirin Temel Operatörleri Veritabanı Programlama Nerelerde Kullanılır? Temel Veritabanı Nesneleri Veritabanı Uygulamaları Üç N Katman Mimarisi...50 Veritabanı Atelyesi ÜNİTE: SQL Server 2008'in Temelleri...53 SQL SERVER BİLEŞEN MİMARİSİ Başlıca SQL Server 2008 Araçları SQL Server Configuration Manager Management Studio SqlCmd SQL Server Surface Area Configuration SQL Profiler Books Online SQL Server Veritabanı Mimarisi Standart Veritabanları Disk Yönetim Mimarisi SQL Server'de Disk Ölçümleri SQL Server'de Tablo ve Indeks'lerin Yönetimi Heap...65 Clustered Indeks...65 Nonclustered Indeks...65 SQL Server Kullanıcı Yönetim Mimarisi Roller Kullanıcılar İzinler Şemalar SQL Server Properties\Security Sekmesi...67 Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: T-SQL'e Genel Bakış...69 Veri Tanımlama Dili Nesne Oluşturmak: CREATE Nesne ve Değişken (Tanımlayıcı) İsimlendirme Kuralları...71 Tanımlayıcı İsimlendirme Notasyonları...71 Tanımlayıcı İsimlendirmenin Töresi...71 Null Kavramı...72 Nesnelerde Değişiklik Yapmak: ALTER Nesne Silmek: DROP Veri İşleme Dili Veri Eklemek: INSERT... 73

16 İçindekiler 15 Veri Seçmek ve Filitrelemek: SELECT Ulama...74 Seçilen Kayıtları Sıralamak...75 WHERE Cümleciği ile Kayıtları Filitrelemek Verilerde Değişiklik Yapmak: UPDATE Veri Silmek: DELETE Fonksiyonlar Aggregate (Grupsal) Fonksiyonlar Rowset Fonksiyonlar Skaler Fonksiyonlar Deterministik Kavramı...81 Veri Kontrol Dili Yetki vermek: GRANT WITH GRANT OPTION Seçeneği ile Basamaklı Yetkilendirmek...84 Erişimi Engellemek: DENY Erişim Tanımını Kaldırmak: REVOKE Veritabanı Atölyesi Bölüm Sonu Özeti Bölüm Sonu Tekrar Soruları Bölüm VERİTABANI TASARIMI 4. ÜNİTE: Veritabanı Tasarımına Genel Bakış...89 Kavram Model ORM ile Veritabanı Modelleme ER ile Modelleme ER ile Modelleme Aşamaları...93 UML ile Modelleme: Mantıksal Model Veri Normalizasyonu Normalizasyon Kuralları Kayıtların İlişkilendirilmesi Bire Bir İlişki (1-1) Bire Çok İlişki (1-N) İlişkisel Ortamda Hiyerarşik Veriyi Modellemek Çoka Çok İlişki (N-N) ER Diyagram ile Mantıksal Model Oluşturmak Fiziksel Model Veritabanı Atölyesi

17 16 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama 5. ÜNİTE: Veritabanı Nesnesinin Temelleri Dosya ve Dosya Gruplarını Anlamak Veritabanı Oluşturmak Management Studio ile Yeni bir Veritabanı Oluşturmak Transact SQL ile Veritabanı Oluşturmak Çoklu Dosya ve Dosya Gruplarını Kullanmak Dosya Grubu (File Group) Kavramı Default Dosya Grubu (Default File Group) Var Olan Bir Veritabanında Dosya ve Dosya Grubu Eklemek Veritabanına Erişecek Uygulama Kullanıcısını Ayarlamak Veritabanı İçerisinde Şema Kavramı Şemaları Yönetmek Veritabanını Yönetmek Veritabanı Seçeneklerini Ayarlamak Veritabanı Seviyeli Collation Ayarı Yapmak Veritabanı Dosyalarının Boyutunu Değiştirmek Veritabanı Dosyalarının Boyut Artımını Ayarlamak Otomatik Artırmaya Ayarlama Müdahale Ederek Artırmak Transaction Log Dosyasını Gözlemlemek Veritabanlarını Küçültmek (Shrinking) Veritabanlarını Silmek Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Tabloları Tasarlamak Nesne İsimlendirirken Sütunları Tasarlamak ve Veri Türleri Metin Veri Tipleri ASCII Veri Tipleri Unicode Metinsel Veri Tiplerinden Seçim Yapmak Collation Ayarları Tarih-Zaman Veri Tipleri Numerik Sayılar Yaklaşık Sayı Veri Tipleri Tamsayı Veri Tipleri IDENTITY() Fonksiyonu ile Otomatik Artan Sütunlar Tanımlamak Parasal Veri Tipleri Binary Veri Tipleri MAX İfadesi Eski LOB Veri Tiplerini Dönüştürmek XML Veri Tipi ve XML Verilerin Tasarlanması Özel Veri Tipleri

18 İçindekiler 17 Hesaplanmış Sütun Hesaplanmış Sütunu Sabitlemek (Persist Etmek) Seyrek Sütun ve Seyrek Tablo Kavramı Kullanıcı Tanımlı Veri Tipleri Kullanıcı Tanımlı Veri Tipleri (UDDT) ile Çalışmak CLR Kullanıcı Tanımlı Tipler Tabloları Oluşturmak Tablo Tasarımında Satır Boyutuna Karar Vermek Tablolar Üstünde Değişiklik Yapmak Sütun Eklemek Sütun Değiştirmek Sütun Silmek Tabloların veya Sütunların Adını Değiştirmek Tablo Silmek Geçici Tablolarla Çalışmak Nesnelerin T-SQL İfadelerini Almak Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Veri Bütünlüğünü Sağlamak Veri Bütünlüğünü Kavramları Tanımlamalı Veri Bütünlüğü Prosedürel Veri Bütünlüğü Veri Bütünlüğü Tekniği Seçmek Veritabanı Atölyesi Veri Bütünlüğünü Gerçeklemek Sütun Seviyeli Veri Bütünlüğünü Sağlamak Primary Key Constraint Oluşturmak Unique Key Constraint Oluşturmak Default Constraint Oluşturmak Default Nesnesi Oluşturmak Check Constraint Oluşturmak Rule Oluşturmak Tablo Seviyeli Veri Bütünlüğünü Sağlamak Sütunlar Arası Check Constraint Oluşturmak Foreign Key Constraint Oluşturmak Ardışık Bütünlük (Cascading Integrity) Constraint'leri Yönetmek Constraint'lere Göz Atmak Constraint'leri Silmek Constraint'leri Denetime Kapamak ve Açmak Veritabanı Atölyesi Bölüm Sonu Özeti Bölüm Sonu Tekrarı

19 18 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama 3. Bölüm VERİLERİ SORGULAMAK 8. ÜNİTE: Basit Sorgular Kayıtları Seçmek: SELECT En Basit SELECT Sadece Belli Sütunları Seçmek Tekrarlamaları Tekile İndirgemek: DISTINCT Türetilmiş (Calculated) Sütunlar Aritmetik İşaretler Sütuna Takma Ad (Alias) Matematiksel Fonksiyonlar WHERE ile Satırları Filitrelemek Karşılaştırma İşaretleri Mantıksal Operatörler NULL Karşılaştırma Aralık Sorgulama: BETWEN... AND Kayıtları Sıralamak: ORDER BY Dönen Kayıt Sayısını Kısıtlamak: TOP SQL'DE Karakter ve Tarih İşlemleri Karakter Karşılaştırmaları: LIKE Deyimi Joker Karakterler Metinleri Ulamak (Concatenation) Başlıca Karakter Fonksiyonları Tarihleri Sorgulamak Tarih Fonksiyonları Alt Sorgularla Çalışmak IN ve NOT IN Tekil Sonuçlar Döndüren Alt Sorgular Çoklu Sonuç Döndüren Altsorgular Türetilmiş Tablolar İlintili (Corelated) Altsorgular EXISTS, NOT EXISTS Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Tabloları Birlikte Sorgulamak ve Özetlemek Tabloları Birleştirerek Sorgulamak Tabloya Takma Ad (Alias) Bir Tabloyu Kendisiyle Birlikte Sorgulamak INNER JOIN

20 İçindekiler 19 OUTER JOIN İfadeleri LEFT OUTER JOIN RIGHT OUTER JOIN FULL OUTER JOIN CROSS JOIN SQL Server Açısından JOIN İşlemleri JOIN İçin İpucu Kullanmak Fark, Kesişim ve Birleşim Bulmak Veritabanı Atölyesi Verileri Gruplamak ve Özetlemek Gruplamalı Fonksiyonlar (Aggregate Functions) GROUP BY Deyimi Gruplamalar Üstünde Şart Koşmak: HAVING Gruplanmış Verileri Özetlemek CUBE Deyimi ROLLUP Deyimi GROUPING ile Özetleri Düzenlemek COMPUTE BY ve COMPUTE deyimi Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: İleri Veri Yönetim Teknikleri CTE ve Rekürsif Sorgular CTE Hiyerarşik Sorgu için CTE'nin Rekürsif Kullanımı PIVOT ve UNPIVOT Operatörleri ile Veri Analizi PIVOT UNPIVOT Rütbeleme Fonksiyonları ile Kayıtları Sıralamak ROW_NUMBER() Parçalı Satır Numaraları Vermek RANK() ve DENSE_RANK() Fonksiyonları Sonuçları n Gruba Ayırmak: NTILE (ifade) Veri Değişimi Yönetimi Yeni Veri Eklemek Hakkında Püf Noktaları Sorgu Sonucunu Yeni Tabloda Saklamak Bir Sorgunun Sonucunu Varolan Tabloya Eklemek Verileri Güncellemek Tabloları Birleştirerek Veri Güncellemek Alt Sorgular Kullanarak Veri Güncellemek Verileri Silmek Tabloları Birleştirerek Veri Silmek Alt Sorgular Kullanarak Veri Silmek...245

21 20 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama TOP İfadesi Etkin Olarak Veri Silmek: TRUNCATE TABLE Veritabanı Atölyesi Bölüm Sonu Özeti Bölüm Sonu Tekrarı Bölüm VERİ ERİŞİMİNİ İYİLEŞTİRMEK 11. ÜNİTE: Viewlerle Çalışmak VIEW'LERLE ÇALIŞMAK View'lere Neden İhtiyaç Duyarız View İçin Alternatifler View Oluşturmak Kısıtlamalar İzinler ve Sahiplik Zinciri Birden Fazla Tablodan Veri Çeken View'ler View'leri Yönetmek View Üstünde Değişiklik Yapmak Tanımlanan View'leri Görmek ve Sistem View'leri View Tanımlarını Gizlemek View Temel Tablolarının Şemasını Kilitlemek: SCHEMABINDING View'leri Silmek View'ler ve INSERT, UPDATE, DELETE İfadeleri Parçalı View Yapıları Parçalı Tablolar Oluşturmak Nesnelere Takma Ad: Synonymuslarla Çalışmak Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Indeks Teorisi INDEKSLERLE ÇALIŞMAK VTYS'ler Indeks'leri Nerelerde Kullanır? INDEKS MİMARİSİ Dengeli Ağaç (β-tree) Yapısı Heap Yapı Clustered Indeks Nonclustered Indeks

22 İçindekiler 21 SQL Server Indeks Türleri Unique Index Karma (Composite) Indeks Kapsam (Covering) Indeks Parçalı Indeksler Eklenti Sütunlu İndeksler Filtreli İndeksler XML Indeksler Full-Text Indeksler Veri Değişim İşlemlerinin Indekslere Etkisi FILLFACTOR ve PAD_INDEX Parametrelerine Karar Vermek Indeks Tanımlama Yaklaşımları Clustred Tanımlarken Non-Clustred Indeks Tanımlarken Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Indeks Yönetimi INDEKS OLUŞTURMAK Unique Index Kapsam (Covering) Indeks Oluşturmak INCLUDE Deyimi ile Eklenti Sütunlu Indeks Tanımlamak WHERE Deyimi ile Filtreli İndeks Tanımalak Indeks Seçeneklerini Ayarlamak Parçalı Indeksler Oluşturmak FILLFACTOR ve PAD_INDEX Parametrelerini Ayarlamak View Üstünde Clustered Indeks Tanımlamak Indeksler Hakkında Bilgi Almak Indeksler Üstünde Değişiklik Yapmak Indeksleri Yeniden Derlemek: REBUILD Indeksleri Yeniden Düzenlemek: REORGANIZE Indeksleri Kapatmak Indeks Seçeneklerini Değiştirmek Indeksleri Silmek Indekslere Bakım Yapmak Indekslerin Dağınıklıklarını Gözlemlemek Indeksleri Düzenlemek İstatistiklerin Veri Erişimine Etkisi İstatistik Oluşturmak

23 22 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama İstatistikleri Güncellemek Veritabanı Performans Araçlarını Kullanmak SQL Profiler ile Veritabanını Takip Etmek Database Tuning Advisor ile Veritabanı İyileştirmesi Veritabanı Atölyesi Bölüm Sonu Özeti Bölüm Sonu Tekrarı Bölüm T-SQL İLE PROGRAMATİK ÖĞELER KODLAMAK 14. ÜNİTE: T-SQL ile Programlar Geliştirmek Programlama Dili Olarak T-SQL Değişken Tanımlama ve Kullanma Birleşik Operatörler Bit Seviye Operatörler Kod İçerisine Açıklamalar Eklemek Global Değişkenler ve Sistem Fonksiyonları Yığın Kavramı ve GO bölümleyicisi Print Komutu Tablo Tipi Değişkenler Kullanmak DML ifadeden Çıktı Veri Almak Akış Kontrolleri IF... ELSE Karar Yapısı CASE Deyimi CASE ile PIVOT Gerçeklemek While Döngüsü BREAK Komutu CONTINUE Komutu Cursorlerle Veri Yönetimi Transact-SQL Sunucu Cursor'ler Cursor'lerin Seçeneklerini Ayarlamak Cursor'lerle Satırları Dolaşmak Cursor Üstünden Kayıtları Düzenlemek Ortak Zamanlı (Concurrent) çalışma ve Cursor'ler Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Stored Procedure'ler Stored Procedure'lerle Çalışmak Stored Procedure'ler Oluşturmak Stored Procedure'ü Çalıştırmak NOCOUNT Oturum Parametresi'nin Kullanımı

24 İçindekiler 23 Stored Procedure'leri Yönetmek Stored Procedure'lerde Değişiklik Yapmak Stored Procedurelerde Parametrelerle Çalışmak Girdi Parametreler (Input Parameter) Girdi Parametre ile Stored Procedure Çağırmak Tablo Tipi Parametre Alan Stored Procedure'ler Kodlamak Parametre Geçerliliğini Denetlemek Çıktı Parametrelerle Çalışmak Çıkış Parametrelerini Almak RETURN deyimi Modül Çalıştırma Bağlamları: EXECUTE AS EXECUTE AS CALLER EXECUTE AS 'kullanici' EXECUTE AS SELF EXECUTE AS OWNER Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: İleri T-SQL Programlama SQL Server 2008 T-SQL Ortamını Etkin Kullanmak Dinamik SQL Çalıştırmak EXEC Fonksiyonu ile Dinamik SQL Çalıştırmak sp_executesql ile Dinamik Sorgu Çalıştırmak T-SQL'de Hata Yakalama Mimarisi Sistem Mesajları: sys.messages Sisteme Yeni Mesaj Eklemek Sistemden Kullanıcı Tanımlı Mesaj Silmek Hata Mesajlarını Kullanmak: RAISERROR Parametreli Hata Mesajları Tanımlamak Oluşan Son Hatanın Kodunu Yakalamak: 379 Hata Kontrolü ve TRY-CATCH Yapısı Uygulama için Veritabanı Hata Yakalama Mimari Tasarımı dbo.tbhatagecmis Tablosu sp$hatayakala Stored Procedure'ü sp$hatayazdir Stored Prosedürü Hata Yakalama Mimarisi Kullanım Örneği Veritabanı Atölyesi ÜNİTE: Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlarla Çalışmak Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlarla Neler Yapabiliriz Skaler Kullanıcı Tanımlı Fonksiyonlar Türetilmiş Sütun Olarak Skaler Fonksiyon

25 24 Yazılımcılar İçin SQL Server 2008 ve Veritabanı Programlama Satırdan Tablo Döndüren Fonksiyonlar Çoklu İfade ile Tablo Döndüren Fonksiyonlar Rekürsif Sorgu için Örnek Fonksiyon Tablolarla Tablo Tipi Fonksiyonları Bileştirmek: APPLY CROSS APPLY OUTER APPLY Veritabanı Atölyesi Bölüm Sonu Özeti Bölüm Sonu Tekrar Soruları Bölüm XML İLE ÇALIŞMAK 18. ÜNİTE: Tip Olarak XML XML Desteği Hibrit Veritabanı Gereksinimi XML Veri Tipini Kullanmak Değişken ve Parametre Olarak XML Tipi Tablolarda XML Veri Tipi Tip Tanımsız XML Veri İle Çalışmak Tip Tanımlı XML Veri İle Çalışmak XSD ve Schema Collections Nesneleri Şemalar Hakkında Bilgi Almak Tip Tanımlı XML Sütunlar Oluşturmak İlişkisel Seviye XML Tanımlamaları Kullanmak Kısıtlanmış (Constrainted) XML Veri Kullanmak XML Veri Üstünde Hesaplanmış Sütun Tanımlamak XML Veriyi Yönetmek ve Sorgulamak Bir Bakışta XML Sorgu Dili: XQuery XML Veri Tipi Metodları xml.query (string XQuery) xml.exist (string XQuery) xml.value (string XQuery, string SQLVeriTipi) xml.nodes (string XQuery) XML Veriyi Düzenlemek: xml.modify() insert İfadesi ile Yeni Bilgi Eklemek delete İfadesi ile Bir Bilgi Silmek replace value of İfadesi ile Düğüm Üstünde Düzenlemeler Yapmak Veritabanı Atölyesi